جاندىباتىر مەن مىستان كەمپىر- اڭگىمە
قىزدىڭ ۇستاتپايتىنىنا كوزى جەتكەن سوڭ، حان قىزدىڭ سۋرەتىن ىزدەپ تاۋىپ الادى دا: «قوي، جاس بولسا ءوتىپ بارادى، ەندى ايەل الىپ، ءۇي بولاتىن ۋاقىت جەتتى»، - دەپ باسقا ايەلگە ۇيلەنىپ ءومىر سۇرە بەرەدى. كۇندەردە ءبىر كۇن العان ايەلىنەن ءبىر ۇل تۋادى. ۇلىنىڭ اتىن جاندىباتىر دەپ قويادى. جاندىباتىر ەرجەتىپ، ون بەس-ون التىعا كەلەدى. سول كەزدە بالا وزىنە ەشبىر تەڭدەسى جوق، مىقتى باتىر بولادى، مىقتىلىعى سونداي، ونى وتىرعان ورنىنان جەتپىس كىسى تۇرعىزا المايتىن بولادى. ءبىر كۇنى جاندىباتىرعا وي تۇسەدى: «وسى مەن اكەمنىڭ ۇلكەن قورعانىنىڭ سارايلارىن اشىپ، نە زاتتارى بار ەكەن، ءبارىن كورىپ، قازىنا-دۇنيەلەرىنىڭ ءتۇس-تۇرپاتىن بايقاسام نە قىلادى؟» - دەيدى. سونسوڭ اكەسىنەن قىرىق ءۇيدىڭ كىلتىن سۇراپ الىپ، ءتامام ەسىكتەرىن اشتى، سارايدىڭ ىشىندەگى قازىنالارىن كوردى. وتىز توعىز ءۇيدى تەگىس اشىپ كورىپ، ەندى قىرقىنشى ءۇيدى اشۋعا كەلگەندە، بۇل ءۇيدىڭ كىلتى جوق بولىپ شىقتى.ارى اينالدىرىپ، بەرى اينالدىرىپ، قىرقىنشى ءۇيدىڭ ەسىگىن اشا المادى. جاندىباتىر جىلاپ شەشەسىنە كەلدى.
- اپا، انا قىرقىنشى ءۇيدىڭ كىلتى قايدا؟ ءارى اينالدىرىپ، بەرى اينالدىرىپ اشا المادىم. سەندەر مەنەن ءۇيدىڭ كىلتىن جاسىرىپسىڭدار، - دەيدى.
- شىراعىم، مىنە، مەنىڭ اكەڭە قوسىلعانىما جيىرما جىل بولدى، وسى ومىرىمدە ول ءۇيدىڭ كىلتى تۇگىل، قاسىنا بارىپ كورگەن ەمەسپىن. ول ءۇيدىڭ كىلتى اكەڭنىڭ ءتوس قالتاسىندا ساقتالادى. قازىر ۇيقىدا جاتىر، ەپتەپ الماساڭ، وڭايلىقپەن بەرمەس، - دەدى. اكەسى قاتتى ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن، بالا اكەسىنىڭ ءتوس قالتاسىنان كىلتتى الدى. سونان بارىپ بالا ەسىكتى اشىپ جىبەرسە، بالا ومىرىندە كورمەگەن، سەزبەگەن، ءۇيدىڭ تورىندە ىلۋلى تۇرعان سۇلۋ قىزدىڭ سۋرەتىن كورەدى. قىزدىڭ سۇلۋلىعىنا قايران قالىپ، بالا تالىپ جىعىلادى. اكەسى ۇيقىسىنان ويانىپ، ورنىنان تۇرىپ، كىلتىن قاراسا، كىلتى جوق. بالاسى جاندىباتىردىڭ قالتاسىنا تۇسكەنىن سەزەدى دە، جۇگىرىپ سارايعا كەلەدى. كەلسە، بالاسى تالىپ جاتىر ەكەن. الدەنە ۋاقىتتا بالاسى ەسىن جيىپ، اكەسىنە:
- ماعان وسى قىزدى الىپ بەرمەسەڭىز، مەن سىزدەن بەزەم، - دەيدى. اكەسى:
- شىراعىم! بۇل قىزدى ىزدەپ مەن سەندەي كەزىمدە وتىز جىل اسپاندا ۇشقانمىن، سوندا دا ۇستاي الماعانمىن، اقىرى تابا الماعان سوڭ، وسى سۋرەتتى ءتۇسىرىپ العانمىن. سوندىقتان مەن «ۇشار حان» اتاندىم، - دەيدى. بالا ءارى-بەرى اكەسىنەن سۇراپ كورىپ ەدى، ودان ەش نارسە شىقپايتىن بولدى. سوسىن ءبىر تۇندە ەكى ەتەگىن بەلىنە ءتۇرىپ الىپ، ءۇي ءىشىن تاستاپ، كەتتى دە قالدى. «سول قىزدى ىزدەپ قاڭعىرىپ ءجۇرىپ ولسەم دە ارمانىم جوق!» - دەپ ەلىنەن بەزىپ كەتەدى. كۇندەر وتەدى، بالا ءبىر شاهارعا قاراي جول تارتىپ ءجۇرىپ كەلە جاتسا، اعاش اتقا مىنگەن، ەكى اياعى جەر سىزعان ءبىر داۋگە كەز بولادى. جاندىباتىر داۋگە سالەم بەرەدى. ءداۋ سالەم الىپ:
- جول بولسىن! - دەيدى ماڭعازدانىپ.
- الەي بولسىن! - دەيدى جاندىباتىر.
- ۇشار حان دەگەن حاننىڭ شاهارىندا جاندىباتىر دەگەن شىعىپتى، سول باتىرمەن كۇرەسكەلى بارا جاتىرمىن،- دەيدى ءداۋ.
- ولاي بولسا، مەنى جىقساڭىز، جاندىباتىردى دا جىققانىڭىز، ەڭ اۋەلى مەنىمەن كۇرەسىڭىز، - دەيدى بالا.
- ءاي، سەنىمەن كۇرەسىپ اۋرە بولعانشا، اناۋ تاۋدان اسىپ كەتپەيمىن بە؟ - دەپ، بالانى مەنسىنبەي تارتا جونەلەدى.
- ءداۋىم، بوسقا اۋرە بولۋعا باراسىڭ-اۋ، جولىڭ بولسىن! - دەيدى دە جۇرە بەرەدى بالا. بۇل سوزگە نامىستانىپ، ءداۋ بالاعا قايتا كەلەدى. بالامەن كۇرەسكە تۇسكەندە، ءبىرىنشى كەزەكتى: «قانداي بولىپ، ارماندا كەتەرسىڭ»، - دەپ بالاعا بەرەدى. بالا ءداۋدى اسپانعا ءۇش رەت لاقتىرىپ اتىپ جىبەرىپ، ءۇش رەت قاعىپ الادى. كەزەك داۋگە كەلگەندە، ءداۋ بالانى كوتەرە الماي، ەكى مۇرنىنان قان كەتەدى دىر-دىر ەتىپ. سونان كەيىن ءداۋ شوشىنىپ بالاعا باعىنادى دا، ءجون سۇرايدى. بالا پەرىنىڭ قىزىن ىزدەپ كەلە جاتقانىن ايتادى. ال ءداۋ ءوز جايىن ايتقاندا بويىندا بار قاسيەتى: اسپانداعى جۇلدىزدى ساناۋمەن كىمنىڭ قاشان ولگەنىن، جوعالعانىن ىزدەپ تاباتىن ونەرىنىڭ بارلىعىن ايتادى. سودان كەيىن ەكەۋى قول ۇستاسىپ، ىلگەرى قاراي تارتا بەرەدى. ەكەۋى كۇن جۇرەدى، ءتۇن جۇرەدى، اشىعادى، تارىعادى. نەلەر قيىن-قىستاۋ جولداردان جورتىپ ءوتىپ كەلە جاتقاندا، ەكى اعاش اتقا قاتار مىنگەن، ەكى اياعى جولدى سىزىپ كەلە جاتقان ءبىر داۋگە تاعى كەز بولادى.
- جولىڭىز بولسىن! - دەيدى بالا. ءداۋ ۇندەمەيدى.
- قايدا باراسىز؟ - دەيدى بالا.
ءداۋ تاعى ۇندەمەيدى. بالا اشۋلانىپ كەتىپ:
- ءتىلىڭىز كۇرمەلگەن مىلقاۋسىز با؟ - دەيدى. سوندا ءداۋ اشۋلانىپ:
- تارت ءتىلىڭدى، مەن مىلقاۋ ەمەسپىن. جاندىباتىر دەگەن داۋمەن كۇرەسۋگە بارا جاتقان ءداۋمىن، - دەيدى. بالا بۇل داۋگە دە:
- الدىمەن مەنى جىقساڭ، جاندىباتىردى دا جىعاسىڭ، ول ءۇشىن تاۋەكەلگە بەل بايلاپ، مەنىمەن كۇرەس، -دەيدى.
- مەن ساعان ۇقساعان قاڭباقتاي ادامدارمەن كۇرەسپەيتىن ءداۋمىن، سەندەرمەن كۇرەسۋ ماعان ۇيات، سوعان بولا اتىمنان ءتۇسىپ، اۋرە بولار جايىم جوق! - دەيدى ءداۋ. سوندا بالا تۇرىپ:
- سورلى ءداۋىم، ارتىق بەينەت كورىپ، اياعىڭنىڭ باسى ۇستارانىڭ جۇزىندەي بولىپ قايتقىڭ كەلسە، جولىڭ بولسىن! - دەيدى.
- ولاي بولسا، سەنى ءبىر ءولىم ءتۇرتىپ تۇرعان شىعار كەل! - دەپ ءداۋ اتىنان تۇسەدى.
ءبىرىنشى كەزەك تاعى دا بالاعا تيەدى. بالا ماڭعازدانىپ تۇرعان ءداۋدى كوككە ءۇش رەت لاقتىرىپ جىبەرىپ، ءۇش رەت قاعىپ الدى دا، جەرگە قويدى. ەندىگى كەزەك داۋگە ءتيدى. ءداۋ بالانىڭ بەلىنەن ۇستاپ، ءارى تارتىپ، بەرى تارتىپ، بالانى ورنىنان قوزعالتا الماي، ەكى مۇرنىنان شۇمەكتەپ قانى سورعالايدى. سونان سوڭ ءداۋ:
- مەن ساعان ريزامىن. مەن ءداۋمىن دەپ جۇرسەم، مەنەن دە زور داۋلەر بار ەكەن. ىقتيارىڭ وزىڭدە، نە قىلساڭ دا ءوزىڭ ءبىل! - دەپ، بالاعا جالىنادى. بالا وعان ەشقانداي جاۋاپ قاتپاي، كەلە جاتقان ساپارىن ايتىپ، بۇل ەكىنشى ءداۋدىڭ كىم ەكەنىن، قاي شاهاردان كەلە جاتقانىن جانە قانداي ونەرىنىڭ بارلىعىن سۇرايدى. ءداۋ وعان ءوز جەرىندە اتى شىعىپ، كۇرەستە وزىنە ەشبىر ءداۋ شاق كەلمەگەن سوڭ، ادەيى سول جاندىباتىرمەن كۇرەسكەلى بارا جاتقانىن جانە ءوزىنىڭ كىتاپقا قاراپ بىرەۋدىڭ ولگەن-تىرىلگەنىن، كۇنىنە جەر جۇزىندە قانشا كىسى ءولىپ، قانشا كىسى تۋاتىنىن ءبىلىپ وتىراتىن ونەرى بارلىعىن باياندايدى. مۇنى ەستىگەن بالا ءداۋدىڭ ونەرىنە تاڭ-تاماشا قالىپ، تارىققان كەزدە ءبىر ىسكە جارار دەگەن ويمەن بۇل ءداۋدى دە وزىنە دوس قىلىپ الادى. ۇشەۋى تاعى دا كەتە بارادى. نەلەر كۇن، نەلەر جۇمالار، نەلەر ايلار وتەدى. بۇلار بىرنەشە شولدەردەن، نەشە تاۋلاردان، سۋلاردان وتەدى. بۇلار كەلە جاتىپ جازىق جولعا شىقتى. الدارىنان كوز كورىم جەردە ءبىر تاۋ كورىندى. بۇلار ەندى سول تاۋعا قاراپ جۇرە باستادى. تاۋعا جاقىنداعان سايىن، جاڭاعى تاۋ دا بۇلارعا قاراي ءجۇرىپ كەلە جاتقان سياقتى. بۇل ۇشەۋى تاۋعا جاقىنداپ كەلگەندە، تاۋ دەگەنى ناق تاۋداي ۇلكەن ءداۋ بولىپ شىقتى. بۇل داۋگە جەتكەن سوڭ، ۇشەۋى وعان سالەم بەرەدى.
- جول بولسىن، ءداۋىم! - دەيدى بالا.
- جاندىباتىر دەگەن ەرمەن كۇرەسكەلى بارامىن، - دەيدى ءداۋ.
- ولاي بولسا جاندىباتىردان بۇرىن مەنىمەن كۇرەسىڭىز، مەنى جىقساڭىز، ونى دا جىعاسىز، - دەيدى بالا. وعان ءداۋ اشۋلانىپ:
- سەندەي قاڭباقپەن كۇرەسىپ ۋاقىت وتكىزبەيمىن، - دەپ جاۋابىن ءبىر-اق قايىردى دا جۇرە بەردى.
- كۇشىڭدى جيناپ، كۇرەسۋگە بارا جاتقان كىسىڭدى تابا الماي، ونى ىزدەپ سەرگەلدەڭگە ءتۇسىپ قايتۋعا اسىقساڭ، جولىڭ بولسىن! - دەپ بالا مازاق قىپ كۇلەدى. ءداۋ بالانىڭ سوزىنە شىداماي اشۋلانىپ:
- ءاي، نە دەيسىڭ؟ بەرى كەلشى، جاعاڭنان سىلكىپ، جەرگە تىعىپ جىبەرەيىن! - دەپ كۇرەسۋگە ىڭعايلاندى.
ءبىرىنشى كەزەكتى بالا الماي، داۋگە بەردى. ءداۋ بالانى اسپانعا ءۇش رەت لاقتىرىپ اتىپ جىبەردى. ءبىراق قاعىپ الا المادى. كەزەك بالاعا كەلگەندە، بالا اشۋمەن ءداۋدىڭ بەلىنەن ۇستاپ جەرگە سوققاندا، ءداۋ تىزەسىنەن جەرگە كىرەدى. ءداۋدى سۋىرىپ العاندا، ءداۋ ەسەڭگىرەپ قالدى. ومىرىندە مۇنداي سوققى كورمەگەن ءداۋ بالانىڭ كۇشىنە ريزا بولىپ، قول بەرىپ دوس بولۋدى سۇرايدى. بالا اشۋىن باسىپ، ءداۋدىڭ كىم ەكەنىن، قاي شاهاردان كەلە جاتقانىن، قانداي ونەرىنىڭ بارلىعىن سۇرايدى. ءداۋ باسىنان كەشكەن ءومىربايانىن تەگىس ايتىپ شىقتى جانە ءوزىنىڭ سۋعا ءتۇسىپ كەتكەن نارسەنى تاۋىپ الارلىق ونەرى بار ەكەنىن ايتتى. سونىمەن بۇل ەكەۋى قول الىسىپ، ءتوس سوعىسىپ، دوس بولادى. ەندى جاندىباتىر ءتورت كىسى بولىپ ىلگەرى جولعا شىعادى. بۇل تورتەۋى بىرنەشە كۇن جۇرگەننەن كەيىن ءبىر شاهارعا كەلەدى. شاهاردىڭ شەت جاعىنداعى ءبىر شايحاناعا تۇسەدى. كۇن باتا جولاۋشىلار شايحانانىڭ تۇبىنە تىگىلگەن وتاۋدى، ونىڭ ىشىنە جينالعان جاساۋلاردى، بايلانعان ون شاقتى قوي، تاعى باسقا دا نارسەلەردىڭ اكەلىنىپ قويعانىن كورەدى. بالا شايحاناشىدان:
- مىناۋ نە قىلعان زاتتار، مۇنى نە ءۇشىن ىستەپ جاتىر؟ - دەپ سۇرايدى.
- مۇنى بىلمەيتىن كىمسىڭدەر؟ - دەيدى شايحاناشى.
- ءبىز ءبىر جۇرگەن ءمۇساپىرمىز، - دەيدى بالا.
- ولاي دەپ ايتۋشى بولماڭدار، ايداهاردىڭ اۋزىنا ءتۇسىپ كەتەسىڭدەر، ويتكەنى مىناۋ بەرىلەيىن دەپ وتىرعان زاتتار پاتشانىڭ جۇماسىنا ءبىر رەت بەرىپ تۇراتىن بورىشى. بۇل زاتتاردى جۇما سايىن، تاڭ اتا ەلەڭ-الاڭدا ايداهار كەلىپ جۇتادى، ەگەر بۇل قارىزدى وتەپ تۇرماسا، بۇكىل ەلدى جۇتىپ جىبەرۋدەن تايىنبايدى، - دەيدى شايحاناشى.
مۇنى ەستىگەن بالا، ءتۇنى بويى ۇيقىلى-وياۋ جاتىپ، تاڭ اتار مەزگىلدە جولداستارىنا بىلدىرمەي، ايداهاردىڭ كەلەتىن جولىنا قاراي سىتىلىپ شىعىپ كەتتى دە، ايداهاردىڭ جولىن توسىپ وتىردى. ءبىر ۋاقىتتا بورانداتىپ، داۋىلداتىپ كەلە جاتقان ايداهاردىڭ داۋىسى ەستىلدى، ارتىنشا ايداهار دا كەلىپ جەتتى. سول كەزدە جاندىباتىر ۇلتاراعىنىڭ استىنا سالىپ ساقتايتىن قىرىق قۇلاش سەمسەردى سۋىرىپ الىپ، قاراما-قارسى ايداهاردىڭ الدىنا شىقتى، ايداهار دا ارانىن اشىپ كەلە جاتىر ەكەن، بالانى كورگەن جەردەن سەمسەر-مەمسەرمەن جۇتىپ جىبەردى. بالا قىرىق قۇلاش سەمسەرىن كولدەنەڭ ۇستاپ تۇرا قالعان ەدى، سەمسەر ايداهاردى ەكى ءبولىپ ءتۇستى. بالا ايداهاردى ولتىرگەنىنىڭ بەلگىسى ءۇشىن ونىڭ جونىنان ەكى ءتىلىم تاسپا الىپ، قالتاسىنا سالىپ الدى. ءسويتتى دە ەش ادامعا بىلدىرمەستەن، جولداستارىنىڭ قاسىنا كەلىپ جاتتى. تاڭ اتتى. جۇرت اي-جاي بولدى. كەشەگى تىگۋلى تۇرعان ۇيلەر، وندا بايلانعان مالداردىڭ ءبارى دە امان-ساۋ تۇر. كوشەدەگى، حالىقتىڭ ءبارى دە قۋانىشتى. بىرەۋلەر قولدارىنا ايىر، بالتا، شوقپار ۇستاعان. ەندى بىرەۋلەرى قولدارىنداعى قارۋلارىن قانعا بوياپ العان، «ايداهاردى مەن ءولتىردىم» دەگەن داۋىستار گۋ-گۋ ەتەدى. ايداهاردىڭ ولتىرىلگەندىگى، مال-مۇلىكتىڭ امان قالعان حابارى حانعا بارىپ جەتتى. ايداهاردى كىم ولتىرگەنىن ءبىلۋ ءۇشىن حان جار سالىپ، حالىق جيدى. ايداهاردى ولتىرگەن ادامدا قانداي بەلگىسى بارلىعىن سۇراعاندا، بىرەۋ قارۋىن، بىرەۋ قاندانعان كيىمىن كورسەتتى. ءبىراق ەشكىمنىڭ ايداهاردى ولتىرگەن بەلگىسى دالەلدى بولمادى. سوندا حان تۇرىپ:
- بۇل شاهاردا ادام بالاسىنان ەشكىم قالدى ما؟ - دەپ سۇرادى. بىرەۋلەر:
- ەشكىم قالعان جوق، ءبىراق شايحانادا ءۇش-ءتورت ءمۇساپىر جاتسا كەرەك، ولاردى جيىنعا شاقىرعانىمىز جوق، - دەيدى.
- ولاي بولسا، ولار دا ادام بالاسى عوي، شاقىرىڭدار! - دەدى حان. شايحاناداعى كىسىلەر شاقىرىلدى. جاندىباتىر پاتشانىڭ وزىنە:
- تاقسىر، ايداهاردى ولتىرگەن ادام مەن ەدىم، - دەپ ايداهاردىڭ ءبىر ءتىلىم تاسپاسىن ۇستاتادى. پاتشا:
- مەن حان ەمەس ەكەم، سەن حان ەكەنسىڭ! - دەپ حالقىنىڭ الدىندا تاعىنان ءتۇسىپ، ءوزى ءۋازىر بولىپ، ءبىر قىزىن جاندىباتىرعا قالىڭدىققا بەرىپ جانە دۇنيە-مۇلىك، قازىناسىنىڭ جارىمىن قوسا بەرەدى. جاندىباتىر حاندىقتى ءوزىنىڭ دوسى ءبىرىنشى داۋگە بەرەدى. ءداۋ حان بولادى. ەكى-ءۇش كۇن تىنىققان سوڭ، جاندىباتىر ءبىرىنشى داۋمەن قوش ايتىسىپ، قالعان داۋلەرمەن قىزدى ىزدەپ، تاعى جول تارتادى. كۇندەردەن كۇن وتكىزىپ، بۇلار ەكىنشى شاهارعا جەتتى. بۇل شاهاردان دا وتكەن شاهاردا بولعان ۋاقيعا شىقتى. ءبىراق ونداي ەمەس، بۇل شاهارداعى تىگىلىپ جاتقان وتاۋلار، بايلانىپ جاتقان ادامدار مەن مالدار وتكەن شاهارداعىدان ەكى ەسە ۇلكەن جانە كوپ ەكەن. بۇلار بۇل شاهاردىڭ شايحاناسىنان بارىپ ورىن الدى. شايحاناشىدان مىنا تىگىلگەن ۇيلەر مەن بايلانعان مال-جاننىڭ ءمانىن سۇرادى.
- مۇنى بىلمەيتىن نەتكەن جانسىزدار؟ - دەدى شايحاناشى.
- بىزدەر جولىمىزدى ارەڭ تاۋىپ كەلە جاتقان ءمۇساپىر كىسىلەرمىز، - دەدى جولاۋشىلار.
- ولاي بولسا، سىزدەر مىناۋ سوزدەرىڭىزدى مەنەن باسقا ەشكىمگە ايتا كورمەڭدەر، ايتپەسە بۇل سوزدەرىڭىزدى حان ءيا حاننىڭ ۋازىرلەرى ەستىسە، مىناۋ بولىپ جاتقان توپالاڭعا سالىپ جىبەرەدى. بۇل توپالاڭنىڭ جايى مىناۋ دەپ، شايحاناشى اڭگىمەسىن باستادى. «وسى جەردە، ءۇش پاتشالىق ەلدىڭ ورتاسىندا،ءبىر تاجال جىلان بار، ۇزىندىعى قىرىق قۇلاش، اۋزىنىڭ ۇلكەندىگى سونداي، كوشكەن ەل قالاي بولسا، سولاي سىيىپ كەتەدى. مىنە، سول جىلاننىڭ بۇگىن بىزدەن الىم الاتىن كەزەگى كەلىپ، سوعان دايىنداپ جاتقان جايىمىز وسى. بۇل زاتتار كەشكە تۇرعانىمەن، ءتۇن ورتاسى اۋا جوق بولادى. شۋلاعان مال، جىلاعان ادامداردىڭ داۋىسى شاهاردىڭ ءىشىن جاڭعىرتادى. ءسويتىپ، وسىنداي زور ءبىر پالەگە، ۇلكەن اپاتقا كەزدەسىپ، نەشە جىل بويى وسى جىلاننىڭ زاردابىن باستان كەشىرىپ جاتقان ەلمىز»، - دەپ شايحاناشى ءسوزىن توقتاتتى.
ءتۇن بولدى. جولداستارى ۇيىقتاعان كەزدە، جاندىباتىر جىلاننىڭ جولىن توسۋعا اتتاندى. ءتۇن ورتاسى اۋا باستاعاندا، ءبىر ساسىق جەلدىڭ ءيىسى جاندىباتىردىڭ مۇرنىن جارا باستادى. الپىس-جەتپىس كىسى ورنىنان تۇرعىزا المايتىن جاندىباتىردى تاي شاپتىرىمداي جەردەن-اق جىلاننىڭ دەمى ورنىنان قوزعالتىپ قويادى. قىرىق قۇلاش سەمسەرىن قولىنا الىپ، جىلاننىڭ الدىنا كەزەي ۇستاپ تۇرا قالدى. اش قارىنى جالاڭداپ كەلە جاتقان جىلان بالانى جۇتىپ جىبەردى. و دا جۇتىپ بولدى، بۇ دا ءتىلىپ، جىلاندى قاق جارىپ قۇيرىعىنان ءبىر-اق شىقتى. وتكەن ايداهاردان بۇل جىلان باسىم ەكەن. بالا جىلاننىڭ ۋىتىنا ۋلانىڭقىراپ، ەت پىسىرىم ۋاقىت تالىپ جاتتى. ءبىراق، ازدان سوڭ سۋعا ءتۇسىپ، جىلاننىڭ جونىنان تاسپا ءتىلىپ الدى دا، ەشكىمگە سەزدىرمەستەن، ورنىنا كەلىپ جاتتى.
ەرتەڭىنە، وتكەن شاهارداعىداي، بۇل شاهاردا دا جيىن بولدى. حان تاعىن، حاندىعىن جاندىباتىرعا بەردى. جاندىباتىر حاندىقتى ەكىنشى ءداۋ دوسىنا بەرىپ، قالعان داۋمەن ەكەۋى تاعى دا جولعا ءتۇستى. بۇلار ساپار شەگىپ تاعى ءبىر شاهارعا كەز بولدى. بۇل شاهاردىڭ حالقى باسقا شاهاردىڭ حالقىنا قاراعاندا وزگەشە بولىپ شىقتى. شاهارداعى بارلىق حالىقتىڭ وڭدەرى ساپ-سارى، بىردە-ءبىر ادامنىڭ ءتۇسى اق، قىزىل شىرايلى، قارا ەمەس. ۇلكەنى دە، كىشىسى دە، ايەلى دە، بالاسى دا، ءبىرىن-بىرىنەن ايىرا المايتىن ساپ-سارى. بۇلار ءبىراز كۇن شاهاردا بولىپ تىنىقتى، ءجون سۇراستى. اقىرىندا حالىقتىڭ بارلىعىنىڭ سارى بولۋى مىناۋ بولىپ شىقتى:
شاهار حالقىنىڭ پايدالاناتىن ۇلكەن ءدارياسىن ءبىر ءداۋ اۋدارىپ-توڭكەرىپ ءبىر شۇقىردان ەكىنشى شۇقىرعا ۇرتتاپ قويىپ وتىرادى ەكەن دە، سۋدىڭ ىشىندەگى بالىق، ءتۇرلى جاندىكتەردى، ەڭ اياعى وسىمدىك اتاۋلىنى ءداۋ ىلعي جۇتىپ جەپ قويادى ەكەن. سۋدىڭ ءبارى ءداۋدىڭ ىشىنە ءتۇسىپ ىشەك-قارنىن ارالاپ، ءدارياعا قايتا قۇيادى ەكەن. ومىرىندە تازا سۋ ىشپەي، ونە بويى ساسىق سۋ ىشكەندىكتەن، شاهار حالقى وسىنداي ساپ-سارى بولىپ كەتكەن ەكەن. مۇنى ەستىگەن جاندىباتىر جىلاندارعا ىستەگەنىندەي ەتىپ، ءتۇن ورتاسى اۋا ءداۋدىڭ ساپىرىستىراتىن سۋىنا كەلەدى. كەلسە، ءداۋ جاڭا عانا جۇمىسىنا كىرىسىپ جاتىر ەكەن. بەر جاعىنان بارعان بالانى قوسا جۇتايىن دەپ، جاندىباتىرعا جاقىنداي بەرگەندە، جاندىباتىر قىرىق قۇلاش سەمسەردى قولىنا ۇستاپ، تۇرا قالادى. ءسويتىپ، ءداۋدى جارىپ ولتىرەدى دە، ءداۋ جونىنان ءبىر ءتىلىم تاسپاسىن الىپ، جولداسىنىڭ جانىنا كەلىپ جاتىپ قالادى. تاڭ اتا ءبىر بالا سۋعا كەلسە، سۋ تۇپ-تۇنىق. بالا ءبىر توستاعان سۋدى قۇيىپ الىپ، بالتاسىن ۇستاپ، حانعا كەلىپ:
«ءداۋدى مەن ءولتىردىم. نانباساڭىز سۋدى قاراڭىز!» - دەپ، سۋدى كورسەتكەندە، مۇنداي سۋدى ءوزى تۋىپ، حان بولعالى ءىشىپ كورمەگەن حان التىن تاقتان اتىپ تۇرادى. كوشەگە حالىق سىيماي، شەلەك-شەلەك سۋدى الىپ: «مەن ءولتىردىم، مەن ءولتىردىم»، - دەپ داۋرىعىسادى. حان بۇكىل حالقىن تەگىس جيناپ: «قالادا قالعان ەشكىم بار ما؟» - دەپ سۇراعاندا: «شايحانادا ءبىر-ەكى ءمۇساپىر جاتىر»، - دەگەن داۋىستار شىقتى. - ادام بالاسى عوي، شاقىرىڭدار؟ - دەيدى حان. جاندىباتىر كەلگەن بەتتەن ءداۋدىڭ ءجون تاسپاسىن حاننىڭ قولىنا ۇستاتا بەرەدى. حان: «نەشە جىلدان بەرى حاندىق قۇرىپ، شاهاردى بيلەپ وتىرىپ، ءبىر داۋگە كۇش كورسەتىپ، جەڭە الماي، ساسىق، لاي سۋ ءىشىپ حالىقتى سارعايتىپ، بەكەر حان بولىپ ءجۇر ەكەم!» - دەپ، حالىقتىڭ الدىندا تاعىنان ءتۇسىپ، ءبىر قىزىن جانە مال-مۇلكىنىڭ جارىمىن جاندىباتىرعا بەرىپ، ءوزى ءۋازىر بولادى.
نەشە اي، نەشە جىل ساپار شەگىپ، ىزدەگەن ماقساتىنا جەتە الماي كەلە جاتقان جاندىباتىر تاقتى دا، قىزدى دا، مالدى دا جانىنداعى ءۇشىنشى ءداۋ - دوسىنا بەرىپ، قوش ايتىسىپ، قۇشاقتاسىپ ايرىلادى. ول شاهاردان جالعىز شىعىپ، باسقا جاققا بەت الادى. جاندىباتىر جولداستارىمەن قوش ايتىسىپ شىققاننان كەيىن نەلەر ازاپ، قيىنشىلىقتاردى باسىنان وتكىزىپ، تاعى ءبىر شاهارعا كەلىپ كىردى. بۇل شاهاردا ءبىراز كۇن ءومىر وتكىزىپ، اقىرى ءبىر اقىلدى شالعا بالا بولادى. سونىمەن، جاندىباتىر كۇندەردە ءبىر كۇن ءداريانىڭ باسىنا كەلىپ شومىلىپ جاتسا، سۋ بەتىنە اينانىڭ ساۋلەسىندەي ءبىر جارىق ساۋلە تۇسەدى، انىقتاپ قاراسا، باياعى اكەسىنىڭ ۇدايى وتىز جىل قۋىپ ىزدەگەن پەرى قىزىنىڭ سۋرەتى بولىپ شىقتى. ادەيى وسى قىز ءۇشىن اكە-شەشەسىنەن بەزىپ، نەشە جىل قيىنشىلىق ازاپتى باسىنان كەشىرگەن بالا جاڭاعى ساۋلەگە باس سالادى. ءبىر ۋاقىتتا ساۋلە جوق بولىپ بارىپ، سۋدىڭ شەتىنە ءتۇستى. بالا سۋدان شىعىپ، ساۋلەنى تاعى باس سالادى. ساۋلە تاعى سۋعا ءتۇستى. وسىنداي رەتپەن نەشە رەت جەرگە تۇسكەن ساۋلەنى ۇستاي الماي، بالا اقىرى سۋدىڭ شەتىنە كەلىپ ەس-ءتۇسىن بىلمەي تالىقسىپ قۇلاپ جاتتى. وگەي بالا بولسا دا ءوزىنىڭ بالاسىنداي بولعان جاندىباتىردى الاسۇرىپ ىزدەپ، تابا الماي، جىلاعان شال تالىپ جاتقان بالانىڭ ۇستىنەن شىقتى. بالا ەسىن جيدى. ءوزىنىڭ ىزدەپ كەلە جاتقان قول جەتپەسىنىڭ دەرەگى شىققان سوڭ، بالا اتاسىنا بىلاي دەدى:
- اتا، مەن اكە-شەشە، ەل-جۇرتىمنان بەزىپ، نەشە جىل بويى ازاپ شەگىپ، جەر كەزىپ، وسى پەرىنىڭ قىزىن ىزدەپ جۇرگەن ەدىم. ەندى سول قىزدىڭ تۇراقتى جەرى وسى بولسا كەرەك. سوندىقتان ماعان وسى قىزعا قول جەتەتىن امالىن ايتساڭىز ەكەن؟ - دەدى. شال ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ، ايتار-ايتپاسىن بىلمەي، اقىرى بالانىڭ كوڭىلىن قيمايدى.
- ولاي بولسا، تىڭدا بالام! - دەدى. - سوناۋ تۇرعان اق مەشىت كوزگە جاقىن، جۇرىسكە ون كۇندىك جول. سول مەشىتكە بارارداعى وڭ جاقتاعى دۋالدىڭ تۇبىنەن تەسىپ ءتۇس تە، ەشكىمگە دىبىس بىلدىرمەي، سول تۇسكەن بۇرىشىڭدا جات. قىز كەلەتىن مەزگىلدە قاراۋىلشى مايمىلى كەلىپ، كىم بار، كىم جوعىن بايقاۋ ءۇشىن، بۇرىش پەن بۇرىشتا شيت-شيت ەتىپ جۇگىرىپ جۇرەدى. سول كەزدە مايمىلدى دىبىسىن شىعارماي ءولتىر دە، ۇندەمەي جاتا بەر. ونىڭ ارتىنشا قىز دا كەلەدى. قىز كەلىپ ناماز وقىپ وتىرعاندا، كەلە يىعىنان اسىلا كەت دە، ەكى قولىڭمەن ەكى ەمشەگىن مىقتاپ ۇستا. سونان سوڭ قىز سەنى قىرىق كەز مەشىتتىڭ توبەسىنە اپارىپ ءۇش رەت سوعادى. ەگەر سول سوققاننان امان قالساڭ، ءىسىڭنىڭ وڭعانى. ول ۇشتەن ارتىق ۇرا المايدى، جەرگە قۇلايدى. سول كەزدە قىز: «بوسات!» - دەپ جالىنار. سەن: «قوينىڭداعى كىتابىڭدى بەرمەسەڭ جىبەرمەيمىن!» - دە. سودان اقىرى قىز وكپەسى قىسىلىپ ولەتىن بولعان سوڭ، قوينىنداعى كىتابىن ۇستاتادى. مىنە، سول كەزدە قولىڭدى بوسات، قىزدىڭ ونەرى دە، ءومىرى دە سول كىتاپقا بايلانىستى. مۇنى قولعا تۇسىرسەڭ، قىزعا ۇيلەنگەنىڭ، - دەيدى دە، شال جىلاپ-سىقتاپ قوشتاسىپ، بالاسىن جولعا سالادى.
جاندىباتىر مەشىتكە دە جەتتى. شال ايتقانداي، بارلىعىن دا ىستەدى، دۋال دا تەسىلدى، مايمىل دا ءولتىرىلدى. قىز كەلىپ نامازعا باس قويعاندا، بالا شالدىڭ ايتقانىن ىستەي سالدى. قىز اشۋمەن بالانى قىرىق كەز مەشىتتىڭ توبەسىنە اپارىپ ەكى سوقتى، ۇشىنشىگە كەلگەندە ءالى قۇرىپ، تومەن ءتۇسىپ، قىز جەرگە قۇلادى. ەسى اۋىپ قالسا دا، بالا ۇستاعان جەرىنەن ايرىلمادى. قىز شارشادى: «سەن مەندىك، سەن مەندىك!» - دەي بەردى. بالا: «كىتابىڭدى بەرمەسەڭ جىبەرمەيمىن!» - دەدى. ءبىراز الىسىپ، اقىرى قىز بالانىڭ مىقتى ەكەنىن سەزگەن سوڭ: «ءما!» - دەپ كىتاپتى قوينىنان الىپ، بالاعا ۇستاتا بەردى. ءسويتىپ، ەكەۋى ءسۇيىسىپ قوسىلدى.
نەشە جىل ىزدەپ جۇرگەن سۇلۋىنا قولى جەتىپ، بالانىڭ كوڭىلى جاي بولدى. كۇندەردە ءبىر كۇن جاندىباتىر قۇس سالىپ، يت جۇگىرتىپ، اڭ اۋلاۋعا كەتەدى. كەلىنشەگى ءزاۋزامىر داريانىڭ شەتىنە بارىپ باسىن جۋسا، ءبىر تال شاشى سۋعا كەتەدى. كەلىنشەك ارتىنان قۋسا دا ۇستاي الماي قالادى. شاش اققاننان اعىپ وتىرىپ، تومەنگى جاقتا تۇراتىن حاننىڭ قول استىنداعى ءبىر بالىقشىنىڭ قارماعىنا ىلىنەدى. التىن شاشتى ىلىكتىرگەن بالىقشى ونى حانعا تارتۋ قىلادى. حان سىيلىققا قاپ-قاپ دۇنيەلەر بەرەدى. مۇنداي عاجاپ شاشتى كورگەن حان بۇكىل ۋازىرلەرىن، سەگىز ساناتتارىن، ماناپتارىن، اقىلگويلەرىن، قاراماعىنداعى قۋلاردىڭ ءبىرىن قويماي جينايدى.
- وسى شاشتىڭ يەسىن كىم بىلەدى جانە كىم ماعان سونى اكەلىپ بەرەدى؟ ەگەر دە كىمدە-كىم اكەلىپ بەرسە، سوعان نە تىلەسە، سونىسىن بەرەيىن! - دەپ، حان جۇرتقا جار سالادى. بۇعان جيىلعانداردان شەشىلىپ: «مەن بىلەمىن، ءيا بولماسا مەن الىپ كەلىپ بەرەم»، - دەپ ەشكىم جاۋاپ قايىرمايدى. ءبىر ۋاقىتتا سول توپتىڭ ىشىنەن باسى ءمۇيىز، تۇرىنە ادام قاراعىسىز سۇمپايى، قارعا تۇمسىق، قارا اياق ءبىر مىستان: «مەن بىلەم، ماعان ءبىر جەلمايا بەر، قىزدى الىپ كەلەم»، - دەيدى. سوسىن جەلماياعا ءمىنىپ، جاندىباتىردىڭ جاتقان جەرىن ىزدەپ كەلەدى. كەمپىر ءبىر-ەكى كۇن باتىردىڭ جولىن توسىپ جاتادى. ءۇشىنشى كۇننىڭ كەشىندە جەلمايانىڭ ءتورت اياعىن بايلاپ تاستاپ، باقىرتىپ ۇرىپ جاتقان مىستانعا جاندىباتىر كەز بولادى.
- و، شەشە، نەگە الەك بولىپ، جەلماياڭىزدى تۇرعىزباي، اۋرەلەنىپ جاتىرسىز؟ - دەيدى جاندىباتىر.
- شىراعىم، مىناۋ ءبىر جاتقان كەلە جاتىر ەدىم، مىنا تۇيەسى قۇرعىر شارشاپ، ورنىنان تۇرا الماي جاتىر. كۇن بولسا باتىپ بارادى نە ىستەرىمدى بىلمەي، سەرگەلدەڭگە ءتۇسىپ وتىرمىن، - دەيدى مىستان.
- ولاي بولسا، كەش باتقاندا قايدا باراسىز؟ بۇگىن بىزگە قونىڭىز، - دەيدى جاندىباتىر. سونى ەستىپ وتىرعان مىستان قۋانىپ كۇلىپ:
- قونسام قونايىن، وركەنىڭ ءوسسىن، شىراعىم-اي! - دەپ، جاندىباتىردىڭ ۇيىنە كەلەدى. كەمپىر ءبىر-ەكى كۇن تىنىقتى. جاندىباتىردىڭ جايلارىمەن تانىستى، ءۇشىنشى كۇنى كەلىنشەگى ءزاۋزامىردى اينالدىرا باستادى.
- وسى جاندىباتىر، جاندىباتىر دەيسىڭ جىگىتىڭدى، سونىڭ جانى قاي جاقتا بولار ەكەن، سەن ومىرلىك دوسسىڭ، سونى بىلەسىڭ بە؟ - دەيدى كەمپىر.
- جانىنىڭ قايدا ەكەنىن بىلمەيمىن، - دەيدى ءزاۋزامىر.
- ونى سۇراپ الۋىڭ كەرەك ەمەس پە؟ - دەيدى كەمپىر.
- شەشە-اۋ، ول ماعان جانىنىڭ قايدا تۇراتىنىن ايتۋشى ما ەدى؟ - دەيدى ءزاۋزامىر.
- كەشكە اڭنان قايتقان سوڭ سۇرا، ەگەر ايتپاسا، وندا سەنىمەن ومىرلىك بولماعانى. وكپەلە دە، تەرىس قاراپ جاتىپ، ءبىراز جىلا. سوندا ءوزى-اق ايتادى، - دەيدى كەمپىر.كەشكە جاندىباتىر توسەككە كەلىپ جاتا بەرگەندە ءزاۋزامىر: «وسى سەنىڭ جانىڭ قايدا بولادى؟ ءبىر-ءبىرىمىزدى بىلمەستەن جاندىباتىر، ءزاۋزامىر دەيمىز دە جۇرە بەرەمىز»، - دەيدى.
- مەنىڭ جانىمنىڭ ساعان نە كەرەگى بار؟ - دەيدى جاندىباتىر. ءزامزامىر، مىستان ايتقانداي، تەرىس قاراپ، ىزا بولىپ، ەدى، جاندىباتىر «باتىر اڭقاۋدىڭ» كەبىن كەلتىرىپ، سۇيگەن ايەلىن قيماي مىنانى ايتىپ سالدى.
- وڭ ەتىگىمنىڭ استىندا قىرىق قۇلاش سەمسەر بار، مىنە، سول سەمسەر مەنىڭ جانىم. ول سەمسەردى دالاعا تاستاساڭ دا، وتقا ماي سالىپ جاندىرساڭ دا ولمەيمىن، قايتا وتقا سالعاندا كۇشىم تاسيدى، ءبىراق سۋعا تاستاسا، ولەم،
-دەيدى.
ونى ەستىگەن مىستان جۇرت ۇيقىعا كەتكەن كەزدە، دەرەۋ ۇلتاراقتىڭ استىنداعى سەمسەردى الىپ، دارياعا تاستايدى دا جىبەرەدى. تاڭ اتتى، جۇرت تۇردى، شاي قۇيىلدى، باتىردىڭ بارلىق كيىم-كەشەكتەرى قاعىلىپ ەندى وياتۋعا كەلسە، باتىر بۇرىنعى باتىر ەمەس، ول دۇنيەگە جونەپ كەتكەن. مۇنى كورگەن ءزاۋزامىر باتىردىڭ قوينىنداعى كىتاپتى الىپ، ۇشىپ ۇيدەن شىعا بەرگەندە، اڭدىپ تۇرعان مىستان پىشاعىن سىلتەپ قالىپ، ءبىر قاناتىن كەسىپ تۇسىرەدى. ءسويتتى دە قىزدى جەلمايانىڭ ارتىنا تاڭىپ، يت قورلىعىن كورسەتىپ، حاننىڭ قولىنا اكەلىپ تابىس قىلدى. ءزاۋزامىر حاننىڭ الدىنا بارعان سوڭ ءبىر-اق تىلەك قويادى، ول تىلەگى: «مەنى ون جەتى كۇن توي قىلىپ الساڭىز ەكەن»، -دەيدى. ءزاۋزامىردىڭ ويى: «ون جەتى كۇننىڭ ىشىندە جاندىباتىردىڭ ەشقانداي حابارى بولماس پا ەكەن؟» - دەگەن ءۇمىت بولىپ ەدى.
جاندىباتىردىڭ باياعى ءبىرىنشى ءداۋ دوسىنىڭ سول كۇنى ەرىگىپ وتىرىپ جۇلدىزدارعا كوزى تۇسكەن ەدى. ءدال ماڭدايىندا جارقىراپ تۇرعان دوسى - جاندىباتىردىڭ جۇلدىزى وشكەنىن كوزى شالىپ كەتكەندە، «وي باۋىرىمداپ» التىن تاقتان قالاي قۇلاپ تۇسكەنىن ءوزى دە سەزبەي قالادى. ول سول ساتتە اتتان سالىپ، ەكىنشى ءداۋ كىتاپشى دوسىنا جەتتى. كىتاپشى دوسى كىتابىنا قاراپ جىبەرگەندە، كىتاپقا: «دوسى جاندىباتىر باسى ءمۇيىز، بوكسەسى كيىز، قارا تۇمسىق، قارا اياق مىستاننىڭ قولىنان پالەن كۇنى قازا تاپتى»، - دەگەن جازۋ قالىپتى. ەكەۋى اتتان سالىپ، جاندىباتىردىڭ ءۇشىنشى ءداۋى - سۋشى دوسىنا كەلەدى. كەلىپ، بولعان وقيعانى بايانداپ، ۇشەۋى جاندىباتىردىڭ قازا تاپقان جەرىنە قاراي جونەلەدى. كەلسە، دوسى ءولىپ جاتىر.
«باۋىرىمداپ» جىلاعان ءۇش كىسىنىڭ داۋسىنا قىرىق كەز مەشىت كۇڭىرەنىپ داۋىس قوسقانداي بولدى. ۇشەۋى كىتاپتى وقىپ قاراسا: «مۇنىڭ جانى قىرىق قۇلاش سەمسەردە، ول سەمسەر پالەن داريانىڭ تۇبىندە جاتىر»، - دەپتى. مۇنى كورگەن دوستار جالما-جان سەمسەردى ىزدەۋگە كىرىسەدى. كەلىپ سۋدان ءارى قارايدى، بەرى قارايدى، ەشقانداي دەرەك تابىلمايدى. اقىرى بولماعان سوڭ ءبىرىن-ءبىرى كەزەكپەن دارياعا تۇسىرەدى. ءۇشىنشى سۋشى ءداۋدىڭ كوزىنە ينەدەي جىلتىراعان زات كورىنگەندەي بولادى. بايقاپ قاراسا، شەتى كورىنىپ جاتقان سەمسەردىڭ باسى ەكەن، ىرعاپ-ىرعاپ جۇلىپ الادى. سەمسەر دە تابىلادى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ كىتاپقا جانە قارادى. قاراسا، سەمسەردى وتقا سالىپ قىزدىرىپ، توتىن تازالاسا، جاندىباتىر تىرىلمەك ەكەن. مەشىتكە لاۋلاتىپ وتتى جاعىپ، سەمسەردى قىزدىرىپ، بالقىتا باستاعاندا، جاندىباتىرعا جان پايدا بولا باستايدى. ءبىر مەزگىلدە:
«وي، قاتتى ۇيىقتاپ قالىپپىن عوي»، - دەپ باتىر ورنىنان تۇرا كەلسە، دوستارى قاسىندا، وت جاعىپ اۋرە بولىپ جاتقانىن كورەدى. دوستارى جاندىباتىرعا بولعان وقيعانى باستان-اياق تەگىس بايانداپ ءوتتى. سوندا بارىپ باتىردىڭ ويىنا مىستان كەمپىر ءتۇستى. ەندى ول: «سول مىستان ءزاۋزامىردى الىپ كەتكەن ەكەن عوي»، - دەدى دە، تەزدەتىپ اتتانىپ، مىستاننىڭ، زالىم حاننىڭ شاهارىنا تارتتى. بۇلار ءزاۋزامىردىڭ تويى اياقتالىپ، ءدال سول كۇنى كەشكە زالىم حاننىڭ تىرناعىنا تۇسەيىن دەپ وتىرعان ۇستىنەن شىقتى. بۇلار كەلىسىمەن بەسىككە بولەگەن مىستاندى بەسىگىنەن الىپ، جەتى قىردىڭ ار جاعىنا اسىرا لاقتىردى. زالىم حاننىڭ باسىن كەسىپ، ورنىنا جاندىباتىردىڭ باياعى وگەي اتاسىن حان قويادى. جاندىباتىر ءوزى ەل قايدا، جۇرت قايدا دەپ، بۇكىل دوستارىن ەرتىپ، جولعا شىعادى. جولشىباي ءۇش دوسىنىڭ ۇيىنە ءۇش ايدان قوناق بولىپ، ءتورتىنشى ايدا ءوز ەلىنە - اكە-شەشەسىنە جەتەدى. بۇرىنعى اكە-شەشەسى ەمەس، كارىلىك باسىپ، ونىڭ ۇستىنە بالاسىنىڭ قايعىسى قوسىلىپ، ءبىر كوزىنەن قان، ءبىر كوزىنەن جاس اعىپ وتىرعان اكە-شەشەسىن كوردى. ءسويتىپ، جاندىباتىر بارشا مۇراتىنا جەتىپ، العان سۇلۋ ايەلىمەن بالا-شاعالى بولىپ، دۇنيەدەن ارمانسىز بولىپ وتكەن ەكەن.
