كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىز- ەرتەگى
بالا ەشكىلەرىن باعىپ جۇرەدى. ءبىر كۇندەردە ەشكىلەرىن دالادا جايىپ ءجۇرىپ، ءبىر توپ كيىكتى كورەدى، ونىڭ ىشىندە ءبىر التىن ءمۇيىزدى كيىك جۇرەدى. بالا بۇل كيىكتەردى كۇندە كورىپ ءجۇرىپ، ءبىر كۇندەرى شەشەسىنە كەلىپ:
- دالادا ءبىر توپ كيىك كوردىم، ىشىندە التىن ءمۇيىزدى ءبىر شۇبار كيىك بار. وسى شۇبار كيىكتى ۇستاپ الىپ، حانعا تارتۋ قىلسام، حان ماعان سىيلىق بەرەر مە ەدى؟ - دەيدى. شەشەسى:
- ۇستاي الساڭ، الىپ بار، حان سىيلىق بەرەر، - دەيدى. ءبىر كۇندەرى بالا دالادا ەشكىلەرىن جايىپ ءجۇرىپ، التىن ءمۇيىزدى شۇبار كيىكتى تاعى دا كورەدى. سول ارادا بالا الگى شۇبار كيىكتى ۇستاپ الادى. حانعا الىپ جۇرەدى. حانعا اپا-
را جاتقاندا، حاننىڭ ءۇيىنىڭ جانىندا ۋازىر كورەدى دە:
- مۇنىڭدى حانعا اپارماي-اق قوي، ماعان سىيلاپ كەت، - دەيدى. بالا:
- جوق، ساعان اكەلە جاتقانىم جوق، حاننىڭ وزىنە اپارام، - دەپ ۋازىرگە بەرمەيدى.
بالا التىن ءمۇيىزدى شۇبار كيىكتى حانعا تارتۋ قىلادى. حان ءۋازىرىن شاقىرىپ الىپ:
- بۇل بالانىڭ تارتۋىنا سىيلىق بەرۋگە بولا ما؟ - دەيدى. سوندا ءۋازىر:
- جوق، بۇعان سىيلىق بەرۋگە بولمايدى. بۇل كيىكتىڭ استىنا قوياتىن ءبىر تاق بولادى، ونىڭ ەكى قاناتى بولادى:
ءبىرى التىن، ءبىرى كۇمىس. ءبىرى التىن سۋىنا مالىنعان، ءبىرى كۇمىس سۋىنا مالىنعان. كيىك سول التىن تاقتىڭ ۇستىندە
تۇرىپ ويناعاندا، دۇنيەنىڭ قىزىعىن كورگەندەي بولاسىز. ءسىزدىڭ سالتاناتىڭىز سوندا كەلىسەدى. بالا سونى تاۋىپ اكەلسىن، سوندا سىيلىق بەرۋگە بولادى، - دەيدى.
سوندا حان بالاعا:
- بۇل كيىكتىڭ استىنا قوياتىن تاعى بولادى، ونىڭ ەكى جاعىندا ەكى قاناتى بولادى. ەكى قاناتىنىڭ ءبىرى التىن،
ەكىنشىسى كۇمىس سۋىنا مالىنعان. سونى تاۋىپ كەل. سوندا سىيلىق بەرەمىن، ال تابا الماساڭ، باسىڭدى الامىن،
دەيدى.
بالا مۇنى ەستىپ، جىلاپ شەشەسىنە كەلەدى. شەشەسى:
- ويباي، بالام! بۇعان بولا جىلاماي-اق قوي، ءوزىم ىزدەپ تاۋىپ اكەلەيىن، - دەپ جولعا شىعادى.
ءبىر جەرلەرگە كەلسە، ءبىر توپ كيىك دالادا جايىلىپ جۇرەدى. توپ كيىكتىڭ ار جاعىندا جەردىڭ جارىعىن جاماپ
ءبىر كەمپىر وتىر ەكەن، بۇعان كەلىپ، جۇمىسىنىڭ ءمانىن ايتادى. سوندا جەر جاماپ وتىرعان كەمپىر:
- مىسىر شاهارىنىڭ بەر جاعىندا ءبىر شاهار بار. كيىكتىڭ تاعىن ىستەسە، سوندا ىستەيدى، بالانىڭ قولىنا مىڭ
ءدىلدا بەرىپ، سوعان جىبەر، - دەيدى.
سونان بالانىڭ شەشەسى ۇيىنە قايتىپ كەلىپ، بارلىق دۇنيە-مۇلكىن بەرىپ، ەشكىلەرىنىڭ بارلىعىن دا بەرىپ، ونىڭ
ۇستىنە ءوزى نەشە جىل مال باعۋعا ءبىر بايعا جالدانىپتى. ءسويتىپ، بالاسىنا مىڭ ءدىلدا قۇراستىرىپ بەرەدى.
بالا مىڭ ءدىلدانى الىپ، كيىك استىنا قوياتىن تاقتى جاسايتىن مىسىر شاهارىنىڭ جانىنداعى شەبەرگە جۇرەدى. بىرنەشە كۇن ءجۇرىپ، شەبەرگە كەلەدى. بالا شەبەرگە كەلىپ، وسىنداي كيىك استىنا توسەيتىن تاقتى ىستەتۋگە كەلگەنىن ايتادى. سوندا شەبەر:
- مىڭ ءدىلدا بەرسەڭىز، ىستەي الامىن، - دەيدى. سونىمەن مىڭ ءدىلداسىن شەبەرگە بەرىپ، كيىك استىنا قوياتىن تاقتى ىستەتىپ الىپ، بالا ۇيىنە قايتادى. كەلە جاتسا، جولىندا ءبىر ۇلكەن بايتەرەك تۇر ەكەن، ونىڭ تۇبىنە كەلسە، ەكى قۇدىق بار ەكەن، بىرىنشىسىندە التىن سۋ، ەكىنشىسىندە كۇمىس سۋ بار. بالا سول ارادا الىپ كەلە جاتقان تاقتىڭ ءبىر قاناتىن التىن قۇدىققا، ەكىنشى قاناتىن كۇمىس قۇدىققا مالىپ-مالىپ الادى. بالا تاقتى الىپ، ۇيىنە كەلەدى. ەرتەڭىندە حانعا الىپ بارادى. ايتقانىنداي تاقتى باياعى التىن ءمۇيىزدى شۇبار كيىكتىڭ استىنا قويعاندا، كيىك ويناپ، ءسان-سالتاناتىن كەلتىرىپ تۇرادى. حان ءۋازىرىن شاقىرىپ الىپ، اقىلداسادى.
سوندا ءۋازىر:
- جوق، تاقسىر. مۇنىسىنا دا ءالى سىيلىق بەرۋگە بولمايدى. ەندى پالەندەي جەر استىندا وسكەن ءبىر سۇلۋ التىن اعاش بار، سونى اكەلىپ ءسىزدىڭ ەسىك الدىنا ورناتسا، ءسان-سالتاناتىڭىز مۇنان ءارى كەلىسەر ەدى. بالا سونى تاۋىپ اكەلسىن، ەسىك الدىنا ورناتسىن. سول ۋاقىتتا سىيلىق بەرۋگە بولادى، - دەيدى.
سوندا حان:
- سول جەردىڭ استىندا وسكەن التىن اعاشتى اكەلىپ، مەنىڭ ەسىگىمنىڭ الدىنا ورنات، سوندا سىيلىق بەرەمىن، -
دەيدى.
بالا تاعى دا التىن اعاشتى ىزدەپ كەتەدى. بىرنەشە كۇن جول ءجۇرىپ، ءبىر جەرلەرگە كەلسە، الدىنان ءبىر اق ساقالدى شال شىعادى. بالا ءوزىنىڭ ىزدەپ كەلە جاتقان جۇمىسىنىڭ ءمان-جايىن الگى شالعا ايتادى.
اق ساقالدى شال:
- وسى بەتىڭمەن جۇرە بەر. ءبىر جەرلەرگە بارعاندا بيىك تاۋلارعا كەزدەسەسىڭ. تاۋدىڭ باۋىرىنان ءبىر قويان قاشار، سەن سول قوياندى قۋا بەر، ول قويان بارىپ ءبىر جەردىڭ ۇڭگىرىنە كىرەر. سوندا ول سول جاقتاعى ۇڭگىرگە كىرەر، سەن وڭ جاقتاعى ۇڭگىرگە كىر. سوندا قىرىق ۇرىعا كەزدەسەرسىڭ، ولار سەنى «ولتىرەمىز» دەر، سوندا سەن: «مەن ءاپ-ءساتتىڭ ىشىندە ەت پىسىرە الامىن»، - دە. سول ۋاقىتتا قىرىق ۇرى ساعان ەت پىسىرتىپ، قاراپ تۇرار. سەن ەتتى قازانعا سالىپ، مىنا كەزدىكپەن ءتۇرتىپ قالساڭ، ەت وزىنەن-ءوزى پىسىپ شىعادى، - دەپ بالاعا ءبىر كۇمىس ساپتى كەزدىك بەرەدى. - سونى- مەن بىرنەشە كۇنگە دەيىن سوندا ەت پىسىرۋشى بولىپ جۇرەسىڭ. قىرىق ۇرى سەنى ۇڭگىرگە تاستاپ، وزدەرى سىرتقا شىعادى. سول ۋاقىتتا تۇكپىردەگى ءبىر اق ساندىققا كوزىڭ تۇسەر. سول اق ساندىقتى اشساڭ، ىشىندە ءبىر كوك ساندىق بار، سونى اشساڭ، ىشىندە قاعازعا وراۋلى ءدارىنى كورەرسىڭ. سول ءدارىنى ال دا، پىسۋلى تۇرعان ەتكە سال. سول ۋاقىتتا قىرىق ۇرى كەزەك-كەزەك كەلىپ، ەسىك الدىندا ولە بەرەدى. سونان كەيىن سول ۇڭگىردىڭ ءىشىن ارالاپ جۇرسەڭ، ىزدەگەن التىن اعاشىڭ سوندا تۇرار. سەن سول ارادا التىن اعاشتىڭ بۇتاعىنان قىسىپ، قولىڭمەن ۇستارسىڭ. ەكى اياعىڭمەن اعاشتىڭ تۇپكى تامىرىن باسىپ، ەكى كوزىڭدى جۇمساڭ، سوندا تاڭ اتا حاننىڭ ەسىگىنىڭ الدىنا اعاش ءوزى كەلىپ ورنار، - دەيدى.
بالا شالدىڭ ايتۋىمەن ءجۇرىپ كەلە جاتسا، تاۋدىڭ ۇڭگىرىنەن ءبىر قويان قاشادى. بالا قاشقان قوياندى قۋا بەرەدى. قويان ءبىر جەردىڭ ۇڭگىرىنە كىرەدى، بالا دا كىرىپ كەتەدى. ايتقانىنداي، ۇڭگىردە ەكى تەسىك كەزدەسىپ، قويان سول جاقتاعى ۇڭگىرگە كىرىپ كەتەدى، بالا وڭ جاقتاعى ۇڭگىرگە كىرىپ كەتەدى.
ۇڭگىردىڭ ىشىنە كىرىپ كەلسە، بالاعا قىرىق ۇرى كەزدەسەدى. بۇلار بالانى ولتىرمەكشى بولادى. سول ارادا
بالا ىلەزدە ەت پىسىرە الاتىنىن ايتادى. بالا ەتتى قازانعا سالىپ، باياعى شال بەرگەن كەزدىكپەن ەتتى ءتۇرتىپ قالعاندا،
ەت وزىنەن-.وزى پىسىپ بولادى.
سونىمەن ولار بالانى ولتىرمەيتىن بولىپ، ەت پىسىرۋگە قويادى. بالا ءبىرسىپىرا ۋاقىت سول قىرىق ۇرىعا ەت پىسىرىپ جۇرەدى. ءبىر كۇندەردە بالا ۇيىقتاپ جاتسا، بۇيىرىنەن باياعى اق ساقالدى شال ءتۇرتىپ: «ەتكە تويعان سوڭ ۇمىتتىڭ با؟» - دەيدى. بالا ويانسا، ءتۇسى ەكەن. سول ارادا ويلاپ تۇرسا، باياعى شالدىڭ ايتقاندارى ەسىنە تۇسەدى، جان-جاعىنا قارايدى. شال ايتقانىنداي، ءبىر بۇرىشتا اق ساندىق تۇر ەكەن. جالما-جان كىلتتى ىزدەپ تاۋىپ الىپ، اق ساندىقتى اشسا، ىشىندە كوك ساندىق بار ەكەن. ونىڭ ءىشىن قاراسا، قاعازعا وراۋلى دارىگە كوزى تۇسەدى. بالا ءدارىنى الىپ ۇرىلاردىڭ سىرتقا شىعۋىن اڭديدى. ءبىر كۇندەرى قىرىق ۇرى تەسىگىنەن سىرتقا شىعادى. بالا جالما-جان ەتتى پىسىرەدى دە، ءدارىنى ەتكە شاشىپ جىبەرەدى. سول ارادا قىرىق ۇرى بىرىنەن سوڭ ءبىرى، كەزەك-كەزەك ەسىك الدىنا كەلىپ، توپىرلاپ ولە بەرەدى. بالا جان-جاعىنا قاراپ، ۇڭگىردىڭ ءىشىن ەركىندىكپەن ارالاپ جۇرسە، جەر استىندا جالعىز ءوسىپ تۇرعان اعاشتى كورەدى. سول ارادا التىن اعاشتى قولىمەن مىقتاپ ۇستايدى دا، ەكى اياعىمەن تۇپكى تامىرىن باسىپ، ەكى كوزىن جۇمادى.
بالا كوزىن اشىپ قاراسا، تاڭ سارعايىپ اتقان، التىن اعاشتىڭ حان ەسىگىنىڭ الدىندا تۇرعانىن ءبىر-اق كورەدى. تاڭەرتەڭ حان ۋازىرلەرىمەن التىن اعاشتى كورەدى.
بۇرىنعى بۇرىنعى ما، حاننىڭ سالتاناتى ءتىپتى ارتىپ كەتەدى. التىن قاناتتى تاقتىڭ ۇستىندە التىن ءمۇيىزدى
شۇبار كيىك ويناپ تۇرادى.
مۇنى كورىپ حان بالاعا ريزا بولىپ، سىيلىق بەرۋگە بارلىق ۋازىرلەرىن شاقىرىپ الىپ اقىلداسادى. بالانىڭ ءبۇيتىپ باقىتى ارتقانىن كورە الماي، ۋازىرلەرى كۇندەيدى. سوندا ۋازىرلەرى جيىلىپ اقىلداسادى: «حانعا ايتىپ بۇل بالانى تاعى دا ءبىر كەلمەيتىن جەرگە جۇمسايىق. بالەندەي الىستاعى، كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى تاپسىن. مۇنى بولسا دا تابا الماي ولەدى، ەندى ونى ىزدەپ بارۋشىلاردىڭ ولمەي قايتقانى جوق. بالانى سوندا جىبەرەيىك»، - دەيدى.
حان ۋازىرلەرىمەن اقىلداسادى:
- كانى، بالاعا قانداي سىيلىق بەرەمىز؟ - دەيدى. سوندا باياعى ءۋازىر تۇرىپ:
- تاقسىر، ءسىز ءوزىڭىز بولساڭىز قارتايدىڭىز. سىزدە پەرزەنت جوق. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، قارتايعان شاعىڭىزدا سىزگە سەرىككە جارايتىن پالەندەي جەردە، كۇن استىندا كۇنىكەي دەگەن قىز بار. بۇل بالا سول قىزدى تاۋىپ اكەلسىن، سوندا
مىقتاپ سىيلىق بەرۋىڭىزگە بولادى، - دەيدى.
حان تاعى دا بالاعا:
- سول كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى تاۋىپ اكەل، سىيلىقتى سوندا بەرەمىن، - دەيدى.
بالا كۇنىكەي قىزدى ىزدەپ كەتەدى. بىرنەشە كۇن ءجۇرىپ كەلە جاتسا، الدىنان ەكى الاقانىنا ەكى تاۋدى سالىپ
جۇرگەن ءبىر ءداۋ كەزدەسەدى. بالا بۇل داۋدەن ءجون سۇرايدى، سوندا ءداۋ:
- كۇن استىنداعى كۇنىكەي سۇلۋدى ىزدەپ بارا جاتقان بالا سەن بولساڭ، مەن جولداس بولعالى ءجۇرمىن، - دەيدى.
بالا:
- سول بالا مەن بولامىن، - دەيدى.
سونىمەن ەكەۋى جولداس بولىپ كەلە جاتىپ جەر تىڭداۋشىعا كەز بولادى. بۇل دا بالاعا جولداس بولىپ ەرەدى. تاعى دا ءجۇرىپ كەلە جاتسا، الدىنان ەكى كولدىڭ سۋىن ەكى ۇرتىنا ۇرتتاپ جۇرگەن تاعى ءبىر ءداۋ كەز بولادى. بالا ءجون سۇرايدى. ەكى كولدىڭ سۋىن ەكى ۇرتىنا ۇرتتاۋشى:
- كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى ىزدەپ جۇرگەن بالاعا جولداس بولعالى ءجۇرمىن، - دەيدى. سوندا بالا:
- ەندەشە، مەن سول بولامىن، - دەيدى. سونىمەن بۇل دا ۇشەۋىنە قوسىلىپ، تورتەۋى جولداس بولىپ جۇرە بەرەدى. كەلە جاتسا ەكى اياعىنا ەكى باتپان تاس بايلاپ العان، ويدان-قىردان جۇگىرىپ جۇرگەن جەلاياققا كەز بولادى.
بالا ءجون سۇرايدى. جەلاياق:
- مەن كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى ىزدەپ بارا جاتقان بالاعا جولداس بولعالى ءجۇرمىن، - دەيدى.
بالا:
- ەندەشە، مەن سول بالامىن، - دەيدى.
سونىمەن بەسەۋى جولداس بولىپ ءجۇرىپ كەلە جاتسا، ءبىر شۇقاناقتان كوپ بالالارىمەن تىرمىسىپ شىعا الماي جاتقان ءبىر قۇمىرسقانى كورەدى.
بالا قۇمىرسقانى بالالارىمەن شۇقىردان شىعارىپ جىبەرەدى. سوندا قۇمىرسقا بالاعا ريزا بولىپ:
- سەندەر مەنى شۇقىردان شىعارىپ جىبەردىڭدەر. وسى جاقسىلىقتارىڭىزدى مەن دە الدارىڭىزعا تىرىدە ءبىر
كەلتىرەرمىن. مەن مىنا ءبىر قاناتىمدى جۇلىپ بەرەيىن، كەرەك بولعان كەزدە تۇتاتساڭ، دايىن بولامىن، - دەپ ءبىر
قاناتىن جۇلىپ بەرەدى.
بۇلار كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى ىزدەپ ءجۇرىپ كەتەدى. كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىز وت تاۋىنىڭ ار جاعىندا تۇراتىن ءبىر حاننىڭ قىزى ەكەن. ول حاننىڭ ءبىر ۇلكەن كوك توبەت ءيتى بار ەكەن. سول يت كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزعا كەلە جاتقان ادام بولسا، سونىڭ دىبىسىن سەزىپ، ءجۇز شاقىرىم جەردەن الدىنان شىعادى ەكەن. قانداي باتىر، مىقتى ادامدار بولسا دا كوك توبەت يت بارلىعىن دا جالعىز ءوزى قيراتىپ سالادى ەكەن. قىزدى ىزدەپ بارعان ادام ساۋ قايتپايتىن بولعان. مۇنى بىلگەن كوپ ادامدار كوك توبەتتەن قورقىپ، قىزعا بارا المايدى ەكەن.
بالانىڭ جولداستارىمەن كەلە جاتقانىن يت ءجۇز شاقىرىمنان ءبىلىپ الدارىنان شىعادى. ءبىر مەزگىلدە كوك توبەت ارسىلداپ جەر دۇنيەنىڭ شاڭىن بوراتىپ كەلە جاتىر ەكەن. باياعى تاۋ كوتەرگەن ءداۋ قولىنداعى ءبىر تاۋىن يتكە
جىبەرىپ قالعاندا، توبەت ءيتتىڭ توبەسىنەن جاي تۇسكەندەي بولىپ، يت تاۋدىڭ استىندا قالىپ، تاباندا سەسپەي قاتادى.
ءيتتى تاۋمەن باستىرىپ ءولتىرىپ تاستاپ، بۇلار تاعى ءجۇرىپ كەتەدى. ءبىر ۋاقىتتا بۇلار كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدىڭ ۇيىنە جەتەدى. حان بۇلاردان ءجون سۇرايدى. سوندا بۇلار:
- وسى جاقتاعى كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى ىزدەپ كەلەمىز. ىزدەپ كەلۋشى مىنا وتىرعان بالا، ءبىز جانىنا
ەرگەن جولداستارىمىز، - دەيدى.
سوندا حان:
- جولدارىڭدا ءبىر كوك توبەت يت كەزدەستى مە؟ - دەپ سۇرايدى. بۇلار:
- جولدا ءبىر كۇشىككە كەزدەسىپ ەدىك، ءبىزدىڭ لاقتىرعان كەسەگىمىزدىڭ استىندا ءۇنى ءوشىپ، ءولىپ قالدى، - دەيدى. حان بۇلاردىڭ كۇشىنە قايران قالىپ وتىرادى. حان ەرتەڭىنە، ەل-جۇرتىن جيىپ، بالۋان كۇرەستىرەدى.
- وسى توپتا كىمدە-كىم كۇرەسىپ جىعىپ، كۇشى اسسا، قىزىمدى سوعان بەرەمىن، - دەيدى.
حاننىڭ ەلى جاعىنان ءبىر وگىز بالۋان شىعادى. بالا جاعىنان ەكى قولىنا ەكى تاۋ ۇستاپ ءجۇرۋشى ءداۋ شىعادى. ەكى بالۋان كۇرەسىپ، ءداۋ جىعىپ كەتەدى. ءبىراق حان، سوزىنەن تانىپ، بۇل جولى قىزىن بەرمەي:
- ەندى جاياۋ بايگەدەن وزىپ كەلگەنگە بەرەمىن، - دەيدى. جاياۋ بايگەگە حاننىڭ ەلىنەن ءبىر جۇيرىك مىستان كەمپىر شىعادى. مىستان كەمپىر قولىنا ەكى شىنى اراق ۇستاپ شىعادى دا، جولدا جەلاياققا ىشكىزىپ ماس قىلىپ، ءوزى جۇگىرىپ كەتەدى. بالا تىڭشىعا ايتادى:
- كىم كەلە جاتىر ەكەن، سونى تىڭداشى، - دەيدى. تىڭشى تۇرا قالىپ تىڭداپ: «كەمپىردىڭ دىبىسى بىلىنەدى، جەلاياقتىڭ دىبىسى بىلىنبەيدى»، - دەيدى. بالا سول ارادا باياعى قولىنداعى كەزدىكتى ۇستاپ ەدى، ۇيىقتاپ جاتقان جەلاياققا دىبىس بەرىپ ويانادى، سول ارادا جالما- جان جۇگىرىپ وتىرىپ، كەمپىرگە جەتەدى. قولىنا ءبىر ۋىس توپىراقتى الادى دا، كەمپىردىڭ الدىنان وتە بەرىپ، توپىراقتى كوزىنە شاشىپ جىبەرەدى. كەمپىر كوزىن ۋقالاپ اشا الماي جاتقاندا، جەلاياق وزىپ كەلەدى. حان سوندا دا قىزىن بەرمەيدى. قىزىن جاسىرىپ تىعىپ قويادى دا:
- كىمدە-كىم قىزىمنىڭ قاي جەردە ەكەنىن تاپسا، سوعان بەرەمىن، - دەيدى.
ءبىر مەزگىلدە تىڭشى تىڭداپ جۇرسە، حان قىزىن جەر استىنداعى ءبىر ۇيگە جاسىرىپ قويعان ەكەن. قىز سول ۇيدە كەستە تىگىپ وتىرىپ، قولىنداعى ينەسىن جەرگە ءتۇسىرىپ الادى. تىڭشى تىڭداپ ءبىلىپ تاۋىپ الادى.
حان بۇلاردى تەمىردەن سالىنعان قوناق ۇيگە جاتقىزادى. قوناقتار جاتقان ءۇيدى سىرتىنان ورتەيدى. بۇلار ءتۇن ورتاسىندا ويانىپ كەتسە، ءۇي ورتەنىپ بارا جاتىر ەكەن. ءبارى دە ساسادى. سول جەردە كول ۇرتتاۋشى ءداۋ ۇرتىنداعى ءبىر كولدىڭ سۋىن بۇركىپ تاستاپ، ءورتتى سوندىرەدى. بۇلار تىپ-تىنىش ۇيقىدا جاتا بەرەدى. حان بۇلاردى ءولدى دەپ، كۇلىن قارايىن دەپ كەلسە، ءبارى دە تىپ-تىنىش ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن. حان تاعى ويلاپ، ءبىر امال تابادى.
ەرتەڭىندە:
- قىرىق قىزبەن قىزىمدى قاتار تۇرعىزام، سولاردىڭ ىشىنەن تانىپ العانعا قىزىمدى بەرەمىن، - دەيدى. ەرتەڭىنە
قىرىق قىزدى ءبىر ءتۇستى كيىندىرىپ، قاتارلاپ قويادى. قاراسا، ءبارىنىڭ كيگەن كيىمىنىڭ ءتۇسى ءبىر، ەشكىم تابا المايدى. بالا سول ۋاقىتتا باياعى قۇمىرسقانىڭ قاناتىن تۇتاتىپ جىبەرگەندە، قۇمىرسقا كەلىپ قىرىق قىز ىشىندەگى كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدىڭ الدىنان شىعادى. بالا كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى تانيدى. سونىمەن حاننىڭ باسقا ىستەيتىن امالى بولمايدى.
حان امالى تاۋسىلىپ، اقىرى كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى بالاعا بەرەدى.
كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى الىپ، بۇلار ەلىنە قايتادى. باياعى ەرگەن جولداستارى، بالامەن قوشتاسىپ، جولدا قالىپ وتىرادى. ءبىر جەرلەرگە كەلگەندە، تىڭشى قالادى. تاعى ءبىر تاۋعا كەلگەندە، باياعى تاۋ كوتەرۋشى ءداۋ قالادى.
ءبىر كولدىڭ جانىنا كەلگەندە، باياعى ەكى كولدىڭ سۋىن ۇرتتاۋشى قالادى. ءبىر جەرلەرگە كەلگەندە، جەلاياق قالادى. بالا كەلە جاتىپ، باستان-اياق، ءوزىنىڭ باسىنان كەشىرگەن ۋاقيعالارىن قىزعا تۇگەلىنەن بايان ەتەدى، ونى حانعا اپاراتىنىن ايتادى. قىز وقىمىستى، سيقىرشى ەكەن. بالانىڭ ەرلىگىنە ءسۇيسىنىپ، ابدەن جاقسى كورىپ قالادى.
ءبىرسىپىرا جەر جۇرگەن سوڭ قىز:
- حاننىڭ ەلىنە جەتۋگە قانشا كۇن قالدى؟ - دەپ سۇرايدى.
بالا:
- ەكى كۇنشىلىك جەر قالدى، - دەيدى.
سوندا قىز:
- سەن وزىپ حانعا بار، مەنىڭ الدىمنان شىقسىن. ەڭ الدىمەن حان، ونىڭ سوڭىنان قىرىق ۋازىرلەرى ءجۇرسىن، ەڭ
ارتىندا ءوزىڭ ءجۇر، - دەيدى.
بالا حانعا بارىپ، قىزدىڭ الدىنان شىعارادى. قىز كەلە جاتقان حاندى قاسقىر، ۋازىرلەردى تۇلكى قىلىپ جىبەرەدى.
ولار ءبىرىن-ءبىرى قۋىپ كەتەدى.
سونىمەن كۇن استىنداعى كۇنىكەي قىزدى بالا الىپ، ەكەۋى توي جاساپ، قوسىلادى. ەل-جۇرتى بالانىڭ ەرلىگىنە ريزا بولىپ، ونى حان سايلايدى.
