تةكتئنث كةگئ

None
None
اثگئمة لاشئقتئث ةسئگئن سةرپي اشئپ كئرة بةرگةنئ سول ةدئ، «شاثق-شاثق» ةتكةن بذركئت داؤئسئ ميئن سولق ةتكئزئپ، توبة قذيقاسئن شئمئرلاتئپ قويا بةردئ. كوك جةلكةدةن بئرةؤ قويئپ قالعانداي ةثكةية بةرئپ، قولئنداعئ قوزئنئث سان ةتئن كئرةبةرئستةگئ جالپاق تاقتايعا تاستاي سالئپ، ءسال تذرئپ قالدئ. ةكئ شةكةسئ دئث-دئث ةتئپ، قذلاعئ شئثئلداپ كةتتئ

«ياپئراي، قويمادئ عوي، بذل تةگئ! ءدال مئناعان بةلگئ بةرگةندةي شاثقئلداؤئن قاراشئ!» وسئ ساتتة اربايعان ارشا بذتاعئندا وتئرعان بالاپان دا شوشئپ ويانعانداي سةلت ةتة باسئن كوتةرئپ، شذثگئل قاباقتئث استئنداعئ قانشةگئر كوزئ جاسئلدانا ذشقئن اتئپ، ءدذر-ءدذر سئلكئنئپ جئبةردئ. قانات-قذيرئعئن اشئپ-جاؤئپ، كةؤدةسئن كةرئپ-سوزئپ، كوكجاسئل جذندةرئ تئكئرةيئپ، تاكاپپارلانا كةگجية قالدئ. ءومئرالئ كذندة تاثةرتةث بالاپاندئ قولئنا الئپ قاناتئن سيپاپ، ةركةلةتئپ وتئرئپ تاماقتاندئراتئن. سول ادةتئمةن وعان جاقئنداي بةرگةندة، كذندةگئدةي ةمةس قاباعئ تذنةرة ئزعارلانا قارايدئ. باسئن كةگجيتة قاندئ كوزئ وثمةنئنةن وتة زئلدةنئپ العان. شومبال تئرناقتارئمةن ارشانئ سئعئمداي شةثگةلدةپ، الدةنةگة ئزالئ كةسكئن تانئتادئ. «ا، ءا، ةنةثنئث داؤسئن ةستئپ مياتتانا قالدئث با؟» ءومئرالئ قولئن سوزئپ سيپاماق بولئپ ةدئ، اؤزئن ارانداي اشئپ «الئپ تاستايئن با» دةگةندةي قورازدانا ايبات شةكتئ بالاپان. شةگئر كوزئ وت شاشا شاپئراشتانئپ كةتكةن. «قارايگور-ةي، مئنانئ! قئرسئعؤئن قاراشئ! الدةن بذيتةسئث، تذرابارا قايتپةكسئث! ءجا، ءجا! اشؤئثدئ باس، باتئرةكةسئ!» دةپ كةلئپ ءومئرالئ تةمئرقانات بالاپاندئ قولئنا الئپ سيپاي باستادئ.

ادةتتة بذل كئرگةندة قؤانعانداي قوزعالاقتاپ، ذشئپ كةتةردةي قاناتتارئن سابالاپ، اشقاراقتانا جةمگة ذمتئلاتئن. ةندئ كوردئث بة ةنةسئنئث شاثقئلئن ةستئپ، قياثقئلانا قالعانئن. ارئ-بةرئ سيپالاپ اشؤئن باسقانداي بولعاننان كةيئن جاثاعئ قوزئنئث سان ةتئن بئلةؤلةي كةسئپ اكةلئپ الدئنا قويدئ. ةتتئ ءبئرتذرلئ قوماعايلانئپ، ئزالانعانداي سئلكئپ-سئلكئپ قويئپ وتئرئپ جذتا باستادئ. قذنجئثداماي كةگجيگةن كذيئ كةرئلة تارتئپ، جذلقي سئلكئنئپ، پاث قيمئل تانئتادئ. ءومئرالئ تةكتئ تةنتةكتئث ةركئنة ئثعايلانئپ بايقاستاپ قاراپ وتئردئ. ول دا مذنئ ءبئلئپ وتئرعانداي شذثگئل كوزئ جاسئلدانا جالت ةتئپ، كةكتةنة قارايدئ. ءبئر ءسات مويئن جذندةرئ تئكئرةيئپ، ةتتئ سالق-سذلق ةتكئزئپ قئلعئتئپ جئبةرئپ، باسئن سئلكئپ قالئپ، شةكةلةپ كوز تاستاپ وتةدئ. بذندايدا ءومئرالئ كوزئن تايدئرئپ، ورنئنان قوزعالئپ كةتكةنئن ءوزئ دة بايقاماي قالادئ. «قاراشئ، ئزالانئپ وتئر». بذجئر-بذجئر تئرناقتئ ساؤساقتارئ ءتذيئلئپ-ءتذيئلئپ كةتةدئ. الدةن ةشتةثةدةن ئقپاي، كذش كورسةتپةك. كةشةگئ سارئجاعال، اق ءتذبئت بالاپان كورةر كوزگة قاناتتارئ بوي تارتئپ، ةسةية تذسكةن. كذن سايئن تذلةپ، تذبئتتةن ارئلئپ، قاؤئرسئندارئ كوكجاثقالانا قاتايئپ، تذرپاتئ مةلجةمدةنئپ، كذننةن كذنگة قيياثقئ-قئثئر تةگئن ايگئلةپ كةلةدئ. قولعا العان ونشاقتئ كذننةن بةرئ دة مذلدة تذرلةنئپ كةتتئ.

كةؤدةسئ بذلك-بذلك ةتئپ ءسال وتئرعان بالاپان قايتا ةتكة ةثكةيئپ، ءئلئپ الا بةرگةندة: تاعئ دا بذركئتتئث شاثقئلئ ةستئلدئ. باسئن سئلكئپ، بالاپان ةتتئ لاقتئرئپ جئبةردئ. كةؤدةسئن كةرة، قاناتئن قومداپ-قومداپ الئپ، باسئن كةگجيتة ومئرالئگة ذدئرةية سؤئق قاراپ وتئرئپ قالدئ. مويئن ءجذنئ كذدئرةيئپ، القئمئ ءدئر-ءدئر ةتةدئ. جاثا عانا قولئنان ةت جةپ وتئرعان ادامعا ءبئر ءساتتئث اراسئندا جات بولا قالعان. «قاپ! مئنانئ-اي، ءا! ةت جةپ بئتكةنشة دة قويا تذرمادئ-اؤ، ةث بولماسا!» ءومئرالئ نة ئستةرئن بئلمةي ابدئراپ تذرعاندا، «قذدايئم-اي! قذدايئم-اي!» دةپ باجئلداعان ايةلئنئث داؤئسئن ةستئپ، «مئناعان نة كورئندئ تاعئ» دةپ داؤئستاي دالاعا اتئپ شئقتئ.

- نة بوپ قالدئ، ةي؟!

- كورمةي تذرسئث با، نة بوپ قالعانئن! - كذلشارا جذلقئنا سويلةپ، قولئن شوشاث ةتكئزئپ اسپاندئ نذسقادئ، - بذگئن تاعئ اينالدئرئپ ءجذر، انا قذزعئن! «نة بوپ قالدئ؟» دةيسئث؟ داؤسئن ةستئمةدئث بة؟! ءذيدئث ءذستئن تؤرا ةكئ اينالئپ ءوتتئ.

بذل كةزدة قئران باسئن بذلت شالعان جارتاستئث ورتا تذسئندا قالئقتاي اينالئپ جذرگةن.

- قذداي ساقتاعان ةكةن! ساعان تذسپةپتئ عوي، قايتا! - ءومئرالئ جارتاسقا قاراتا ءدذربئ سالدئ.

- ويباي، ماعان تذسسة جةتئسةرسئث! ءسوزئنئث ءتذرئن قاراشئ! - كذلشارا نة دةرئن بئلمةي، ءسال توسئلئپ قالئپ، - كوشئپ كةتپةسةك بولمايدئ بذل جةردةن. كوردئث بة مازا بةرمةيدئ بذل، - دةدئ.

- كوشكةندة قايدا باراسئث؟! قذداي ساقتاسئن، نةعئلار دةيسئث! بارا-بارا باسئلار، - دةپ ءومئرالئ ايةلئن تئنئشتاندئرؤ ءذشئن ادةيئ جايباراقات سويلةگةنمةن ءوزئ دة ئشتةي قوبالجؤلئ ةدئ.

... جارقذلاققا بةت العاندا ءومئرالئنئث قؤانئشئندا شةك بولعان جوق. اكةسئ مارقذمنئث ايتا بةرةتئن اتاقونئسئن كورؤ، شئنئندا ارمانداي بوپ جذرگةن. اسئرةسة، وسئ بذركئت ذياسئ بار جارتاستان بالاپان الئپ، اكة اماناتئن ءبئر ورئنداسام دةپ ويلايتئن.

ماؤسئمنئث سوثئن الا كوشئپ كةلدئ مذندا. جايلاؤ، نةسئن ايتاسئث، جاپ-جاسئل بوپ بالبئراپ تذر ةكةن. بذرئن الئستان كورئپ تابئنئپ جذرگةن حانتاثئرئ قول سوزئم جةردة كوك تئرةي اسقاقتايدئ. ساي-سالا، قويناؤ-قولات كوكوراي شالعئنعا بوگئپ، ةتةكتة كوبةلةكتةر كولبةثدةپ ذشئپ، شةگئرتكة شئرئلداپ، ارا-سونا گؤئلدةپ، شئلدةنئث شئلئثگئرئ سةزئلسة، مذز قذرسانعان تاؤ شئثدارئنا قاراساث قئس ئزعارئ حابار بةرةتئندةي. ءبارئ توسئن، ءبارئ وزگةشة قئزئق كورئندئ ومئرالئگة. جذكتئ تؤرا وسئ ءدوثارشانئث ذستئنة تذسئرگةن. ءدوثارشا دةسة - ءدوثارشا. ةكئ قاپتالئن قالئث ارشا كومكةرگةن، شوككةن نارداي بوپ اثعاردا كولدةنةث جاتقان بيئك ءدوث. ادةيئ جاساعانداي جذك تذسئرگةن ءذستئ تةپ-تةگئس اشئق الاثقاي. قارسئ بةت - قاراساث بوركئث تذسةتئن جالاما جارتاس. وسئ جارتاس پةن ءدوثارشانئث تاستئ تذمسئعئنان بايئنقول وزةنئ قئسئلا اعئپ، كوبئگئن اسپانعا اتا بؤئرقانئپ جاتادئ ةكةن. سوندا-اق وسئ جالاما جارتاستاعئ بذركئت ذياسئن، اكةسئنئث ايتؤئنشا جوبالاپ، ةرتةلئ-كةش ءدذربئ سالئپ، باقئلاپ كورئپ، قذس ساثعئرئعئمةن ايعئزدالعان قارا جارتاستئث قؤئسئنداعئ ذيانئ ءدال تاؤئپ كوزئ جةتكةن. ةندئ ول ذيادان بالاپان الؤعا قذمبئل كئرئستئ. كوشئرئسئپ كةلگةن جئگئتتةردئ جئبةرمةي، تةزئنةن ارةكةتكة كوشكةن. توبةسئنةن ارقان بايلاپ ذياعا تذسپةك. بذنئث ءبارئ تذك ةمةس ةكةن. ذياعا ءتذسئپ، بالاپاندئ الارداعئ جانئ مذرنئنئث ذشئنا كةلگةن ءساتتئ ايتساثشئ! ويئنا تذسسة، قازئردة دةنةسئ تذرشئگئپ، زارةسئ ذشادئ...

ءومئرالئ تاعئ دا جارتاسقا كوز سالدئ. الگئ قئران اينالا-اينالا بيئكتةپ كةتكةن. ذيا ماثئنان ةشتةثة بايقالمايدئ. «نة دةگةن كةكشئل!» ءومئرالئ كوزئنةن ءدذربئنئ الا بةرئپ باسئن شايقادئ.

بذعان دةيئن بذركئت ذياسئنان ءبئر رةت بالاپان العان ءومئرالئ. وندا شذبارتالدئث باسئن جايلادئ. مذنداي ءزاؤلئم شئث-قذزدار جوق ول جاقتا. قالئث، نؤ قاراعايلئ تةرةث شاتقالدئث باسئنداعئ تئك جارتاستا بولاتئن ذيا. مذنداي اسا قاؤئپتئ بولعان جوق. قارسئ بةتتةن اكةسئ بئلاي-بئلاي دةپ باعئت بةرئپ تذرعان. بذركئتتئث ءوزئن، ءتئپتئ كورگةن دة جوق. سوندا عوي، اكةسئ مارقذم وسئ حانتاثئرئنئث تذبئندةگئ بذركئت ذياسئن ةسكة الئپ، راحاتتانا ءبئر اثگئمةلةگةنئ. «قانشا دةگةنمةن سونداي ذلئ تاؤدئث قئرانئنا قذس جةتپةيدئ» دةپ وتئراتئن. شئندئعئندا، مئنانئث مئنةزئ وزگةشة بولار...

...كةندئر ارقاندئ بةلدةن قوس قاباتتاپ وراي كةلئپ، قولتئرماشتاي بايلانئپ، تةرئ شالبار مةن تةرئ كةؤدةشة كيئپ، سئپتئعارلانئپ العان ءومئرالئنئ ءذش جئگئت ذيا باسئنداعئ جةتئ-سةگئز مةتر بيئكتئكتةگئ يةك ارتپادان ساؤمالاپ ءتذسئرئپ تذردئ. موينئندا ءجذن تولتئرعان اتدوربا، بةلئندة شئراينالماس ءذشئن بةكئتئلگةن ذزئن سئرئق، قولئندا تاياق. اتا-باباسئنئث ءارؤاعئنا سيئنئپ، جارتاستئ سيپالاي سئرعئپ ءتذسئپ كةلةدئ. كةنةت قايدان ساپ ةتة تذسكةنئن، قاناتئنان داؤئل سوقتئرئپ، بذركئتتئث جةتكةنئ. ومئرالئدة زارة-يمان قالمادئ. بذركئت اينالا ذشئپ، قاناتئمةن ساباپ وتة شئققاندا، ةسئ شئعئپ قالتئراپ كوزئن جذما بةرگةن. جوعارئداعئ جئگئتتةردئث داؤئستارئ ةستئلةدئ: «قورئقپا! قورئقپا! جةتتئث ذياعا! تاياعئثدئ تاستاما!» دةيدئ دؤئلداسا. قارسئداعئ ءدوثارشا ذستئندةگئلةر دة ايقايلايدئ. تئماق كيئپ باؤئن بايلانئپ العان بذل ءبئرئن ةستئسة، ءبئرئن ةستئمةيدئ، الگئلةردئث. ولاردئث داؤئستارئ دةم بةرئپ، وزئنة-ءوزئ كةلگةندةي بولدئ. تاياعئن وثتايلاپ ذستاپ قايتا سئرعئدئ. ءبذرئپ تذسةردةي شذيئلگةن بذركئت تاعئ دا جاناي بةرئپ، قايقاث ةتئپ قايتا كوتةرئلئپ كةتتئ. العاشقئداي ةمةس، ةس توقتاتقان ءومئرالئ تاياعئن جاسقاپ، جانتالاسا قارمانئپ قالادئ.

ذيادا جالعئز-اق بالاپان ةكةن. تئقئردئ سةزئپ، جةم اكةلگةن ةنةسئ دةي مة ةكةن باقئرداي باسئن كوتةرة جانتالاسا اؤزئن اشادئ. ويلاعانئنداي-اق تةمئر قاناتتانئپ ذشؤعا جاقئن قالعانداي. شذثئرةك كوزدةرئ وت شاشا قارايدئ. ويلانؤعا ؤاقئت جوق. ءومئرالئ بالاپاندئ قولعاپتئ قولئمةن باسسالئپ، كةنةپپةن جابا ذستاپ دورباعا سذثگئتتئ. جان-جاعئن جذنمةن وراپ-وراپ جئبةرئپ اؤزئن بايلاپ ذلگةردئ. بالاپان بولسا دا تةگةؤئرئنئ تةمئردةي سةزئلةدئ. تئرناقتارئ، ءتئپتئ قولعاپتان ءبئلئنئپ تة قالدئ. ءومئرالئ جانذشئرا جوعارئعا «تارت» دةپ ايقاي سالدئ. باؤئر ةتئ بالاسئنا كئم ارا تذسپةيدئ. ونئث ذستئنة جار دةگةندة جالقئ بالاپانئ جات قولئندا كةتئپ بارا جاتسا شئقپاعان جان قايدا؟! بذركئت قايتا ءشذيئلدئ. ءومئرالئ تاياعئن سئلتةي تةثسةلئپ كةتتئ. بذل جولئ قذس مذلدة جاقئننان قاناتئن سابالاپ، تذثلئكتةي بولئپ ءتونئپ كةلئپ، جةلكة تذسئنان تةؤئپ وتكةندةي بولدئ. كوزئن جذمئپ العان ءومئرالئ ةشنارسةنئ باعامداي المادئ. قاؤمالاعان جئگئتتةر جابئلا تارتئپ شئعارئپ كةلة جاتتئ. «شاثق، شاثق» ةتكةن قئران بذلاردئث باسئنان ءبئر اينالئپ ءوتئپ، بيئكتةي بةردئ.

- ياپئراي، مئناؤ ءبئر پالة عوي!

- قذداي ءبئر ساقتادئ، ءا؟

- سةن تذرماق، ءبئزدئث ءوزئمئزدة جان قالمادئ. امانسئز با، ايتةؤئر؟ قاتتئ شذيلئكتئ عوي، ءتئپتئ! - دةسئپ جئگئتتةر ومئرالئگة سذراقتئ جاؤدئرا كوتةرئپ الدئ.

- وي، قذداي ءبئر ساقتادئ-اؤ! - دةيدئ ءومئرالئ دة ةنتئگة ازةر سويلةپ، - جان قالدئ ما، قالمادئ ما؟! ةكپئنئنئث قاتتئسئن-اي! تؤرا كوكجةلكةمدئ ذزة جازدادئ. ءوزئ دة ءئرئ نةمة ةكةن!..

جالعئز بالاپانئنان ايئرئلعان جانكةشتئ بذركئت مذنئمةن دة تئنئشتالا قويعان جوق. كذن اؤا شوپان ءذيئن تورؤئلداي باستادئ. توبةدةن اينالئپ كةتپةي قويدئ. ال، ومئرالئلةر بولسا، «الار بالاپاندئ الدئق قوي، ةندئ نةعئلار دةيسئث، ءوستئپ-ءوستئپ، كذدةر ءذزئپ قويار» دةپ مارة-سارة. جاثا جذرتتئ مايلاؤ، جاس قئراندئ «جؤؤ» دةگةن سياقتئ سئلتاؤلارمةن ءومئرالئ ءبئر قوزئسئن سويئپ، ةرتةث اؤئلعا قايتاتئن جئگئتتةرگة سئرنة جاساپ بةرمةك بولئپ قاربالاسئپ كةتتئ.

بالاپاندئ جةكة لاشئققا، ءوز ذياسئنا ذقساستئرئپ، قوناقتاپ وتئراتئن ورئنعا اياعئنان بايلاپ وتئرعئزئپ قويدئ. تاعئ نةمة قايدان كةپ، قايدان تذرعانئن بئلمةي، بوستاندئق تئلةپ، بذلقئنئپ-بذلقئنئپ قويادئ.

«بئرةؤ تويعا اينالعاندا، بئرةؤ قويعا اينالئپتئ» دةپ، كئشئ بةسئن كةزئندة، ذيدةگئلةر سئرنةگة باس قويعاندا، توبةدة اينالئپ جذرگةن قئران دا ءذي ماثئنداعئ تئنئشتئقتئ پايدالانئپ، كوزئنة قان تولا «تاؤةكةلگة» باستئ دةيسئث. سورعالاپ كةلئپ، قاراشا ءذيدئ بذيئرلةي سوعئپ ءوتئپ، ودان قول سوزئم جةردةگئ شاتئرشا لاشئقتئ قاناتئمةن سابالاپ وتة شئقتئ.

ءذي ئشئندةگئلةر توبةلةرئنةن جاي تذسكةندةي اپالاث-توپالاث بولدئ دا قالدئ. اؤةلدة اياق استئنان قذيئن سوعئپ ءوتتئ مة دةپ ويلاعان. الدئمةن دالاعا ذمتئلعان كذلشارانئث: «ويبؤؤي، مئنا پالة ةكةن عوي. قذداي-اي!... قذداي-اي!» دةگةن داؤسئ بذزئلا شاث-شذث ةتئپ قالدئ. جئگئتتةر دة اپئل-عذپئل سئرتقا اتئپ-اتئپ شئقتئ.

- نة بولدئ؟! نة بولدئ؟! - دةسئپ، اث-تاث.

- كورمةي تذرسئثدار ما؟! انانئ قاراساثدارشئ! - دةپ جارتاس جاقتئ نذسقادئ. بذل كةزدة بذركئت تذثلئكتةي قالقئپ ذيالئ جارتاستئ اينالئپ، بيئكتةپ بارا جاتقان.

- نة نارسة؟ كانةكي؟ بذركئت پة؟!

- ءذيدئ سوعئپ وتكةن سول ما سوندا؟!

- ياپئراي، مئناؤ سذمدئق قوي!

- وي، جاؤئز-اي! كةكشئلئن قاراشئ! - دةسئپ ةلةثدةسكةن جئگئتتةر بئرئنةن كةيئن ءبئرئ ءدذربئ سالئپ جاتئر. سونئث اراسئنشا قيسايئپ قذلاپ قالعان لاشئقتئ جاثا كورگةن ءومئرالئ:

- ءوي، مئناؤ ءولدئ عوي، ةي! قذلاتئپ كةتئپتئ عوي! - دةپ تذرا جذگئرئپ بارئپ شاتئر-كةنةپتئ سةرپئپ-سةرپئپ جئبةرئپ، ارباث-سارباث بذتاقتئث اراسئنان بالاپاندئ تاؤئپ، - ءيا، قذداي! بايقذسئم-اي، امان ةكةنسئث عوي! - دةپ، جئبئنة ورالئپ، ارشا بذتاقتارئنئث اراسئندا تئپئرلاپ جاتقان بالاپاندئ قولئنا الدئ. ئزالئ قذس سئلكئنئپ-سئلكئنئپ جئبةرئپ، تةگةؤرئندئ اياقتارئنئث تئرناقتارئن بئرةسة ءتذيئپ، بئرةسة اشئپ، قولدان شئعئپ كةتةردةي بذلقئنادئ كةپ.

- ءوي، مئنانئ كورمةپپئز عوي. ءتئرئ مة ةكةن ةي؟! قايتا ءئلئپ الئپ كةتپةپتئ عوي. قذرئ قذلاتئپ وتة شئعئپتئ! - دةسة ءبئر جئگئت، ةكئنشئسئ:

- ءدال وسئنئث ئشئندة ةكةنئن بئلمةگةن عوي. ايتپةسة قويا ما؟! - دةيدئ تاثدانا.

- وي، بذل جامان لاشئق قاناتئنئث جةلئمةن-اق قذلاپ قالعان شئعار. بذل ةمةس تؤرا ءذيدئث شاثئراعئن ورتاسئنا تذسئرة جازدادئ، ؤئقتاردئ سئقئرلاتئپ، - دةيدئ ءومئرالئ اسئپ-ساسئپ ةسئ شئعا.

- ون شاقتئ كذن بولدئ قوياتئن ءتذرئ جوق قوي مذنئث. ءبئر پالة بولماسا يگئ ةدئ؟ الگئ بالالار قايدا ءجذر ةكةن! - دةپ تذسئ قاشقان كذلشارا قويعا كةتكةن بالالارئن ويلاپ، ءورئس جاققا قادالا قارادئ.

- شئندئعئندا مئنانئث ءتذرئ جامان. ءبئر كذنئ جازئم عئپ كةتؤدةن تايئنبايدئ عوي. ذيگة تذسكةنئن قارا!

- تالاي بذركئتتئ كورئپ ةدئم، مذنداي سذمدئقتئ ةستئمةپپئن؟! ةكپئنئ نةدةگةن؟!.. - دةسكةن جئگئتتةر ويپئ-تويپئ وي كةشئپ، ءبئراز تذرئپ قالئپ ةدئ.

قاس قئلعانداي، سول كذنئ كةشكة قاراي كذن بذلتتانئپ، ساتئر-گذتئر نايزاعاي ويناپ، نوسةر جاثبئر قذيئپ كةپ بةردئ. بارا-بارا باياؤلاپ، سئلبئراعان اق جاؤئنعا اينالئپ تذرئپ الدئ. تاؤ-تاستئ تذمان تذمشالادئ. قارئس جةر كورئنبةيدئ. جةر-كوكتئث ءبارئ سؤ. تذنئمةن جاؤعان جاثبئر ةرتةسئنة دة باسئلمادئ. سوقئر تذماننئث دا ئدئرايتئن ءتذرئ جوق. تةك گذرئلدةگةن وزةن سارئنئ عانا دذنيةنئ ءبئرقالئپتئ تةربةپ تذرعانداي. وسئ ءبئر قالئپتئلئقتئ ارا-تذرا بذركئتتئث «شاثق، شاثق» ةتكةن داؤئسئ بولئپ كةتةدئ. ونئ ةستئگةندة جالعئز ءذيلئ شوپان ءذي-ءئشئ ةلةثدةسئپ ذرةيلةنة قالادئ. مذندايدا وزةن دابئسئ دا قذبئلا وزگةرئپ، بئرةسة ارقئراي ازئناپ ةستئلسة، بئرةسة مذث-زارعا تولئ ذلئ سارئنمةن كذثئرةنة گذرئلدةيدئ. وعان نةشة كذن سورعالاعان جاثبئر سؤئ جئك-جئگئن قؤالاعان كارئ جارتاستئث وپتئرئلا قذلاپ سالدئر-گذلدئر شاتقالعا ءتذسئپ جاتقانئ قوسئلئپ، تذنئمةن ذيقئ كورمةدئ.

* *

تاس توبةدةن اينالئپ كةتپةي قويعان تاعئ قذس، اقئرئ، ءدوثارشادان قونئس اؤدارؤعا ءماجبذر ةتتئ ءومئرالئنئ. اثعاردئ جوعارئلاپ كةلئپ، كذنباتئسقا قاراي سوزئلعان قاراسايدئ ورلةپ بارئپ، اسؤعا جاقئن ويدئم-ويدئم كوك تةپسةثگة كوشئپ قوندئ. تومةنگئ اثعارداي ةمةس ءبئرتذرلئ جايباراقات تئنئشتئق سةزئلةدئ. اسئرةسة، تؤرا ءذيدئث ئرگةسئنةن كذنئ-ءتذنئ وكئرة گذرئلدةپ، اجئلداپ-باجئلداپ قذلاق-مئيدئ جةپ قويعان وزةن دابئسئ ساپ تيئلئپ، توثئرةك تئنئم الئپ قالعانداي. اينالا اقپاقورئم ايعئزداعان ساركذيئكتئ بةتكةيلةر. تؤرا قارسئداعئ الئپ قاراشوقئنئث يئعئنان كذمئستةي جارقئراپ حانتاثئرئنئث نايزا ذشئ قئلتيادئ.

قاراسايدئث باسئ ةكئ-ءذش ايرئق ساي-جئرالارعا اينالئپ، بارا-بارا ارئ قاراي ةثكةيئس بوپ كةتةتئن سياقتئ. ال حانتاثئرئنئث باتئس تذستئگئ ءبئر قارايعانسئز ذشئ-قيئرئ جوق مذزتاؤلارعا ذلاسئپ كةتة بةرةدئ ةكةن. جايماشؤاق كذندةرئ كذن كوزئمةن ماثگئ مذزداقتار كوز قارئقتئرارداي جالتئرايدئ. ءومئرالئ ءدال بذلاي دةپ ويلاماعان، بذل تاؤلار قايدا بارئپ تئرةلةدئ ةكةن دةپ تاثقالادئ.

قايتا-قايتا ءدذربئ سالئپ قارايدئ. ءبئر-بئرئنةن ايئرعئسئز مذز شوقئلار باياعئ. باياؤ جئلجئتئپ اكةپ ءدذربئسئن حانتاثئرئگة تئرةدئ. ءسال كوز توقتاتئپ تذرئپ، دةنةسئن اياز قارئعانداي تئتئركةنئپ كةتكةنئ. شئثنئث ورتان بةلئنةن وراعان بؤالدئر تذمان باياؤ قوزعالئپ ارئ اينالئپ كةتئپ جاتئر. جئلجئعان سايئن قار ذشقئنداپ، ئزعار سةزئلةتئندةي. مئنة، قئزئق! ةندئ نايزا شئثنئث ذشار باسئنان شؤدالانا تذمان كورئنئپ قالدئ. بؤداقتاعان تذتئندةي ءسال كوتةرئلگةن تذمان بئرتئندةپ قايتا باسئلئپ، جايئلا كةلئپ جوق بولئپ كةتتئ. ءومئرالئ ءدذربئسئن سئرعئتئپ بةرگئ قاراشوقئعا اكةپ تئرةدئ. مذندا جايماشؤاق، جاز لةبئ سةزئلةدئ. ءسويتئپ وتئرعاندا ءومئرالئ «وه» دةپ قالئپ سةلك ةتة ءتذستئ. ارعئ كةث اثعاردان كولبةث ةتئپ بةرئ اينالعان بذركئت كورئنئپ قالئپ ةدئ: «ياپئراي، مئناؤ سول عوي، تاعئ كةلدئ-اؤ!» دةپ كذبئرلةدئ ءومئرالئ، ءدذربئسئن وعان ئلةستئرة قادالئپ. بذركئت قاراشوقئنئث باؤئرئن اينالا ذشئپ بيئكتةي بةردئ. ءبئرتذرلئ قانات قاعؤئ سؤئت.

قاراسايعا كوشئپ كةلگةلئ ءبئر جذما بولدئ. اؤةلگئ ةكئ كذن قئراننئث قاراسئ كورئنگةن جوق. قذداي قذتقارسا قذتئلعان شئعارمئز دةپ ويلاعان. جوق. ءالئ قذتئلماعان ةكةن. كةلةسئ كذنئ ساسكةلئكتة قاراسايدئث اثعارئن بويلاي قاناتئن قاعا سؤئت كةلة جاتقان قارا قذستئ اؤةلدة كوپ قذمايدئث ءبئرئ مة دةپ قالعان. سةبةبئ، بذركئت ءبذيتئپ تومةندةپ ذشپاسا كةرةك ةدئ. سويتسة الگئنئث تاپ ءوزئ ةكةن. كوز ذيرةنئپ قالعان تاني كةتتئ. بذلار قايدا كةتتئ دةگةندةي، ادةيئ جةرگة جاقئن ذشئپ، ئزدةپ شئققان سياقتئ. ءذيدئث تذسئنا كةلگةندة ءسال باياؤلاپ بارئپ، «ة، مذندا ةكةنسئثدةر عوي، تاپتئم با، بالةم» دةگةندةي ءذيدئث ذستئنةن ةكئ اينالئپ ءوتئپ، كئلت بذرئلئپ قالقي جونةلگةن. سودان كةيئن-اق، كذنئنة ةكئ رةت اينالئپ، شولئپ قايتادئ. العاش «مئناؤ تاعئ كةلدئ-اؤ! ةندئ نة ئستةر ةكةن! پالة بولماسا يگئ ةدئ» دةپ كادئمگئدةي قاؤئپ ويلاپ ةدئ، ةندئ بويلارئ ذيرةنگةندةي. كةشة عوي، ءتئپتئ كورئنگةن جوق. «ءوستي-ءوستي كذدةر ذزةر» - دةپ ويلاعان ءومئرالئ. ةندئ كورمةيسئث بة، ايتئپ اؤئز جيعانشا...

بذركئت بيئكتةي-بيئكتةي قارسئداعئ قاراشوقئنئث باسئنا كوتةرئلدئ. ءبئر جةردئ شيئرلاعانداي باياؤ قالقئپ ءجذرئپ الدئ. ءومئرالئ اؤئق-اؤئق ءدذربئ سالئپ قويئپ وتئردئ.

كذن اشئق، جايلاؤ وثاشا بولعانمةن وتارئمةن ورئسكة ءومئرالئنئث ءوزئ شئعئپ ءجذر. «ايداي سالدان از ءولدئ، كورة سالدان كوپ ءولدئ» دةگةندةي، جةر وت، توياتتاعان مال تذسكئ جؤساؤدا-اق ذيةلةپ قالؤئ مذمكئن. سوندئقتان بيئككة شئعئپ الئپ، بذل دا ءبارئن قالت جئبةرمةي قاداعالاپ وتئرادئ.

* *

تذنئمةن جاؤعان جاثبئر ساسكةدة ءبئرؤاق باسئلئپ، قارئس جةردئ كورسةتپةي باسئپ العان سوقئر تذمان ةندئ ئدئراي باستاعان. توزعان تؤئرلئقتئث جئرتئعئنداي بولئپ اشئلعان جةرئنةن اثعال-ساثعال تاؤ اراسئ، سذستئ جارتاستار كورئنئپ قالادئ.

شةلةگئن قولئنا الا جذگئرة باسئپ سؤعا كةلگةن كذلشارا قالئث شئلئك اراسئنداعئ سئلدئراعان كوزدةي بذلاققا ةثكةية بةرگةندة، الدئنان كولبةث ةتئپ بئرنارسة وتكةندةي بولدئ. باسئن كوتةرئپ، نازار سالعاندا اناداي جةردة بذعان ذثئلة قاراپ تذرعان كوك ءيتتئ كورئپ: «كةت-ةي!» دةي بةرئپ، قاسقئر ةكةنئ ويئنا ءتذسئپ، «ويبا-اي!» دةپ باقئرئپ جئبةردئ. قولئنان شةلةگئ ءتذسئپ كةتتئ. اناؤ اقئرئن بذرئلئپ، تاستئث اراسئمةن تذمانعا ةنئپ، كورئنبةي كةتتئ. تذلابويئ ءدئر-ءدئر ةتكةن كذلشارا وزئنة-ءوزئ كةلة الماي ءسال تذرئپ قالدئ. ساتتةن كةيئن ذيگة قاراي جذگئردئ. بذل كةلگةندة ةسئك الدئندا تاثةرتةث قوي ورگئزئپ كةتكةن ءومئرالئ اتتان ءتذسئپ جاتقان.

- ويبذي، سةن ذيگة كةپسئث! مةنئث نة كورگةنئمدئ ايتساثشئ! - دةدئ ءتذسئ قاشقان كذلشارا.

- ءيا، نة كوردئث؟..

- ويباي، الگئ جاماناؤئز!.. الگئ... الگئ... ءيت...

- ءوي، جوندةپ ايتساثشئ! الگئ، الگئ دةمةي. نةمةنة، ءيت دةيسئث بة؟!

- جوق، ءيت ةمةس. الگئ نةنئث ءوزئ... الگئ...

- مئناؤ نة دةپ تذر-ةي! جئن ذرئپ كةتكةن بة؟ الگئث نة؟ اتئ بار ما؟!

- اتئ بار، قذداي! الگئ نة عوي... قاس... ءيت...

- مئنانئث دةنئ ساؤ ما، ةي؟! - ءومئرالئ اشؤلانئپ كةتتئ، - ءوي، جوندةپ ايتشئ-ةي، اتاثنئث اتئ بولسا دا...

- ءوي، قذداي-اي! جاماناؤئز عوي! ءيتقذس! ءيتقذس! ال، ةندةشة!...

- قايدا ءجذر؟! ونئ نةعئپ ةندئ «الگئ، الگئ» دةپ تذرسئث!

- تاپ وسئ ئرگةدةن. انا بذلاقتئث باسئنان. سؤ الؤعا بارعام، سوندا كوردئم!..

- مئناؤ نة دةيدئ-ةي؟! قايدا كةتتئ سوندا؟

- ارئ قاراي بذرئلئپ كةتتئ، جوعارئ قاراي... ءيت ةكةن دةپ قالدئم.

- وي، قارا باسسئن سةنئ، قارا باسقئر! وسئ كذنگة دةيئن ءيت پةن قاسقئردئ اجئراتا المايسئث با؟! - ءومئرالئ كذيئپ كةتئپ قايتا اتئنا جذگئردئ. - ياپئراي، مئناؤ نة دةپ تذر-ةي! بئرةسة ءيت... بئرةسة قاسقئر دةپ...

- شئن! شئن سونئث ءوزئ! - دةدئ كذلشارا نئعارلاپ.

- ةندئ نةعئپ تذرسئث؟ اكةل! الئپ شئق انا مئلتئقتئ، شئن بولسا! قئراتئن بولدئ عوي، ةندئ مئنا تذماندا! - ءومئرالئ سويلةي ءجذرئپ اتئنا ءمئندئ. - بذركئتتئث شابؤئلئنان قذتئلدئق پا دةگةندة، مئناؤ، شئن بولسا، ناعئز پالة ةندئ بولاتئن بولدئ. ءاي، اكةثنئث اؤزئن...

اتئن قامشئلاي تةبئنئپ، تذمانمةن ارالاسئپ كورئنبةي كةتتئ ءومئرالئ.

سودان شابؤئلداپ وتارئن ارالاپ، ءورئستئ شولئپ، جاماناتتئ ةشنارسة بايقاي المايدئ. قوي جايئپ جذرگةن بالاسئ دا ونداي ةشتةثة كورمةگةن، بئلمةگةن. اث-تاث قالدئ. «ياپئراي، بذل نة بذل! جئن با، ةلةس پا؟! «قورئققانعا قوس كورئنةر» دةپ تذماندا كوزئنة بئردةثة ةلةستةدئ مة!» ذيئنة كةلئپ ايةلئنةن قايتالاپ سذرادئ. ول تةگئ، «كوزئممةن كوردئم عوي» دةپ شئر-پئر بولادئ. ءتئپتئ، بذلاق باسئنا بارئپ، «مئنة، بئلاي، بئلاي، تؤرا مئنا جةردة» دةپ تذرئپ كورسةتةدئ. ءبئراق قاسةكةثنئث ءوزئ تذرماق ءئزئ بايقالمايدئ. الدة جاعئ قارئسقان قاسقئر بولدئ ما ةكةن؟! ايتةؤئر، جذمباق. سول كذنئ نة ءيت ذرمةگةن.

سودان كوپ كةشئكپةي، جايماشؤاق ءبئر كذنئ بذل جذمباقتئث دا سئرئ اشئلدئ. كذن ةثكةيئپ، ساي-سالاعا كولةثكة ذيالاي باستاعان كةز ةدئ. قاراسايدئث كذنباتئس جاعئنداعئ شئلئك، ارشا ارالاس وسكةن جئرامةن ورلةپ بارا جاتقان قاسةكةثدئ ءومئرالئ دة ءوز كوزئمةن كوردئ. وتاردئث شةتئ، ءتئپتئ وعان جاقئن جاتقان. ول قويعا مذلدة كوثئل اؤداراتئن ةمةس. وزئمةن ءوزئ. مئناؤ قئزئق ةكةن دةپ ويلاعان شوپان قوزعالماي وتئرئپ ءدذربئ سالئپ، باقئلاؤعا كئرئستئ...

ياپئراي، ءتئپتئ جايباراقات ءوزئ. ةش نارسةدةن سةكةم المايدئ. كذمپيگةن سةمئز نةمة عوي. ناعئز كوكجالدئث ءوزئ ةمةس پة ةكةن. قايدا بارادئ سوندا بذل؟! توقتا، توقتا. انةكي، جان-جاعئنا قاراپ ءسال تذردئ دا، شوقيئپ وتئردئ. نة ويئ بار بذنئث! ءومئرالئ تاس-تاستئث اراسئمةن قوي قايئرعان بولئپ، الگئگة جاقئنداثقئراپ باردئ. بايقاتپاي قايتا ءدذربئ سالدئ. باؤئرئ اعارئپ قاسقئر ءالئ وتئر. قاپةرسئز ءتئپتئ. الدةن ؤاقئتتان كةيئن ورنئنان تذرئپ قايتا ءجذردئ.

قاراسايدئث كذنباتئس تذكپئرئندةگئ ذيئلگةن تذيةقورئمنئث ةتةگئن الا اينالاسئن مايدا بذتالار، تئربئق ارشالار باسقان كئشكةنة توبةشئك بار ةدئ. قاسقئر سوعان جاقئنداپ كةلةدئ. سول كةزدة الگئ بذتالار اراسئنان سؤئر ما سونداي بئردةثةلةر ارئ-بةرئ جذگئرگةندةي بولدئ. ة، ة، سؤئر اثدئعان قاسقئر بولدئ اناؤ. انةكي، قاسقئر توبةشئككة قاراي بذرئلدئ. ال، الگئ سؤئرلار قاشاتئن ةمةس، قايتا العاشقئ ةكةؤئنة تاعئ ةكةؤئ قوسئلئپ، ءبئر توپ بولئپ، انا قاسقئردئ قارسئ الئپ تذرعانداي. انةكي، اؤةلئ قذلدئراثداپ تؤرا جذگئرئستئ. ءومئرالئ ءدذربئسئن كوزئنة نئعارلاپ قادالا قارادئ. «و، و، قذداي اتسئن، - دةپ كذبئرلةدئ ءومئرالئ الدةن ؤاقئتتان كةيئن ءدذربئنئ كوزئنةن الا بةرئپ، - مئنالار كذشئكتةر، بولتئرئكتةر ةكةن عوي. مةن بذلاردئ سؤئر ةكةن دةپ وتئرمئن. باسة، باسة. نةگة قاشپايدئ دةيمئن. ءئمم، ةندئ تذسئنئكتئ بولدئ». ءدذربئنئ كوزئنة قايتا تاقادئ. ويپئراي، ارسالاثداپ ويناؤئن قارا. جان-جاعئنا شئعئپ، ةنةلةرئنئث باسئنا قارعيدئ، ءتئپتئ. «ة، ة، سونئمةن اقشؤلانئمئز قانشئق بولدئ. نةعئپ موماقان بولا قالدئ دةمةيمئز بة. قايتسئن ةندئ، مئنا «شيةتتةي بالا-شاعانئ» امان ساقتاپ ءوسئرؤدئث قامئ عوي مذنئث ءجذرئسئ. ايتپةسة «اتا كاسئبئنةن» جاثئلئپ قالدئ دةيسئث بة؟!».

شارشاپ كةلگةن بولؤ كةرةك، اقشؤلان كةلة القئمئن جةرگة توسةپ جاتا كةتتئ. بولتئرئكتةرئ اينالاسئندا. ءبئر ؤاقئتتا ورنئنان تذرئپ، كةرئلگةندةي بولئپ بارئپ موينئن سوزا بئردةثة ئستةدئ. سول-اق ةكةن بولتئرئكتةرئ ذيمةلةپ كةپ بةردئ دةيسئث. تالاسا-تارماسا بئرنارسة جةپ جاتقانداي. نة بولدئ ةكةن بذل؟ نة اكةپ بةرة قويدئ سوندا! وي، قذداي اتقئر، قذسئپ جاتئر عوي مئناؤ. كذشئكتةرئنئث جاس كةزئندة وسئلاي جةگةنئن قذسئپ بةرةدئ دةيتئن. ءيا، ءيا. ءدال سولاي بولدئ. بولتئرئكتةرئن ءبئر قارئق قئلدئ. باسة، كذمپيئپ ارةث كةلة جاتقان سياقتئ ةدئ. ئثقيئپ العان ةكةن عوي... وي، پالةكةت-اي! ءوستيدئ دةپ ةستئگةن ءيا!

ءومئرالئ سونئمةن «جذمباق كورشئسئنئث» سئرئنا ابدةن قانئق بولدئ. ايةلئنئث انةؤگذنگئ ةلةس-ءتذس سياقتئ اثگئمةسئنة سةنةر-سةنبةسئن بئلمةي ءجذر ةدئ، ةندئ كوزئ جةتتئ. ذيئنة كةلئپ، «كورگةنئث راس بولدئ، بايبئشة، - دةدئ، - مةن دة كوردئم. ءبئراق، بئزگة زيانئ جوق سياقتئ. ءوز اؤرةسئ وزئندة ةكةن» دةپ، وسئ توثئرةكتة اپان-ءئنئ، بولتئرئكتةرئ بار ةكةنئن ايتقان. بالاسئ مةن ايةلئنئث كوزدةرئ باقئرايئپ: «ةندئ قايتةمئز» دةپ دةلبئرةگةنئنة باسؤ ايتئپ: «قانشا جاؤئز بولعانمةن، بذل دا تةكتئ حايؤان. بولتئرئكتةرئ اياقتانئپ، وزئنة ءوزئ كةلئپ، ءوز تاماقتارئن وزدةرئ تاباتئن حالگة كةلگةنشة قويعا تيئسپةيدئ. كةلگةلئ مئنة، تئنئش قوي. ءبئز دة تيئسپةيمئز وعان. سةندةر دة كورگةندة ايقايلاپ، شوشئتئپ جذرمةثدةر. بايقاماعان، كورمةگةن بولؤ كةرةك. قذرسئن، تئنئشتئق جاقسئ» دةگةن.

وسئلاي ءومئرالئ قويئن باعئپ، اقشؤلان قاسقئر بولتئرئكتةرئن اسئراپ، ءبئر-بئرئنة «سةن تيمةسةث - مةن تيمةن» دةپ كذندةر ءوتئپ جاتتئ. كذندة بولماسا دا كذنارا قاسقئردئ كورئپ تذرادئ. ةرتةلئ-كةش ءدذربئ سالئپ باقئلايدئ. اقشؤلان قاسقئر تاثةرتةث كةتةدئ دة كذن باتا قايتئپ ورالادئ. بوس كةلمةيدئ، ارينة. بولتئرئكتةرئنة ازئعئن الا كةلةدئ. بئردة قوزئ، بئردة لاق، بئردة سؤئر دةگةندةي بئتةؤ كذيئندة موينئنا قايئرا سالئپ، اياثداپ كةلة جاتادئ. ةش قاؤئپ-قاتةرسئز. قويلئ اؤئلعا ابدةن ذيرةنگةن. كةيدة ءتئپتئ، قالاي-قالاي ةمةس دةگةندةي شوپان ذيئنة جاقئنداپ، جاناي، ئقتاي وتةتئن بولدئ. كئم بئلةدئ، جولدا بئرةؤ-مئرةؤ كةزدةسئپ قالئپ شابؤئل جاساسا، اراشا تذسة مة دةگةن دامة. بارئ «بالا-شاعانئث» قامئ. ءتئپتئ، سوثعئ كةزدةرئ يتتةر دة ذرمةيتئن بولعان.

ءبئر كذنئ قوي شةتئندة ءومئرالئ بالاسئ ةكةؤئ كةزةك-كةزةك ءدذربئ سالئپ وتئرعان.

- وي، كوكة! انانئ قارا! - دةدئ ءبئر كةزدة بالاسئ وقئس داؤئستاپ. - قاسقئر! قاسقئر قوي سذيرةپ كةلةدئ! - تئكتةلئپ وتئرئپ، ءدذربئنئ قادالتا قارادئ.

- كانة! بةرة تذرشئ! نة دةيدئ! - ءومئرالئ دة تئزةرلةي بةرئپ، دذربئگة قولئن سوزدئ.

- ما، تؤرا قاراثئزشئ! - ءدذربئنئ ذسئنا بةردئ، - جالپاق قورئمنئث استئندا. تئستةپ الئپ سذيرةتئپ كةلةدئ.

- راس، ةي! سذيرةتئپ كةلةدئ، - دةدئ ءومئرالئ ءدذربئنئ كوزئنةن الماعان كذيئ. - ءوي، جاؤئز-اي! قايدان اكةلة جاتئر ةكةن، ءا؟! ذلكةن كةپة قوزئ عوي، ءوزئ...

- بئزدئكئ ةمةس پة، كوكة؟!

- شئندئعئندا مئناؤ... قذداي اتقئر! ءبئز تيئسپةگةنگة باسئنئپ جذرمةسئن، اؤةلئ. جاقئن ماثدا باسقا قويشئ جوق قوي! - ومئرالئ كذدئكتةنة باستادئ.

- بذگئن ول جاققا قوي جايئلعان جوق ةدئ... - دةدئ بالاسئ كئبئرتئكتةي.

- كئم بئلةدئ! بذل يتكة سةنئم بار ما؟ - ءومئرالئ ءدذربئنئ كوزئنةن الئپ، ءسال ويلانعانداي بولئپ وتئرئپ - ءاي، ءبئزدئث قويعا تية قويماس. مئنا كذشئكتةرئ تذرعاندا. باياعئدان بةرئ اياپ ءجذر دةيسئث بة؟! ول جاعئنان سةرتكة بةرئك قوي، بذل جاؤئزدار. تيئسسة ءبئزدئث ايامايتئنئمئزدئ بئلةدئ. بايقايئق! كانةكي! - دةپ قايتا دذربئگة ءذثئلدئ.

قاسقئر ءئرئ قوزئنئ بئرةسة تئستةي سذيرةتئپ، بئرةسة سالاقتاتا كوتةرئپ ئنئنة قاراي ةثكةيئپ كةتتئ.

اكةلئ-بالالئ ةكةؤئ وتاردئ جيناستئرئپ كذدئكتئ ةشنارسة بايقاي المادئ. الگئ قوزئنئ باسقا جاقتان اكةلگةن بولدئ. وتارئ ءدئن امان. دةگةنمةن، نيةتئ بذزئق تةرئس ازؤدئ ةرتةلئ كةش بايقاتپاي باقئلاؤعا الئپ ءجذردئ. قالاي، قالاي ةمةس... ونئث ذستئنة بولتئرئكتةر دة ةسةيئپ قالدئ. كئشئگئرئم قوزئ-لاقتئ ولار دا الئپ ذراتئن دارةجةدة.

* *

كذن ةثكةية ءورئستئ ءبئر ارالاپ شئعئپ، وتارئن جيناستئرئپ جذرگةن ءومئرالئنئ اياق استئنان تؤ سئرتئنان اتئلعان مئلتئق داؤسئ سةلك ةتكئزدئ. تاؤ-تاس جاثعئرئعا دئرئلدةپ، اينالا گذرر-گذرر ةتة قالدئ. جايباراقات شاشئراي جاتقان وتاردئث شةت-شةتئ جاپئرئلا ذركئپ، ةلةثدةي قالئسقان. قاپةلئمدة نة بولعانئن باعامداي الماعان ءومئرالئ قاراقذستان بئرةؤ قويئپ قالعانداي بذعا بةرئپ ارتئنا بذرئلدئ. «اپئراؤ، كئم كةلة قالدئ؟ توثئرةكتة ةشكئم جوق سياقتئ ةدئ عوي!» سذيتكةنشة بولعان جوق، وث قاپتالداعئ قورئمدئ جئرادان ءبئر جاياؤ شئعا كةلئپ، قيقؤلاي داؤئستاپ، بذعان قاراپ بئرنارسة دةيتئندةي. قولئن بذلعايدئ. «بذل كئم بولدئ ةكةن؟! سولداتتار كةپ قالدئ ما!» ءومئرالئ اپئل-عذپئل اتئنا ءمئندئ. الگئ ادامنان كوز الماي، سولاي قاراي اتئن قامشئلاي تةبئندئ. اناؤ تاعئ داؤئستادئ: «قاسقئر! قاسقئر!» دةيدئ. سوندا دا ءومئرالئ «بذل كئم بولدئ ةكةن؟!» دةپ كةلةدئ. «جاقئن ماثايدا مالشئ-قوسشئدان ةشكئم جوق سياقتئ ةدئ. اث قاراپ جذرگةن بئرةؤ بولدئ». ذزئن بويلئ قاراسذر جئگئت ةكةن. جاقئنداي بةرئپ:

- وي، تؤئسقان! قاسقئر! قاسقئر دةسة بئلق ةتپةيسئز، عوي! - دةپ امان-سالام جوق دذرسة قويا بةردئ.

- قايدا ءجذر، قاسقئر؟ كورگةن جوقپئز! - دةدئ ءومئرالئ مئلتئقتئث اتئلؤئن ةندئ ءتذسئنئپ. جئگئتتئ ةپتةپ شئرامئتادئ.

- وسئلاي كةتتئ وسئ جئرامةن. سوناؤ اسؤدان بةرئ قؤئپ كةلةمئن. قالايشا كوزئثئزگة تذسپةدئ!

- بايقامادئم! - ءومئرالئ جان-جاعئنا ذثئلة قارادئ.

- ويپئرماي، ءا! جةر جذتتئ ما! اسپانعا ذشتئ ما؟! وسئ يةك استئنان كوز جازئپ قالعانئمدئ قاراشئ! ءسئزدئث كوزئثئزگة ءتذستئ مة دةپ ةدئم! - دةپ جئگئت ومئرالئگة ءالئ سةنبةي قارايدئ.

- ةندئ پالة بولدئ عوي، - ءومئرالئ داعدارئپ تذرئپ قالدئ، - قويعا شاؤئپ جذرمةسئن اؤةلئ، - موينئن سوزئپ وتار جاققا كوز تاستاپ قويدئ، - قايدان كةزئگئپ ءجذرسئث؟ بذل توثئرةكتةن كورئنبةپ ةدئ...

- ويپئرماي، ءسئزدئث اسئراندئ قاسقئرئثئز بولماسا بئلمةيئم! ءبئزدئث وسئ جايلاؤعا كةلگةلئ ابدةن مازامئزدئ كةتئردئ. كذنارا سوعئپ ءبئر قوزئدان الئپ كةتةدئ. تذرا كةپ قؤامئز، وسئلاي اسئپ جوق بولادئ. اسؤتوردئث باسئن جايلاپ وتئرمئز. سودان كةلة جاتئرمئن، كوردئثئز بة؟ ءسئز عوي «تذك كورگةن جوقپئز» دةيسئز. قايدا كةتتئ سوندا بذل؟! - الاق-جذلاق ةتئپ، جان-جاعئنا قارادئ.

- توه، سونشا جةردةن بة؟ الئس ةمةس پة اسؤتور دةگةن..، - ءومئرالئ تاثعالا قارادئ. - باسة، بذل توثئرةكتةن ونداي پالة بايقالماپ ةدئ.

- الئس قوي، الئس ةمةگةندة. الئس دةپ قاراپ وتئرامئز با؟! ابدةن باسئنئپ ءبئتتئ...

ءومئرالئنئث ءئشئ قئپ ةتة ءتذستئ. ويلاپ قاراسا، بذل كئسئنئث ايتئپ تذرعانئنئث ءبارئ راس. باسة، «قاي سورلئنئ قان قاقساتئپ ءجذر ةكةنسئث» دةپ ويلاؤشئ ةدئ.

اثشئ جان-جاعئنا قاراعئشتاپ تذرئپ:

- نة وزئنة وي تيمةيدئ. انادا تؤرا اپاق-ساپاقتا ءبئر قويدئ تاماقتاپ، ءبئر قوزئنئ الا قاشئپ كةتتئ. تؤرا ارعئ اسؤعا دةيئن قؤدئم. مئلتئق اتقان بولدئم. قايدان... كوز بايلانئپ كةتكةن ؤاق. سودان مئلتئعئمدئ تاستاماي-اق ءجذر ةدئم، مئنةكي! - مئلتئعئن سالماقتاپ-سالماقتاپ قويدئ. - نة پايدا، تيگئزة الماي قالدئم. ابدةن باسئنئپ ءبئتتئ ءوزئ. - ءسال ةنتئگئن باسئپ تذرئپ، قايتا سويلةدئ. - قويدئث الدئ جالتارا ذركئپ قالدئ. وسئ كوز الدئمدا. «اپ، بالةم!» دةپ تذرا جذگئردئم. كةلسةم ءبئر ذلكةن ساؤلئقتئ القئمنان الا جةتةلةپ بارادئ، اسؤعا قاراي. ايقايلاپ، مئلتئقتئ وقتاعانشا قويدئ قويا بةرة سالئپ تذرا قاشتئ. باسئپ قالدئم. ءتيدئ مة، تيمةدئ مة استئ دا كةتتئ. اپئل-عذپئل مةن دة شئقتئم اسؤعا. شئقسام، تومةندةپ بارئپ شوقيئپ وتئر. قؤمايدئ دةيدئ-اؤ دةيمئن. ابدةن باسئنعان. جامان ذيرةنگةن. تاس-تاستئث اراسئمةن قايتا قاشتئ. تاعئ ءبئر اتتئم. بوكسةسئ قيرالاث ةتكةندةي بوپ قالدئ. جئراعا ءتذسئپ كةتتئ! - دةپ سالدئرلاپ اثگئمةسئن ايتئپ شئقتئ.

- وق ءتيئپ قذلاپ قالدئ ما بئر جةردة، - دةدئ ءومئرالئ، - ءجذرشئ بئلايلاپ قاراپ كورةيئك، - ةكةؤئ بةتكةيمةن تومةن ءتذسئپ كةلةدئ. ءومئرالئنئث ويئ: اثشئنئ بذل ماثنان الئپ كةتؤ. ويتكةنئ، تذرا بةرسة، ءسال جوعارئداعئ اپانئثدئ بايقاپ قالا ما دةگةن قاؤئپ ةدئ.

اثشئنئ ةرتئپ ءومئرالئ ءبئراز جةردئ قاراعان بولدئ. ةشنارسة بايقاي المادئ.

- ءدال وسئ تذستان بئلاي بذرئلعانداي بولدئ، - دةيدئ اثشئ ءبئر دوثةستةؤ جةرگة كةلئپ، - مئنة، وسئ مئنا ءسئز جاققا قاراي، - دةيدئ قادالئپ.

- كئم بئلةدئ؟! - دةيدئ يئعئن قيقاث ةتكئزگةن ءومئرالئ جايباراقات.

- ياپئراي، جئن با، پةرئ مة؟! - دةيدئ اثشئ تاعئ قايتالاپ، - ءدال وسئ جةردة بولاتئن! - شئر اينالئپ جان-جاعئنا قارادئ. تاثعالا باسئن شايقايدئ.

- ءاي، بايقاماي قالعانسئث عوي. تؤرا تومةن تارتئپ كةتكةن شئعار... - دةپ ءومئرالئ اثعارعا قاراي سوزئلعان قورئمدئ سايدئ نذسقايدئ.

- جو-وق... - دةيدئ اثشئ كةلئسپةي، - ولاي كةتسة، سئزگة بذرئلئپ نةم بار! بايقاپ كةلة جاتئرمئن عوي. تؤرا كوز الدئمدا وسئ...

جان-جاعئنا قاراپ، ةكةؤئ داعدارئپ تذرئپ قالدئ.

- بولدئ ةندئ، - دةدئ ءومئرالئ سالدةن كةيئن. - بذيئرماعان ةكةن. نة بولسا دا كةتتئ ةندئ. ذيگة ءجذر، شاي ءئش!

- بذل جاقتا مالشئ بار-اؤ؟ بئرةؤ جايلايدئ-اؤ دةگةن، ءتئپتئ مةنئث ةسئمة كةلگةن ةمةس. ةشكئم جوق دةپ جذرمئن. ايتپةسة، انادا-اق، العاش كورگةندة-اق كةلةتئن ةدئم، - دةدئ اثشئ ذيگة جاقئنداعاندا.

- وي، ءبئراز بولدئ ءبئزدئث كةلةگةنئمئزگة. از كذن تومةنئرةك وتئردئق، ودان وسئندا جئلجئپ قوندئق. قذداي ساقتاسئن، ايتةؤئر تئنئش، - دةپ قويدئ ءومئرالئ.

- نة پالةسئنئث بارئن بئلمةيمئن، ايتةؤئر مةن كورگةن قاسقئر وسئلاي قاشئپ كةتةدئ! ءسئز بولساثئز تئنئش دةيسئز. ةشتةثة كورگةم جوق دةيسئز. تذسئنبةيمئن، قالاي ةكةنئن... - اثشئ جئگئت ءسال ويلانعانداي بولئپ وتئرئپ، - ءوزئ قانشئق سياقتئ وسئ. جئثئشكةلةؤ، اقشاؤلان كةلگةن. وسئ جاقتئث ءبئر جةرئندة كذشئكتةرئ بار ما دةپ تة ويلايمئن.

- ول دا مذمكئن، - ءومئرالئ مذلدة جايباراقات، - بولسا بولار. ءبئراق بذل توثئرةكتة بولسا، ةندئگئ بايقار ةدئك. تومةنئرةكتة بولماسا. ونئث ذستئنة، بذل ماثاي جاداعايلاؤ، جالتاثداؤ عوي. تومةنگئ ساي-جئرا، بذتا، ارشانئث ئشئندة شئعار نة بولسا دا.

- سولاي ما ةكةن الدة؟! ءبئر كذنئ كةلئپ تومةن، بالاق جاقتئ، بذتانئث اراسئن ءسذزئپ شئعاتئن ةكةن. ءاي، ئزاسئ ءوتتئ-اؤ، جاؤئزدئث! كورمةي قالساق ءبئر ءسارئ. قذداي اتقاندا، يةك استئنان ايئرئلئپ قالئپ وتئرمئز عوي! - دةيدئ جئگئت كذيئنة.

- جارايدئ ةندئ! ءبئز دة بذدان بئلاي بايقاستاپ جذرةيئك. كورة قالساق، ساعان قاراي اسئرا قؤامئز! - دةپ ءومئرالئ كذلة سويلةپ كيئز ءذيدئث ةسئگئن اشتئ...

... بذلاردئ اقشؤلان قاسقئر تاسادان كورئپ جاتتئ. اسؤدان اسا قاشقاندا تاثئنا ءتئز ةتئپ وق تيگةن ول جاندالباسامةن وسئلاي بذرئلعان. نةشة كذننةن بةرئ «دوستاسئپ» العان ومئرالئگة «جةتسة» جانئ قالاتئنئن ويلاپ، تاستئ جئرامةن سولاي جالت بةردئ دة تاسالانا بةرئپ، قورئمتاستئث قؤئسئنا كئرئپ ذلگةردئ. دئبئسئن سةزدئرمةي، تئم-تئرئس جاتا قالدئ. سوثئنا تذسكةن ةكئ اياقتئ دا ءبئر «قادالعان جةرئنةن قان الاتئن» پالة سياقتئ. ءدال قاسئنا كةپ مئلتئق اتئپ، ايقايلاپ تذرئپ العانئن قاراشئ... كةتپةي ذزاق ءجذرئپ الدئ. اقشؤلاننئث جانئ مذرنئنئث ذشئنا كةلدئ. وق تيگةن جةرئ دة ؤداي اشئپ ءولتئرئپ بارادئ. ايتةؤئر، سذيةگئ امان سياقتئ. جاناي وتكةن ةكةن وق. ول جةرئن جالاؤعا دا جاعدايئ كةلمةيدئ. انالاردئث داؤئستارئن ةستئگةن سايئن تاسپةن تاس بولئپ، قؤئسقا تئعئلا تذسةدئ. اثشئنئث ايتقانئنداي-اق، تؤرا سول جةردةن بذرئلا سالئپ قؤئسقا كئرئپ كةتكةن. كذندة جذرگةن جةرئ، بذل تذستئث قؤئس-تةسئگئنئث ءبارئن بئلةدئ. كوردئث بة ةندئ، ءدال سول جةرگة كةلئپ تذرئپ العانئن. بذل دا ءبئر جةر تاؤئسقان قؤتذياق بولدئ. ءذثئلئپ-ءذثئلئپ قارايدئ جان-جاعئنا. ويپئراي، سةزئپ قويار ما ةكةن... قايتا ءيت ةرئپ كةلمةي قذداي ساقتاپ تذر عوي. ولار بولسا، تئمئسكةلةپ الدةقاشان اشكةرة قئلار ةدئ. «دوس» قويشئ بذل جةردةن الئپ كةتكئسئ-اق كةلئپ، ءبئر-ةكئ اتتاپ جذرمةك بولادئ. ءبئراق انا پالة باسپايدئ. سويلةپ تذر، سويلةپ تذر. قولئن سةرمةپ، مئلتئعئن شوشاثداتئپ قويادئ. ساقتاي گور!.. «دوسئ» دا قولئن تومةن قاراي سةرمةپ-سةرمةپ قويئپ سويلةيدئ. الئپ كةتكئسئ-اق كةلةدئ. ال اناؤ ءبئر-ةكئ باسئپ قايتا تذرادئ. اقئرئ كةتتئ-اؤ!.. دابئرلاي سويلةپ ذزاپ بارادئ. ابدةن الئستاپ، تئم-تئرئس بولعانشا قوزعالعان جوق. ءبئر كةزدة «ؤه» دةگةندةي ئثئرانا دئبئس شئعارئپ باؤئرئن جازدئ. ارئ-بةرئ اؤناقشئپ، ءيئلئپ-بذگئلئپ، جاراسئنا ارةث ءتئلئن جةتكئزدئ. جالاپ-جالاپ الدئ. ايتةؤئر، سذيةگئنئث امانئنا «تاؤبة» قئلدئ. سذيةككة وق تيسة عوي، ساؤداسئ ءبئتتئ دةي بةر. شويئرئلادئ دا قالادئ. قذداي ونئث بةتئن ارئ قئلسئن، وندا انا بولتئرئكتةر نةنئث كذنئن كورةدئ دةسةثشئ! شئندئعئندا ول بايقذستار نة بوپ جاتئر ةكةن!.. قارئندارئ اشتئ-اؤ! ءوزئنئث دة قارنئ اشقانئن جاثا سةزئپ جاتئر. قايتةدئ. شئدايدئ. بارئنةن باستئث اماندئعئ كةرةك. بولتئرئكتةرئن ويلاعاندا، ةسئنة ءبئر قاؤئپتئث تذسة كةتكةنئ. اشئققان بولتئرئكتةر ءئننئث اؤزئنا شئعئپ، جاقئن كةلگةن قوزئ-لاقتئ باسسالئپ، ءبئر پالةگة ذرئنار ما ةكةن! وتكةندة ءبئر وسئلاي الئستان جورتئپ كةلگةندة، بولتئرئكتةرئنئث ءئن اؤزئندا ءبئر كئشئلةؤ اق قوزئنئ كةرگئلةپ تذرعانئنئث ذستئنةن تذسكةن. شامالارئ ةركئن جةتپةگةن قايتا، ونئث ذستئنة تئستةرئ دة جةتئلة قويماعان ةدئ. ايتپةسة جارئپ جئبةرةتئن تؤرا. كةلة اؤئزدئ سالدئ تةنتةكتةرئنة. تئستةپ-تئستةپ، لاقتئرئپ-لاقتئرئپ جئبةردئ. قوزئنئث دةنةسئ ءبذتئن ةكةن، ايتةؤئر. بوسانا سالا ماثئراي جذگئرئپ كةتة باردئ. ءتئسئن اقسيتا ءبارئن ئنگة قؤئپ تئقتئ. سودان نةشة كذن سئرتقا شئعارماي قويعان. بذگئن نة ئستةپ جاتئر ةكةن، قذداي بئلةدئ... اقشؤلان قاسقئر جاراسئن جالاپ، قاس قارايئپ، ةل ورئنعا وتئرعانشا تاستئث قؤئسئندا جاتتئ دا، اينالا تذگةل تئنئشتالدئ-اؤ دةگةندة بارئپ ورنئنان تذرئپ، بولتئرئكتةرئنة قاراي اياثدادئ.

* *

تاثةرتةث شايداي اشئق اسپان ساسكة كةزئندة-اق شاثئتا مذنارلانئپ، سذرعئلت تارتا باستادئ. باتئس جاقتان قئلتيئپ كورئنگةن اقسذر بذلت بئرتئندةپ مولايئپ، ذزئك-ذزئك ئدئراپ، باياؤ سئرعئپ، زةثگئر كوكتئ تورلاپ كةلةدئ. تةرئستئكتةن دةمئ سؤئق جةلةمئك بئلئنةدئ.

كةشة قاس قارايا بولتئرئكتةرئنة ورالعان اقشؤلان قاسقئر كذن كوتةرئلگةنشة قالئث ارشانئث ئشئندة بذيئعئلانئپ جاتتئ دا قويدئ. قاتتئ بولدئرئپ قايتتئ كةشة. جاقئن-جؤئقتان اؤئزعا ئلئنةر ةشتةثة كةزئكپةدئ. وتكةندةگئ قؤعئننان ارةث-پارةث قذتئلئپ، ءبئر اجالدان قالعاننان كةيئن اسؤتور جاققا باسپايتئن بولعان. ايتةؤئر، كذنئ-ءتذنئ جالاپ ءجذرئپ جاراسئن جازدئ. ةندئ كذنشئلئك جةردةگئ الاايعئر جايلاؤئنا بارئپ ءجذر. الئس تا بولسا قذرئ قايتپايدئ. ةكئ وتار قويعا كةزةك-كةزةك تيةدئ. كةشة ءبئر ءساتتئ كذن بولدئ. شاتقال سايعا ةثكةيگةن قويدئث شةتئنةن وپ-وثاي ةكئ كةپة قوزئنئ بئرئنةن كةيئن ءبئرئن باسسالئپ، مويئندارئن بذراي تولعاپ تومةن قاراي لاقتئرئپ-لاقتئرئپ جئبةرگةن. ةشكئم بايقاعان دا جوق. وتار ابدةن ذزاپ كةتكةننةن كةيئن سول شاتقالدئث تابانئندا ءبئر كةپةنئ جاؤكةمدةپ، كذن ةثكةيئپ، ساي-جئرالاردئ كولةثكة باسقانشا قوزعالماي جاتتئ.

اقشؤلان ورنئنان تذرئپ، ةزؤئن جئرتا ةسئنةي بةرئپ، كةرئلئپ-سوزئلئپ الدئ. ءئننئث اؤزئنا جاقئنداي بةرگةندة سونئ سةزگةندةي جئبئرلاي ءورئپ بولتئرئكتةرئ شئقتئ. ةنةلةرئنئث جان-جاعئنان شئعئپ، يئسكةلةسئپ، قذيرئقتارئن شوشاثداتئپ، ةركةلةي باستادئ. قاؤمالاعان بولتئرئكتةرئن ةركةلةتئپ، باتئرماي تئستةي لاقتئرئپ، ويناتئپ ءبئراز وتئردئ قاسقئر. شوقيئپ وتئرعان كذيئ تذمسئعئن كوتةرئپ، ءيئس العانداي مذرنئن ءشذيئرئپ قويادئ. تاناؤئن جئبئرلاتئپ، سامالمةن بئرگة مذثك ةتة تذسكةن قويدئث ءيئسئ كةثسئرئگئن اشئتئپ جئبةرگةندةي بولدئ. راسئندا دا بذل كةزدة قاپتاي جايئلعان وتاردئث الدئ ئنگة جاقئنداپ تا كةلئپ قالعان ةكةن. قويدئ كورگةن بولتئرئكتةر كوزدةرئ جئلت-جئلت ةتئپ، قذلاقتارئ تئكئرةية-تئكئرةية قاراسئپ قالئپ ةدئ. كذندة كورئپ جذرگةن قويلار دا بذلاردئ ةلةث قئلاتئن ةمةس، جايباراقات.

اينالاسئنا تاعئ دا بارلاي قاراپ شئققان قاسقئر ءبئر كةزدة ءبئرتذرلئ قئثسئلاعانداي دئبئس شئعارا ةسئنةي ورنئنان تذرئپ، ءدذر-ءدذر سئلكئنئپ الئپ، بولتئرئكتةرئن قابا-قابا تئستةپ، تذمسئعئمةن يتةرة-ميتةرة ئنگة كئرگئزئپ جئبةردئ دة اقئرئن ءجذرئپ ةثئستةي بةردئ. ءوزئنئث تذسئندةي كوكجاثقا تاستئث اراسئمةن جئمئپ باسئپ كةلة جاتئپ، شوپان ءذيئنئث تذسئنا دا جاقئندادئ. انةكي، شوپان دا اتئن سيپاي قامشئلاپ ورئستةن ذيئنة قايتئپ كةلةدئ. ءتذس بوپ قالدئ عوي.

ءذيدئث وكپة تذسئنان ةلةؤسئزدةؤ ءوتئپ بارا جاتقان قاسقئر ءبئر ذلكةن تاستئث قاسئنان بذرئلا بةرئپ قالت تذرا قالدئ دا، جةر باؤئرلاپ جاتا كةتتئ. ءتئسئ ساقئلداپ، كوزدةرئ قانتالاپ شئعا كةلدئ. جان-جاعئن بايقاستاپ كةلة جاتقان اككئنئث كوزئ قارسئداعئ قارا شوقئنئث باؤئرئنان قالباث ةتئپ كوتةرئلگةن قئراندئ شالئپ قالئپ ةدئ. قازئردة ونشا اسپانداماي، قاراسايدئث ذستئمةن قالئقتاي ورلةپ بارادئ. اقشؤلان زارة-قذتئ قالماي، تاس تذبئنة تئعئلا تذسكةن. اسپانداعئ بذل جاؤئزدئث جةردةگئ ةكئ اياقتئ جاؤلاردان دا قاؤئپتئ ةكةنئن بئلةدئ. ونئث قئراعئ كوزئ جةردةگئ قئبئرلاعان قذمئرسقاعا دةيئن قالت جئبةرمةيتئنئن دة تالاي باسئنان وتكئزگةن. سوندئقتان تئبئر ةتپةي سذلق جاتئر.

سوثعئ كةزدة بذركئتتئث قاراسايعا ءجيئ كةلةتئنئنةن ءوزئ دة قاتتئ قاؤئپ قئلاتئن. «بذل نة قاراپ ءجذر؟ بولتئرئكتةرئمدئ اثدئپ ءجذر مة؟!» - دةگةن ويمةن كذشئكتةرئن دة بةي-بةرةكةت دالاعا شئعارمايتئن بولدئ. ءوزئ دة ةرتةلئ-كةش جولعا شئعاردا اسپان مةن جةردئ ابدةن بارلاپ، بايقاستاپ الاتئن. وسئ ةكئ كذندة مذلدة كورئنبةي كةتئپ ةدئ. قاراشئ، ةندئ ويلاماعان جةردةن ساپ ةتة تذسكةنئن. ةث بولماسا تومةنئرةك شاتقالعا تامان دا جةتة المادئ. قئران قاراسايدئث باسئنان ارئ اسا بةرئپ قايتا تارتتئ. مئنةكي، باياؤ قالقئپ تومةندةپ كةلةدئ. ءبارئن كوزئمةن باعئپ اقشؤلان جاتئر.

اينالا تئنشي قالعان. كذن تةرئس جةلدةتئپ تذر. تذثلئكتةي سئرعئعان بذركئت تؤرا ءذيدئث توبةسئندة اينالا قالقئپ ءجذر. الئستان وراعئتئپ، جةر بةتئن تذك قويماي ءتئنتي قارايتئن سياقتئ. اقشؤلان ودان كوز المايدئ. «بئرنارسة ءئزدةپ جذر مة، بذل تذستئ نةگة اينالدئرئپ قالدئ». ءذي توثئرةگئ، قورا ماثئ تئم-تئرئس. شوپاننئث اتئ مامااعاشقا بايلاؤلئ تذر. قوي قورانئث شةتئندة بذيداسئن سذيرةتكةن قوثئر بذزاؤ ءجذر ءوز بةتئنشة. بوگدة ةشنارسة بايقالمايدئ. ءذي ئشئندةگئلةر تذسكئ شايدا وتئرعان سياقتئ.

بذزاؤ ءبئر كةزدة ذيگة قاراي ءجذردئ. ءبئر توقتاپ، ءبئر ءجذرئپ، اقئرئن باسئپ، ةسئكتئث الدئنا كةلئپ تذردئ. ذيدةن كئم شئعار ةكةن دةگةندةي تذمسئعئن كوتةرئپ-كوتةرئپ قويادئ. ءبئراق ذيدةن ءدال-ازئر ةشكئم شئعا قوياتئن ةمةس. تذرئپ-تذرئپ، ءذيدئ جاناي كةلئپ سذيكةنة باستادئ. قئران ءدال توبةنئ عانا شيئرلاي اينالادئ. قيمئل-قئبئرسئز قالعان اقشؤلان جةر مةن كوككة كوزئن كةزةك اؤدارئپ-توثكةرةدئ.

كيئز ءذيدئث ةسئگئ بذلكئلدةي اشئلئپ، وسئ كةزدة سئرتقا كئشكةنة بالا شئقتئ. جةرگة ةثكةيئپ قولئنا شئبئق الئپ، بذزاؤدئ ايداماق بولدئ. بذزاؤ وعان كونةتئن ةمةس، انانئ بالاسئنئپ سيپاقتاپ ءالئ تذر. تذرتپةكتةپ تذرئپ ايتةؤئر بذزاؤدئ، بئلايئراق ايداپ شئقتئ بالا. شئبئعئن سئلتةپ-سئلتةپ قويئپ، قورانئث شةتئندةگئ سوقپاققا ءتذسئردئ. ارئ قاراي ارشالئ بةت باستالادئ. كذندة جذرةتئن جةرئ.

وسئ ساتتة اسپانداعئ قئراننئث قاناتئ وقئس قالباث ةتة قالعانداي بولدئ. اقشؤلان قاسقئر دئرر ةتئپ اياقتارئن جيئردئ. كوزئ وتتاي جانئپ اسپانعا قادالعان. ءبئر سذمدئقتئ سةزگةندةي تئستةرئ ساقئلدادئ.

قئران قاناتئن ءبئر-ةكئ رةت دالپ-دالپ قاعئپ الئپ، كولبةي سئرعئپ تومةندةي باستاعانئ. «نةنئ كوردئ؟! قايدا تذسپةك؟! بذزاؤ ايداعان بالادان باسقا ةشنارسة جوق قوي!» كوزئنة قان تولا قئثسئلاپ جئبةرگةن قاسقئر الدئثعئ ةكئ اياعئمةن جةردئ تئرناپ-تئرناپ الدئ. تذثلئكتةي سئرعئعان بذركئت ةداؤئر تومةندةپ كةتكةن. ءبئرئ توقتاپ، ءبئرئ ءجذرئپ، بذزاؤ مةن بالا وزدةرئمةن وزدةرئ. الاثسئز. كولبةؤلةي تومةندةگةن بذركئت قيعاشتاپ بارئپ-بارئپ، جالت ةتئپ، ذيئرئلة وراعئتئپ شذعئل بذرئلدئ. قاسقئردئث ونةبويئ قالشئلداپ، تئستةرئ ساقئلداپ، ءتورت تاعانداي ورنئنان تذرئپ، جةردئ تارپئپ-تارپئپ جئبةردئ. كوزئ شوقتاي قئزارئپ بذركئتكة قادالعان. زؤلاعان بذركئت تؤرا بالانئ كوزدةپ كةلة جاتقانداي. انةكي، سولاي سياقتئ. اقشؤلان اتئلئپ كةتتئ. قئران دا ءشذيئلئپ كةلةدئ. وقتاي اتئلعان قاسقئر بذركئتتةن بذرئن جةتئپ، بالانئ كةؤدةسئمةن قاعا-ماعا جول استئنداعئ ارشا اراسئنا ذمار-جذمار بولدئ. كولدةنةثنةن كيلئككةن قاسقئردئث بوكسةسئن الا تةبة بذرگةن بذركئت كوزئنة قان تولا سئلكي بةرگةندة، ارپئلداي ذرگةن يتتةر مةن شاثقئلداعان ادام داؤسئنان ءسال توسئلا بوساثسئعان ساتتة قيرالاثداعان قاسقئر بوكسةسئن سذيرةتئپ سئتئلا بةردئ. سونئث اراسئنشا گذرس-گذرس ةتئپ مئلتئق اتئلدئ. قاناتئن قالباث-قذلباث قاققان قئران دا اثعاردئث ذستئمةن سئرعي جونةلگةن. ةبئل-دةبئلئ شئعا، داؤئسئ جارئقشاقتانا ويبايلاعان كذلشارا ارشا اراسئنا دومالاپ كةتئپ تالئپ جاتقان بالاسئنئث ذستئنة قذلادئ. ذيدةن شئعا ايةلئنئث ارتئنان جذگئرگةن ءومئرالئ دة بذركئتتئث قالباثداعان قاناتئن كورئپ، يتتةرئنئث ذرگةنئنة قاراي مئلتئقتئ اتئپ-اتئپ جئبةرئپ، جالاثباس كذيئ ةنتئگة جةتئپ ةدئ. ةسئ شئعا الاقتاپ، قولئ دئرئلدةي تذرئپ، وتئز ةكئنئ وپئرا وقتادئ دا، ةداؤئر كوتةرئلئپ كةتكةن قئراننئث ارتئنان جاندالباسامةن ءبئر اتئپ قالدئ. تيگةن تيمةگةنئن بئلمةيدئ. جاثعئرئقتان قذلاعئ تذنئپ، كوزئ قاراؤئتا، باسئ اينالئپ قذلاپ بارا جاتتئ...

تذرلئبةك مامةسةيئت

سوڭعى جاڭالىقتار