بوساعا

None
None
>تةلجاننئث الدئندا سوناؤ ءبئر كةزدة تور كوز داپتةردئث بةتئنة جازئلعان تئلئمدةي-تئلئمدةي ءتورت حات جاتئر. تورتةؤئ دة سارئ تاپ بوپ سارعايئپ، يلةگةن تةرئدةي جذمسارئپ، ابدةن توزعان

و باستا كوك سيامةن مارجانداي ةتئپ تئزئلگةن جازؤلارئ دا ةندئ كومةسكئلةؤ كورئنةدئ. جئلدار بويئ بويتذمارداي قاسيةتتةپ كةلگةن وسئناؤ حاتتاردئ ول قانشاما رةت وقئپ، قانشاما تاؤباسئنا سئيئنعانئ ةسئندة جوق. ءبئر جؤسا كةتئپ قالاتئن بارماقتاي باعئنا ماستانئپ، كوزئ تذماندانا باستاعاندا وسئ حاتتاردئ قولئنا الار ةدئ. قولئنا العان كةزدة باياعئ ءبئر كذزدئث قارا سؤئعئندا الدةبئر كوك اتتئ ادامنئث ارتئنا جابئسئپ بارا جاتقان كئشكةنتاي قارا بالا كوز الدئنا كةلةر ةدئ...

* * *

ول ؤاقئتتا تةلجاننئث كوكةسئ ءبئر تابئن تايئنشا باعاتئن دا، جاز جايلاؤعا، قئس قئستاؤعا ذنةمئ كوشئپ جذرةتئن. «اؤئل» دةگةندئ ةستئگةنئ بولماسا، جةتئ جاسئنا دةيئن بذل ةتةك-جةثدئ ةل-جذرتتئ كورگةن جوق. كوكةسئ قئس بويئ تاؤدئث ءبئر قؤئسئنداعئ جاپئرايعان جالعئز قئستاؤدا ءجذز قارالئ تايئنشانئث جةم-سؤئمةن الةكتةنئپ، جاز شئعا جايلاؤعا اسئعاتئن. جايلاؤئ - جولاي ءبئر قونئپ، ةكئنشئ تذنةمةلئكتة عانا ازةر تابان تئرةيتئن تةرئسبذلاق دةگةن نؤ ورماندئ، قويناؤ-قولاتتئ مول اثعار. كوك مذزدئث كوبةسئ سوگئلة، وسئ يةن ولكةگة العاش قوس تئگةتئن دة تةلجاننئث كوكةسئ، سول قوسئن جايلاؤعا قئزئل اسئقتان قار تذسكةنشة جئقپايتئن دا تةلجاننئث كوكةسئ ةدئ. جاز بويئ كورشئ وتئرئپ، كوثئل كوتةرئسكةن توثئرةكتةگئ قويشئ قاؤئم تامئزدئث اياعئندا، تاؤ باسئن قار شالعان كذنئ-اق ةندئ بذل جةردئث قويعا قونئس بولمايتئنئن ايتئپ، بالالارئنئث مةكتةپكة باراتئنئن سئلتاؤراتئپ، ئقتاسئنعا قاراي ئعئسا جونةلةتئن. «ازبةرگةن-اؤ، بئزدة دة وقيتئن بالالار بار. ةل قاتارلئ ةثئسكة جئلجئمايمئز با؟» - دةپ اپاسئ قينالسا، كوكةسئ: «ءتايئر-اي، وقؤ قايدا قاشار دةيسئث، بئرةر كذن كةشئگئپ بارسا، كةنجة قالار دةيمئسئث»، - دةيتئن جايباراقات. ونئث سول «بئرةر كذنئ» بئرةر اپتاعا سوزئلاتئن دا، اقئرئ قئركذيةكتئث ورتاسئنا تامان: «ءجا، بالالاردئ مةكتةپكة اپاراتئن مةزگئل بولعان شئعار»، - دةپ، اسئقپاي جينالا باستاؤشئ ةدئ.

تةلجان مةكتةپكة باراتئن جئلئ دا كوكةسئ تاعئ ءوستئپ ذزئن ارقان، كةث تذساؤعا سالعان. ءالئ ةسئندة، بئردة شاي ذستئندة اپاسئ:

- ازبةرگةن، سةن وسئ بيئل تةلجاننئث دا وقيتئنئن بئلةمئسئث؟ جةتئگة تولدئ عوي، - دةگةنئ بار.

- قوي، ءارئ! جةتئگة تولعانئ نةسئ؟ كةشة عانا تؤعان بالا ةمةس پة؟ - دةپ، ول تئزةسئندة وتئرعان بذعان باجئرايا قاراعان.

- الجئعان بايعذس-اؤ، قاي بالاثنئث قاشان تؤعانئ ةسئثدة جوق پا؟ ءجذز تايئنشانئ كذنئنة ءجذز ساناؤمةن-اق كذنئث ءوتتئ عوي، - دةپ، اپاسئ سوندا تذثئلة كذرسئنئپ ةدئ.

ءار مالدئث ءتذسئن قاراپ - تةگئن، تئسئنة قاراپ - جاسئن ايئراتئن كوكةسئ الدئنداعئ ءجذز تايئنشانئث قايسئسئ قاي ؤاقئتتا، قاي سيئردان تؤعانئنا دةيئن بئلسة دة، ءتورت بالاسئنئث اتئ مةن جاسئن ءجيئ شاتاستئراتئنئ راس-تئ. اؤئلعا ارنايئ كئتاپ الؤعا بارسا، بةسئنشئ كلاسقا باراتئن بالاسئنا التئنشئنئث، تورتئنشئگة باراتئن بالاسئنا ءذشئنشئنئث وقؤلئقتارئن اكةلئپ، ارتئنان اثئرة-ةپ وتئراتئن. اثئرئپ وتئرئپ: «ءتايئر-اي، ساتئپ العان دذنية ساسئپ كةتةر دةيمئسئث. بيئل وقئماسا كةلةسئ جئلئ وقيدئ دا»، - دةپ، راحاتتانا كذلةتئن. سوسئن ءبئر كذنئ ةت جةپ بولعان سوث: «ءاي، وسئ ذيدة قاعاز قذرئپ قالعان با؟ اكةلئثدةر، اناؤ ةسكئ كئتاپتاردئ»، - دةيتئنئ تاعئ بار. ساتئپ العان كيئمدةرئ دة ءبئر بالاسئنا ءدال كةلگةن ةمةس. ادةتتة ولارئ قاشان دا قانارداي قولپئلداپ تذرادئ. وعان ايتار ؤاجئ بئرةؤ-اق: «ءتايئر-اي، بالا وسپةي مة ةكةن. وسكةندة ءدال بولماي ما ةكةن...» بالا وسكةنشة ول «قاناردئث» ةتةگئ ةتئكتئث وكشةسئنة قئرقئلئپ، جئرئم-جئرئم بوپ توزئپ تا بئتةدئ. توزسا نةسئ بار، كوكةسئنئث جاثا «قانارئ» ذستئنة قولپ ةتة تذسةدئ. ايتا بةرسةث، ازةكةثنئث مذنداي قئزئقتارئن تاؤئسئپ بئتپةيسئث. سول ؤاقئتتا قئرئقتئ قؤسئرئپ تاستاسا دا سةرئلئگئ قالمادئ ما، كئم ءبئلسئن، كةيدة تذسئنةن شوشئپ ويانعانداي «جينالئسقا بارام» دةيتئن دة، بالا-شاعاسئن يةن تاؤعا قالدئرئپ، سوناؤ شالعايداعئ اؤئلعا سؤئت ءجذرئپ كةتةتئن. ول نةتكةن ذزاققا سوزئلعان جينالئس ةكةنئن وزئنةن باسقا ةشكئم بئلمةيدئ، ارادا ون شاقتئ كذن وتكةندة، جاق ءجذنئ ءذرپيئپ، كوزئ كئرتيئپ ازةر جةتةدئ. سونداي ءبئر «جينالئستان» ورالعان كذنئ ول:

- باعاش، تةلجاننئث جةتئگة تولعانئ راس ةكةن. قابدوش مذعالئم: «بالالارئثدئ مةكتةپتةن كةشئكتئرمة، كئشئ ذلئثدئ دا تئزئمگة جازئپ قويدئم»، - دةيدئ. «كئشئ ذلئث» دةگةنئ وسئ تةلجان عوي، - دةدئ تاقئر باسئن سيپاي وتئرئپ.

- بذدان باسقا قايداعئ كئشئ ذلئث بار ةدئ، جازعان. بذنئث جةتئگة تولعانئن وتكةندة عانا ايتپاپ پا ةدئم، - دةدئ اپاسئ.

- ة، ايتقاسئث، ايتقاسئث... ايتقانئث ةسئمة ءتذسئپ، كئتاپ تا الا كةلدئم، - دةپ، ول ئرگةدة ءبذيئرئ بذلتيئپ جاتقان قارا قورجئننان سئرتئ جئلتئر ءبئر كئتاپتئ الئپ، تةلجاننئث اپاسئنا بةردئ.

اپاسئ كئتاپ سئرتئنا كوز جذگئرتئپ ءوتتئ دة:

- بار بول، بار بولعئر، - دةدئ كذيئنئپ. - مئناؤئث ورئسشا الئپپة عوي. بالاثدئ ورئسشا وقئتاتئن اؤئلدا قاي مةكتةبئث بار ةدئ.

- ة، قايدان بئلةيئن، تذرعازئعا ءبئرئنشئ كلاستئث كئتابئن بةر دةپ ةدئم... بةرگةنئ وسئ دا. جارايدئ، ورئسشا تذسئنگةن كةزدة بذ دا جةردة قالماس، تئعئپ قوي، - دةدئ كوكةسئ بايئپپةن.

تةلجاننئث كئتابئ بولماسا دا، اپاسئ قارا ساتةننةن قاعاز-كئتاپ سالاتئن دوربا تئگئپ بةردئ. مةكتةپكة كيةر ءبئر قاباتئن دا ساقاداي ساپ ةتتئ. بذنئث ءبارئ دايئن بولعاندا، تةلجان مةكتةپكة تئپتةن اسئعا ءتذستئ. اسئعؤمةن جاز ءوتئپ، كذز كةلدئ. ماثايداعئ مالشئلار بالالارئن باياعئدا اؤئلعا اتتاندئرعان. «وقؤ قايدا قاشار دةيسئث، ويدئث قارا تؤلاق ءورئسئ مالعا وت بولا ما؟» - دةپ، تةرئسبذلاقتان تابان اؤدارماي قالا بةرگةن تةك تةلجاننئث كوكةسئ. سول كذندةردئث بئرئندة ةتةكتةن كةلگةن مال دارئگةرئ اعاي قابدوش مذعالئمنئث «بالالارئن تةز جةتكئزسئن» دةگةن «دذعاي سالةمئن» دة اكةلگةن. «ة، جةتكئزةمئز دة، ءتايئرئ»، - دةپ، كوكةسئ تاعئ ون كذندةي بةيعام ءجذردئ دة، اقئرئ قئركذيةكتئث ورتاسئنا تامان ذلكةن ةكئ ذلئن جةكة اتقا مئنگئزئپ، تةلجاندئ ارتئنا مئنگةستئرئپ، ئسقئرا اندةتئپ، اؤئلعا ءجذرئپ كةتتئ.

قوستان ذزاي بةرة بذل ارتئنا مويئن بذرعاندا، اپاسئ جةروشاق باسئندا قاققان قازئقتاي مةلشيئپ، اق جاؤلئعئمةن كوزئن ءسذرتئپ تذرعانئن بايقاپ قالعان. اپاسئنئث سول تذرئسئ، بذكئل جايلاؤداعئ جالعئز تئرشئلئك بةلگئسئندةي ءتذتئنئ سئزدئقتاپ، يةن شاتقال اؤزئندا قالا بةرگةن قاراشا قوس، سول قوس ئرگةسئندة ارقئراپ اققان تةرئسبذلاقتئث سارئنئ ذزاق جولدا تةلجاننئث ةسئنةن شئقپاي-اق قويدئ. دذنيةنئث بار قئزئعئ مةن قؤانئشئ، بالداي ءتاتتئ كذندةرئ مةن بالبئراپ ذيئقتار تذندةرئ - ءبارئ-ءبارئ ارتتا قالعانداي، ةندئ سول ئستئق شاقتارمةن ماثگئ قوشتاسئپ بارا جاتقانداي كوكئرةگئ ؤداي اشئدئ. وكسئپ-وكسئپ جئلاعئسئ دا كةلدئ. ال ةكئ اعاسئ قاراكةرگة قامشئنئ ءذستئ-ذستئنة باسئپ، اؤئلعا اسئعئپ-اق بارادئ. كةيدة قذيئنداتا شاؤئپ، قارا ءذزئپ تة كةتةدئ. وزدةرئ ءماز. «نةسئنة ءماز دةسةثشئ؟..» بذنئث وزةگئن ءورت جالاپ كةلة جاتقانئن كوكةسئ دة سةزةر ةمةس، ئثئلداپ ايتقان ءاز انئمةن اؤرة. ونئث قانداي ءان ةكةنئن تةلجان بئلمةيدئ، ايتةؤئر، الدةقانداي مذثلئ اؤةن ءوز جذرةگئن دة شئمئرلاتا تذسةدئ. وسئ اؤةننئث ئرعاعئمةن جيرةن قاسقا دا قذلاقتارئن كةزةك قايشئلاپ، ءبئر قالئپتئ اياثدايدئ دا وتئرادئ. وقتا-تةكتة كوكةسئ ارتئنا قاراماستان:

- ءاي، ءتذسئپ قالعان جوقسئث با؟ قانجئعادان مئقتاپ ذستاپ ال، - دةپ قويادئ. سوسئن تاثداي قاعئپ:

- ياپئر-اي، ءا؟.. سةن دة وقيتئن بولدئث، ءا؟ زئمئراعان زامان دةگةن وسئ، - دةپ، نة زامات ءذنسئز قالادئ دا، تاعئ تاؤسئلماس اؤةنئنة باسادئ.

...بذلار جولاي ءبئر قونئپ، ةرتةثئندة تذسكة تاياؤ عانا اؤئلعا جةتكةن. جةتئسئمةن كوكةسئ اعاشتان قيئپ سالئنعان ذزئن قارا ءذيدئث الدئنا توقتادئ دا:

- مةكتةبئث وسئ، بالام، - دةپ، اتتان تذسة باستادئ. اؤلادا شؤلاپ ويناپ جذرگةن بالالار الئستان ارتئنئپ-تارتئنئپ جةتكةن بذلاردئ لةزدة قورشاپ العان. ادام كورمةگةندةي ءبارئ ذدئرةية قارايدئ. ءبئر-بئرئنة قاراپ، كذلئپ تة قويادئ. «مئنالاردئ قارا، مةكتةپكة جاثا كةلئپ تذر»، - دةپ مازاقتاپ تذرعان سةكئلدئ. سةكپئل بةت ءبئر سارئ بالا تةلجانعا ءتئلئن شئعارئپ، اؤزئن دا قيسايتئپ جئبةردئ. بذنئث بؤئن-بؤئنئ دئرئلدةپ، كوكةسئنئث باؤئرئنا تئعئلا ءتذستئ.

- ءوي، قورئققانئ نةسئ، ءاي! بذلار دا وزئثدةي بالا ةمةس پة... ءجذر، دةرةكتئرگة بارامئز، - دةپ، كوكةسئ بذنئ جةتةلةي جونةلدئ.

«دةرةكتئر» كوزئندة اينةگئ بار، ذزئن، قارا كئسئ ةكةن. شةكپةنئنئث ةتةگئنة شالئنا كئرگةن كوكةسئنئث سالةمئنة ول دا ةرنئن جئبئر ةتكئزدئ، ورئندئعئن سئقئرلاتا شالقايئپ:

- سونئمةن كةلئپ قالدئثئز... «تاز تارانعانشا توي تارقاعانئ» وسئ دا، - دةدئ مئرس ةتئپ.

- قايتةيئك، مالدان بوساي المادئق، - دةدئ كوكةسئ بوساعا تذسئنداعئ ورئندئققا وتئرئپ جاتئپ.

- سوندا سئزدةن باسقا مالشئنئث باققانئ مال ةمةس پة ةكةن، - دةپ، «دةرةكتئر» كوزئلدئرئگئن جذلئپ الدئ.

- ارينة، مال عوي... ءبئراق مةنئث باققانئم سيئر عوي. سيئردئث جايئ وزئثئزگة بةلگئلئ...

- سيئردئث جايئ ةمةس، ماعان بالانئث جايئ كةرةك. ءجونئ تذزؤ اتا-انا بالاسئن مةكتةپكة ون بةس كذن كةشئكتئرئپ اكةلة مة؟ ون بةس كذندة وزگة بالالار قانشاما ساباق وتكةنئن ءسئز بئلةسئز بة؟

- قايدان بئلةيئن، باسةكة؟..

- ارينة، ءسئز قايدان بئلةسئز. ءسئز تةك سيئر جايئن عانا بئلةسئز دة... جئلدا ءوستئپ اقساق قويداي ةل سوثئندا جذرةسئز. جئلدا ءسئزدئث بالالارئثئز ءذشئن قابدوش جذگئرةدئ دة جذرةدئ. بيئل دا ةكئ بالاثئزدئث قذجاتتارئنينتةرناتقا دايئنداعان قابدوش... ايتپاقشئ، ول سئزگة كئم بولادئ؟ تؤئسئثئز با؟

- جوعا، جاي تانئس مذعالئم.

- جاسئراسئز دا، ايتپةسة بوتةنگة بوتةن جاقسئلئق جاساي ما؟ جةث ذشئنان جالعاسقان ءبئر جاقئندئقتارئثئز بار-اؤ، - دةپ، ول كةنةت قؤلانا جئميدئ. سونان كةيئن كوكةسئنئث جانئندا ءدئر-ءدئر ةتئپ تذرعان تةلجاندئ جاثا كورگةندةي:

- سةن، بالا، نةگة سةلتيئپ تذرسئث؟ وتئر، - دةدئ كوكةسئنئث قاسئنداعئ بوس ورئندئققا سذق ساؤساعئن كةزةپ. تةلجان جئلدام وتئرا قالدئ. «دةرةكتئر» كوزئلدئرئگئنئث شئنئسئن اق ورامالمةن اسئقپاي سذرتة وتئرئپ:

- ايتپاقشئ، ءسئز سوندا قانداي سيئر باعاسئز؟ - دةدئ ءبئر ءتذرلئ جذمساق ذنمةن.

- تايئنشا عوي، باسةكة.

- سةمئز شئعار.

- ارينة، قازئردئث وزئندة ءارقايسئسئ بةس سةنتنةردةن اسپاسا، كةم تذسپةس.

- مةنئث دة ءبئر-ةكئ تايئنشام بار ةدئ. جاز بويئ قئرئپ الارعا قئلشئعئ جوق ءذي ماثئن شيئرلادئ دا ءجذردئ. قازئر قابئرعالارئ ئرسيئپ ازةر تذر.

- ويباي-اؤ، ةرتة كوكتةمدة ايتپادئثئز با؟ تابئنعا قوسئپ الئپ كةتةر ةدئم عوي.

- ءالئ دة كةش بولماس. بئلاي... تذسئنةسئز عوي، كةثشار سالعان سئرعانئ اؤئستئرا سالؤ دةگةندئ... - دةپ، «دةرةكتئر» كوكةسئنة سئعئرايا كذلدئ.

- ءتايئر-اي، سو دا ءسوز بة ةكةن. تةك ءبئزدئث بالالارعا وث كوزبةن قاراي جذرسةثئز...

- وعان قام جةمةثئز... ةكئ بالاثئز قازئر ينتةرناتقا بارئپ ورنالاسسئن. ال مئنا ذلئثئزدئث شارؤاسئ مةنئ قيناپ تذر. وزئندةي بالالار وقؤ باعدارلاماسئن ءبئراز ةثسةرئپ تاستادئ، الدئ ازداپ جازا دا، وقي دا بئلةدئ. قالامدئ قالاي ذستاؤدئ بئلمةيتئن بذل ةندئ ولاردئ قالاي قؤئپ جةتپةك؟

- راس-اؤ، - دةپ، كوكةسئ وپ-وثاي كةلئسة سالدئ. - ةندةشة، بذنئ مةن قايتا الئپ قايتايئن. كةلةسئ جئلئ وقئسا دا كةشئكپةس.

- سويتكةنئثئز ءجون شئعار. ءبئراق دارئگةردةن «اؤئرئپ قالدئ» دةگةن انئقتاما الئپ، بئزگة تاستاپ كةتئثئز. بذل بالانئث اتئ-ءجونئن قابدوش تئزئمگة جازئپ قويعان.

- ءتايئر-اي، دارئگةر قئز ءوزئمئزدئث بالدئز عوي، - دةدئ كوكةسئ جيرةن مذرتئن شيئرئپ.

مانادان شئبئن جانئ شئعارداي بوپ وتئرعان تةلجاننئث دا ارقا-باسئ كةثئپ سالا بةردئ. «دةرةكتئر جاقسئ كئسئ ةكةن» دةپ قويدئ ئشئنةن... وسئ ساتتة ةسئك سئقئر ةتئپ اشئلدئ دا، قولتئعئنا كوپ كئتاپ قئسقان، بةتئندة سال قوراسان داعئ بار تئعئرشئقتاي سارئ ادام كئرئپ كةلدئ. كوكةسئ ورنئنان ذشئپ تذرئپ:

- و، قابدوش تة كةپ قالدئ-اؤ! اسسالاؤمالةيكذم! - دةپ، وعان قوس قولئن سوزا ذمتئلدئ.

- ةسةن-ساؤسئز با، ازةكة؟ قاراشا قازداي قاثقئلداپ جةتتئثئز بة اقئرئ؟ - دةپ، قابدوش مذعالئم كذلة سويلةپ، كوكةسئنئث قولئن الدئ. سونان سوث تةلجانعا بذرئلئپ:

- قالاي، باتئر، وقيمئن دةپ قذلشئنئپ وتئرسئث با؟ - دةدئ داؤسئن كوتةرة سوزئپ.

تةلجان يمةنشةكتةپ، ءجذزئن تومةن سالدئ. سوثعئ ءسوز جذرةگئن زئرق ةتكئزگةن.

- بذ باتئر كةلةسئ جئلئ وقيتئن بولدئ، قابةكة. ءبئز سولاي كةلئستئك، - دةدئ كوكةسئ. «راس پا؟» دةگةندةي قابدوش مذعالئم «دةرةكتئرگة» قاراعان.

- ءيا، سولاي، كةلةسئ جئلئ وقئسئن. ءبئر جئلدئث ارئ-بةرئسئ جوق، قايتا اقئلئ تولئپ كةلةدئ، - دةدئ «دةرةكتئر».

ةرنئن جئمقئرا تئستةگةن قابدوش مذعالئمنئث سارعئش ءوثئ كذرت كذرةثئتئپ كةتتئ. بةتئندةگئ قوراسان داقتارئ دا جئبئر-جئبئر ةتكةندةي بولدئ.

- جوق، بذلاي ئستةؤگة بولمايدئ، ساكة. ةگةر سئزشة ايتساق، ون بةس كذننئث دة ءارئ-بةرئسئ جوق. بالانئ وقئتؤ كةرةك.

- ءوي، سةن نة دةپ كةتتئث، ةي! ون بةس كذندة قانشاما باعدارلاما وتئلگةنئن ءوزئث دة بئلةسئث. ةرتةثگئ كذنئ بذل ذلگةرة الماي جاتسا، كئم جاؤاپ بةرةدئ. كئم؟ اقساعئن قويئپ، ساؤئن باعئپ المايسئث با، قذرعئر.

- ساكة، قينالماثئز، مةن جاؤاپ بةرةم. ءبئرئنشئ كلاستئ وقئتاتئن وزگة ةمةس، ءوزئم عوي. ةندةشة، ءبئر بالانئث جاؤاپكةرشئلئگئن ءوز موينئما الايئن، وقئسئن.

«دةرةكتئر» تاعئ دا كوزئلدئرئگئن الئپ، شئنئسئن ذزاق ءسذرتتئ. ذزاق ويلاندئ. كذنئم ةندئ نة بولار دةگةندةي تةلجانئث دا جانارئنا جاس تولدئ.

- ساكة، وسئعان كةلئستئك. بالا وقئسئن، - دةدئ قابدوش مذعالئم جالئنعانداي.

- جارايدئ، وقئسئن. ءبئراق ةسئثدة بولسئن، بارئنة ءوزئث جاؤاپ بةرةسئث، - دةدئ «دةرةكتئر» امالئ قذرئعانداي. - ال، ءسئز نة دةيسئز، ازةكة؟

- وقئسا وقئسئن، - دةپ، ول بذعان دا وپ-وثاي كونة سالعان.

سونئمةن ماسةلة شةشئلدئ. تةلجان وقيتئن بولدئ. وقئعاندا، تؤرا قابدوش مذعالئمنئث وزئنةن وقيتئنئن ءبئلدئ. «دةرةكتئردئث» كابينةتئنةن سالئ سؤعا كةتئپ شئققان بذنئ كوكةسئ دذكةنگة ةرتئپ بارئپ، كوستيؤم-شالبار ساتئپ اپةردئ. شالبارئنئث بالاعئن ءذش قايئرا بذكتةپ، كوستيؤمئنئث جةثئن ةكئ قايئرا تذرگةندة، تةلجانعا ءبارئ «شاپ-شاق» بوپ شئعا كةلدئ.

- بذدان كئشئسئ بولماي تذر، - دةپ، ساتؤشئ قينالئپ ةدئ:

- ءتايئر-اي، بالا وسپةي مة ةكةن، وسكةندة ءدال بولماي ما ةكةن. سةن ودان دا ماعان ون شاقتئ «اق» تاؤئپ بةر، - دةدئ كوكةسئ.

قئلقيعان ذزئن مويئنداردئ قارا قورجئنعا سئقاپ سالئپ العان سوث دا:

- قوي، مةن سةنئ جولاماننئث ذيئنة قالدئرايئن دا، قايتايئن، بالام. اپاثنئث جالعئز قالعانئن بئلةسئث، كةشئكسةم، قورقاتئن شئعار، - دةپ، سئرتقا بةتتةدئ.

كوشةدة اتئن جةتةكتةي ءجذرئپ ول جولامان جونئندة دة ءبئر سئدئرعئ سئر ايتقان. تةلجاننئث تذسئنگةنئ: ول - «ذلكةن بذعالتئر ةكةن». بذلارعا جاقئن تؤئس كورئنةدئ. ونئث اكةسئنئث شةشةسئ مةن كوكةسئنئث اكةسئنئث شةشةسئ ءبئر انادان تؤئپتئ. اپاسئ جاعئنان «جولاماننئث ذيئندةگئ كةلئن» دة الئس ةمةس سياقتئ. قئسقاسئ، ول ذيدة بذنئ شةكةدةن شةرتئپ، ءشومئشتئث باسئنان قاعاتئن ةشكئم جوق بوپ شئقتئ.

راسئندا، جولاماننئث وتباسئ بذلاردئ قذشاق جايئپ قارسئ الئپ ةدئ. اؤلاسئ ات شاپتئرئم اباجاداي قارا ءذيدئث تابالدئرئعئن اتتاعاننان-اق تولئقتاؤ سارئ ايةل سامپئلداي سويلةپ، كوكةسئن تورگة ءبئر-اق اتتئ. «اينالايئنداپ» بذنئ دا جوعارئ جئلجئتتئ.

- اؤ، بالدئز، بولةم قايدا مةنئث؟ - دةدئ كوكةسئ جذمساق ديأانعا شالقايا وتئرئپ.

- بولةثدئ قذداي الدئ دةيسئث بة، جةزدة. جاتئر، انة، - دةپ كوكةسئنئث بالدئزئ تورگئ بولمةگة يةك قاقتئ.

- نة دةيدئ، قذرعئر. جايشئلئق پا، ايتةؤئر؟

- باياعئ ءوزئث بئلةتئن اؤرؤ دا، جةزدةكة.

- ة، ءتايئر-اي، ونئ جازؤ وثاي عوي... جولامان! اؤ، جولامان، بةرئ شئق، كانة!

كوكةسئنئث جةلكة تذسئنداعئ جارما ةسئك قاق جارئلدئ دا، كوزئ قئزارئپ، بةتئ ءئسئپ كةتكةن بئرةؤدئث ذيپا-تذيپا باسئ كورئندئ.

- اؤ، بولة، ساعان نة بولعان؟ ءتئرئمئسئث؟

- نة بولعانئن سذراما، ازةكة، - دةپ، قئزئل كوز كئسئ كوكةسئنئث يئعئنا باسئن سذيةدئ.

- تةلجان، اكةل انا قورجئندئ! - دةدئ كوكةسئ ءامئرلئ.

ءامئرئ ءاپ-ساتتة ورئندالدئ. قورجئننئث ةكئ باسئنان ةكئ قارئن سارئ ماي مةن ةكئ ذزئن مويئن ستولدان ورئن العاندا، كوكةسئنئث بالدئزئ اؤزئن اشئپ، كوزئن جذمدئ. سوسئن كوزئن اشئپ، اؤزئن جذمدئ.

- ءاي، جةزدةم-اي، قورجئنئث قذر جذرمةيدئ-اؤ. تةك ساعئندئراتئنئث جامان، - دةپ، ول ةكئ قارئن مايدئ ةكئ قولتئعئنا قئسا جونةلدئ. ةندئ ءبئر مةزةتتة ونئث سامپئلداعان ءذنئ اؤئزعئ بولمةدةن ةستئلدئ.

- جةزدة، بالاثنئث اتئ كئم؟

- تةلجان عوي، بالدئز. باياعئدا ءبئز قاراقئستاقتئ قئستاعان جئلئ ءوزئث قالجا الئپ كةلمةپ پة ةدئث؟ سونداعئ قئزئل شاقا ةمةس پة؟

- ويبذي، بةتئم-اي! ذمئتئپ قاپپئن، تةگئ... تةلجان، بةرئ كةلشئ، كذنئم.

تةلجان قورعانشاقتاپ اؤئزعئ بولمةگة شئعئپ ةدئ، شئمشؤئر ذستاعان كوكةسئنئث بالدئزئ قازان-وشاق قاسئندا تذر ةكةن.

- كذنئم-اؤ، قالاي تةز ءوسئپ كةتكةنسئث؟ سةنئ دة قولعانات بولار دةپ كئم ويلاعان... تةلجان، سةن مئنا وتتئ كوسةپ-كوسةپ جئبةرئپ ساماؤئرعا شوق سالا بةرشئ. مةن سيئر ساؤئپ كةلة قويايئن، - دةپ، شةلةك الئپ سئرتقا بةتتةدئ.

كوسةپ-كوسةپ جئبةرئپ، كوسئپ الا قويار قئزئل شوق كورئنبةدئ، بئقسئعان شالالاردئ دةمئككةنشة ذرلةپ جاعئپ، قولامتا اراسئندا جذلدئزداي جئلتئراعان ذشقئنداردئ شئمشئپ تةرئپ، ءوز بويئنداي ساماؤئردئث كةثئردةگئن كةپتةگةنشة نةداؤئر ؤاقئت ءوتتئ. بذل جذمئستئ ءبئتتئم-اؤ دةگةن كةزدة سئرتتان:

- تةلجان، مذندا كةلة قويشئ، كذنئم؟ - دةگةن داؤئس ةستئلدئ.

ساناپ باسئپ سئرتقا شئققاندا، اؤلادا اسپانعا قاراپ مايئسئپ تذرعان كوكةسئنئث بالدئزئن كوردئ.

- جارئقتئقتئث كذنئ جاؤايئن دةپ تذر ما، قالاي؟ ءذي سئرتئندا ازداعان قؤ شئرپئ بار ةدئ، كذنئم... سةن سونئ سارايعا كئرگئزئپ، جيناي-جيناي سالشئ، سؤ بوپ قالار، - دةدئ ول.

ازداعان قؤ شئرپئسئ - تاؤ-توبة بوپ ءذيئلئپ جاتقان قاراعاي جاثقا ةكةن. تةلجان ولاردئث ذساقتارئن قذشاقتاپ تاسئپ، كةسةكتةرئن قذمئرسقاداي سذيرةپ جةتكئزئپ، سارايعا «جيناي-جيناي» سالعانشا» دةمئ دة ءبئتتئ، دئمئ دا قذرئدئ.

تالتئرةكتةي باسئپ ذيگة كئرسة، تاقئر باسئ شئپ-شئپ تةرلةپ، كوكةسئ كذرةث شايدئ راحاتتانا سوراپتاپ وتئر دةيسئث. كوسئلة سويلةپ، كوسةمسئپ تة قويادئ. جانئندا جاعئن تايانئپ، كوزئن تارس جذمئپ العان جولامان ونئ تئثداپ وتئر ما، ذيئقتاپ وتئر ما، بةلگئسئز. ذستةل شةتئنةن ورئن تيگةن بذل ءبئر كةسة شايدئ اؤزئنا الا بةرگةنئ سول... تذكپئردةگئ بولمةدةن شار ةتة قالعان ءسابي ءذنئ ةستئلدئ.

- تةلجان، انا بالانئ ءسال عانا تةربةتة تذرشئ، كوكةثة شاي قذيئپ بةرةيئن، - دةدئ كوكةسئنئث بالدئزئ.

بالانئ ءسال عانا تةربةتؤگة بارعان تةلجان بةسئك جانئندا تاعئ ذزاق اينالعان. ةمةتئن مةزگئلئ جةتتئ مة، شئر-شئر ةتكةن شئناشاقتاي نةمة تةربةتكةن سايئن شئرقئراي تذسةدئ. ذيدة كئشكةنتاي ايكةن جئلاعاندا، تةلجان قوسا بوزدايتئن. سوندا اپاسئ بذنئ دا باؤئرئنا باسئپ ؤاتؤشئ ةدئ، «اينالايئن، قوزئم» دةپ، بةتئنةن ءسذيؤشئ ةدئ. ةندئ بذنئ كئم «اينالايئن» دةيدئ. كئم بةتئنةن سذيةدئ؟..

- بالدئز، تةلجاندئ سةندةرگة تاپسئردئم. تاعئ ءبئر اؤئز تاپ بولدئ دةپ، ارتئق كورمةثدةر. قئسقئ سوعئمدارئث مةنةن، - دةيدئ ةسئك سئرتئندا كوكةسئ.

- و، نة دةگةنئث، جةزدة؟ جالعئز بالانئث اياعئ مةن اؤزئن كوپ كورسةك، اعايئندئعئمئز قايسئ. ءبئراق كةلمةي جاتئپ بالا باقتئرئپ قويعانئما رةنجئمة. قايتةيئن، قولعاناتقا زارمئز.

- ءتايئر-اي، باياعئدا مولداعا بالاسئن بةرگةن ادام «ةتئ سةنئكئ، سذيةگئ مةنئكئ» دةيدئ ةكةن عوي. بذنئث دا ةتئ سةندةردئكئ، بالدئز.

شاماسئ، جئلاي-جئلاي شارشاعان بولؤ كةرةك، الدةن ؤاقئتتا بالانئث ءذنئ كئلت ءوشتئ. تةلجاننئث دا قولئ بةسئكتةن بوسادئ. الايدا، اثگئمةنئث قئزؤئمةن ذمئتئپ كةتتئ مة، كوكةسئنئث بالدئزئ بذنئ قايتا شايعا شاقئرعان جوق، ءوزئ سذعئنئپ جةتئپ بارؤعا ذيالدئ دا، بةسئك جانئندا جاؤتاثداپ وتئرا بةردئ. ءوستئپ وتئرئپ، ءبئر مةزةت توسةك اسئنداعئ تةگةش تولئ باؤئرساققا كوزئ ءتذستئ. ءيئسئ اثقئپ تذر، شئركئن! بذل سول ساتتة عانا قارنئ قاتتئ اشقانئن سةزدئ. اؤزئنا كةرمةك دام كةلدئ دة، جذتئنئپ-جذتئنئپ قويدئ. ءوز ءذيئ بولسا، اناؤ قئزئل قوثئر باؤئرساقتاردئ ةكئ ذرتئنا تولتئرئپ الئپ، قاؤجاثداپ وتئرار ةدئ. امال نة، قازئر وعان كوز سالؤدئث ءوزئ ذيات سةكئلدئ... ياپئر-اؤ، بذنئ نةگة شايعا شاقئرمايدئ. بالانئث قارنئ اشتئ-اؤ دةپ نةگة ءبئرئ ويلامايدئ. بذل دا ادام ةدئ عوي. بذنئث دا جةيتئن اؤزئ، جذتار وثةشئ بار ةمةس پة؟ جةتئم قوزئداي جاؤتاث قاققان مئنا كذيئن اپاسئ كورسة قايتةر ةدئ؟.. تةلجاننئث اش وزةگئنة اششئ وكسئك تئرةلدئ. ارتئنشا ئپ-ئستئق جاس بةتئنةن دومالاي جونةلدئ.

- ال، بالدئز، مةن قايتايئن ةندئ...

تةلجان اتئپ تذرئپ، الدئثعئ بولمةگة جذگئرئپ شئقتئ دا، كوكةسئن قذشاقتاي الدئ.

- ءوي، نة بولدئ ساعان! نةگة جئلايسئث، قذلئنئم؟!.

- ويبذي، بةتئم-اي، بذل بالا تارس ةسئمنةن شئعئپتئ-اؤ. كةلشئ، كذنئم، شاي ءئششئ.

- قوي، قذلئنئم، جئلاما! جئلاماي-اق قويشئ! اؤئلعا ةرتةث-اق كوشئپ كةلةمئز... ةرتةث-اق

تةلجاننئث ةكئ يئعئ سةلكئلدةپ، وكسئگئن باسا الساشئ. وكسئپ تذرئپ كوكةسئنئث ئستئق قذشاعئنا تئعئلا تذسةدئ. اششئ تةر اثقئعان وسئ قذشاقتان ايرئلعئسئ جوق. كةنةت توبةدةن تاس قذلاعانداي ذستةل گذرس ةتة قالدئ دا، ئدئس-اياق ةدةنگة سالدئر-گذلدئر قذلاپ ءتذستئ. تةلجان جئلاعانئن كئلت قويئپ، كوكةسئنئث قولتئعئنان سئعالاپ ةدئ، جاثا عانا ذستةلدة باسئ جئعئلئپ جاتقان جولاماننئث اؤزئنان كوبئگئ اعئپ، قئزئل كوزئ الارئپ كةتئپتئ. تئستةنئپ جذدئرئعئن دا ءتذيئپ العان.

- بذ-بذ كئم، ءاي! اك-كةسئ ولگةندةي بو-بوزداعان. اكةث ولسة، اك-كةثدئ مةن...

كوكةسئنئث بالدئزئ ئدئس-اياقتئث سئنئعئن جيناپ، ذستةل استئندا جذر. بذرق-سارق قايناپ ءجذر.

- ءزارئن ئشكئر، ءيت-اي! زارئن ءئشئپ قاتا قالماي ما بذل، قاتا قالماي ما!

كوكةسئ تةلجاننئث قولئنان ذستاپ، سئرتقا شئعؤعا ئثعايلاندئ.

- بالدئز، مةن قايتايئن... جو-جوق، ءبئز قايتايئق. تةلجان كيئنة عوي، قذلئنئم، كيئن تةز.

- قايتقانئ نةسئ؟.. بالا قالسئن دا.

- جو-جوق، الئپ كةتةيئن، بالدئز. دةرةكتئردئث ءوزئ كةلةسئ جئلئ وقئسئن دةگةن. وقؤ قايدا قاشار دةيسئث.

بذلار سول كذنئ ءتذنئ بويئ جول ءجذرئپ ةدئ. جول جذرگةندة تاؤسئلئپ بئتپةيتئن كوكةسئنئث ءانئ دة سول كذنئ تذندة تذگةسئلگةندةي ةدئ...

* * *

قار جاستانئپ، مذز توسةنئپ قئستاؤعا كوشئپ كةلگةندةرئنة ةكئ-ذش كذن بولعان. شاثقاي تذستة بؤئ بذرقئراعان ءبئر تاباق ةتتئ الدارئنا قويئپ، جاثا جاؤكةمدةؤگة كئرئسكةندة... ذزئن قارا سؤلئق كيگةن بئرةؤ تابالدئرئقتئ اتتاي بةردئ... قابدوش مذعالئم! ءبئر ءتذيئر ةت تةلجاننئث تاماعئنا كةپتةلدئ دة قالدئ.

- ءتاثئرئم-اؤ، وزئثسئث بة، قابةكة؟ - دةيدئ كوكةسئ تاثدانئپ.

- اثقيئپ وتئرماي قوناقتئ شةشئندئرسةثشئ، - دةيدئ اپاسئ دا ابدئراپ.

- جا، اؤرة بولما، ازةكة، - دةپ، قابدوش مذعالئم سؤلئعئ مةن قالپاعئن بوساعا تذسئنا ءئلدئ دة، تورگة وزدئ.

تةلجان اسئقتئ جئلئكتئ بةلئنةن قئسا ذستاعان كذيئ سئرةسئپ ءالئ وتئر. بويئنان جانئ ذشئپ كةتكةن سةكئلدئ. قئرسئققاندا، قابدوش مذعالئم تؤرا جانئنا جايعاسقان.

- حالئث قالاي، باتئر؟ - دةپ، ول بذنئث باسئنان سيپالاپ قويدئ.

«باتئردئث» باسئ تئپتةن سالبئراي ءتذستئ.

- وسئ باتئر ءذشئن ذياتتئ بوپ جاتئرمئز، قابةكة، - دةدئ كوكةسئ قيپاقتاپ.

- جارايدئ، قئسئلاتئن دانةثة جوق، مالشئنئث جاعدايئن بئلةمئز عوي. وزدةرئث قالاي ات-كولئكتةرئث امان جةتتئثدةر مة؟ - دةپ، قابدوش مذعالئم اثگئمةنئ وزگة ارناعا بذرئپ جئبةردئ.

تةلجاننئث جاثاعئ ذشئپ كةتكةن جانئ قايتا ورالعانداي، ةثسةسئن ازداپ كوتةرة باستادئ. كوكةسئنئث دة ارقاسئنان اؤئر جذك تذسكةندةي، ةتتئ ماثعازدانا تؤراي وتئرئپ، شارؤا جايئن شالؤلاؤعا كوشكةن. شارؤا جايئ - باياعئ ءجذز تايئنشانئث جايئ؛ ولاردئث جايلاؤدان ئركئلدةپ قايتقانئ، امانشئلئق بولسا، كوكتةمدة ءبارئ بذزاؤلاپ تذراتئنئ. شاي قامئمةن جذرگةن اپاسئنئث دا اثگئمةسئ كوبةيگةن. ونئث ايتاتئنئ - بالالاردئث جايئ، مال-مال دةپ جذرگةندة ولاردئث جئل سايئن مةكتةپتةن كةشئگئپ قالاتئنئ، سوعان وزدةرئنئث قينالاتئنئ، ءبئراق ءبئر بالاسئنئث ءتارتئبئ مةن ذلگةرئمئ ءذشئن ةشكئمنةن سوز ةستئمةگةنئ.

- ول راس. بةكةن مةن توكةننئث ساباعئ جاقسئ، ءتارتئبئ دة ءتاؤئر. قايتا قاعاناعئ قارق، ساعاناعئ سارق كةيبئر ةركةتوتايلارعا قارنئمئز اشادئ. سولارعا نة جةتپةيدئ دةسةثشئ، - دةپ، قابدوش مذعالئم قينالئس ءبئلدئردئ.

- تةگئ جامان دا، ءتايئرئ. باياعئدا مةنئث اكةم قارا تانئماسا دا قالئث ةلدئ اؤزئنا قاراتقان. ال مةن...

- ال سةن ءجذز تايئنشانئ تاياعئثا قاراتئپ ءجذرسئث، - دةپ، اپاسئ مئرس ةتتئ. - جازعان-اؤ، ماقتانعانشا ءسوزدئث ءجونئن ايتپايسئث با؟ بالانئ باسقا سةكئرتةتئن - «اكةم-كوكةم» ةمةس پة؟

كوكةسئ كئبئرتئكتةپ، ءجذزئن تومةن سالدئ.

- قايدا بارسام، ايتةؤئر، ءجذز تايئنشا الدئمنان شئعادئ... قابةكة، ءوزئث جايشا ءجذرسئث بة؟

قابدوش مذعالئم جانئنداعئ تةلجانعا بذرئلدئ. تةلجاننئث قايتا ورالعان جانئ قايتا ذشؤعا اينالدئ.

- سةندةردئث كوشئپ كةلگةندةرئثدئ ةستئپ، بذگئن ات باسئن ارنايئ وسئندا بذردئم. كةلگةن شارؤام - مئنا بالانئث ماسةلةسئ. وتكةندة بذنئ نةگة قايتا الئپ قايتقانئثدئ تذسئنبةدئم، ازةكة. العاشئندا بارئنة كةلئسكةن سياقتئ ةدئك.

اپاسئ كذرسئندئ. كذرسئنئپ الئپ:

- سئزبةن كةلئسكةنمةن، پاتةر جاعئمةن كةلئسؤ قيئن عوي، مذعالئم. بالانئ جولاماننئث ذيئنة الئپ بارعان ةكةن... - دةي بةرئپ ةدئ، قابدوش مذعالئم:

- ءا، تذسئنئكتئ، ايتپاي-اق قويئثئز، - دةپ، قاباق شئتتئ. - ازةكةث اسئققان عوي، ايتپةسة ءجونئ تذزؤ پاتةر تابئلار ةدئ. ءبئراق ءالئ دة كةش ةمةس. توقمئرزا مذعالئمدئ بئلةتئن شئعارسئثدار؟

- بئلگةندة قانداي! باياعئدا مةن وعان ءشوبئن تاسئپ الؤعا تورئ اتئمدئ تالاي بةرگةم، - دةدئ كوكةسئ جةلپئنئپ.

- ول كئسئ بيئل زةينةتكة شئققان. ءوزئ دة، ايةلئ دة يناباتتئ ادامدار. مةن تةلجاندئ سولاردئث ذيئنة ورنالاستئرايئن. ءبئر اي ساباقتان قالسا دا بذل بالانئث ذلگةرؤئنة ءوزئم كذش سالارمئن. جاسئ جةتكةن بالانئ وقئتپاي قويؤعا مةنئث ءداتئم دة، ذياتئم دا شئدامايدئ...

- ويباي، وقئسئن، قذرعئر. بذنئ وقئتپاعاندا تايئنشا باقتئرام با؟ - دةپ، كوكةسئ قالبالاق قاقتئ.

اپاسئ نةداؤئر ويلانئپ وتئردئ دا:

- جارايدئ، مذعالئم، تةلجاندئ ءبئر وزئثئزگة تاپسئردئق، - دةدئ.

تةلجان ءتذس اؤا، كوك اتقا مئنگةن قابدوش مذعالئمنئث ارتئنا جابئسئپ قئستاؤدان ذزاي بةردئ. الدئنان قارا سؤئق ذرئپ تذردئ. قارا جولدا قاثباقتار دالباقتاي دومالاپ جاتتئ.

* * *

تةلجان قوثئر مئنةز، قوثئرقاي تئرلئكپةن توقمئرزانئث ذيئندة دة بةس ايئن وتكئزدئ. بذل ذيدة مذنئث بةتئنة قاراپ، سةن قالايسئث دةيتئن پةندة جوق. ءبئرتوعا مئنةز توقمئرزا دا، زادئندا جؤاس ءزامزا تاتةي دة قاتتئ سويلةپ، قاباق شئتؤدئ بئلمةيدئ. ذيدةگئ بذكئل جذمئس ئممةن تئنئپ، يشاراتپةن ئستةلئپ جاتادئ. ةث قيئنئ، سول ئمدئ ءتذسئنئپ، ءئيشاراتتئ سةزؤئث عانا. ايتالئق، ذيگة كئرگةنئثدة زامزا تاتةي اياعئثا سذقتانئپ كوبئرةك قاراسا، جذلئعئثا بالشئق كوبئرةك جذققانئ. ونئ دةرةؤ تازالاپ كةلگةنئث ءجون. ذيدة ارئ-بةرئ جذرگةنئندة توقمئرزا ءجيئ-ءجيئ جوتكئرئنسة، تاپئشكةثدئ تارپئلداتپاي، جايلاپ-جايلاپ باسقانئث دذرئس. تاپئشكة دةمةكشئ، وسئ ءبئر تئرپئلداعان دذنية تةلجاننئث اياعئنا بالة بولئپ جابئسقان. ءوز ذيئندة ةتئگئمةن بةزئپ ءجذرؤشئ ةدئ، ةندئ ةسئكتةن كئرسة بولدئ، تويتايئپ وسئ سذيرةتپة كذتئپ جاتادئ. سونئث قئرسئعئنان باتةثكةثدئ كذنئنة ءجذز كيئپ، ءجذز شةشةسئث. العاشئندا بذعان ذيرةنة الماعان تةلجان تاپئشكةسئن سذيرةتئپ سئرتقا دا شئعئپ كةتكةن. ءبئراق ول ءذشئن بذعان ةشكئم ذرئسقان جوق، توقمئرزا اعاي سذيرةتپةگة جابئسقان بالشئقتئ پئشاقپةن ذزاق قئردئ. قئرئپ بولعان سوث، سابئندئ سؤمةن جؤئپ، تازا شذبةرةكپةن تابانئن قايتا ءسذرتتئ. ءسذرتئپ تذرئپ، باس شايقادئ. بذدان سوث تةلجان دا اياعئندا نة جذرگةنئن ذمئتپايتئن بولدئ.

بذل ذيدة كذيئپ بارا جاتقان جذمئس تا جوق. قوراداعئ بئرةر قاراسئ مةن ون شاقتئ قوي-ةشكئسئن توقمئرزانئث ءوزئ جايلايدئ. وتئن-سؤئن دا ءوزئ ازئرلةيدئ. تةلجاننئث مئندةتئ - سولاردئ ذيگة كئرگئزئپ، ذقئپتاپ جيناپ قويؤ عانا. جانة ءبئر قئزئعئ، «اي، سةن مئنانئ ئستة» دةپ ةشكئم بذعان تاپسئرما دا بةرگةن ةمةس، زامزا تاتةي اقئرئن سئبئرلاپ: «ذيدة سؤ تاؤسئلئپ قالعان با؟» دةسة، سؤ اكةلؤئث كةرةك. توقمئرزا اعايدئث ةرنئ عانا جئبئرلاپ: «بولمة سؤئق پا، قالاي؟» - دةسة، وتئن اكةلئپ، وت جاعاسئث. كةشكئلئك ذشةؤئ ذستةلدئث ءذش بذرئشئندا وتئرئپ، تاماق ئشؤگة كئرئسةدئ. تاماق ئشكةندة ءوز ذيئندةگئدةي تةلجاننئث اؤزئ شذرئلداپ، مذرنئ شؤئلداپ، ةس-اقئلئ شئقپايدئ، وثةشئنةن اس جئم-جئرت قانا جئلجئپ كةتةدئ. ئدئس ذستاعان قولئ قالتئراپ تذراتئنئ تاعئ بار. ويتكةنئ... بئردة ذستةل شةتئندةگئ كةسةگة شئنتاعئ ءتيئپ كةتئپ، ةدةنگة قذلاتئپ العان. قذلاعان كةسة كةسكةن الماداي ةكئگة ءبولئنئپ قالعان. زامزا تاتةي ونئ ةپتةپ كوتةرئپ، تةرةزةنئث الدئنا قويئپ قويعان. سول كةسةنئث سئنئعئ «مةنئ كوردئث بة» دةگةندةي، قئس بويئ ءوز ورنئنان جئلجئعان جوق. تةلجان تةرةزة الدئنان ارئ-بةرئ جذرگةندة، وعان قاراماي وتة المايدئ. قاراسا بولدئ، بذل ذيدةگئ دذنيةنئث ءبارئ جات، ءبارئ بوتةن بوپ كورئنةدئ. ءوزئنئث دة بوتةن ةكةنئن سةزةدئ. سوثعئ كةزدة ءوزئ ادامدارعا جاتئرقاي، جاسقانا قارايتئن دا مئنةز تاپقان. وزگة بالالار سياقتئ جادئراپ كذلئپ، جايراثداپ جذرة المايدئ، ءذزئلئس كةزئندة كلاستا جالعئز قالئپ، تةرةزةدةن سئرتقا قارايدئ دا وتئرادئ. قئسقاسئ كانيكؤلدا قئستاؤداعئ ذيئنة بارعاندا، اپاسئ دا بذعان تاث قالعان، «قذلئنئم-اؤ، نةدةن جذدةپ ءجذرسئث، نةگة ءجذنجئپ كةتكةسئث؟ بالا كورمةگةن ءذيدئث بازارئ سئرداث بولؤشئ ةدئ، سول ذيگة قايدان تاپ بولدئث ةكةن» دةپ كوزئنة جاس العان، تةلجان دا ءذنسئز جئلاعان. ءبئراق جئلاعاننان پايدا نة، كانيكؤل تةز-اق وتة شئعئپ ةدئ.

سول جئلعئ قئس تا قئستئعئپ، اش بورئدةي ذلئدئ دا تذردئ. قاثتار بويئ قاقاعان ايازدئث سوثئ اقپان باستالا اق تذتةككة اينالعان. «بايتال تذگئل باس قايعئنئث» كةرئ مة، بذرئن اپتا سايئن ات باسئن اؤئلعا بذراتئن كوكةسئنئث دة اياعئ سؤئدئ. بذرئن تةرةزةدةن كورئنئپ تذراتئن اؤئل شةتئندةگئ كذرة جولدئ دا كوبئندة اق مذنار باسئپ جاتادئ. اق مذناردئث اراسئنان نوقاتتاي قارا كورئنسة، تةلجان ةلةث قاعئپ ةسئككة ذمتئلادئ. كذتةتئنئ - كوكةسئ. ءبئراق قانشا كذتكةنمةن ول جؤئق ارادا كةلمةگةن. سونان سوث ءبئر كذنئ مةكتةپتةن باسئ اؤئرئپ كةلدئ دة، ةرتة قئمتانئپ جاتئپ قالدئ. سول جاتقاننان مول جاتتئ. تذلا بويئ وت بوپ جانئپ، ءتذن ذزاق الاسذرئپ شئعادئ. كئرپئگئ ءسال ئلئنسة، ذرةيلئ تذستةر كورةدئ دة، سةلك ةتئپ شوشئپ ويانادئ. ويانعان ساتتة ءذي سئرتئندا ءبئر ءذيئر ءيت ذلئعانداي ئشقئنا سوققان بوران مةن باعان باسئنداعئ سئمداردئث سارناعان زارئن ةستيدئ. ءوستئپ قينالئپ جاتقاندا، بئردة تذندة زامزا تاتةيدئث: «بالةسئ تيةر، قذرعئر، دارئگةر شاقئرساق قايتةدئ؟» - دةگةنئن قذلاعئ شالئپ قالعان. كئشكةنتاي كةزئندة ءبئر دارئگةر جامباسئنا ينة سذققاندا، شئبئن جانئ شئرقئراپ ةدئ، ةندئ تاعئ دا ينة سذقپاق، تاعئ دا جانئن قيناماق. «قوي، تاثةرتةث ذيگة زئتايئن. جولاي ماشينا كةزدةسةر» دةپ ويلادئ تةلجان. وسئ ويمةن سارئ تاثدئ سارعايئپ كذتئپ الدئ دا، ةلةث-الاثدا قالئثئراق كيئنئپ، سئرتقا شئققان.

اسپان قايماقتانئپ، قذبئلادان قئزئل سؤئق ءذرئپ تذر ةكةن. بار قؤاتئن توسةك سئعئپ العانداي تئرسةگئ مايئسئپ، تئزةسئ دئرئلدةپ، اؤلادا از-كةم بوگةلدئ دة، تاؤةكةلمةن تذزگة بةت بذردئ. ارتتا توقمئرزانئث توقال تامئ قالئپ بارادئ. توقال تامنان ذزاعان سايئن تئنئسئ كةثئپ، ءجذرئسئ شيراي تذسكةندةي. تةك اؤرؤئنان ءالئ ايئقپاعان با، باسئ زةثئپ، شةكةسئ سولق-سولق ةتةدئ.

اسپان استئ بالاپان باسقان قذس باؤئرئنداي تذلةپ جاتئر. اؤادا كةسةك-كةسةك اق مامئقتار قالئقتايدئ. اق مامئقتار سذپ-سؤئق بوپ بةتكة جابئسادئ. تةلجان اؤئلدان شئعا ءبئر تةرةث ناؤاعا ءتذسئپ كةتكةن سةكئلدئ، جولدئث ةكئ جيةگئنة ذيئلگةن سةثسةث قار ذلكةن ادامنئث بويئنان اسادئ. ذلكةن ادامنئث بةلئنةن عانا كةلةتئن بذل تةرةث ناؤانئث ئشئندة قذمئرسقاداي قئبئرلاپ بارادئ. اياق استئ، اسپان استئ، ءبارئ-ءبارئ اپپاق قار. اپپاق قاردئ قارا پيماسئ سئقئرلاتا سئزئپ كةلةدئ. قئستاؤعا دةيئن قانشا شاقئرئم قالعانئ دا بةلگئسئز. كذن اشئق بولسا، توثئرةكتةگئ قويناؤ، قولاتتارعا قاراپ، قاي تذسقا كةلگةنئن، تاعئ قانشا جذرةرئن ءبئلئپ وتئرار ةدئ، امال نة، قازئر قارعا ادئم جةردةن ءارئ بذلدئراعان دذنية - بذرقئراعان اق تذتةك. وسئنداي بذرقاسئندا نةسئنة جولعا شئقتئ ةكةن؟ ءبئراق شئقپاسقا شاراسئ بولدئ ما؟ ءبئر اپتا اؤئرئپ جاتقاندا، ذيدةن ةشكئم كةلمةدئ. سول ءبئر اپتادا كذن سايئن جاعدايئن ءبئلئپ، جاناشئرلئق كورسةتكةن جالعئز قابدوش مذعالئم عانا. سول ءبئر اپتادا بذل نة ويلامادئ دةسةثشئ! «نةگة مةنئث كوكةم عانا سيئر باعادئ؟ نةگة ول دا ساعئنتاي سياقتئ مةكتةپ ديرةكتورئ بولمادئ؟ ديرةكتور بولماسا دا نةگة اؤئلدا تذرمادئ؟» دةگةن سذراقتار وزةگئن ورتتةي جالاعان. وسئ سذراقتار، مئنة، تاعئ دا جذيكةسئن جةپ كةلةدئ. راسئندا، كوكةسئ ديرةكتور بولسا، بذل ءوستئپ قار جامئلئپ، قالتئراپ كةلة جاتپاس ةدئ، ساعئنتايدئث سؤ مذرئن بالاسئ سياقتئ بذل دا جئلئ ذيدة جئمئث قاعئپ وتئرار ةدئ. ساعئنتايدئث سؤ مذرئنئ سياقتئ بذنئث دا شاناعئ تةمئر شاناسئ، وزئنة شاپ-شاق شاثعئسئ بولار ةدئ. شاثعئ دةمةكشئ، بذنئث قارا پيماسئنئث ءوزئ شاثعئ سةكئلدئ. جارتئ قذلاش تذمسئعئ قاپ-قايقئ، اپ-اؤئر. ذزئن قونئشئ قئلتاسئن قاجاي بةرةدئ. قايتةرسئث، «ءالئ-اق ءوسئپ كةتةسئث» دةپ، كوكةسئنئث ساتئپ بةرگةنئ وسئ عوي...

تةلجان قانشا جول جذرگةنئن بئلمةيدئ، ايتةؤئر، اپپاق دذنيةنئث ورتاسئندا قذمئرسقاداي قئبئرلاپ بارادئ. وزةگئ تالئپ، تاثدايئ كةؤئپ كةلةدئ. قئستاؤعا جةتكةنشة دئمئ قذرئپ بئتةتئن شئعار، قازئردئث وزئندة اياعئنا قان تذسكةندةي ادئمئ قئسقارئپ قالعان. قئرسئققاندا، نة الدئنان، نة ارتئنان كورئنگةن ءتئرئ جان جوق. پيماسئنئث سئقئرئ مةن جذرةگئنئث دذرسئلئنةن وزگة سةلت ةتكةن دئبئس تا بئلئنبةيدئ. قار ذدةي جاؤئپ تذر. قذبئلادان سوققان سؤئق جةل بار. قذبئلادان سوققان جةلدئث ارتئ قايسئبئر كذنئ الاي-دذلةي اق بورانعا اينالؤشئ ةدئ، ياپئر-اي، جول ورتادا ارام قاتپاسا نة قئلسئن. باسئ قذرعئر دا مذزداي قذرئسئپ، شةكةسئ شئثئلداپ تذرعانئن قاراشئ. مئناؤ اپپاق دذنية بئردة قاراؤئتئپ، بئردة قئپ-قئزئل بوپ كةتةتئنئ نةسئ؟ اياعئ نةگة تالتئرةكتةي باستادئ؟ شئنئمةن-اق، بار كذشئنئث سارقئلئپ بئتكةنئ مة بذل؟

تةلجان بئرةر مينؤت بوي سؤئتئپ الايئن دةپ، جول جيةگئندةگئ قاسات قارعا سئلق ةتئپ وتئرا كةتتئ. وتئرعان ساتتة كوز الدئ تاعئ قئپ-قئزئل بولئپ، دذنية توثكةرئلئپ جذرة بةردئ. جاثا عانا كولبةي جاؤئپ تذرعان قار ةندئ شئراقتئ اينالعان كوبةلةكتةي شئر اينالا جونةلگةن. قايتا تذرؤعا ذمتئلا بةرئپ، ةتپةتئنةن قذلادئ. ماثدايئ كوك سئرةؤگة شاق ةتة ءتذستئ... بذدان ءارئ نة بولعانئن بئلمةيدئ، الدةن ؤاقئتتا كوزئن اشئپ ةدئ، ذلپا قارعا ءبئر قئرئنان قيسايئپ جاتقانئن بايقادئ. شئنتاقتاي تئرةنئپ، ازةر بوي كوتةرئپ وتئردئ. جئلايئن دةسة، جئلاي المايدئ. ايقايلايئن دةسة، داؤسئ شئقپايدئ. قذددئ بئرةؤ قاراعذستان ذرئپ جئققانداي ماثگئرئپ قالعان سياقتئ. قار ءالئ كولبةي جاؤئپ تذر. «جاؤادئ، - دةدئ كذبئرلةپ. - ءالئ كوپ جاؤادئ». بذنئ نةگة ايتئپ وتئر؟ ةسئنةن اداسقاننان ساؤ ما ءوزئ؟ بويئندا جانئ باردا تاعئ العا جئلجئماي ما؟ تةلجان ورنئنان تذرؤعا ةندئ ئثعايلانا بةرگةندة... كةنةت الدةقايدان سيئر موثئرةگةندةي بولدئ. بذل نة، شالئق پا؟ جو-جوق، راسئندا، سيئر موثئرةيدئ. ءتئپتئ جاقئن ماثنان ةستئلةدئ. ارتئنشا بذلدئراعان الدئنان كوپ قارالئ سيئردئث قارا-قذراسئ دا كورئندئ. قاپتاپ كةلةدئ جانؤارلار... موثئرةپ كةلةدئ جانؤارلار. مانادان قئستئعئپ وتئرعان تةلجاننئث كوزئنةن جاس بذرشاقتاي جونةلدئ. تاتار ءدامئ تاؤسئلماپتئ، جئلاماعاندا قايتسئن-اؤ!.. كوش الدئندا سابالاق ءجذندئ ءبئر سذر ءيت بذلكةك-بذلكةك ةتةدئ. ياپئر-اؤ، مئناؤ ءوز ءذيئنئث ءيتئ عوي. وزدةرئنئث قذتپانئ عوي. بذلار قايدا كوشئپ بارادئ سوندا؟

سيئرلار بذدان ذركئپ، ءبئر ورئندا ذيلئعئپ قالعان. كوش سوثئنداعئ كوكةسئ قذرئعئن كوتةرئپ، شاؤئپ جةتتئ جانئنا. تةلجان ذمتئلئپ بارئپ، تئزةرلةي قذلادئ.

- ءتاثئرئم-اؤ، مئناؤ تةلجان عوي!.. قايدان ءجذرسئث، قذلئنئم! قاي قذداي سةنئ قاثعئرتقان، - دةپ، كوكةسئ اتتان سةكئرئپ ءتذستئ. سوسئن ذستئندةگئ ذزئن، قارا تونئن شةشئپ جئبةرئپ، بذنئ تاس قئپ وراپ، اتقا كوتةرئپ وتئرعئزعانشا، جيرةن قاسقاعا مئنگةن اپاسئ دا جةتكةن قاسئنا. ةمئرةنئپ كةلئپ، ةگئلئپ كةلئپ بةتئنةن سذيگةن وعان ءبئر اؤئز ءتئل قاتؤعا تةلجاندا دارمةن جوق ةدئ...

بذل كةيئن ءبئلدئ، كةثشاردئث ويداعئ ءشوبئ تاؤسئلئپ، ءئرئ-قارانئ جايلاؤداعئ قئستاؤلارعا شذعئل كوشئرگةن ةكةن.

* * *

جايلاؤعا كةلگةن سوث، تةلجاننئث بويئ سةرگي باستادئ. كوكةسئ: «بيئلشا ةندئ وقئمايسئث»، - دةپ، كوثئلئن دة جايلاپ قويدئ. ءبئراق ءبئر اپتا وتپةي-اق، سول جايلئ كوثئلئ تاعئ سذتتةي ئرئگةن. مالشئلاردئ ارالاپ جذرگةن بولئمشة باستئعئ كوكةسئنة ءبئر جاپئراق حات تاستاپ كةتكةن. ءبئر جاپئراق حاتتئ جارئم ساعات ةجئكتةپ وقئعان ول:

- قابدوش مذعالئم بالاثدئ قايتار دةپ جاتقان كورئنةدئ. قايتةمئز، باعاش؟ - دةگةن قينالئپ.

- بالا بيئل وقئمايدئ، - دةدئ اپاسئ قئسقا عانا. تةلجان ءئس وسئمةن تئنعان شئعار دةپ ةدئ، ارادا ءتورت-بةس كذن وتكةندة، قابدوش مذعالئمنةن جانة ءبئر حات جةتتئ. ءسوزئنئث توق ةتةرئ بئرةؤ-اق: «ازةكة، بالاثدئ وقؤعا قايتار...»

- ءبئر بالا وقئماسا اقشاسئ كةمئپ قالا ما، باتشاعاردئث. ةشقايدا جئبةرمةيمئن، تةلجاندئ، - دةدئ اپاسئ بذ جولئ دا قاسارئسئپ.

سوسئن كوپ وتپةي-اق ءذشئنشئ حات قولئنا تيگةندة، ول كذيئپ كةتكةندةي بولدئ دا، دةرةؤ ءوزئ جاؤاپ جازؤعا وتئردئ. سونداعئ ذزاق حاتئنئث ذزئن-ئرعاسئ: «بالامدئ بالا كورمةگةن ذيگة تذرعئزئپ، قذسادان قان قذستئرا المايمئن. ءبئتتئ!..»

امال نة، اپاسئ «ءبئتتئ» دةگةنمةن، قابدوش مذعالئم «ءبئتتئ» دةپ نذكتة قويمادئ، ءذش كذن وتكةن سوث، اؤئلدان كةلگةن بئرةؤ كوكةسئنة تاعئ ءبئر حاتتئ تابئس ةتكةن. بذل - ونئث ءتورتئنشئ حاتئ جانة سوثعئ حاتئ بولاتئن. بذرئنعئ «ازةكةسئ» جوق. «ازبةرگةن» دةپ تؤراسئنا كوشئپتئ: «ازبةرگةن، بالاثدئ وسئ اپتانئث اياعئنا دةيئن جةتكئزبةسةث، ءوزئم بارئپ الئپ قايتامئن. مةنئ بوسقا قيناما... پاتةر جاعئنا قينالساث، بالا ءبئزدئث ذيدة تذرسئن...»

كوكةسئ جيرةن قاسقاعا شانانئ شةگئپ جئبةرئپ، تةلجاندئ سول كذنئ اؤئلعا الا جونةلدئ. كةشتةتئپ ذيگة كئرگةن بذلاردئ قابدوش مذعالئم دة قؤانا قارسئ العان.

- قابةكة، بارئنةن بذرئن وزئثنةن ذيالدئم، - دةيدئ، كوكةسئ اقتالعان بوپ.

- مةنةن ذيالما، ازةكة، ذرپاعئثنان ذيال. ذرپاعئثنئث بولاشاعئنان ذيال. ءبئز جةتپةگةن بيئككة وسئلار جةتسة بوپتئ دا، - دةپ ول تةلجاننئث ماثدايئنان سيپاعان.

* * *

ارادا تالاي جئل ءوتتئ. تةلجان كوپكة بةلگئلئ تالانتتئ سؤرةتشئ بولدئ. سول اتاعئمةن وتكةن جئلئ اؤئلعا كةلگةندة، كوشةدة كةزدةيسوق قابدوش مذعالئمدئ كةزدةستئرگةن. قارتايسا دا باستاؤئش مةكتةپتة ءالئ مذعالئم ةكةن. ءبئراق جذرت ونئ بذرئنعئداي «قابدوش مذعالئم» دةمةي، جاي عانا «قابةكة» دةيتئن كورئنةدئ. تةلجان دا اقئرئن: «ةسةنسئز بة، قابةكة؟» - دةدئ.

«اسسالاؤمالةيكذم، مذعالئم!» دةسةم، اؤزئم قيسايئپ كةتةتئن بة ةدئ»، دةپ ارتئنشا وكئنئپ تة قالدئ...

ديداحمةت ءاشئمحان ذلئ

سوڭعى جاڭالىقتار