كةنتاأر

None
None
> ف. دوستوةأسكيي «اعايئندئ كارامازوأتار» قارا سؤئقتئ قاراشا. جالتاث قئرعا قارا كذز كةلئپ، ئقتاسئن تاؤعا قوثئر كذز تذسكةن.تارباعاتايداي تارلان تارتقان كارئ كةرئنئث ادام اياعئ جةتپةس، مال تذياعئ تيمةس ءبئر پذشپاعئ. تةرةث شاتقالدئث جازدا جةل سوقپاس، قئستا قار الماس كذثگةي قولتئعئندا جةتئمسئرةپ جالعئز ءذي تذر.

توبةسئ شاتئرسئز، قارا تاستان قالانعان ةثسةلئ، توقال تام. ماثايئندا بوز تالدان توقئلعان شارباقتئ، تاسپةن شةگةندةلگةن قورا-قوپساسئ بار. بذل ذرئ قونئستئ تاپ توبةسئنةن تذسپةسةث، جابؤلاعان جئلقئداي تاني دا المايسئث، تابا دا المايسئث.

تاؤ ءئشئ - تئمئق. كذن كوزئ - شؤاق. بار دذنية بالاؤئزداي بالبئرايدئ. بيئك باؤئرئنا بذققان تاس ذيگة ءتاثئرئنئث كوزئ ءتذسئپ، كذن نذرئ قذيئلعان.

تذعئرلئ كةلگةن تاس ذيدة ةكئ جان يةسئ عانا بةبةؤ قاعؤلئ ةدئ. ءبئرئ - قذلجاداي ةركةك، ءبئرئ - قذرالايداي ايةل.

- ...

- ءيا، اللا! ءوزئث جار بولا گور! جانئن قالدئرا گور! جئلبئسقانئ الساث دا، جارئمدئ الما!.. وسئ تئلةگئمدئ بةرة گور، ءتاثئرئم! ءاؤمين!

اققازئ كوككة جايعان الاقانئمةن ءجذزئن سيپاعاندا، قارا تةرگة ءجذزئپ جاتقان مونشاق شئر ةتة قالدئ.

- ولاي دةمةشئ، اققازئ! اللادان التئ جئل تئلةگةنئمئز وسئ ةمةس پة ةدئ؟! قايتئپ ال ءسوزئثدئ... «قايتئپ الدئم!» دةشئ؟!

- قايتئپ الدئم، قالقام! قايتئپ الدئم!

- ؤه، جانئم-اي! قينالدئث-اؤ! و، ءتاثئرئم، قينادئث-اؤ!

- شئداشئ، جانئم، شئداشئ! باسئ كورئندئ... باسئ... ءيا، اللا، قولداي گور! ءبيباتيما ءپئرئم قولداي گور!

اقشا ءجذزئ نارتتانئپ، قئزئل تةر جاؤئپ كةتكةن مونشاق ئشقئنا شيرئعئپ، ئثئرانا بؤلئقتئ. بار كذشئن جيئپ، اؤزئن جابا، ذرتئن بذلتيتا بةردئ.

- قينالدئث-اؤ، قالقام! ءسال عانا قالدئ، جانئم! ءيا، ارؤاق، قولداي گور! قولئ مةن كةؤدةسئ دة شئقتئ... ءيا، اللا!

اققازئنئث جارئنان شئعاردا جانئ عانا باسقا ةدئ. مئنة، قازئر دة مونشاقتئث ذستئنة ءتذسئپ تذر.اتتةث، قذدئرةتتئث كذشئمةن بذعان قذرساق بئتسة، ءوزئ-اق بوسانار ةدئ... وعان ةندئ امالئ كامئل! وندا ةكةؤئن «ةثلئك-كةبةك» اتاپ جذرگةن ةلدئ ةسئنةن تاندئرار ةدئ.

- مونشاعئم! تاعئ ءبئر تولقئشئ... تولعاتشئ! دةمئثدئ ئشئثة تارت! مئنة، مئنة! كةلئپ قالدئ... ا-ا-ا! اه!

داؤئسئ وقئس ءارئ ذرةيلئ شئقتئ. ورنئنان شوشئنا تذرئپ تا كةتتئ.

مونشاق ءبئراق، ةرئنئث ءذنئن ةستئگةن دة جوق. جانئمةن قايعئ بولئپ، تؤئتتان السئرةپ، ةسئ كئرةسئلئ-شئعاسئلئ بوپ جاتئر ةدئ. جارئنئث جارداي قارنئن قوس قولداپ ساؤمالاعان اققازئ ءبئر ءسات توقتاپ قالدئ. تولعاق پةن تؤئت باستالعالئ اؤزئ «اؤپئرئمدةگةن» سوزدةن قذرعاماعان ونئث كوزئ شةكةسئنةن شئعئپ، ءذنسئز تئندئ. الدةن ؤاقتا عانا مونشاقتئث كذشتئ ئثقئلئنان ةس جيدئ. دةرةؤ سوستيئپ تذرعان تذلعاسئن ءيئپ، تئزةرلةي وتئرئپ، ايةلئنئث ءالئ كوتةرئثكئ قذرساعئن الاقانئمةن باسئپ، تاربيعان ساؤساقتارئمةن سالالاي ساؤؤعا كوشتئ. تئكسئنگةن بويئن جيئپ تا الدئ.

ول جارئنئث شاتئن جارئپ كةلة جاتقان قذلئننئث قوس تذياعئن كورئپ ةدئ... سودان شوشئنا تذرئپ كةتكةن. ةندئ قايتئپ مونشاقتئث تومةن جاعئنا قاراماؤعا تئرئسئپ، كةث ءئش كويلةگئمةن ةتةگئن جابا سالدئ. سول كذيئندة السئرةپ قالعان ايةلدئث قذرساعئن قذرساؤلاي قئستئ.

مونشاقتا قايئرا قذرساعئن شيئرار قؤات قالماپتئ. كئرپئكتةرئ عانا قيمئلدايدئ. اققازئعا ةرئكسئز ءبئر وي كةلدئ. جابايئلاؤ وي... ءبئراق باسقا امال دا جوق. بذلاي جاتا بةرسة، جارئ كوز جذمارئ حاق.

ول جئلدام قيمئلداپ، مونشاقتئث ءئش كويلةگئنئث قان مةن شئرئشقا بئلعانعان ةتةگئن ءتذردئ. كوكئرةگئ مةن بةلئ كادئمگئ جئلقئ تذرقئلئ قذلئننئث كةؤدةسئمةن تذتاسا بئتكةن نارةستةگة قول سالدئ. ءسابي ءتانئ تذكتئ قذلئن مذشةمةن تذتاسئپ كةتكةن جئلبئسقانئث الدئثعئ سيراقتارئنان سةسكةنبةي ذستادئ. ئشئنةن «ءبئسمئللا!» دةپ كذبئرلةپ تة جئبةردئ. ول ءجئپ-جئثئشكة، تورئ تذكتئ شئرئش-شئرئش سيراقتاردئ بئرئكتئرة ذستاپ، ةپپةن عانا ةپتةپ تارتا باستادئ. تالئقسئپ كةتكةن مونشاق بولسا ءبئر بذلك ةتتئ دة، قيمئلسئز قالدئ. «جارئمدئ جذتتئ-اؤ!..» دةگةن سؤئق وي سؤماث ةتئپ وتكةن اققازئنئ الدةبئر سالقئن سةزئم كةرنةپ، قذلئن تذرپاتتئ ءسابيدئ جذلقا تارتقئزدئ. مونشاق تذلا بويئ دا سةلك ةتتئ.

سول ءسات جئلقئ جارعاقتئ قذلئن-ءسابي جارق ةتة قالدئ...

الدةقانداي ءبئر سةزئم ئرقئن بيلةگةن اققازئ قذلئن-ءسابيدئث كوزئن اشتئرماعان شئرئشتئ جةثئمةن سذرتئپ، اؤزئ-مذرنئنان ذشكئرة ذرلةپ جئبةردئ. سوندا قذلئن-ءسابي دة كوزئن اشئپ، شئر ةتةءتذستئ.

اققازئ ةندئ كةرئسكةدةي ءسابيدئ تاستاي بةرئپ، مونشاقتئث باس جاعئنا ذمتئلدئ. ول پةش قاسئندا تذرعان شةلةكتةگئ تذمانئث مذزداي سؤئنان وجاؤمةن الئپ، اؤزئنا تولتئرا ذرتتاپ، جارئنئث جذزئنة بذركئپ-بذركئپ جئبةردئ.

قذلئن-ءسابي بولسا، سيراعئن سةرمةپ، شاراناسئن جارئپ، شئرئلداپ جاتتئ. اققازئنئث ءبئراق قذلاعئ ءبئتئپ قالعان.

ول:

- مونشاق! مونشاعئم! كوزئثدئ اششئ، كوزئثدئ!.. سةن امان-ةسةن بوساندئث، - دةپ ايقايلاپ وتئر ةدئ.

جانارئنان جاس پارلاپ، ةثكئلدةدئ-اي كةپ! ةركةكتئث ةثكئلدةگةنئ قانداي ةرسئ ةدئ؟! مذنئث ءبئراق ونئ ويلار شاماسئ دا جوق. قذلئن-ءسابيدئ ءوزئ بوسانعانداي قالجئراعان. ءسابيئنئث كئندئگئن دة ءوزئ كةستئ.

* *

قئس ءوتئپ، كوكتةم كةلدئ...

تارباعاتاي تاؤلارئنئث تةرةث ءبئر تذكپئرئ - بورانباي شاتقالئنئث «قؤباس جؤساعان» اتتئ ذرئ قولتئعئنا كوكتةم دة كةشئگئپ جةتتئ. كةشئكپةي-اق مامئر بالاؤساسئ جةلكئلدةپ، دذنية جاسارئپ شئعا كةلدئ.

كوكتةممةن بئرگة قذلئن-ءسابي دة كوكپةثبةك الةمگة تذياق تيگئزدئ. قذلئنداي ويناقتاپ، ءسابي كذلكئسئمةن سئقئلئقتاپ، قوزئ-لاق قؤالاپ اسئر سالدئ. قذلئن-تايمةن تةبئسئپ، جارئسا شاپقئلادئ.

كوكتةممةن بئرگة مونشاق اناسئ دا سئرقاتئنان ساؤئقتئ. كيرةلةثدةگةن بةلئ بةكئپ، باستاؤدان سؤ تاسيتئن. قذلئن-ءسابيئ بولسا بئلدئر-بئلدئر سويلةپ، جارئق دذنيةگة كةلگةنئنة جارئم جئل وتپةي، كذشئ سؤداي تاسئپ ةدئ. اناسئنئث سؤئن تاسئسئپ، اكةسئنئث وتئنئن جارئسئپ، وشاقتئث وتئن جاعئسقان.

جئلقئ تذرپاتتئ، ادام تذلعالئ نارةستة دة شيرادئ. ول جانؤارداي جئلدام اياقتاندئ. ةرتةگئدةگئدةي ةرتة ءتئلئ شئعئپ، ةرتة ةس كئردئ. اكةسئ بوتةنسئمةي باؤئرئنا باسئپ، اناسئ جةرئنبةي جانئنا العان، كوكةسئ جاتسئنباي يئعئنا شئعارعان. جذرت كوزئنةن جئراقتا - كارئ تاؤدئث قؤئسئندا، ءذش بئردةي پةندةنئث ؤئسئندا ءوسئپ كةلة جاتقان. ةركئن ةدئ، ةرئكتئ ةدئ.

بذگئن دة اناسئ:

- ارئستاي، - دةگةن قذلئن-ءسابي باسارئسئنا، - اناؤ بيئككة شئعئپ قايتشئ! الگئ كوكةث كةرئم كورئنةر مة ةكةن؟ اكةث اققازئ قويدئ ذيگة قاراي قاپتاتتئ ما؟ كذن دة كةشكئرئپ قالدئ.

- جارايدئ، اپا، - دةپ قذلئن-بالا جةلئپ جونةلدئ.

قذلئن-ءسابيئنئث سوثئنان سذيسئنة قاراپ تذرعان مونشاق بولسا، باسارئستئث كذلتةلةنگةن قذيرئعئن كوتةرئپ، بذلعاث-داتئپ قويعانئنا كذلئپ تة جئبةردئ.

- قذلئنئم! جانئم! - دةپ انالئق مةيئرئممةن ايتقان اينئماس لةبئزئ دة اؤادا قالقي بةردئ.

مونشاق: «ءتاؤبا! ءتاؤبا!» - دةپ كذبئرلةدئ. جالپاق جذرتتان جئرئلئپ، ةل كوزئنةن تاساعا اققازئ ةكةؤئ بئلتئر تامئزدا كوشئپ كةلگةن. ودان بةرئ دة جئلعا جؤئق ؤاقئت وزئپتئ. تاثئرگة ءتاؤبا، تئلةؤ تئلةگةن قذلئن-ءسابيئ دذنيةگة كةلئپتئ... وسئ قذلئن-ءسابيئ ءذشئن بار دذنيةنئ تارك ةتئپ، بارئنةن بةزئنئپ كةلئپ ةدئ.

سةمةي مةن وسكةمةننئث قازاق-ورئسئ ارالاس دارئگةرلةرئ اياعئ اؤئر مذنئ تةكسةرة كةلئپ، «قذرساعئثدا بالا ةمةس، اث مةن قذسقا ذقساس قذبئجئق جاتئر» دةپ شوشئتئپ ةدئ. ؤلترا دئبئستئق زةرتتةؤ دةگةنگة قايتا-قايتا ءتذسئرئپ، «باقئلاؤعا الامئز، بوسانعانشا ءتئرئ پةندةگة ءتئس جارمايسئث! ءئشئث ذلكةن... جارئپ الؤئمئز مذمكئن» دةپ كذشةيگةن-دئ. بذل ءسوزدئ ةستئگةندة، مونشاق: «جارئلئپ ولگةنشة، جارئمنئث قولئندا ولةيئن» دةپ، وسكةمةن ةمحاناسئنان قاشئپ كةتكةن.

سول بويئ اؤئلئنان ءبئر-اق شئققان. بذرئندا سةمةي قالاسئ مةن دةگةلةثدةگئ پةرزةنتحانادا ةكئ رةت نارةستةسئنةن ايئرئلعان انا بايعذس بويئنا ءذشئنشئ رةت بئتكةن سابيدةن ولئدةي دة، تئرئدةي دة دة ايئرئلماسقا بةكئدئ... اي-شايعا قاراماستان اياگوزگة كوشتئ. تؤعان قاينئسئ كةرئمعازئ ذيئنة كةلئپ توقتادئ. «ةل قذلاعئ - ةلؤ، مال قذلاعئ - ساثئراؤ» دةپ، اياگوزدة دة ايال قذرمادئ. اثشئ كةرئمعازئنئث اقئلئمةن تارباعاتاي تاؤئنئث ئشئنة ورتا جولعا دةيئن كولئكپةن، ارئ قاراي ات كذلئكپةن ساپارلادئ.

اقئرئ جاپ-جاس ةرلئ-زايئپتئلار: «قذبئجئق بولسا دا، ئشتةن شئققان شذبار جئلان بولسا دا، ءوز پةرزةنتئمئز!» دةگةن ارمانمةن كةلئپ، تذكپئرلئ تاؤ ئشئنة جاسئرئنعان. قاينئسئ كةرئمنئث ارقاسئندا ءذيئن دة كوتةرئپ، مال-جانئن دا جةتكئزئپ العان-دئ.

اللادان مويئندارئنا بذرشاق سالئپ، نارةستةلئ بولؤدئ سذرادئ.اؤلية ئرعئزباي اتانئث باسئنا تذنةدئ. ذلئ مذرئن اپاسئ مةن بايئس بابالارئنئث، قابانباي باتئر، بورانباي بي، قئرئقباي قاجئ مةن ءوز اتا-بابالارئنئث ارؤاعئنا باعئشتاپ قذربان شالدئرئپ، قذران وقئتتئ.

اللا القادئ، ارؤاق قولدادئ!

قذبئجئق ةمةس، قذلئن-ءسابي دذنيةگة كةلدئ. ءوزئنئث دة كةث قذرساعئ جيئلئپ، تاس ةمشةگئ ءجئبئدئ. قذرساعئن كةرنةگةن قذلئن-سابيئنة دة شذكئر! ايتپةسة، اتاثا نالةت اتوم سئناعئنان نةبئر سذمدئق ماقذلئقتار تؤئپ جاتئر عوي. ادامنان دا، مالدان دا... اثنان دا، قذستان دا... ءيا، ءبئر اللا ساقتاسئن! كوك ءتاثئرئنئث كوزئ ءتذزؤ ءتذسسئن! ال پةندةنئث تئلةگئ وث بولسئن!

وسئ كةزدة بيئك باسئنان قذلئن-بالا باسارئستئث دا ايقايلاعان زور داؤئسئ ةستئلدئ.

- ا-ا-پا! كوكةم كةلةدئ، كةرئم كوكةم... الدئنان شئعايئن با؟

- جوق، قذلئنئم! ذيگة قايت. كوكةث ءوزئ كةلةدئ.

كةشئكپةي كةرئم قاينئسئ دا سالت اتپةن كةلئپ قالدئ. موينئندا - «وتئز ةكئ» مئلتئعئ. قذلئن باؤئرئمةن ات ءذستئ قذشاقتاسا امانداستئ. بئرةر اپتا جئلقئ تذرقئلئ باسارئستئ كورمةگةن كوكةسئنئث كةر اتئ دا ذركةكتةپ ةدئ، يةسئ زةكئپ تاستادئ.

- ءتايت، ءپاتشاعار! و نةسئ-اي! جون تةرئثدئ ذگةرمئن...

- كوكة، قالاي جةتتئثئز؟ كوپ كةشئكتئثئز عوي... مةن ابدةن ساعئندئم! اثعا شئعامئز دةپ ةدئثئز، اثشئلئق قذرامئز با؟

- ارينة، ارئستاي. ةرتةث اتتانامئز، - دةدئ كةرئم.

باسارئسقا تةسئلة كوز تئكپةسة دة، قذلئن باؤئرئن كوز قيئعئمةن ءسذزئپ ءوتتئ. قذلئن-بالانئث بذلشئق ةتتةرئ بئلةؤلةنئپ، قارا تذياقتارئ دا سومدانئپ، كوك جةلكةسئنةن كوتةرئلگةن جالئ دا كذلتةلةنئپ، قذيئمشاعئنئث دذم تذبئنةن سالالانعان قئل قذيرئعئ دا توگئلة ءتذسئپتئ. كةرئم كوزئ تويئپ، جانئ ءسذيسئنئپ، ئشتةي ءبئر ماقتانئش كةرنةدئ. «باؤئرئم! قانئم!..» - دةدئ ار جاعئنان جاسئرئن، ءبئراق جالتاقسئز ءبئر ءذن.

مذنئث مئنا باؤئرئنداي بذل وثئردة، ءتئپتئ، بذل دذنيةدة بئردة-ءبئر جان جوق. ول - قارت تارباعاتايدئث تارعئل-تارلان تاسئنداي اقيقات. ةرتةث-اق ةر جةتئپ شئعا كةلگةندة، تاثدانبايتئن جذرت، تاثداي قاقپاس دذنية بولماس. بار الةم باؤئرئنئث تذلعا-تذرپاتئنا باس ءيئپ، ماثايئنان ءذيئرئلئپ شئعا الماس. سوندا تانئر بذلاردئ... مذنئث اققازئ مةن مونشاقتاي اعا-جةثگةسئنئث جذرت كوزئنةن جاسئرئن جاساعان ةرلئگئن. سوندا مويئندار ولار... وعان دا جةتةر بذل. ول كذندئ دة كورةر ةل-جذرت. تةك جئلقئ تذرپاتتئ جئنئسئ امان بولسئن!

كةر اتئن تاس قورا قاسئنداعئ اتاعاشقا بايلاپ، ذيگة ةنگةندة، جةثگةسئ اس مازئرئن دة دايارلاپ ذلگةرئپتئ. بئلتئر قئركذيةكتةن بةرئ وسئ «قؤباس جؤساعان» جئراق قؤئس-قولتئقتان ةشقايدا شئقپاعان جةثگةسئنئث جذرتپةن جذزدةسپةي، ةل جاققا ةلةثدةپ وتئراتئن جايئ بار. قذلئن-ءسابيئ قذمارپاز ادامداردئث تاثدانار «تالكةگئنة» ذشئراماسئن، اشقاراق كوزئنة تذسپةسئن، دارئگةرلةر سةكئلدئ «سئنئقتان سئلتاؤ ئزدةؤشئ» سئنشئل ادامدارعا «قولدئ» بولماسئن دةپ، قاتتئ قاؤئپتةنگةننةن دة، اققازئ ةكةؤئ الئسقا ذزاعئسئ جوق. كوزئنئث قاراشئعئنداي قورئپ، قذربان بولؤعا ءازئر!.. سودان دا سئر شاشپاس قاينئسئ كةرئمعازئعا عانا سةنةدئ. سول عانا ةل-جذرتتان ةسةن-ساؤلئق جةتكئزئپ تذرادئ. كةرئمعازئ اياگوزدةگئ ايةلئنة دة اعاسئنئث ذلئ تؤرالئ اشئپ ايتقان ةمةس، تةك «قول-اياعئ كةمئس ءسابي تؤدئ» دةپ قويعان. تاؤدئث ءبئر قؤئسئندا جاتئر دةگةن.

مونشاق:

- سئرلئم، - دةدئ كةرئم قاينئسئنا جةثگةلئك قويعان اتئمةن، - ةل قالاي؟ الگئ سئرلاس نة ئستةپ ءجذر؟

- ةلئث امان، جةثگة! ءبارئ دة جةكةشةلةنئپ، جةكة مةنشئككة ءوتئپ جاتئر. سئرلاسئث دا قئسقارتؤعا ذشئراپ، مةنئث «جةكة مةنشئگئمة» ءوتتئ.

- ة-ة، ءجون ةكةن! ازامات سةن امان بول! قيئق قاتئندار نة بئتئرةدئ دةيسئث؟! بئزدئكئ بالا تابؤ مةن ءبورئنئث «ءبئر جةرئنشة» شؤلاؤ ةمةس پة! ءوزئث قايتتئث؟ ويعا العان ءئسئث وثعا باساتئن با؟

- تةحنيكالئق قئزمةت كورسةتؤ ستانسئسئن اشؤئن اشتئم عوي، تاپ سةرگيوپولدئث وزئنةن... ءبئراق ماشيناسئن جوندةتؤشئلةر از. اقشالارئ جوق، قويمةن، مالمةن ةسةپتةسةيئك دةيدئ.

- ة-ة، سئرلئم-اؤ، قايتا سةنئث ةرنئث ةپسةك، قولئث بةساسپاپ قوي! تةمئردةن دة ءتذيئن ءتذيئپ، تيئن جاسايسئث. اعاثدئ ايتساثشئ، ةل ايتقانداي، «اق سذيةك - اققازئ» عوي. ءبئز اؤئلدا وتئرساق، ناعئز اشتان ولةتئننئث ءبئرئمئز. قايتا ارئستايدئث ريزئعئ بار ةكةن، ول دا سةنئث ارقاث - وسئ جةرگة جةتئپ، مال-جاندئ بولئپ، جذرت ئشئنةن جئراقتا بولساق تا، ءوز كذنئمئزدئ ءوزئمئز كورئپ وتئرعان.

- ويباي، جةثگةم-اؤ! «اق سذيةك - اققازئ، اق ساؤساق - اقمونشاق» تةگئن اتاندئثئزدار ما؟! جو-وق! ناعئز باي - ةكةؤئثئز... جذزدةن استام قوي، جةتئ-سةگئز سيئر، ءبئر ءذيئر جئلقئ قاشان ءبئتئپ ةدئ؟ ارئستاي دا ءوسئپ كةلةدئ، ةرتةث-اق ءوزئ ية بولادئ.الدةن قولئثئزدئ ذزارتئپ ءجذر عوي. سئزدةردةي ادامدئ قازئر «فةرمةر» دةيدئ.

- «مال دةگةن ءبئر جذتتئق» ةمةس پة؟!

- ولاي دةمةثئز، جةثةشة!

- ة-ة، مةنئكئ - ةل-جذرت پةن تؤئس-تؤعاننئث ساعئنئشئ... قئس بويئ بةلئمدئ كوتةرة المادئم. اققازئعا اؤئر بولدئ. وزئثنةن باسقا كومةكتةسةر جان تابئلمادئ. بئرةؤدئ كومةكشئلئككة الايئن دةسة، مةنئث كوثئلئمة قارايدئ... ارئستايدئث جايئنان قورقادئ! ةل كوزئنة ءتذسئپ، ياكي ةستئپ قالسا، ذلئمئزدئث تاعدئرئ نة بولماق؟! وندا مةنئث تالايئم تالقان بولادئ عوي دةپ، ماعان ةشتةثة دةي الماي - بارئنة دة ءبئر ءوزئ شئداپ شئقتئ عوي... قايتةيئن! قذداي قاناما وسئنداي ءسابيدئ جازئپتئ! - دةپ كةمسةثدةپ جئبةردئ.

- قوي، جةثگة! مذنئث نة؟ مذنداي ةمةس ةدئث عوي... مئقتئ ةمةس پة ةدئث؟ ءتاؤبا دة، ءتاؤبا! - دةدئ كةرئمعازئ.

- ءتاؤبا، ءتاثئرئم! ءتاؤبا! بةرگةنئثة شذكئر، اللام!.. ءوزئثدئ كوپتةن كورمةي، بوساپ جاتقانئم عوي.

بذلاردئث بذلاؤلئ كوثئل-كذيئن كةسئپ، ةسئكتئ سالدئرلاتا اشئپ باسارئس كئردئ. تورئ تذكتئ، تذلعالئ قذلئن-بالانئث بويئ ذلكةن كئسئدةي ةثسةلئ ةدئ، ةكئ اؤئز ءذيدئث كئرة بةرئسئ تارئلئپ-اق قالدئ. ول كةر اتتئ وتقا جئبةرئپ، ذن مةن تذز، شاي سةكئلدئ ونئ-پذنئ لئق تولا سالئنعان قوس قورجئندئ الا كئرئپتئ.

قذلئن-بالا كئرگةن سوث، اثگئمة اؤانئ وزگةشة ءوربئدئ.

* *

بيئل قار قالئث، قئس جئلئ بولدئ.اسئرةسة، ءتذزدئث جان-جانؤارئنا جايلئ ءتيدئ، قئستان كذيلئ شئقتئ. كوكتةم كةشئگئپ جةتسة دة، قاسات قار كوزدئ اشئپ-جذمعانشا استئنان ةرئپ، از كذننئث ئشئندة ايئز قاندئرا عايئپ بولعان. قالعان-قذتقانئن جئلئ جاثبئر سةبةلةپ، جئلئ جةل ةسكةكتةپ الئپ كةتتئ.

مذثسئز مامئر تؤئپ، مذثلئ قذستار شؤلادئ. بوزتورعايدئث بوزداي شئرئلداعان ذنئمةن اققازئ مةن كةرئمعازئ دا اتقا قوندئ. كذن كوكجيةكتةن كوتةرئلة قويماعان. باسارئس تا بذلاث قاعا ةردئ. قذلئن-بالا كئندئگئ كةسئلگةن قئستاؤدان تذثعئش رةت قيانعا تذياق سةرمةدئ. قذلدئراثداي جةلة جورتتئ.

- ذلئم، - دةدئ اققازئ، - شاپقئلاي بةرمة، شارشاپ قالاسئث.

- اكة، - دةدئ باسارئس، - مةن شارشامايمئن! شاشامدئ جةل كوتةرئپ كةلةدئ.

- ارئستاي، - دةدئ كوكةسئ كةرئم، - ءالئ بذلان قؤامئز. سوندا شاپقان اتپةن جارئساسئث.

- جارايدئ، كوكة! سئزدةر مئنگةن كوك ات پةن كةر اتتان قالئسپاسپئن. تةك، الگئ بذلان دةگةن بالةنئ كورسةتئثئزشئ!

- كورةسئث، ذلئم، اسئقپا! - دةدئ اكةسئ سالماقتئ داؤئسپةن.

- اناؤ كوگةرگةن وكپةتئنئث تاؤئ، - دةدئ كوكةسئ دة.

- كوكة، الاباجاق قار جاتقان با؟

- ءداپ ءوزئ. مئنة، سونئث قويناؤئنان بذلان قارايمئز. كوكتةم شئعا ولار ةتةكتةن وكپةتئنئث ورئنة ورلةگةن... جول ذزاق، سوندئقتان اسئقپاي جذرةمئز.

- قار بيئل قالئث تذسكةنئ جاقسئ بولدئ، ءبورئ اتاؤلئ ةتةكتةگئ قئستاؤلار مةن اؤئل ماثئن تورئدئ. نةسئبةسئن سول ماثنان تاپتئ.

- ءيا، اعا، - دةدئ كةرئمعازئ دا اققازئعا، - سئزدةن دة شئعئن شئققان جوق. ةث جاقسئسئ قالئث قار تةپكةن دالانئث بذلانئنا ازؤئ جةتپةدئ...

- ءلايئم، شئعئن شئقپاي-اق قويسئن! ءبورئ - ءتذزدئث سةرئسئ... وعان ءتئس قايراؤعا بولمايدئ، سوندئقتان بابالارئمئز: «ءيتتئث يةسئ بولسا، ءبورئنئث ءتاثئرئسئ بار» دةگةن عوي. قوراداعئ مالعا ةمةس، ورئستةگئ مالعا تيسة، ول - ءتاثئرئنئث تئلةگئ... ءبئرلئ-جارئم مالدئ العانئ دا ارتئق ةمةس، ءتاثئرئنئث جاراتقان اث-قذسئنا ساؤاپ قوي.

- اكة، كوكة! - دةدئ قذلئن-بالا باسارئس تا: - وتكةندة قئستاؤدئث جوعارعئ جاعئنداعئ بيئككة ذيدةگئ ذشار سةكئلدئ كوك يت كةلگةن... مةن ءبئراق ونئ تاسپةن اتئپ، قؤئپ جئبةردئم. اپاما ايتقان جوقپئن.

- وي، اينالايئن! ازامات بولعان دةگةن وسئ. ول - ءيت ةمةس قوي، ارئستاي، - دةدئ كةرئمعازئ كوكةسئ. - ول ءبورئ... بورئدةن ءبئراق ساق بول! ول جالعئز-جارئم ادامدئ دا جازاتايئم قئلادئ.

- كوكة-اؤ، ول مةنةن قورقئپ كةتتئ... مةن قورئقپايمئن!

- قورئقپاعانئث - دذرئس! - دةدئ اكةسئ دة. - ول دا ءتاثئرئنئث جاراتقانئ... سةنئ دة ءتاثئرئ جاراتقان.

- ءتاثئرئ كئم؟

- ءتاثئرئ دةگةن اللا! ءبارئمئزدئ دة ءبئر اللا جاراتقان. قورئقساق - سول اللادان قورقايئق... وزگةدةن قورئقپا، ذلئم!

...اعالئ-ءئنئلئ، اكةلئ-بالالئ ذشةؤئ وسئلايشا اثگئمةلةسئپ، جةلة شوقئتئپ كةلة جاتتئ.

كوكتة كذن كوتةرئلئپ، تاثعئ تاؤ اراسئ شئقتان بؤسانئپ، كوك شةگئرتكة شئرئلئن ذدةتتئ. تذياق استئ كةيدة تاستاقتئ، كةيدة جاسئل جازاثدئ. تاعالئ تذياقتاردان جارق-جذرق وت شئعادئ. قذلئن-بالا دا تاسئرقار ةمةس. ذزاق سونار سار جةلئس جايلئ تيگةن. بارلئعار دا ةمةس.

اسپاندا الا بذلت بار. كوگةرگةن دذنية مارعاؤ. كوز ذشئ مذنارلئ. باسارئس ءذشئن بذل ءجذرئس سونئ، سوندئقتان دا ءسابي ساناسئنا تاث. تذزدئك تةك-تاعايئنا ءبئراق جاقئن. كوكتةممةن جاسارعان تاؤلئ، دالالئ تابيعات جانئنا جذعئستئ. قذلئن-بالانئ قئمسئنباستان وزئنة شاقئرادئ. ةتةنة جان يةسئ دة ةلئگة تذسةدئ.

تذسكة تارتا بذلار وگئزدئث بذيرةگئندةي كةسةك ءبئتئمدئ وكپةتئگة دة ئلئكتئ. جةثئل-جةلپئ سذر قازئمةن تذستةنئپ الئسئمةن، بذلاق باسئنان اتتانئستئ. بيئك جونداردئ جالداي ءجذردئ. كةرئم بيئكتةن ءدذربئ سالدئ. كةشئكپةي-اق بذلان دا كوزگة شالئندئ.

- ارئستاي، - دةدئ كةرئم كوكةسئ، - مئنا سةلةبةنئ بةلئثة بايلا. ءبئز بذلاندئ اتئپ جئعئسئمةن، سةن سةلةبةمةن باؤئزدايسئث.

- قوي باؤئزداعانداي، - دةپ قويدئ اكةسئ اققازئ دا.

- ادال باؤئزداپ الام، - دةدئ باسارئس تا، بةلئنة جةثدئ بئلةكتةي كةلگةن، ارانئث اسئل تةمئرئنةن جاسالعان، تةرئ قئندئ سةلةبةنئ بةلبةؤئمةن بايلاپ جاتئپ.

- ال اباي بولايئق!

كوكةسئ الدئعا ءتذستئ.

بذلانعا اثشئلئق قذرعان ذشةؤ بيئكتئ قيالاي كةسئپ، جئلعامةن تةرةث ساي تابانئنا تةز ءئلئندئ. بوز تال مةن اق قايئث ارالاس وسكةن وزةن بويئمةن جوعارئ ورلةدئ. باسارئس بذلاندئ كورسةم دةپ، تاعاتئ تاؤسئلئپ-اق كةلةدئ، ءبئراق اكةسئنئث ايدئنئنان قايمئعئپ، كوكةسئمةن قاتارلاسا قويمادئ. اكةسئمةن قذيرئق تئستةسة اياثدايدئ.

اؤدةم جةر جذرگةن سوث، كوكةسئ قولئن كوتةرئپ، بذلار توقتاسئپ قالدئ دا، كةرئمعازئ وزئپ كةتتئ. اكةسئ ةكةؤئ ئلبئستةي ئلبي ءجذردئ. شوقتانعان بوز تالدئ اينالا بةرگةندة، باسارئستئث وتكئر جانارئ الدةقانداي جانؤاردئ شالئپ قالدئ. ول دا ذدئرةية قاراپ تذر ةكةن.

اكةسئ دة قالت توقتادئ. باسارئس تا جالپاق كةلگةن قئسقا ءمذيئزدئ جانؤاردئث بذلان ةكةنئن انئق سةزئندئ. بذلان دا ءبئراق كوك شالعئندئ جاپئرا شاؤئپ جونةلدئ. وسئ ءبئر ءسات مئلتئق داؤئسئ دا گذرس ةتئپ، تاؤلئ ءوثئردئ جاثعئرئقتئرئپ اكةتتئ.

سةرپئلة جونةلگةن بذلان وقئس وماقاسا جئعئلئپ، بذلاردئث كوز الدئندا قايتا تذرئپ، قالئث بوز تال مةن بالاپان شئبئق بالالاعان قالئثعا اقساثداي ذمتئلئپ، قويدئ دا كةتتئ. ةندئ باسارئس تا شئداي المادئ بئلةم، بذلان سوثئنان ول دا «ا-اه!..» دةپ، ايعايلاي ذمتئلدئ.

اققازئ قذلئن-ذلئنئث جذرةكسئنبةستةن ذمتئلعانئنا ئشتةي ءسذيسئنئپ، ءوزئ دة تةبئنة بةردئ. بذيئردةگئ بوز تال ئشئنةن شئعا بةرگةن كةرئم ءئنئسئ دة:

- اعا، باسارئس ءوزئ السئن! مةن بذلاندئ ادةيئ الدئثعئ اياعئنان جارالاپ جئبةردئم، - دةدئ ايقايلاپ. ةكةؤئ دة جةلدئرتة جونةلدئ.

بذل شاقتا باسارئس تا قولئمةن سؤسوقتئ بوز تال اراسئن اشا، بالاپان شئبئقتاردئ كةؤدةسئمةن قاعا كةتئپ، جةلئپ بارا جاتقان. ول سول بويدا قالئثدئ جاپئرا بذلاندئ باستئرمالاتا قؤدئ. اقساق بذلان قؤاتئ تاسئعان قذلئن-بالادان قذتئلا المادئ. قانشا بذلتارسا دا، جارادار جانؤار بذرئن ءوزئ كورمةگةن جذمباق جانعا تذتئلدئ.

بذلاندئ تذرة تيگةن باسارئس قاپتالداسا بةرئپ جانؤاردئ جالپاق مذيئزدةن الئپ، الدئثعئ ساؤ سيراعئنان شالدئ. بةيشارا جانؤار وثباي قذلادئ. قذلئن-بالا دا موينئنان تئزةلةي باسئپ، قارا تاناؤئنان سئرگةلةي ساؤساق سالا باسئن كوتةرة بةرئپ، شالت قيمئلدادئ. سةلةبةنئ سؤئرعان كذيدة ساعاقتان ورئپ-ورئپ جئبةردئ. قئزئل-كذرةث قان اتقئپ-اتقئپ كةتتئ دة، قذلئن ءمذسئن بالانئث تئزةسئ استئندا تئپئرلاعان بذلان قورقئراي قئسئلدئ.

قولئ جةثئل باسارئستئث قاسابئنان بذلا بذلان جايلاپ قانا جان تاپسئردئ...

اكةسئ مةن كوكةسئ كةلگةندة قذلئن-بالا دا كوك شوپكة سذرتكةن سةلةبةسئن تةرئ قئنئنا سالئپ جاتتئ.

* *

ارادا ايلار اؤئپ، جئلدار جئلجئدئ...

تذزدة تاعئ وسكةن قذلئن-بالا قذنان-جئگئت شئقتئ. تذرقئ زورايئپ، قؤاتئ تولئستئ. بذلا كوركئ كوز تارتئپ، بذعاناسئ بةكئدئ. تارلان تارباعاتايدئث تاعئ ايؤئن دا الدئ، بذلا ءبورئسئنئث بةلئن دة ءذزدئ.

تذنئق تابيعاتتا باسارئستئث ساناسئ سارالاندئ... ءوزئنئث ءتئرئ پةندةگة ذقسامايتئن جالعئز ةكةنئن ءتذسئندئ. جات ةكةنئن سةزئندئ. اكةسئ مةن كوكةسئ ةسكةرتكةن، شةشةسئ كوز جاسئن توگئپ ايتقان: «ءتئرئ پةندةگة جولاما! كوزدةرئنة تذسپة!» دةگةن ءسوزدئ بةرئك ذستاندئ.

قذلا تذزدة ةركئن وسكةن قذلانداي قذنان شئعار جاسقا كةلدئ.

* *

جةلسئز جةلتوقسان ةدئ. تاؤ مةن دالانئ شئثئلتئر اياز قئسقان. قار بةكئگةن.

ءتورت سيراقتئ وزئندةي تذياقتئ ةمةس، ةكئ اياقتئ پةندةنئث تابانئ تية بةرمةس تاؤلئ وثئرگة الدةبئرةؤلةر قاراث-قذراث پايدا بولدئ. جاي پايدا بولمادئ، قالئث تذسكةن قاسات بةتئندة جورعالاعان شاناعا ءمئنئپتئ. شانالارئ دا شارقايراقتاي زئر-زئر قاعادئ. يةن تاؤ ءئشئن باسئنا كوتةرة دذرئلدةيدئ، دذنيةنئ توثكةرةردةي دارئلدايدئ. ونئث داؤسئنان تاؤدئث شاعئل تاسئ قذلايتئنداي، ذلپا قارئ سئرعانايتئنداي.

باسارئس كذن ذزاق بيئك-بيئكتةن باقئلادئ. كذن ذزاق ساي-سالانئ تئنتكئلةپ، اثعار-قذلامانئ ارئلتقان الگئ شانالئلار دا شارلاپ باقتئ. ولار الئستاعئ اثعار اؤزئنا قي دومالاتاتئن قارا قوثئزداي دوثكيگةن-دوثكيگةن قوس قارا كولئكتةرئن («دجيپ» ماشيناسئ ةدئ) قاثتارئپ، وسئ ءبئر تؤشاشا باقئرعان موتورلئ شانالارعا ءمئنئپ الئسقان-دئ.

ةكئ اياقتئ پةندةلةردئث ارةكةتئنة العاشقئدا الئستان تاثدانسا دا، ةتئ ذيرةنة كةلة قذنان-جئگئت تة جاقئن كةلئسكةن. قاؤئپتئ دة ذمئتقان... ادامدارعا دةگةن اق سةزئمئ سابئر ساقتاتپادئ.

قارا جارتاستئ، قالئث ذشقاتتئ قابئرعالارئ زاثعار بيئك بوپ بئتكةن تار شاتقالدئث تذپكئرئنة دةندةگةن سايئن، باسارئس تا جاؤئن باققان جئرتقئشتاي، تاسادان بوي جاسئرئپ، قئلتا-قئلئدان قئديا قارادئ. كوز جةتةر جةر عانا ةمةس، ءتئل جةتةر تذستان قذلاعئن تئگئپ، جانارئن تئكتةدئ.

و، جاساعان! قذنان-جئگئت وزئنة-ءوزئ سةنبةدئ...

ءذش شاناعا مئنگةسئپ-ذشقاسئپ جذرگةندةردئث اراسئندا كةرئم كوكةسئ دة ءجذر. بةس ادامنئث ذشةؤئنئث موينئندا مئلتئعئ بار. قالعان ةكةؤ - قذر قول. كيئمدةرئ - كئلةث تون، ايازدئ ةلةر ةمةس.

- ءاي، جةزدة، - دةدئ ئشئندةگئ ةثسةلئ كةلگةن، بالؤان تذلعالئ جئگئت، - ءبئزدئ ابدةن شارشاتتئث. سةنئث اثشئلئعئث اپايئمنئث قاسئندا عانا ما دةيمئن، بئلاي شئقساث باسئث اؤئپ قالادئ-اؤ!

- ة-ة، ايتاسئث-اؤ، دؤلات بالدئز! - دةپ كةرئم كوكةسئ دة كذلدئ. - مةن اپايئثا تذندة اثشئلئق قذرسام، كذندئز تذزدة اثشئلئق قذرام... ودان دا الگئ مئث «باكسئثدئ» دايئنداي بةر... تاپ وسئ ارادان تارباعاتايدئث تايداي ايؤئ شئقپاسا، مذرنئمدئ كةسئپ بةرةيئن!

- سةنئث ءتامپئش تاناؤئث كئمگة ءدارئ؟ مذرئن دةپ مئنا بئزدئكئن ايت!

- مذرنئث مذرئن عوي، شئركئن! قذلاقتئ ءبئراق قايتةمئز؟ ذيدةگئ الگئ جيةندةرئث «تذشپارا دةپؤتات» دةپ تاعئ كذلةتئن بولدئ عوي.

- ءاپ، بالةم، ساعان ةرةگةسكةندة، قوث ةتئمدئ كةسئپ بةرسةم دة، قذلاق جاساتارمئن، - دةپ دؤلات سوزدةن جةثئلگةنئن مويئندادئ. - ال، جةزدة، تةزدةت! كذن اؤئپ بارادئ... جئگئتتةرگة ايتساثشئ!

- جئگئتتةرئث سةنئث نة بئلةت؟ قولدارئن ءوزئث سةكئلدئ جئلئ سؤعا مالئپ جذرگةندةر. سةنئث استانادا دةپؤتات بولعانئثنان، الماتئدا بالؤان بولعانئث ارتئق ةدئ...

- ءجا-ءجا، جةزدةكة، قوزداتا بةرمة! ءوزئث قاتئن وسةككة ءذيئرسئث عوي، انا ماگنيتوفوندئ جوعارئراق قوي. ايتپةسة مايماق تاپتاپ كةتئپ جذرةر... ايتپاقشئ، سةنئث ايتا بةرةتئن ذثگئر اؤزئنداعئ جئلئمئث قايدا؟

- داؤكةسئ، - دةدئ كةرئم جةزدةسئ، - بذل - تاس ذثگئردئ پانا قئلعان ايؤدئث اپانئ، سوندئقتان دا ايؤدئث دةمئ ذثگئر تاستئث جئقپئل-جئقپئل جارئعئنان شئعئپ جاتئر. «جئلئم» دةگةن، ايؤ جةردةن ويئپ ذثگئر قازسا عانا اؤزئنئث جوعارعئ ةرنةؤئ تذسئنان ئستئق دةمئ تةسئپ، بؤلانئپ جاتادئ. التاي جاعئ مةن ءسئبئر جاعئنئث ايؤلارئنئث اپانئنئث اؤزئندا كةزدةسةدئ. بئلتئر مةن كذرشئم-مارقاكول جاعئنا اثعا بارعاندا، سوندا سول جاقتئث اثشئ جئگئتتةرئ كورسةتتئ. ولار جئلئمدئ «ايؤدئث كوزئ» دةپ تة ايتادئ ةكةن. پاتشاعار، سودان سئرتتاعئ بارلئق جاعدايدئ سةزئپ، ءتئپتئ «كورئپ» جاتادئ دةيدئ.

- ة، وندا جاقسئ بولدئ، وزدةرئ دة ءبئزدئث كةلگةنئمئزدئ ءبئلئپ جاتئر ةكةن عوي، - دةدئ دؤلات.

وزگةلةر ات شالدئرئم جةرگة قالدئرعان شانالار قاسئندا ءجذر ةدئ. باعانا-اق كةرئم كوكةسئ مةن دؤلات دةگةن ولاردئ شانا قاسئندا قالدئرئپ كةتكةن. شاماسئ، ذثگئردةگئ ايؤدئ دابئرلاپ وياتئپ جئبةرةدئ دةسة كةرةك.

قذنان-جئگئت باسارئس بار جايدئ ةندئ ءتذسئندئ. بذلار ايؤ اؤلاؤعا كةلئپتئ... ايؤدئ باسارئس تا اؤلاعان.

ول وقيعا وسئ جازدا عانا بولئپ ةدئ. تامئز ايئندا قاراقاتقا ابدةن تويئپ، جذرةگئ قاراقاتتئث قئشقئل سؤئنان قارايعان الدةبئر سارئ ايؤ ئثئردة سيئرعا كةپ شاپقان.

جئلقئ تذرقئ مةن ادام تذلعاسئ تولئسئپ، الئپتانا تذسكةن باسارئس بذل كةزدة ذيگة سئيماي قالعان ةدئ. جئلقئداي جذلدئزدئ تذندة جؤساپ، ءذي ماثئنداعئ كوگالدا اؤناپ-قؤناپ جاتاتئن. قئزئل ئثئردة سارئ ايؤ كةلئپ قئزئل سيئردئ سوققاندا، بذل دا «مال اشؤئ - جان اشؤئ» دةپ ذمتئلئپ، جئرتقئشپةن جةكپة-جةك قالئپ ةدئ. ذيدةن قوساؤئز «ون التئمةن» جذگئرة شئققان اكةسئ دة ذلئما وق تيگئزئپ الارمئن دةپ، مئلتئق كةزةنة المادئ.

باسارئس وزئنة جةتةقابئل جئرئندئنئ ءبئراق وپ-وثاي جةر جاستاندئردئ. كةرئم كوكةسئ قذلئن-بالا كذنئندة بةلئنة بايلاعان سوم سةلةبة ايؤدئث كوكئرةگئنة قولتئعئ استئنان قارش-قارش قادالعان. سارئ ايؤ ادامشا وكئرة بارئپ جئعئلعان.

ال ةندئ مئنالار قالاي الماق؟

- أاسيليي، - دةپ شاقئردئ دؤلات: - مذندا كةل!

جيرةن مذرتتئ جئگئت اعاسئ جئلدام جةتتئ. قولئندا - ورئس بةساتارئ.

- أاسيا، - دةدئ دؤلات وعان بذرئلا قاراپ، - قازئر اناؤ امةريكادان الئپ كةلگةن الياسكالئق ايؤدئث داؤئسئن قوسامئز... سةن دة ساق بول!

- مةن دايئنمئن، - دةدئ أاسيليي دة قازاقشا قايئرئپ.

- ءوي، مئناؤئثنئث توبةسئ تةسئك قوي، - دةدئ كةرئم كوكةسئ.

- ارينة، سةمةيدئث ورئسئ ةمةس پة... وسكةمةندئكتةر عوي وگئز سةكئلدئ «ءولدئم» دةمةيتئن!

- كوكة، مةن كازاك ةمةس، قازاق بوپ كةتتئم عوي... داؤكة، مةن بذيئر جاقتا تذرايئن.

- التايلئقتار ايؤدئ قذرئقتاي ذزئن، باسئندا ئلمةك تةمئرلئ سئرئقپةن ءتذرتئپ وياتئپ، ذثگئرئنةن شئعارادئ ةكةن. بالدئز، ايؤدئ الياسكالئق ايؤدئث داؤسئمةن شئعارام دةگةندئ قايدان تاپقانسئث؟ تارباعاتايدئث تاعئسئ كونة قويار ما؟

- جةزدة، امةريكالئق ءذندئس اثشئلاردئث ءادئسئ بذل... ولار بذرئن داثعئرا سوعئپ شئعارئپتئ. ادةيئ الدئرتتئم... ونئ قايتةسئث، ودان دا ذثگئردئث اؤزئن كذرةي ءتذس، كةثئرةك اشئلسئن! كذن ةثكةيئپ بارادئ.

كذن تذستةن اؤئپ كةتكةن ةدئ. ئزعار كذشةية تذسكةن.

- ة-ة-ةه، بالدئز! قولئث ذزئن عوي...ايتپةسة ءسئبئر ايؤئنئث داؤئسئن الياسكادان ئزدةتپةي-اق، ءوزئم-اق تاپتئرئپ بةرةر ةدئم، - دةپ كةرئم كوكةسئ تاس ذثگئردئث قاردان ارشئلا تذسكةن اؤزئن كةثئتة، تةرةثدةتة بةردئ. قولئندا - اليؤمينيي قاثئلتئردان جاسالعان جالپاق كذرةك. - اقئسئن بةرسةث، بوقئسئن شئعارامئز عوي...اتتةث!

- جةزدة، بوسقا نالي بةرمةشئ! سةن رةنجيتئن ءجونئث جوق. جازدا عانا سذثقار باسئن بةس ءجذز دوللاردان باعالاپ الماپ پا ةدئم...

- ولار قالاي بولدئ؟

- تيؤ-تيؤ!.. ولار - ساؤد ارابياسئنئث «قئمبات قوناقتارئ»، - دةپ، أاسيليي دؤلات جاؤابئن وراپ كةتتئ.

دؤلات جاقتئرماي قالدئ بئلةم، أاسيليدئ وقتئ كوزئمةن اتا قارادئ. ول جئم بولدئ. ةندئ كةرئم كوكةسئ دة ذندةمةدئ، دةپؤتات بالدئزئنئث شامئنا ءتيئپ الارمئن دةسة كةرةك.

- ءدئلمارسئما! - دةدئ دؤلات باياعئ ءبئر بالؤاندئق مئنةزئنة باسئپ.

تذية جارتاستئث يئعئنان كوز سالئپ، قذلاعئن تئككةن قذنان-جئگئت باسارئس تا دؤلات وثئنةن تئكسئنئپ، سوزئنة ءسذيسئنئپ قالدئ. تومةنئرةكتة تذقجئثداعان ولار مذنئ ءبئراق بايقار دا، سةزئنةر دة ةمةس. ءوزدئ-ءوزئ اؤرة.

ويدا-جوقتا وقئس ءذن شئقتئ. اقئرعان ايؤ داؤئسئ ةستئلدئ...

داؤئس جاثا عانا تاس ذثگئر جةلكةسئنةن جئلئستاي بةرگةن كةرئم كوكةسئنئث قويئپ كةتكةن ماگنيتوفونئنان شئعئپ جاتئر ةكةن. ماگنيتوفوننئث قذدئرةتئن باسارئس ءسابي كذنئنةن بئلةتئن، مونشاق اپاسئ تاسپاعا جازئلعان «بةسئك جئرئمةن» الديلةؤشئ ةدئ... قازئر ءبئراق جانعا جذعئستئ «ءالدي» ءذنئ ةمةس، اشئنعان ايقاي داؤئس.

الياسكالئق ايؤدئث زوراپات ءذنئ ماگنيتوفوننان اسا توگئلئپ، ارشاتئ شاتئنئث ءئشئن دة كةرنةي جونةلدئ. قار كوشكئنئن تؤدئرارداي ئشقئنعان داؤئس قذلاقتئ تذندئردئ. باسارئستئث دا بويئ شئمئرلادئ. ول قذلاعئن جاپتئ.

ايؤ ءذنئ ارقئراي ازئناپ، كةيدة قينالا زارلاپ، كةيدة شئثعئرا شوشئنئپ، ايتةؤئر ازان-قازان قئلا وكئرئپ جاتتئ. بذل سذمدئق داؤئس اپانداعئ ذيقئلئ-وياؤ ايؤدئ ةمةس، اقئمداعئ ءولئ ارؤاقتئ دا اتئپ تذرعئزارداي ةدئ... ئلة ذثگئر اؤزئنداعئ كذرتئك قاساتتئ قوپارا قوثئر قورباثباي دا كورئندئ. ول دا وگئزدةي وكئرؤلئ ةدئ.

قذنان-جئگئت باسارئس بذل ايؤدئ بئردةن-اق تانئدئ. وسئ ارشاتئ شاتقالئنا تامئزدئث ئشئندة قاراقات تةرؤگة بئرنةشة مارتة كةلگةندة، قوثئر ءتذستئ انا ايؤدئ قوس قونجئعئمةن قايتا-قايتا ذشئراتقان. كذيلئ قونجئقتارئ دوثنةن دومالاپ، ال كئرةكةي اناسئ كذنگة قئزدئرئنئپ، قاراقات تةرئپ جةپ جذرگةن. مذنئ كورة-سالا بوي دا جاسئرئسقان. باسارئسقا ويئن قؤا ويناق سالعان سذيكئمدئ مامالاقتارئ قاتتئ ذناپ ةدئ... ءوزئ دة بئرگة ويناعئسئ كةلگةن.

قوثئر كئرةكةي الاسذرا شئققاندا، انانداي جةردة قاسقايئپ قارسئ تذرعان دؤلات ساسئپ تا قالدئ، ءبئراق ابدئراعان جوق. ول وزئنة قاراي ادامشا تئك تذرةگةپ، ايقايلاي ادئمداعان ايؤدئ امةريكاندئق شولاق بةساتارمةن تاپ كةؤدةدةن باسئپ-باسئپ قالدئ. بةيشارا حايؤان ةكئ اتتاماي ةتپةتئنةن سذلادئ.

سويتكةنشة بولماي، ارقئراپ تذرعان ماگنيتوفون داؤئسئن باسا ذثگئر اؤزئنان تاعئ ءبئر باي-بايلاعان كئشئرةك ايؤ كورئندئ. بذل - قوس قونجئقتئث ءبئرئ بولاتئن. ارتئنشا ةكئنشئسئ دة اتئپ شئقتئ. ولاردئث مئناؤ اق كئرةؤكة الةمگة كوزدةرئ قارئقتئ ما، الدة الدارئندا سوزئلا جاتقان انالارئنان سةكةم الدئ ما، بولماسا، ورة تذرةگةلئپ تذرعان ذشةؤدةن سةسكةندئ مة، بورئدةي عانا بويلارئن كذجئرةيتة اقئردئ. اقئرعان بويئ ةكةؤئ دة ةسئك پةن توردةي تذرعان دؤلاتقا قاراي اتئلدئ.

دؤلات قانا ةمةس، دةپؤتات «شةفئنة» سئرتتاي قالقان بوپ تذرعان أاسيليي دة ةندئ قاراپ قالمادئ. قوس قونجئققا ةكةؤئ دة قاتارلاتا وق شئعئندادئ. بويلارئ ارلان بورئدةي ايؤلار «اه» ذرا بارئپ مةرت بولدئ.

تاپ وسئ ءبئر مةزةتتئ كذتكةندةي، بذل زور زوبالاثعا شئداي الماعان، ةكئ قذلاعئ تاس ءبئتئپ، تةك قوس شئراعئ شئراداي جانعان، دولئ اشؤ كةرنةگةن باسارئس اقئرا شاپقان. ول تذيةتايلئ بيئكتةگئ تذية جارتاس يئنئنةن قاردئ ومبئلاي ذمتئلدئ.

العاش ايقايلاعان باياعئ قئراعئ أاسيليي بولدئ.

- كةنتاأر!.. و-و-و!.. كةنتاأر!

قذنان-جئگئت باسارئس ءبئراق ةشتةثة ةستئگةن جوق. قذلاعئ كةرةث تارتئپ، كوزئنة قان تولئپ كةتئپ ةدئ. ول قاسات قاردئ جةبةلةي جةتة بةرة، بذيئرلةي تذرعان أاسيليگة ذمتئلدئ.

تاقئس أاسيليي وق شئعارئپ ذلگةرسة دة، جئلقئ ءبئتئمدئ جئگئتتةن تايقئپ كةتئپ، الداپ سوعا المادئ. باسارئستئث الاپات كذشتئ قارؤلئ قولئنا ئلئكتئ. دولئلئق پةن الدةقانداي كةك قئسقان ول، جيرةن ورئستئ مئلتئعئمةن كوتةرئپ الئپ، ايؤ ذثگئرئنئث تاس جةلكةسئنة تومارشا سوقتئ.

ول ةت قئزؤئمةن جاراسئن دا ةلةمةگةن. قايئرا بذرئلئپ، دؤلاتقا قاراي جونةگةن. ءوثئ قذپ-قؤ دؤلات تا كوزدةمةستةن باسئپ قالدئ. وق ذلئ كةؤدةدةن ءتيئپ، جئلقئ-جئگئت جةتة الماي جئعئلدئ. ءبئر ءسات قذنان-جئگئت سذلق قالدئ.

ماگنيتوفون تاسپاسئ دا تاؤسئلسا كةرةك، تئنئشتالا قالئپتئ. مئلتئقتئث گذرسئلئ مةن ايؤدئث اقئرئسئنان جارئلا جاثعئرعان ارشاتئ شاتقالئ دا تئنئم تاپقان. قذلاققا ذرعان تاناداي، تئنئشتئق ورنادئ.

تومةنئرةكتةگئ شانا باسئندا تذككة تذسئنبةگةن ةكئ جئگئت تة مةلشيؤلئ، كةرئمعازئ دا قاتئپ قالعان. كةنةت اثئراي جئلاعان ايةل داؤئسئ ةستئلدئ. بيئك باسئنان بةلؤاردان قار كةشئپ، ةبئل-سةبئل جئلاپ، ةتةگئن قاسات استئنان قئلتيعان قاراعان مةن بذرگةن سئدئرعان جةثگةسئ دة كورئندئ. ول دا ءاپ-ساتتة جةتتئ.

مونشاق جةتكةن بويدا قذنان-ذلئنئث باسئن قذشئپ جئعئلدئ. ول تالئپ تا كةتتئ...

اثئراعان اناسئن سةزئندئ مة، قيمئلسئز جاتقان جئلقئ-جئگئت تئزةسئن بذگئپ، كةسةدةي تذياقتارئمةن قاردئ سيئرا قيمئلدادئ. اق قار مةن قارا تاس جانئعان تاعالارئ بةسئن اؤعان كذننئث ساؤلةسئنة شاعئلئپ، جارق-جذرق قاقتئ. سوندا عانا ةسئن جيئپ العان دؤلات مئلتئعئن كوتةرئپ، بةلئندةگئ وقشانتايئنان وق الئپ، وقتاي باستادئ.

شانشئعان قاراقشئداي قاثقيئپ تذرعان كةرئمعازئعا دا وسئ ءسات جان ءبئتتئ. ول ادئمداي كةلئپ، دؤلات بالدئزئنئث ءامئرقان بةساتارئنا جارماستئ.

- اتپايسئث! بذل - مةنئث باؤئرئم... اق... اققازئنئث ذلئ... - دةدئ اسئعا-اپتئعا، ءتئلئ كذرمةلة تذتئعئپ.

دؤلاتتا ءذن جوق. ءتئلئن جذتئپ قويعانداي جذتئنا دا المايدئ.

ءداپ وسئ شاق باسارئس تا باس كوتةردئ. ول تالئپ جاتقان اناسئن اقئرئن عانا سئرئپ تاستاپ، قان ذيئعان تذكتئ كةؤدةسئن قوس قولداي باسئپ، ءتورت اياقتاي ورنئنان تذردئ. ذرةيدةن ذثئرةية ءذثئلئپ، ةستةرئ اؤئپ تذرعان دؤلات پةن كةرئم كوكةسئنة تةسئلة قارادئ، ءبئراق ءتئل قاتقان جوق. قارا كوزئنة قان تولئپ كةتكةن ةدئ.

مذنداي مال تةكتئ ماقذلئقتئ ةستئمةسة، ةشقاشان دا كورمةگةن تومةنئرةكتةگئ ةكةؤ جةمتئك اثدئعان قارعا-قذزعئنداي جان-جاققا دالباقتاي قاشتئ. كوكةسئ مةن دؤلات قانا ةسئك پةن توردةي جةردة سوستيئپ تذر.

ءبئر ءسات جئم-جئرت تئنئشتئق ورنادئ.

اناسئ اجال قذشقان دةپ شةشكةن قذنان-جئگئت بويئن قالشئلداعان قاسئرةتتئ ئزا-كةك بيلةي جونةلدئ.

- ا-ا-اه!... - دةگةن اقئرا ئشقئنعان دذلةي داؤئس پةن الاپات قيمئل قات-قابات ذلاستئ.

قارسئ قاراپ قاسقايئپ تذرعان دؤلاتقا اتئلعان جةبةدةي جارق ةتئپ كةلئپ-اق قالعانئ. جانؤار تاندئ، ادام ويلئ جذمباق قذبئلئس قوس اياقتاي كوككة شانشئلا قارعئدئ. دؤلات سئلةيگةن كذيئ سةلت ةتة المادئ.

وسئ ءبئر اسئل ساتتة جانذشئرا قيمئلداعان كةرئمعازئ قولئنداعئ بةساتاردئث شذرئپپةسئن قالاي عانا باسئپ-باسئپ قالعانئن ءوزئ دة بئلمةدئ. قذنان-جئگئت قانداسئ قارعي شاپشئپ، سوم تذياقتارئ دؤلاتتئث توبةسئندة نايزاعايداي ويناپ، ادام جاندئ، حايؤان ءتاندئ ذلئ دةنةسئ قيالاي قذلادئ. قار-مذزدئ قارشئلداتا وياتئن، تاس-تاستاقتئ كذتئرلةتة قياتئن الماس تذياقتارئ قيئس كةتتئ. قاراقشئداي قاتئپ قالعان دؤلات امان قالدئ.

بةساتاردئث ةگئز دار وعئ باستان تيگةن باسارئستئث ميئ شاشئلئپ كةتتئ. ول قايتئپ تذياق سةرئپپةدئ. شاتقال ءئشئ وقئس كذن كذركئرةگةندةي جاثعئرئپ كةتتئ. قيادان قار كوشكئنئ سؤسئپ، تاس قيئرشئعئ قذلادئ.

ال شةر تولئ جذرةگئ تؤلاعان، قان تولئ كوكئرةگئ قيناعان قذنان-ادام قئل شاشاقتئ قذيرئعئ مةن شاشاسئن جةل كوتةرئپ، قاسات قاردئث ذستئندة تئنئش تاپتئ.

اسقار التاي

سوڭعى جاڭالىقتار