قؤاندئق تذمةنباي. قئرئقتاعئ قئز - اثگئمة

None
None
  «قئرئققا كةلدئم. قؤ تئزةمدئ قذشاقتاپ ءالئ ءجذرمئن. سئرئقتاي بولعان بويئما، العا ذمسئنعان كةؤدةمة، ءدوپ-دوثگةلةك بوكسةمة، قئسقاسئ، وزئمة-ءوزئم ريزا بوپ ءومئر ءسذرئپ، ءتورتئنشئ وندئقتئث ةسئگئن قاعئپ، ءومئردئث كوبئ كةتئپ، ازئ قالعانئن بئلمةي دة قاپپئن عوي. ةندئ تاعئ قئرئق جاسايدئ دةيسئث بة؟ مةن ءوزئ قازئر قئزبئن با، ايةلمئن بة؟

 مةن قئزبئن، تانئمة ةركةك قولئ تيمةگةن ذرعاشئمئن». ءالسئن-ءالسئن ةسئنةپ قويئپ، ةلةگئزئپ جاتقان ول - قئرئقتاعئ قئرقئلجئث قئز ورئنكذل وثاشادا وزئنة-ءوزئ ةسةپ بةرة باستادئ. كوكشئبئق كةزئندة بئرةؤدئ جاقسئ كوردئ، ءبئراق ول باس بذرماي كةتتئ. ءوزئ دة نازدانا قاراپ، كذلئمسئرةپ سويلةگةندة بةرئ بذرئلار ما ةدئ، ءبئراق ءبارئن سةزئپ-ءبئلئپ تذرئپ، ةركةك كورسة قارا تاستاي قاتادئ دا قالادئ. الماتئداعئ دارئندئ بالالار مةكتةبئندة وقئپ جذرگةندة ونئنشئ سئنئپتا ءبئر وقؤشئ بالا ةرنئنةن ءشوپ ةتكئزئپ ءسذيئپ الدئ. ةرنئنئث سول جةرئ شوق باسقانداي قئج-قئج قايناپ، كوپكة دةيئن وزئنة-ءوزئ كةلة الماي ءجذردئ. سونان كةيئن سول بالانئ جةك كورئپ كةتتئ، ول قازئر اتاقتئ ماتةماتيك، اتاعئ جةر جارعان اكادةميك. قازئر سونئث سؤرةت-بةينةسئن باسپاسوزدةن كورئپ، ءتئرئ بةينةسئ تةلةديدار مةن ينتةرنةتتةن قئلاث ةتكةندة ةرنئن ءشذيئرئپ، وشپةندئلئكپةن قارايدئ، جانئنئث ءبئر بولشةگئ سولقئلداپ، ءتانئن ارامداپ كةتكةندةي كورئنةدئ. «مةنئث قاتارلارئم شةتئنةن ءذيلئ-باراندئ، ذل-قئزدارئن اياقتاندئرئپ، اتويلاپ توي جاساپ جاتئر، اتتةستات الا ساپ اتقا قونئپ، «ذشكة» بئتئرة ساپ ءذي بولعاندار نةمةرة ءسذيئپ وتئر. مةن سول «الگةبرانئث» سوثئنا ءتذسئپ ءجذرئپ، نة ةسةپتئث تذبئنة جةتة المادئم، نة ومئردةن تةثئمدئ تابا المادئم».  

  اؤرؤحانانئث جةكة بولمةسئندة جاتقان ورئنكذل كذيئنئپ كةتتئ. مذثئن شةرتئپ اقتارئلايئن دةسة، اينالاسئندا ةشكئم جوق، ءبئر بولمةدة ءبئر ءوزئ، جالعئز ادامدئق بولمةگة جاتجذرتتا قالعانداي جاتقئزئپ قويعانئن قاراشئ. باس جاعئندا تومپيعان ءتورتبذرئش تومبةشكة، ذستئندة سورايعان «سارئ اعاش» بوتةلكةسئ، قاسئندا بوتةلكةنئ كذزةتكةن جالعئز جئلتئر ستاكان. «جالعئزدئقتئث ءبارئن ءبئر باسئما جازئپ قويعان ةكةن دة» دةپ، ومئردةن ءوتئپ كةتكةن اناسئن كئنالادئ. «شةشةسئ قانداي بولسا قئزئ دا سونداي، «شةشةسئن كورئپ قئزئن ال» دةيدئ». توپئراق جامئلعانئنا ون جئلدان اسقان اناسئ ءومئرئ وتباسئ تؤرالئ ءسوز قوزعاپ، «ءبئر باسئثدئ ةكةؤ قئل» دةپ ايتپاپتئ. ءوزئ ون بالا تؤعان باتئر-انا. «ون بالانئ اسئراؤ دا وثاي دةيمئسئث...».

 تةك سئرقات جةثئپ، كوز جذماردان ءبئر اپتا بذرئن باسئندا كذزةتئپ وتئرعاندا: «سةنئث دة ارئعئث تارتئلؤعا تاياؤ...»، - دةدئ كذبئرلةپ. ول كةزدة سئباي-سالتاث ءجذرئسئ وزئنة ذنايتئن، ءتئپتئ بالاسئنئث بوعئنا تايئپ-جئعئلئپ جذرگةن قذربئ-قذرداستارئن كورسة جيرةنة قاراپ، ءوزئن سولاردان ةكئ ةلئ بولسا دا ارتئق سانايتئن. «سويتسةم مةن اقپاي قالعان ارئق سةكئلدئ سؤعا سؤساعان سورلئ ةكةنمئن عوي» دةپ، جانئ اؤئرئپ، پئشاققا تذسكةندة عانا ءوزئنئث وسئ جذرئسئنة ةسةپ بةرگةندةي بوپ ةلةگئزئپ جاتئر. «بالا-شاعام بولسا، كذن قذرعاتپاي ارتئمنان اعئلئپ كةلئپ جاتار ةدئ. كةزةكپة-كةزةك باسئمدا وتئرار ةدئ».

 پئشاققا تذسكةنشة ون كذن دايئندادئ. ةث جاقئن دةگةن ةكئ جةثگةسئ، ولاردئث بالا-شاعاسئ كةلدئ. پئشاققا ءتذسئپ، وتا جاساعاسئن ذلكةن جةثگةسئ ءبئر رةت بوي كورسةتتئ، سونان كةيئن ءبئر پارتادا وتئرعان سئنئپتاسئ كةلدئ، ونئمةن دة شةر تارقاتئپ سئرلاسقئسئ كةپ ةدئ، «كئشكةنةمدئ بالاباقشادان، ذلكةنئمدئ مةكتةپتةن الؤئم كةرةك» دةپ، ذپةلةكتةي ذشئپ-قونئپ تةز كةتتئ. ول اينالاسئنداعئلاردئث ءبارئن كئنالاي باستادئ. «اركئم ءوزئ ءذشئن ءومئر سذرةدئ ةكةن عوي. كةشةگئ «حا-حا-حا-حا» كذلكئ، وثاشاداعئ قذيقئلجئعان اثگئمة، تئرتئثداپ بيلةگةن كوثئلدئ كةشتةردئث ءبارئ قول بوستاعئ قيمئل-قذبئلئس ةكةن. وتاؤ تئگئپ، وت جاققاسئن اركئم وزئنشة، شئعاردا جانئ بولةك دوستارئث دا بولةكتةنئپ كةتة بةرةدئ ةكةن، سةنئث ةث جاقئنئث نةكة سؤئن ءبولئپ ذرتتاعان سةرئگئث مةن تذلابويئثنان جارالعان پةرزةنتئث ةكةن» دةپ، ورئنكذل شةكةسئنة سذق ساؤساعئنئث ذشئن قاداپ، قيال كةمةسئ ورنئنان جئلجي بةرگةندة اناسئنئث ءمذلايئم داؤسئ قذلاق تذبئنةن سئزئلئپ ةستئلگةندةي بولدئ. ول دا سوندا ءوزئ سةكئلدئ توسةك تارتئپ، ئثئرسئپ جاتقان، سوندا اناسئ ايتقان جالعئز اؤئز ءسوزدئث جاؤابئن ئزدةپ، ءوز جانئن ءوزئ تةرگةؤگة سالدئ. «ارئعئث دا تارتئلؤعا تاياؤ...».

وتئزدان اسسا دا سوعان ءمان بةرمةپتئ، ةندئ ويلاسا بذل ءسوز قئز قذزئرئث ءبئتئپ، پةرزةنت اكةلةر جولئث جابئلئپ، ةندئ قايتئپ ةتةگئثدئ كوتةرمةيتئن ساقا ايةل بولدئث دةگةنئ سياقتئ. ول كوشةدةگئ سؤئ تارتئلئپ، قاثسئپ تذرعان ارئقتئ كوز الدئنا اكةلدئ، ءشوپ-شالام ءوسئپ، كذل-قوقئستان كورئنبةي قالعان لاس ارنا جذرةگئن اينئتتئ. ونئث قاسئنداعئ سئلدئرلاپ سؤ اعئپ، جئبئر-جئبئر مايدا تولقئندار لةكئگةن ارئق قانداي كورئكتئ. ونان اققان سؤ قاؤئندئقتاعئ كوك پالةكتئ كومكةرئپ، جةمئس-جيدةكتئ قذلپئرتئپ، اسئرةسة، ةسئك الدئنداعئ قوس ءتذپ ورئك گذل اشئپ، جذپار شاشقاندا، دذنية وزگةشة تذرگة ةنئپ كةتةتئن. «وسئ كورئنئستئث ءبارئن كوز الدئمنان تاسا عئپ الماتئعا كةتئپ، دارئندئ بالالار مةكتةبئندة وقئپ، ونئ تاؤئسقاندا نةگة جةتتئم؟».

 ونئث كوز الدئنا تاعئ دا تاقتاعا بورمةن جازئلعان ах2 ةلةستةدئ. «يكس» ماتةماتيكاداعئ بةلگئسئز مولشةر بولسا، مةن ومئردةگئ شةشؤئ جوق جذمباقپئن؛ ах جذمباعئ كوپ ءومئر بولسا، شةكةسئندةگئ 2 سانئ سياقتئ ةكةؤ بوپ، بئرةؤمةن قول ذستاسقانئمدا عوي، سول 2 سانئ مةن ءذشئن تةك تاقتاداعئ جذمباق х-تئث شةكةسئندة تذرئپ قالدئ» دةپ، وكئنئشكة تولئ ويئ ون ساققا بولئنگةندة ةسئك سةرپئلة اشئلئپ، ةمدةؤشئ دارئگةر ورئنباي كئرئپ كةلدئ. جاثاعئ جان اؤئرتقان قيال مةن ءارتذرلئ ةلةستةر سئتئلئپ كةتئپ، اينالاسئ ءاپپاق الةمگة مالئنئپ، قارسئ الدئندا ورتا بويلئ، دةمبةلشة كةلگةن، اتجاقتئ، قذس مذرئن جئگئت تذردئ.

    - قالاي، ورئنكذل قئز، - دةدئ دة، ءاي-شايعا قاراماي ءذستئن جاپقان اق جايمانئ سئپئرئپ تاستاپ، قارئننئث وتا جاساعان جةرئن الاقانئمةن باستئ.

«وسئلار، وتاشئلار، ذياتسئز. ةث بولماسا «ءئشئثدئ اش» دةپ ايتپاي ما. ءاي-شايعا قاراماي جامئلعئنئ جذلئپ الادئ. جذرتتئث بارئنة سويتة مة ةكةن، الدة تةك مةنئ عانا باسئنا ما ةكةن؟ باسئ بوس، ةشكئمئ جوق، سورايعان سوقا باسئ دةپ باسئناتئن شئعار».

     الاقانئن تئرتئق بوپ ءبئتئپ كةلة جاتقان جارانئث ورنئنا قويعاندا جانئ جاي تاپتئ. «الاقانئ قانداي ئستئق. الدة كةلةردة بئردةثة جاعئپ كةلة مة ةكةن؟ دارئگةرلةردئث ءوز زاثئ بار عوي». ورئنكذل جالعئزباستئ بولعاسئن با، كذدئگئ سوثئنان ئلةسئپ جذرةدئ، الدة سةنةر ةشكئمئ بولماي، ءار نارسةنئث ءارئسئن ويلاپ ذيرةنگةندئكتةن بة، قاشان دا اقيقاتتئث قاسئنان كذدئك ئزدةؤ وزئنة-ءوزئ كةلئپ، كارئ قئز اتانعالئ بةرگئ داعدئسئ.

    - ءذش كذننةن كةيئن شئعاسئث. شئعاردان ءبئر كذن بذرئن ايتامئن. ءبئر رةت كوك ءدارئ جاعامئز، سوسئن كوك دونةندةي بذلكئلدةيسئث، - دةپ تةز-تةز سويلةدئ دة شئعئپ كةتتئ.

      «جاؤئرئنئ قانداي جالپاق. قولئ قانداي ئستئق». ءبئراق، وسئ كئسئنئث ءسوز سارئنئنا تذسئنة المايدئ. اسئرةسة، العاش الدئنا بارعاندا ةشتةثة ذعا الماي دال بولعان. ءوزئنئث كذن وتكةن سايئن اياعئ اؤئر ايةلدةردةي ءئشئ كوتةرئلئپ كةلةدئ. ول بئردةن: «نةشة ايلئق؟»، - دةدئ. بذل جاؤاپ بةرة الماي بذيئعئپ، باسئن تومةن سالا بةردئ.

     - نةشة ايلئق؟ - دةيمئن.

     - نةشة ايلئعئ نةسئ. مةن ةكئقابات ةمةسپئن عوي.

     ئشئن ذستاپ كوردئ دة: «ةشقانداي دةمالعان بةلگئ بئلئنبةيدئ، باسقا جاعئث دةمالئپ تذر، ول دا شارشاعان» دةگةندة، ءوث-ءجذزئ الاؤلاپ، جةرگة كئرئپ كةتة جازدادئ.

    - اناليز تاپسئر، - دةپ تئلدةي قاعازعا بئرنةشة جولداما جازئپ بةردئ. - سوثئنان رةنتگةنگة ءتذس، - دةپ تاعئ ءبئر بةلئندة قئزئل جولاعئ بار ايرئقشا قاعازعا شيمايلاپ قولئن قويدئ. سويتسة بذل جاتئردئ تةكسةرةتئن ةرةكشة جولداما ةكةن. - ءبارئن بئتئرگةسئن قايتئپ كةل.

      شذپئرلةگةن قاعازدئ ذستاپ، بولمةدةن شئقتئ. «قانداي ذياتسئز، دورةكئ ادام» دةپ جةك كورئپ شئققانمةن، قازئر عانا قاسئنان كةتكةندة «شامالئ تذرا تذرعاندا عوي» دةگةن ءبئر اؤلةكئ سةزئم اؤرةگة سالا باستادئ. سول كةزدةرئ بةتئنةن باسئپ، اعالارئنئث ذيئنة بارا الماي قالدئ، ءئشئ كوتةرئلگةنئن كورگةن جذرت «نةكةسئز بؤاز بولدئ» دةپ بئرةؤئ بولماعانمةن بئرةؤئ سايقئمازاق كذلكئگة ساپ، سان قذبئلتارئ ءسوزسئز.

ذلكةن جةثگةسئ وثاشادا «اياعئث اؤئر ةمةس پة؟» دةپ تاثقالئپ ءارئ قايسار قايئن ءسئثلئسئنئث تابيعاتئنا جات قئلئقتئ جاقپاي قالام با دةپ جالتاقتاي سذراپ ةدئ، «جذرتتئث ءبارئ سولاي ويلايدئ، بئلمةيمئن، وزئنةن-ءوزئ كوتةرئلئپ بارادئ»، - دةدئ تومةن قاراپ. سونان جةثگةسئ اياق استئنان بايةك بوپ، جان-جاققا تةلةفون شالئپ، بئرةؤ ارقئلئ وسئ دارئگةردئ تاؤئپ بةردئ. سول جولئ تئلئنةن دة، قولئنان دا كةلةتئن جاناشئر جةثگةسئنة ناز ايتتئ: «وسئ جاسقا كةلگةنشة «جئگئتئث بار ما؟» دةپ ءبئر سذرامادئث»، - دةدئ جانارئن توثكةرة قاراپ. ول بولسا: «قئز-اؤ، سةنئ تؤعان سئثلئمدةي كوردئم، كوبئنة الماتئدا ءجذردئث، جئگئت دةگةن استئ-ذستئثة ءتذسئپ جذرگةن جوق پا؟ ايتپادئ دةيسئث، اپام عوي ءبئزدئ وسئلاي ارتئق-اؤئز ءسوز ايتپاؤعا ذيرةتكةن» دةپ، قايئن ةنةسئن كئنالاپ سويلةگةندة، كوز الدئنا اؤزئ اؤئر، وزئمةن-ءوزئ توماعا-تذيئق وتئراتئن اناسئ كولةث ةتتئ. سونان اتئ-ءجونئ جازئلعان قاعازدئ قولئنا ذستاپ الابذرتئپ كةلگةندة كورگةن ادامئ وسئ - وتاشئ ورئنباي ايتؤاروأ ةدئ.

      جذرتتئث ءبارئ قولئ جةثئل دةپ، كاسئبي شةبةرلئگئنة ءتانتئ ةكةن. ءتئپتئ، اؤرؤحانادا جاتئپ، ون كذندة بايقاعانئ - وسئنداعئ تومةن ةتةكتئلةردئث ءبارئ ونئ كورسة باسئن ءيئپ، بايةك بوپ قالادئ. اق جةلةث جامئلعان كاسئبي دارئگةرئث دة، ينةسئن دةنةثة قاداپ، ءدارئ ئتقئتقان مةيئربيكةلةرئث دة بذل دةگةندة ةرةكشة ءبئر ئنتئق سةزئممةن ةلپةلةكتةپ قالادئ. ءتئپتئ، ةدةن جؤؤشئ ةث تومةنگئ قئزمةتكةرلةر دة قاراپ جذرمةي قئزئل ةرنئن جئبئرلاتئپ، ئشتةي قئزئققان كوثئلدةرئن ءبئلدئرئپ جذرةدئ. ونئث ادامي قاسيةتتةرئن، پئشاقتئ باعئندئرعان كاسئبي شةبةرلئگئن ءبارئ مويئنداپ، ءبئر-بئرئنة جارئسا ايتقاندا اؤئزدارئنان سؤ تامادئ.

 ورئنكذلگة جاساعان جاقسئلئعئ دا ءبئر باسئنا جةتئپ ارتئلادئ. ةشقانداي ءدارئ ساتئپ العان جوق، ايتپةسة كئسئ جانئنان باسقانئث ءبارئ ساتؤلئ زاماندا ءدارئ-دارمةكتئث ءبارئ اؤرؤدئث موينئندا، بالا-شاعاسئنئث اؤزئنان جئرئپ، شئبئن جان ءذشئن شئرئلداپ شيپا ئزدةگةندةر قانشاما. ءوزئن نةگة جةكة بولمةگة جاتقئزدئ، سونئ ءبئر سذراعئسئ كةپ ةدئ، اؤزئن اشا المادئ، الگئندة كوز الدئن ءارتذرلئ ةلةس تورلاپ، اناسئنئث ءسوزئ قذلاعئنا ةستئلئپ، كوثئلئ الابذرتئپ جاتقاندا كئرئپ كةلگةندة دة قئزئل ءتئلدئث ذشئنا ساؤال ذيئرئلة بةردئ.

«جالعئزدئعئم ازداي-اق، نةگة جالعئز جاتقئزدئثئز؟» دةپ قايسار كوثئلمةن ناز ايتقئسئ كةلگةندة، كورگةن تذستةي سئتئلئپ ةسئكتةن شئعا بةردئ. قئرئقتاعئ قئز وسئ ءبئر قولئ جةثئل بولعانمةن، اؤزئ لاستاؤ ةركةكتئث قذر اشةيئن بولسا دا قاسئندا تذرا بةرگةنئن قالايتئن سياقتئ، ءتئپتئ قازئر كوثئلئ ءارئ-ءسارئ بوپ جاتقاندا تاعئ ءبئر كئرئپ كةلسة عوي، قالاي سويلةسة دة كوتةرةر ةدئم دةپ، جاقئنداعئ ادامدئ الئستاعئ ساعئنئشئنداي ءبئر كورؤدئ ارمانداپ جاتئر. «ماعان از جاقسئلئق جاساعان جوق، سونئث ءبارئ جةثگةم ارقئلئ بولسا دا...».

 وتا جاساعاسئن ءبئر كذننةن كةيئن «ساعان أيتامين جةؤ كةرةك» دةپ، ءذش قئزئل الما مةن ءذش ليمون سالئنعان جئلتئر دوربانئ سالبئراتئپ ذستاپ كةپ باس جاعئنا قويا سالدئ. كةشةگة دةيئن باس جاعئنداعئ جةمئسكة قاراعان دا جوق، جالپئ ءتئل ذيئرگةن ءتاتتئنئ و باستان جةي المايدئ، جذرت قاؤئن مةن قاربئزدئث ذستئنة ءتذسئپ، تامسانئپ جاتقاندا بذل ءبئر تئلئك جةپ، «تويدئم!» دةپ اؤزئ-باسئن سذرتة باستايتئن. ومئردة سونشاما تويئمدئ بوپ جارالعانئنا ءدال قازئر دة بئرةؤدئ كئنالاعئسئ كةلئپ، قولئن سوزئپ، تومپيعان تؤمبوچكانئ اشئپ، ءبئر المانئ ساؤساعئنا ئلئكتئرئپ، باس جاعئنداعئ اق سذلگئمةن سذرتة ساپ، قئرت ةتكئزئپ اق تئستةرئمةن قئرشئپ الدئ. «قانداي ءتاتتئ! نةگة الما جةمةي جذرگةنمئن؟». الماتئدا دارئندئ بالالار مةكتةبئندة وقئپ جذرگةندة الما جيناؤعا اپاراتئن. سوندا جذرتتئث الما جةؤدةن اؤزئ تئنبايتئن، سومكة-سومكة عئپ جاتئن ورئنعا اكةلةتئن. بذل ءبئر الما جةپ، ءبئر ارتئق الما العان ةمةس. «مئناؤ قانداي ءتاتتئ، ءيئسئ قانداي كةرةمةت!». ءدوپ-دوثگةلةك اپورت لةزدة تاؤسئلئپ قاپ، تومپيعان تومبةشكةدةگئ جئلتئر قالتاعا تاعئ دا قول سوزئپ ةدئ، سئرتئ بذدئر-بذدئر بوپ ليمون ئلئكتئ. «ليمون قئشقئل، ونئ شايمةن ئشةمئن. ورئنباي اعاي نة بةرسة دة جةيمئن» دةپ، تاعئ ءبئر المانئ الئپ، اسئعا قئرت ةتكئزگةندة مارجانداي ءتئسئ مايدالاپ كةسئپ ءتذستئ. «بذل دا ءتاتتئ ةكةن. قازئر ورئنباي اعاي اكةلگةن ليمونمةن شاي ئشةمئن».

 ول جايمةن كةرةؤةتتةن كوتةرئلدئ. ءئشئ تومةن ءتذسئپ، بذرئنعئ سئپتاي قالپئنا كةلئپتئ. «بذل - جاتئر تذتئكشةلةرئن قاپتاعان سارئسؤ، سونان ئسئك پايدا بولعان، بذنئ سئلئپ تاستايمئز» دةگةن ورئنبايدئث داؤسئ قذلاعئنا كةلدئ. ءسوزبذيداعا سالماي سئلئپ تاستادئ. «بذل نةدةن پايدا بولعان كةسةل؟» دةپ وتا جاساردان ءبئر كذن بذرئن قاسئنا كةپ، كوثئل-كذيئن بئلگةندة سذراپ قالدئ. «بذل - تابيعي قاجةتتئلئك بذزئلعاننان بولادئ، تذسئندئث بة؟». «جوق!» دةپ ةسةپ شئعارعانداي ناقتئ ايتتئ. «ايةلدئك مئندةتئثدئ ؤاقتئلئ ورئنداماعاننان بولادئ». تاعئ دا تومةن قارادئ. «بذل كئسئ مةنئث قئز ةكةنئمدئ بئلمةي مة؟ ارينة، بئلمةيدئ. مةن دة ءبئر...» دةپ ءوزئن-ءوزئ كئنالادئ دا، اعام مةن جةثگةمنئث الدئنا ءئشئم كوتةرئلمةي تةزئرةك جةتسةم ةكةن دةپ اسئقتئ.

    ءتاي-ءتاي باسئپ، قئزئل ةدةنگة تابانئن تيگئزدئ: «قازئر ءاجةتحاناعا بارئپ كةلگةسئن ليمون ساپ شاي ئشةم. ليموننئث ءدامئ قئشقئل، سوندا دا ئشةم. ءئشئپ وتئرعانئمدئ كورسة عوي، ءتئپتئ بئرگة ئشسة عوي» دةگةن ماساث سةزئم دة مازالاپ، ماثئندا شئر اينالئپ ءجذرئپ الدئ. «ءبئرئ ءتاتتئ، ءبئرئ اششئ ةكةنئن ءبئلئپ تذرئپ بئرگة اكةلگةنئن قاراشئ. مةنئث تئرلئكتةگئ ذلةسئم وسئنداي عوي» دةپ ادةتتةگئدةي كارئ قئزدئث اؤةنئمةن باستاي بةردئ دة، ءوز-وزئنةن ساپ تيئلدئ. «اششئ بولسا دا ئشةمئن. ءوزئ اكةلئپ تذر عوي». ةسئككة جاقئنداي بةرگةندة بوساعاداعئ ذيرةك تذمسئق دارةت سئندئرعئشتئ كورئپ، جيئركةنئپ كةتتئ. «بذنئ دا كوردئك. ةندئ بارار جةرگة ءوز اياعئممةن بارامئن. كةشة كةلگةندة «ةندئ تذرؤعا بولادئ» دةگةنسئث».

 سئقئرلاپ ةسئك اشئلدئ. وتادان كةيئن اؤرؤدئث ءوز اياعئمةن ءجذرئپ، ءاجةتحاناعا بارؤئ ذلكةن ولجا، بذل دارئگةردئث مةرةيئن وسئرةدئ. دالئزدةگئ مةيئربيكة بولمةسئنئث ةسئگئ اشئق، ءوزئ ئزدةگةن ورئنباي اعاسئ ةكئ اق جةلةثدئنئث ورتاسئندا جايباراقات شاي ءئشئپ وتئر ةكةن، ءتاي-ءتاي باسقان سابيدةي قئزئل ةدةندئ قؤانا باسقان ةمدةلؤشئنئ كورئپ، ول دا قؤانا قارادئ. «بذگئن ءتاي-ءتاي باسساث، ةرتةث اياعئثدئ كوتةرةسئث» دةپ بذعان قاراپ ايتقان دورةكئ ءسوزئ ئزئثداپ قذلاق تذبئنةن وتكةن كةزدة، ونئ قاسئنداعئلاردان قئزعانئپ كةتتئ. كئبئرتئكتةپ باسئپ بارا جاتسا دا جان-دذنيةسئ اتويلاپ، اناؤ بئرگة شاي ئشكةن ةكئ ايةلدةن اراشالاپ العئسئ كةپ، بويئنا ةرةسةن ءبئر كذش ءبئتئپ، ادئمئن شيراتا ءتذستئ.

ورئنكذل مونشادان كةلدئ. پئشاققا ءتذسئپ، وتا ءساتتئ بولئپ، وزئنة-ءوزئ كةلگةلئ اعئل-تةگئل بوپ تةرلةپ، العاش جؤئنؤئ. جاتئر قؤئسئنان تذيدةك-تذيدةك ارام ةت پةن سارئسؤ شئعئپتئ، كةسةل كةتكةسئن تذلابويئ جةثئل تارتئپ، اؤئرلئقتئث ءبارئ ارتتا قالئپ، جانئ جاي تاپتئ. باسقان ءئزئن اثدئپ جذرةتئن قازاقئ جةردئث جةثئل اؤئز سوزؤارلارئنا دا مئسال بولماي پالةدةن تةز قذتئلدئ، اعا-جةثگةنئث دة ار-ذياتئنا ماسئل بولماي ءبارئنئث ءساتئن سالدئ. ول وسئ ءذشئن-اق وتاشئ ورئنبايعا ئرزا، ءتئپتئ ءوزئن ونئث الدئندا وتةلمةگةن پارئزئ بار پةندةدةي سانايدئ، ئرزالئعئن بئلدئرةيئن دةسة كوثئلئ ئرئق بةرمةي، ونئث الدئندا ءتئلئن تئستةپ قالادئ. مونشاعا تةرلةپ ءتذستئ، ارام تةر قئسئپ بارئپ ةدئ، اعئل-تةگئل بوپ بئتةلئپ قالعان نذكتةنئث ءبارئ اشئلدئ. بؤعا كئرمةس بذرئن تازالانئپ اپ، تذلابويئنداعئ كئر اتاؤلئنئ كةتئردئ. ءيئس سابئن جاعئپ جوكةنئ كوپئرشئتئپ اپ، ءالسئن-ءالسئن سئمداي تارتئلعان دةنةسئن ئسقئلادئ، قارئن تذسئندا تارتئلعان قول باسئنداي سئزئق بئرتة-بئرتة كومةسكئلةنئپ بارادئ، ءتئپتئ پئشاققا تذسكةنئن قادالئپ قاراعان كوز بولماسا، ةكئنئث ءبئرئ بئلمةي دة قالادئ. سول دةنة تئرتئعئن بئلةتئن بئرةؤدئ ةرتةث ذيئنة قوناققا شاقئردئ.

      - تاقئرئبئ نة؟ - دةپ ةدئ، تاعئ دا ساسئپ قاپ:

      - ءذيدئ كورسةتئپ، ءدام تاتقئزؤ، - دةدئ تاقتاعا شئققان بالاداي تاثدايئ تاقئلداپ.

      - قاي شامادا؟

       - وزئثئزگة قاي شاما ئثعايلئ؟..

       - جارايدئ، سةنبئدة، كةشكئ 18 دة...

     سودان بةرئ الابذرتئپ، مازاسئ كةتتئ. داستارحان ءمازئرئن دايئنداپ، ءشوپ-شالامنان ءيئلتئپ ذيشئك تذرعئزدئ. جالعئز بولسا دا اس-سؤ ازئرلةؤدة قولئ جةثئل، بارماعئ بالدئ ةدئ. جةثگةسئ دة قادئرلئ قوناعئ كةلگةندة ءوزئن شاقئرئپ اپ، قازان-وشاقتئث باسئنا قويادئ. «ورئنكذل باسقان پالاؤ وزبةكتئكئنةن ءبئر دة كةم ةمةس» دةپ جةگةندةر باس بارماعئن شوشايتادئ. شئنئندا، ءوزئ باسقان پالاؤدئث ءدامئ تاثدايدان كةتپةيدئ. «سئر كذرئشئ - ةل ئرئسئ» دةپ، وسئ جولئ دا پالاؤ باسؤعا ازئرلةندئ. «ةت بةرسةم، الدئنا باس تارتؤئم كةرةك، ماعان ول كئسئنئث ذيئمة باس سذققانئ كةرةك». اؤةلئ مونشاعا بارؤعا بةكئندئ. دةنةدةگئ كئردةن ارئلسا، ءومئردئ جاثاشا باستايتئن سةكئلدئ، ءار بارعان سايئن تذلابويئ جةثئلدةپ شئعئپ، كوشةنئ سةرگةك ادئممةن اتتايدئ. بذل جولئ جةكة بولمةگة الدئ، دةنة تئرتئعئن ةشكئمگة كورسةتكئسئ كةلمةدئ، بؤدا وتئرئپ بؤسانئپ، وزئمةن-ءوزئ بوپ سئرلاسقئسئ كةلدئ.

      ئستئق بؤ بويئن بوساتئپ، ءبئرتذرلئ ماؤجئراپ بارادئ. ةسئگئنةن كئرئپ كةلة جاتقان اق جةلةثدئ وتاشئنئ ةلةستةتكةندة، ءتئپتئ تذلابويئ بوساپ، ءبئر جئلان جئبئرلاپ، كوكئرةك تذسئنان تومةن جئلجئدئ. دةنةسئن جيئرئپ، ءبئر ؤئس بوپ كئندئك تذسئندا تذرئپ اپ، كةرئلئپ-سوزئلئپ، تاعئ دا جوعارئ ورمةلةدئ. قوس انارئنئث ورتاسئنا كةپ، باسئن كوتةرئپ، ةكئ انارئنئث ذشئنا شوشاق ءتئلئن كةزةك تيگئزگةندة تذلابويئ جئلان شاققانداي دئز ةتئپ، ورنئنان ذشئپ تذردئ. «قوي، شئعايئن. ول اق جةلةثئمةن كةلمةيدئ عوي» دةپ، ةندئ اق كويلةك، قارا كوستيؤم، قئزئل گالستؤك تاققان بةينة ةسئكتةن كئرة بةردئ. ونئث اقجةلةثسئز جذرگةن كةزئن كورمةپتئ. «شئعايئن. ءبئرتذرلئ بويئم بوساپ بارا جاتئر. قوناعئمدئ كذتةيئن». اعئل-تةگئل بوپ اققان تةرئن ءسذرتئپ، دةنةسئ دة، جان دذنيةسئ دة جةثئلدةپ مونشادان شئققاندا ةندئ تذپ-تؤرا ءبئر تاؤلئكتةن كةيئن ونئمةن كةزدةسةمئن دةپ كوثئلئن دةمدةدئ.

     ذيگة كةلگةسئن دة توسةكتة جايباراقات جاتا المادئ. بؤدا وتئرعاننان بةتةر بؤسانئپ، كوكئرةك تذسئندا جةلپ-جةلپ ةتكةن جئلئ لةپ ةسئپ، بذدئرئ جوق ءبئر دوثگةلةك تذلابويئندا زئر قاعئپ ءجذرئپ الدئ. سول قوس اناردئث اراسئنان تومةن ءتذسئپ، كئندئك تذسقا جةتكةندة شئم بذلاقتان شئم-شئمداپ شئققان مذزداي سؤداي ءبئر نارسة شئمئر ةتة قالادئ دا، ءوز-وزئنةن بذرق-سارق قايناپ تذرئپ الادئ. سوسئن الگئ دوثگةلةك قايتا شئر اينالئپ، ءبارئن باسئپ-جانشئپ، اق تاماققا قاراي ورلةيدئ. كوز شئرئمئن السام دةپ كئرپئك ايقاستئرئپ ةدئ، ذيقئنئث اؤلئ ءتئپتئ الئس كورئندئ. كوزئن اشئپ قالعاندا كةرةؤةتئمةن قاتار، جةر باؤئرلاپ جاتقان قارالا مئسئقتئ كوردئ. جةر باؤئرلاپ اپ تئرمئسئپ جايمةن جئلجيدئ. «ذرعاشئ مئسئق، ماؤجئراپ ءجذر، وبال-اق». ءبئر اپتا ذستاي تذرشئ، دةپ كورشئسئ تاستاپ كةتئپ ةدئ، «وسئ كورشئم دة قئزئق» دةپ ادةتتةگئدةي جالعئزئلئكتئ كارئ قئزدئث ماقامئنا ساپ بئرةؤدئ كئنالاي باستادئ. «ءوزئ ءذبئرلئ-ءشذبئرلئ. ءوزئنئث ءبئر اياعئ اقساق. كومباين ايداپ جذرگةندة بايقاؤسئزدا مةرتئكتئرئپ، كةسئپ تاستاپ، تةمئر اياق سالعان. ءوزئنئث سةگئز بالاسئ بار. قئدئرؤدان قولئ تيمةيدئ. اقساق بولسا دا مةنةن باقئتتئ» دةپ ءبئر قويدئ دا، جةر باؤئرلاپ تئرمئسقان مئسئقتئ اياپ كةتتئ. «جانئن قويارعا جةر تاپپاي ءجذر عوي، سورلئ. ءبئر اپتادا كةلةمئن دةپ ةدئ. ءبئر باسئندا بئرنةشة ءذيئ بار، وسئ ءذيدئ دة ارداگةر رةتئندة اتئن اتاپ تذرئپ اكئمشئلئك بةرگةن. قئزدارئ كةزةك تذرادئ، كوبئنة بوس. مئنا مئسئققا وبال، بذنئ نةگة اؤئلعا اپارئپ تاستامايدئ ةكةن، كةلگةسئن ايتام» دةدئ دة، ءبئر وي توبة قذيقاسئن تاعئ دا شئم ةتكئزدئ. «تئشقان اؤلاسئن دةپ تاستاپ كةتكةم» دةگةن اشئق كوثئل ايةلدئث ناقتئ جاؤابئ قذلاق تذبئنةن ساثق ةتئپ، ويئنئث بئت-شئتئن شئعاردئ. «اقساق بولسا دا سول مةنةن باقئتتئ». لةزدةمدة كةلگةن تاعئ ءبئر توسئن وي كوثئل قاياؤئ مةن الپئس ةكئ تامئردئ تئرنالاعان تئكةندئ سؤئرئپ الئپ كةتتئ. «ةرتةث وتاشئ ورئنباي ايتؤاروأپةن كةزدةسةم. ول مةنئث ذيئمة كةلةدئ» دةپ، ءوزئن-ءوزئ تومةن ةتةكتئلةردئث ئشئندةگئ ةث ئلكئمدئسئ سانادئ. بويئندا بار شالتتئقپةن ذشئپ تذردئ دا، اس ذيگة كئرئپ، ءسابئز ارشؤعا كئرئستئ. ءذپ-ذشكئر قوثئرقاي ءسابئزدئ پئشاقپةن قئرئپ، جذمئرلاپ، جالاثاشتاپ وتئرئپ، بذل دذنيةدة دةگةنئ بولعان بئرةؤ بولسا، مةن شئعارمئن دةپ ءوزئن-ءوزئ كوككة الئپ ذشتئ. «ونئث كةلؤئنة ءبئر تاؤلئكتةن دة از ؤاقئت قالئپتئ. ةسئكتةن كئرئپ كةلة جاتقاندا قالاي قارسئ الار ةكةنمئن» دةپ، ءبئر وي ساناسئنا تاق ةتكةندة، سابئ جؤان ذشكئر پئشاق قولئنان ءتذسئپ كةتئپ، رةزةثكة ةدةنگة كئرش ةتئپ قادالدئ. قئزئل ءسابئزدئ الاقانئنا قئسئپ ذستاپ قالعان ورئنكذل «مةن وسئ قايدا تذرمئن؟!» دةپ قوبالجئعان كوثئلئن باسؤ ءذشئن ءبئر جذتئم سؤدئ ءسئمئرئپ ساپ، تةثسةلئپ تذرعان پئشاقتئ جذلئپ اپ، جالت ةتئپ سئرتقئ ةسئك جاققا قارادئ.

***

- قونا جاتؤعا بولا ما؟ - دةگةندة ورئنكذل ساسئپ قالدئ. قوناقپةن قوسئلئپ ئشكةن ءجذز گرامم كونياك تذلابويئندا ارلئ-بةرلئ جذگئرئپ، جذرةگئ قاتتئ دذرسئلدةي باستادئ. «الماس قئلئشتئث ذستئندة وتئرعاندا ويئمدئ قالاي ءدوپ باستئثئز» دةپ كوزئن توثكةرئپ ءبئر قاراعاندا، «ةندئ ءبئر ءجذز گرامنان الئپ قويايئق، سوسئن توسةك سال»، - دةدئ قوناعئ. ورئنكذل قوناعئ قذيعان كونياكتئ جارتئلاي ءئشتئ دة، اسئپ-ساسئپ، ريؤمكةنئ قويعاندا ونئ سؤ تولئ ماثعاز فؤجةرمةن سوعئستئرئپ الدئ. «بذل كئسئ مةنئ قئز ةمةس دةپ وتئر عوي، مةن قئزبئن، قئرئققا كةلسةم دة قئزبئن» دةپ قئزؤ كوثئلمةن ئشتةي قايتالاپ، ئدئس-اياقتئ جيناؤعا كئرئستئ. قوناعئ بالكوندا تذرئپ، تذنگئ قالانئث ئزعارلئ جةلئن جذتتئ.

     توسةكتئ سالئپ بولئپ، ديأاندا وتئرعان قوناعئنئث قاسئنا كةپ: «دايئن» دةدئ بةرئلگةن تاپسئرمانئ تاپ-تذيناقتاي عئپ ورئنداپ، جاقسئ ءسوز كذتكةن وقؤشئداي ةمةكسئپ. بذل ونئث بالا كذننةن بةرگئ داعدئسئ.

    - سةن وتة ذقئپتئ ايةلسئث. ذقئپتئ ةسةپشئسئث، - دةدئ قولئن سوزئپ، وزئنة قاراي تارتئپ، يئقتاسئپ وتئرعاننان كةيئن. - نةگة وسئ كةزگة دةيئن باس ةسةپشئ بولماي ءجذرسئث؟

    «ايةلسئث» دةگةن ءسوز تاعئ دا شانشؤداي قادالدئ. «مةن قئزبئن، قئرئققا كةلسةم دة قئزبئن» دةپ ئشئنةن الدةنةشة قايتالادئ دا، ساؤالئنا قئزؤ كوثئلمةن جذلقئنا جاؤاپ بةردئ.

    - باس ةسةپشئلئكتئ قايتةم. ول قاي باسئما كةرةك. فيزمات مةكتةبئن بةسكة، ينستيتؤتتئ قئزئلعا بئتئرگةندة جةتپةگئم باس ةسةپشئلئك پة؟! كئمدئ اسئراي الماي ءجذرمئن؟!

   - تاؤسئلما. پةسسيميست بولما، - دةپ ول قاراثعئ بولمةگة قاراي جةثئنةن تارتتئ. قئز ئلةسة بةردئ.

    - قورقئپ تذرسئث با؟ نة بولدئ سونشا ةركةك كورمةگةندةي. - ول ءدئر-ءدئر ةتكةن بادةندئ قئزدئث شاشئنان سيپادئ.

    - ورئنباي اعا، مةن قئرئققا كةلسةم دة قئزبئن...

     - ةرتةك ايتپاثدارشئ وسئ. بئزدةگئلةر دة شةتئنةن ةرتةكشئ، -دةگةندة، كوز الدئن اؤرؤحاناداعئ اق جةلةثدئ ذلكةن-كئشئ ايةلدةر كةس-كةستةي بةرگةندة، جان-دذنيةسئ ءبئز سذعئپ العانداي شئم ةتة قالدئ.

     ئلة-شالا قئزدئث جان داؤسئ شئقتئ. ءتانئ اؤئرعانمةن جانئ راحات تئلةپ جاتئر. پئشاققا دا ءتذستئ، اقئرئ ءساتتئ بولدئ، ةندئ سونئث ءبارئن ارتتا قالدئرئپ، جانئ جاي تاؤئپ، دذنيةگة تويات سةزئممةن قاراسام دةگةندةي ئثكارلئك بار.

    - ارئعئث ءالئ تارتئلماعان ةكةن. قئرئققا كةلسةث دة...

     وسئ ءسوزدئ ةكئنشئ رةت ةستئپ وتئر. العاش اناسئنئث اؤزئنان شئققاندا تاثعالئپ ةدئ، ةندئ قايداعئ ءبئر ةركةك ءتذن جامئلئپ تذرئپ تاعئ دا ايتتئ.

ول جؤئنؤعا كةتكةندة ورئنكذل ءالئ تولئق جينالماعان داستارقاننان ءجذز گرامم كونياكتئ ءسئمئرئپ ساپ، جئلدام باسئپ كةپ:

    - مةنئث جانئم سئزبةن بولعاندئ قالايدئ، - دةپ ةبةلةك قاعئپ، قاراثعئ بولمةدة ةربةث ةتتئ.

    - ةتةگئ لاس كةزدةرئ ايةل ةركةككة ءوتئنئش ايتپايدئ، كةل، سوندا دا، - دةپ جيئركةنة سويلةگةندةي بولدئ.

    قئز داؤرةنئمةن قوش ايتئسقانداي قذلئنداعئ داؤسئ قذراققا شئقتئ. قئرئققا كةلگةندة ةستئلگةن جانداؤسئنا بئرةؤدئث پةردةسئن ءوز قولئمةن اشقان پةندة دة سةنة الماي تذر.

- كئرئث جوق كةزدة شاقئرؤئث كةرةك ةدئ، اسئعئستئق ئستةدئث.

    - كةشة عانا مونشاعا تذسكةم. ءسئز ماعان سةنبةيسئز بة؟ - دةپ كذبئرلةدئ دةنةسئن قوزعالتا الماي جاتئپ.

   - ةرتةك ايتاتئن جاس ةمةسسئث عوي، - دةگةن ول ورنئنان تذرئپ، سؤدئ سارئلداتئپ جؤئندئ دا، قوشتاسپاستان سئرتقئ ةسئكتئ اشتئ. «ءذي-جايئ بار عوي، تةزئرةك جةتسئن» دةدئ توسةكتةن تذرا الماي جاتئپ.

    وتاشئنئ سونان كةيئن كورگةن جوق. ةكئ رةت ءتانئن جارالاسا دا، ءدال وسئ ادامداي جانئن جانناتقا بولةگةن ءتئرئ جاندئ تابا المادئ. تةك قئرئقتا كؤا بولعان قذبئلئسئنا سةنبةي كةتكةنئنة ءئشئ اشيدئ، سارئ مايداي ساقتاعان قازئنام شئنئمةن كوز الداؤ بولعانئ ما دةپ وكئنةدئ دة، ينةنئث ورنئ جازئلعاسئن تاعئ ءبئر ءيئلئپ، بولعان ءئستئث ءبارئن اثئزداي عئپ ايتئپ بةرسةم دةپ، ءذي ئرگةسئندةگئ ادامدئ الئستا جذرگةن جولاؤشئداي اثساپ، اه ذرادئ. ونئ ةشقانداي ذرعاشئعا دا، قياناتقا دا قيا المايدئ. سئرتتاي يةمدةنئپ ءجذرئپ كورئنگةننةن قئزعاناتئنئن قايتةرسئث.

قؤاندئق تذمةنباي

  دةرةككوز: «قازاق ادةبيةتئ» گازةتئ. 2012. №13. 30- ماؤسئم.

سوڭعى جاڭالىقتار