جۇمباقتار - «بالاۋسانىڭ» وقىرماندارىنا
*
ءبىر ءمۇيىزدى، ءبىر كوزدى. ول نە؟ (ينە)
*
ءتيىپ كەتسە جىلاعان،
داۋسى كوپكە ۇناعان. ول نە؟ (دومبىرا)
*
اي، كەرەمەت ءبىر ءيت بار،
ءۇي باعادى ۇرمەيدى،
اياعى جوق جۇرمەيدى،
رۇقساتسىز ول يتتەن
ادام ۇيگە كىرمەيدى. ول نە؟ (قۇلىپ)
*
ەرتە تۇردىم،
ەكى ايىر جولعا ءتۇستىم. ول نە؟ (شالبار)
*
اشەيىندە جەكەسىڭ،
قاراي قالساڭ ەكەۋسىڭ. ول نە؟ (اينا)
*
بەلى بۇكىر - الىسكا تۇكىر. ول نە؟ (مىلتىق)
*
ءۇش كوزىندە جالىن-وت،
ال بىراق تا جانى جوق.
كەزەكتەسىپ اشىلار،
كەزەكتەسىپ جۇمىلار. ول نە؟ (باعدارشام)
*
ءبىر كوزىم «كىدىر: دەيدى،
بىر كوزىم «جۇگىر« دەيدى.
ءبىر كوزىم «ابايلا« دەيدى
«قاراپ ال ماڭايعا» دەيدى. ول نە؟ (باعدارشام)
*
اياعى جوق،قولى جوق،
تاپپايتۇعىن جولى جوق. ول نە؟ (حات)
*
كۇن اشىقتا قۇر تۇرامىن،
بۇلتتى كۇنى قىدىرامىن. ول نە؟ (قولشاتىر)
*
سىرتى جاز،
ءىشى قىس. ول نە؟ (توڭازىتقىش)
ادام جانە ادام مۇشەلەرى تۋرالى جۇمباقتار
ەكى اعايىندى،
ەكەۋى دە ءبىر ۇيدە،
ءبىرىن-ءبىرى كورمەيدى. ول نە؟ (كوز)
*
اسقار تاۋدا قارا ورمان. ول نە؟ (شاش)
*
كۇمبىر-كۇمبىر قاراعىم،
قارتايعانشا جارادىڭ. ول نە؟ (قۇلاق)
*
تي، تي دەسەم تيمەيدى،
تيمە دەسەم تيەدى. ول نە؟ (ەرىن)
*
تاقىردا تايدىڭ ءىزى. ول نە؟ (كىندىك)
*
ساۋلە استىندا ءجۇز ينە. ول نە؟ (كىرپىك)
*
قوس قابىرشاق قابىسىپ،
قاربىزعا تۇر جابىسىپ. ول نە؟ (قۇلاق)
*
ءتۇپسىز تەرەڭ تۇڭعيىق
بۇكىل الەم تۇر سىيىپ. ول نە؟ (كوز)
*
كىشكەنە عانا توستاعان،
جەر دۇنيەنى باستاعان. ول نە؟ (كوز)
تابيعات تۋرالى جۇمباقتار
ءبىر حالىق اسپاندا ۇشقان، اياعى جوق،
ۇستاعان قولدارىندا تاياعى جوق.
كۇنىنە تالاي جەرگە كەتەر كەزىپ،
نارسەنىڭ بۇل سەكىلدى ساياعى جوق. ول نە؟ (بۇلت)
*
كوزگە ىلىنبەيدى،
جۇتساڭ بىلىنبەيدى. ول نە؟ (اۋا)
*
قولى جوق، سۋرەت سالادى،
ءتىسى جوق، تىستەپ الادى. ول نە؟ (اياز)
*
قاناتى جوق، ۇشادى،
اياعى جوق، جەتەدى.
اۋزى جوق، ۇليدى. ول نە؟ (بوران)
*
ات شاپتىرىم اۋماعى،
بايقالمايدى سالماعى.
مىڭ كەسسەڭ دە ول مەيلى،
جۇرەدى، ۇشىپ ولمەيدى. ول نە؟ (بۇلت)
*
قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى،
جارىق تۇسسە،بىردەن ءسونىپ قالادى. ول نە؟ (جۇلدىز)
*
اياقسىز جەتىپ بارادى،
قولسىز ەسىك قاعادى. ول نە؟ (جەل)
*
ارىستان ارقىرادى،
ورمان جارقىرادى. ول نە؟ (نايزاعاي)
*
قۋىپ ەدىم - موينىن بۇرمادى،
ۇستايىن دەپ ەدىم - قولعا تۇرمادى. ول نە؟ (بوران)
*
قاناتى جوق - ۇشادى،
اياعى جوق - قاشادى. ول نە؟ (جەل)
*
اۋەدەن كۇبى ءتۇستى،
كۇبىنىڭ ءتۇبى ءتۇستى. ول نە؟ (كۇننىڭ كۇركىرەۋى)
*
قوناقتاپ كۇندە قونار سۋ بەتىنە،
سۇيسىنەر بارلىق ادام كەلبەتىنە.
تۇلعاسى سۋ ىشىندە كورىنەدى،
تاڭىرقاپ قاراپ تۇرسام سۋرەتىنە. ول نە؟ (اي)
*
دۇنيەدە ءبىر قاربىز بار سولمايتۇعىن،
جاز ءشىرىپ، قىستا ءۇسىپ توڭبايتۇعىن.
جاهاننىڭ جەرىن، سۋىن، جاندىكتەرىن،
ءىشى كەڭ ءبارىن سالسا تولمايتۇعىن. ول نە؟ (كوك، اسپان)
*
تەڭ، تەڭ، تەڭ كيىز،
ەكى ورتاسى كەڭ كيىز. ول نە؟ (اسپان، جەر)
*
كوك جيەكتى شاي تاباقتا،
التىن الما تەربەلەدى.
كەيدە بۇركەر الما ءجۇزىن،
ۇلپا ماقتا پەردەلەر. ول نە؟ (كۇن)
*
ساتايىن دەسەم اۋىر كىلەم،
ساتپايىن دەسەم ءتاۋىر كىلەم ول نە؟ (جەر)
*
تاڭمەن كوزىن اشادى،
ادەمگە نۇر شاشادى. ول نە؟ (كۇن)
*
قىستا عانا بولادى،
ۇستاسان قولىن توڭادى. ول نە؟ (قار)
*
گۇل-گۇل جايناپ جەر، اسپان،
گۇرىلدەيدى سايدا وزەن.
گۇلجازيرا جاراسقان
گۇلدەرىمەن قاي كەزەن؟ ول نە؟ (كوكتەم)
جانۋارلار تۋرالى جۇمباقتار
اپان-اپان،
ەسكى شاپان.
يىر قوبىز،
جارىق جۇلدىز. ول نە؟ (تۇيە)
*
كىشكەنتاي عانا بويى بار،
اينالدىرىپ كيگەن تونى بار. ول نە؟ (قوي)
*
استى تاس،
ءۇستى تاس،
ورتاسىندا جاندى باس. ول نە؟ (تاسباقا)
*
كەزىكتى ءبىر جانۋار،
ۇستىندە ەكى تاۋى بار. ول نە؟ (تۇيە)
*
تاستامايدى ءبىر ەلى،
ءۇيىن سۇيرەپ جۇرەدى. ول نە؟ (ۇلۋ، نەمەسە تاسباقا)
*
تىكىرەيىپ قۇلاعى
مەنەن بۇرىن تۇرادى.
بويىن جازىپ كەرىلىپ،
بەتى-قولىن جۋادى. ول نە؟ (مىسىق)
*
ەركىن سامعاپ ۇشسىن دەپ،
ماپەلەيمىز،باپتايمىز.
بەيبىتشىلىك قۇسى،- دەپ،
قايسى قۇستى ماقتايمىز. ول نە؟ (كوگەرشىن)
*
قاناتى بار ۇشپايدى،
جۇرت ايلامەن،ۇستايدى. ول نە؟ (بالىق)
*
كۇندىز سوقىر نە دەگەن؟
تۇندە قالاي كورەگەن؟ ول نە؟ (ۇكى)
*
بىلەسىڭ مەكەن دالاسىن،
بىردەن تاۋىپ الاسىڭ،
سالىر الىپ دورباعا،
جۇرەدى ىلعي بالاسىن. ول نە؟ (كەنگۋرۋ)
*
جەر بەتىندە جاتقان ارقان،
ۇستاۋعا ونى ءبارى دە قورىققان. ول نە؟ (جىلان)
*
قارا ارعىماق مىنگەنىم،
قىر اينالا جۇرگەنىم.
سەگىز نايزا سەنگەنىم،
ون ەكى قىلىش ىلگەنىم. ول نە؟ (بۇركىت)
*
ءوزى شيراق، ءوزى قۋ،
جۇرگەن جەرى ايقاي-شۋ. ول نە؟ (تۇلكى)
*
ءبىر اڭ بار قايراتى كوپ، بولعان كۇشتى
باسىنان وتكىزەدى ءاربىر ءىستى. ول نە؟ (ارىستان)
*
ءار ءتۇرلى، ورتا بويلى، ۇزىن قۇلاق،
وزىنە مىندەتپەسە، قىزمەت قىلماق. ول نە؟ (ەسەك)
*
بەلەستەن شاپقان بەستى ات،
بۇكىر كەلگەن جەلىستى ات.
بەيعام ەلدە ىزدەيدى،
مالدان كۇدەر ۇزبەيدى. ول نە؟ (قاسقىر)
*
كىلەمنىڭ تۇرلەرىندەي جۇندەرى بار،
ايباتى جان شىداماس ۇندەرى بار. ول نە؟ (جولبارىس)
*
ورماندا جوعارى
اعاشقا قونادى.
تۇمسىعىن بالعا ەتىپ،
تارسىلداتىپ سوعادى. ول نە؟ (توقىلداق)
*
ورماندا سايرايدى،
سايراۋدان تالمايدى. ول نە؟ (بۇلبۇل)
*
ءبىر توپ جىنعىل ىشىندە،
ءبىر جاپىراق قىزىل گۇل. ول نە؟ (قىرعاۋىل)
*
اي استىندا اق مامىق
جاتىر سۋدى جاستانىپ. ول نە؟ (اققۋ)
*
تاۋسىلا ما، قاراڭدار،
تابيعاتتىن قىزىعى؟
سۋىق جاقتاعى جانۋار -
بۇتاق-بۇتاق ءمۇيىزى. ول نە؟ (بۇعى)
ءبولىسۋ:
