«ءبئلدئرئس»

None
None
كةمپئر، ساندئقتئث تذبئندةگئ قارا پاپكة مةن قالامساپتئ اپةرشئ،- دةدئ بذقپا تور الدئندا جامباستاي جانتايئپ، تذنةرة ويلانئپ، تارتپالئ قارا سؤداي قاراؤئتئپ، تئلسئم سازارعان قالپئنان، الدةنةگة وقتالعانداي، وقئس باس كوتةرئپ، ةتةك-جةثئن جيناي تذزةلئپ

- قاي ساندئقتئث تذبئندة ةدئ؟ - دةدئ كةمپئرئ كذيةؤئ تاپ قازئر اسپاننان تذسكةندةي، سونئ كورئپ تاث بولئپ وزئنة-ءوزئ كةلة الماي وتئرعان جانداي اثتارئلعان كةيئپتة.

بذقپا «نةعئپ ةسئثنةن تانئپ قالعانسئث» دةگةندةي ايةلئنة سؤئق سذرعئلت جانارئن قاداي، زارلةنة ءبئر قاراپ ءوتئپ، نازارئن قابئرعاعا تئرةي-تئرةي قويئلعان قذرساؤلئ، بةتئنة قاثئلتئر ويؤ-ويمئش قاپتالعان، ءذش-ءتورت ابدئرةنئث ئشئندةگئ ةسكئلةؤئ، قاقپاعئنا تومارداي قارا قذلئپ قئستئرئلعان قارا جاشئككة تئكتةگةن.

شالئنئث سذراعان زاتئ سول ساندئقتئث تذبئندة جاتقانئ ةندئ عانا ةمئس-ةمئس ساثئلاؤئنا جةتئپ، سوناؤ كةزدةگئ بذقپانئث وزئنةن باسقا جان بالاسئ ذستامايتئن، «قذپيا قارا پاپكةنئث» سذستئ سؤرةتئ ساناسئندا جاثا ويانعانداي قالپئ بار. «ونئ قايتپةك» دةگةندةي كذيةؤئنئث ئلايئتقان سئزدئ جذزئنة سذراؤلئ كةيئپتة، قيپاقتاي قاراپ قويئپ، قيرةلةندةي ورنئنان تذردئ. ءيا، كةمپئرئنئث بذلاي كذيبةكتةؤئنئث ءجونئ جوق ةمةس ةدئ. بذگئن تابان استئندا، ةسئنة ءتذسئپ، ئزدةي قالعان الگئ مذلكئنئث مئنا قارا ساندئققا قامالئپ، ذمئت بولعانئنا قاي زامان. قذرمانئث سذيةگئنةن تئزئلگةن قوثئر تاسپئ بولماسا بذقپانئث قولئنا قالام ذستاماعانئنا نة ؤاقئت. «ةندئ، مذنئسئ نةنئث جورالعئسئ، «قارتايعاندا كارئ بوزدئث بذل قاي ءجذرئس اشؤئ» دةگةندةي ئقئلاسسئزداؤ سذيرةتئلئپ ءجذرئپ، ذستئندةگئ جيناؤلئ جذكتةردئ اؤدارئپ، توت باسقان توپسالارئن سارناتا ويبايلاتئپ قاقپاعئن شالقايتا، كئر سابئننئث الدة ساقاردئث ءيئسئ اثنئث با، مالدئث با ةسكئ تةرئ-تةرسةگئنئث يئسئنة ارالاسا مذثكئپ، قولقانئ قاپقان كةبةجة ءئشئن قوپارئستئرا تذرتئنةكتةپ جاتئپ، ءتذپ جاعئنان بةلئنةن مايسئثدئ قايئستئث ءبئر تئلئگئمةن وراي بؤئلعان، بئلعارئسئ اق جولاقتانئپ توزئپ، كةي تذسئ بوزدةي ءئرئپ تور كوزدةنگةن، كونة «قارا پاپكةنئ» تاؤئپ، شالئنئث الدئنا اكةلئپ قويدئ.

ذلدان جالعئز باسقارمابةك وسئ اؤئلدئث باس زووتةحنيگئ قئزمةتئن اتقاراتئن. باياعئدان ءذيلئ-جايلئ، بالالارئ ةسةيئپ، ةر جةتئپ كةتكةن ول ارا-تذرا وتئن-سؤئنا قولقابئس جاساپ، سئرتتاي زةر سالئپ جذرگةنئ بولماسا بولةك تذتئن تذتةتةتئن. ةسكئ جذرتتاعئ ةسكئ تامدا كةمپئرئمةن ةكةؤئ عانا. ةكئندئگة اينالعان كذننئث كوزئ ءذي سئرتئنا تاسالانئپ، قاراكولةثكة تارتقان ءتور الدئنان تةرةزةگة قاراي جئلجئپ قونعان بذقپا:

- سئرتقئ ةسئكتئث ئلگةگئن سالئپ قويشئ، - دةپ تاپسئردئ.

بةل شةشئپ وسئ بةتالعان قالپئ كةيئنگة قاراتپاي-اق، ئسكة كئرئسئپ كةتپةك ئثعايمةن داپتةردئث ورتاسئنان بوساتئپ العان قوس پاراقتئ ذزئنا بويئنا جاينامازداي-اق جايئپ سالعان. سونان سوث قالامئن قيسايتا قئسئپ؛ تاپا ءبئر جةمتئگئنئث ذستئنة قونجيعان كذشئگةنشة وثمةثدةي، وثئرةندةي شذقشيعان قالپئ الگئ پاراقتئث جوعارئ جاعئنا ءوزئنئث ايباق-سايباق جازؤئمةن بادئرايتا «ءبئلدئرئس» دةپ قوندئردئ. قوندئرئپ بولئپ، اپپاق اق قاعازدئث بةتئندة اتوي سالعانداي ةرةؤئلدةپ تذرعان، قازئر عانا ءوزئ تاثبالاپ تذسئرگةن الگئ جالعئز سوزگة نازار توقتاتا قاراپ، ئشتةي ةجةلةي ةكئ-ذش قايتارا وقئعان. ءار ءارپئ جالئ كذجئرةيئپ، سةس تانئتقانداي كذزئرلئ كورئنبةسئ بار ما. ءبئر ءتذرلئ شابئتئن شاقئرعانداي كولةثئتكةنئ، تذسكئردئث. سونان سون، بارئپ، جازئلار جايدئث ذزئن ئرعاسئن تاعئ دا ئقتياتتاپ، ةلةپ-ةكشةپ، سارالاپ الماق نيةتپةن قايتادان وي قاؤزاپ كةتكةن... اقئرئ ويدئ وي الا قاشئپ وتئرئپ، وتكةننئث تالاي كةبئ ةسكة تذسپةسئ بار ما...

كةزئندة اؤئل مولداسئنئث مةكتةبئن تاؤئسقان، ةسكئشة جاپ-جاقسئ ساؤاتئ بار بذقپا العاش جاثا وكئمةت ورناپ، «كيئز پاپكة» اسئنعان بةلسةندئلةر شئعا باستاعاندا بذل دا سولاردئث ساناتئنا ئلةسئپ، اتقا مئنگةن. جانة مذنئث ءا دةگةننةن ءجئتئ زةردةلةگةن نارسةسئ - ةندئگئ جةردة كئسئلئكتةن ءذمئت ةتكةننئث «تةرئس» جازؤسئز تئرشئلئگئ جوق ةكةنئ ةدئ. سونئ بايقاعان سوث قالامدئ قيالاي ذستاپ، جاثا قارئپتةردئ ةجةلةي تئزبةلةپ، داپتةر بةتئنة تذسئرؤگة ئجداهاتتئقپةن ئقئلاس قويعان. ءسويتئپ ءجذرئپ ويئنداعئسئن جذرگئزئپ جازا الاتئن، «كازيت» تانيتئن دارةجةگة جةتكةن. بذل ةثبةگئ ءتذبئ «زايا» كةتپةدئ. «جازؤدئث» قئزئعئن ءبئر كورگةن كئسئ وسئنداي-اق شئعار.

جوعارئعا استئرتئن حابار ايدايتئن ناؤقاننئث دذرئلدةپ تذرعان شاعئندا ونئث «جةمئسئن» از تاتقان جوق. باسقا ارئپتةستةرئنةن مويئنئ وزئق، ورامئ يكةمدئ ةكةنئن انئق اثعارتقان. بئرةؤلةرئ: «حابارلايمئز»، «مالئمدةيمئز»، «ةسكةرتةمئز» دةپ تاعئسئن تاعئ ءتذرلئ دابئلداما - تاقئرئپشا قويئپ جونةلتئپ جاتقاندا، بذقپا بذل اتاؤ-انئقتامالاردئ تاپتاؤرئن، جاتتاندئ ساناپ، وزگةلةردةن ءوزئنئث قذرئق بويئ جذيرئك، زةرةكتئگئنة جذگئنئپ، ءوز مذمكئندئگئن ئشتةي سةزئنة قازةكةثنئث اتتئث تذگئندةي قاپتاعان قالئث قارا ءسوزئن قازبالاي وتئرئپ، قولايئنا كةلئپ، كوثئلئنة قونعان وسئناؤ اتاؤدئ - «ءبئلدئرئس» دةگةن ءسوزدئ قذپ كورئپ، وزئنة ةنشئلةگةن.

«ءبئلدئرئستئث» اتئنئث ءوزئ كوزئ تذسكةن كئسئنئ ةلةث ةتكئزةر، مةن مذندالاعان قيقؤلئ، قذيتئرقئلئ كورئنسة، زاتئ دا كةلئستئ كةلةتئن. ئشئندةگئ پاراقتالعان جايئتتةردئث قاي-قايسئسئ قيسئنئنا شذبا كةلتئرمةستةي سذمئرةيئپ تذراتئن. سونئث «شاپاعاتئ» شئعار كةزئندة بذقپا كوزدةگةنئن قاپئ جئبةرگةن ةمةس. مذنئث وعئ تيگةندةردئث قايتئپ كةلئپ قاتارعا قوسئلعاندارئ جانة جوق. سولاردئث ئشئندة - بذل توثئرةكتةگئ وتئز جةتئنئث العاشقئ «ءتول باسئلارئنئث» ءبئرئ بولعان - جاثاعئ وسئ اؤئلعا كةلئپ كةتكةن باقئشتئث اكةسئ اكئش تة بار-دئ.

وي، اسئرةسة، سوعئستئث الدئنداعئ جئلدارئ قانجئعاسئ قئزئلمايلانئپ، بازارئ ءجذرئپ بةردئ-اؤ. «قذپيا بولئمگة» حابار جةتكئزئپ تذراتئن «قذلاقتاردئث» اراسئنداعئ سةنئمدئسئ، قئراعئسئ، العئرئ رةتئندة ايئرئقشا باعالانعان، بةدةلگة ية-تئن. داؤئرلةگةن تذسئ سول عوي. «ساياسي ءبولئمنئث» وزئنة تئكةلةي باسشئلئق ةتةتئن قئزمةتكةرئنةن باسقا جان بالاسئنا باعئنئپ، باس ءيئپ، كئسئ دةپ كوردئ مة ةكةن-اؤ. اسپانداعئ قذدايئثدئ، جةردةگئ وكئمةتئثدئ دة كةرةك قئلئپ، بار، جوق دةمةگةن شئعار ءدال سول كةزدة. ءبئراق ولشةؤسئز داؤرةن قايدا دةيسئث. سوعئستان كةيئنگئ كةزةثدة، الدةقالاي، بذقپا ءجذزئ قايتقان ذستاراداي كوپ جذمسالماي، ةسكةرؤسئز، شةت قاقپاي قالا بةرگةندةي سةزئنگةن ءوزئن. الدة ءوزئ بذرئنعئداي قذلشئنئس تانئتپاي، جاسئ ذلعايعان سايئن شاؤ تارتا باستادئ ما، قايتتئ؛ الدة الدئ-ارتئنا قاراماي، وبال-ساؤاپتئ بئلمةي، قذدايدان قورقؤ، ادامنان ذيالؤ دةگةندئ ذمئتئپ، ويئنا كةلگةنئن ئستةگةن ارامزا ارةكةتتةرئنئث شةت جاعاسئ مئناؤ ةلگة ايگئلةنئپ، سئرئ اشئلئپ قالعانداي بولعان سوث كةي تئرشئلئكتةن بوپسالاپ، بوي تارتتئ ما، كئم ءبئلسئن، ايتةؤئر، الدةنةگة تايساقتاي بذعئنئپ، تذيئقتانئپ، جذرتتان بويدئ اؤلاق سالعانداي كذي كةشة باستاعان. ءاسئلئ، سارا جولدا سارناتقان سارئ اياثئنان تابان استئندا جاثئلعانداي جالت وزگةرئپ، بذل قالئپقا تذسؤئنة سوعئستان كةيئنگئ سول ءبئر وقيعانئث دا اسةرئ جوق ةمةس سياقتئ... ايت-ايتپاسا، سول وقيعا ساداعئن سوثعئ تارتؤئ ةكةن. ونان كةيئن بذل «كاسئپتةن» مذلدة قول ءذزئپ كةتتئ دةسة بولعانداي-تئن...

بذقپالار «كيئز پاپكة» اسئنئپ العاش اتقا مئنگةن تذستا تةك قانا باي، بولئستاردئث تذقئمئن عانا ةمةس، سونئمةن بئرگة ةل ئشئندة اتاق-ابئرويئ بار، بةلگئلئ اؤلةتتئ دة قوسا قئرئنا الاتئن ذردئسپةن بذل دا سول كةزدة جةتئ اتالارئنان بةرئ قاراي تابيعاتئنا سئثگةن تاؤئپشئلئك قاسيةتتةرئ بار، ارالارئنان دئندارلئق قؤعان پئرادار، حالپة اتانعان كئسئلةر كوپ شئققان بةلگئلئ ءبئر اتانئث بالالارئنئث سوثئنا اقئسئ كةتكةندةي ةكئلةنة ءتذسئپ، اقئرئ، نةسئن ايتاسئث، تورعايداي توز-توزئن شئعارعان-تئن. «وتئرسا وپاق، تذرسا سوپاق» كوزگة تذرتكئلةنئپ، نة جازعاندارئن بئلمةي، نة ئستةردئث، امالئن تابا الماي دالباسالاپ، باس ساؤعالاپ، كوپشئلئگئ بذقپالاردئث قذرئعئ جةتپةيدئ-اؤ دةگةن قيئرعا بوي تاسالاپ، تاجئكستان، وزبةكستان اؤئپ، بذل جاقتان قول ءذزئپ تئنعان.

سوعئس بئتكةننةن كةيئن ةكئ-ذش جئلدان سوث بذل اؤئلعا سول اؤلةتتئث بالالارئنئث ءبئرئ قايتئپ كةلگةنئ. ءوزئ سوعئسقا قاتئسقان، «تذتقئنعا» ءتذسئپ شئققان دا اثگئمةسئ بار، ءجذزئ تومةنشئكتةؤ، جذدةؤ باستاؤ جئگئت ةكةن. وسئندا قالعان قاداؤ-قاداؤ جاماعايئندارئن ساعالاپ، ةل دةپ اثساپ، پانالاپ كةلگةن جايئن جذرتتئث ءبارئ سةزگةن. جةتئم، جالعئز بايعذستئ شةت قاقپاي قئلماي ورتالارئنا الاتئن قالئپ تانئتقان. الايدا ونئث اؤئلعا مئنا كةلئسئ، جذرتتئث اثعارتقان ئقئلاس-ئثعايئ، نةگة ةكةنئ بةلگئسئز، بذقپاعا ذناماعان. كةلگةن-كةتكةن قارايعانعا، تئرس ةتكةن سوزگة قذلاعئ تذرئك، قالت جئبةرمةي قاداعالاپ جذرةتئن بذقپا از كذندة-اق بذل جئگئتتئث جاي-جاپسارئنا قانئپ، نةمئستةردئث تذتقئنئندا بولعانئن ةستئگةن سوث، ءتئپتئ، ايرئقشا قئرئنا العانداي ةدئ...

«بذل قاثعئپ جذرگةن بايعذس ماعان قانداي قايرات كورسةتپةك، مذنان ماعان نة كةلةر، كئمنئث قوراسئنا تذسةر دةيسئث وسئ» دةگةن ويعا جذگئنگةن جوق شئعار. ايتةؤئر، جةمة-جةمدة بذل اؤئلعا تذراقتاتپاي تذرئپ تاستاعاندئ ءجون كورگةن نيةت-پةيلئ كوثئل تذكپئرئندة باس كوتةرئپ، كةتپةي تذرئپ العانئ.

جئگئت، اكةسئ مارقذم ءاؤ باستا اتئن تاؤئپ قويعانداي، مومئن دةسة مومئننئث ءوزئ ةدئ. ذلكةنمةن دة، كئشئمةن دة قالتارئسسئز اقتارئلئپ سويلةسة بةرةتئن. - ةلگة اثگئمة كةرةك. وزدةرئ كوزبةن كورمةگةن كةشةگئ سوعئستئث الاپاتئن اؤئزدارئنئث سؤئ قذرئپ تئثدايدئ. بئلمةگةنئن سذراستئرادئ. مومئن ايتؤدان جالئقپايدئ. باسئنان وتكةن نةلةر قئم-قؤئت جايلاردئ، ةرتةگئدةي ةجئكتةپ وتئرعانئ.

سونداي اثگئمةنئث بئرئندة كوپتئث ئشئندة جاسئ ذلكةن قاريا كئسئ، بالةلئكتةن اؤلاق، جاي كوثئلمةن:

- مومئن، شئراعئم، وسئ نةمئستئث العاشقئ قارقئنئ بةت قاراتپاستاي ةدئ عوي. اسكةرئنئث ءوزئ باستان-اياق كوك تةمئرمةن قذرساؤلانعان، سولداتتارئ اسكةر ويئنئنئث نة تذرئمةن جاتتئققان، سذمدئق دةؤشئ ةدئ. قالاي جةثئلئپ قالدئ سولار، - دةپ سذراعانئ.

ويئندا تذك جوق مومئن ءوز بئلگةنئن تذسپالداسئن:

ءبئزدئث حالئق جانسةبئل، قيئندئققا ءتوزئمدئ ةكةن عوي. ءولئپ جاتساق تا قايتپادئق قوي. جةثبةي قويمادئق اقئرئ. مةن ءبئر كورگةنئمدئ ايتايئن، قاريا. دالادا ءولئپ جاتقان نةمئستئث سولداتئنئث اق كويلةگئنئث جاعاسئن قاراساثئز، كئر شالماعان بولادئ. ال ءتئرئ ءبئزدئث ذستئمئزدةگئ ءبيتئمئز تونئمئزدئث سئرتئنا شئعئپ جذرةتئن كةزدةرئمئز بار، - دةگةن.

وسئ ءسوز سول كذنئ بذقپانئث قذلاعئنا تيمةي قويسئن با؟! ئزدةگةنگة سذراعان» ءدوپ كةلمةسئن بة، ءسويتئپ. سول، سول-اق ةكةن بذقپا شذعئل ئسكة كئرئسئپ، بذل جئگئتتئث ارعئ-بةرگئ ءومئربايان، تاريحئنان قاجةت دةگةن تذستارئن تئزبةلةي وتئرئپ: «ةندئ قازئر ةل اراسئنا سوأةت اسكةرئ نةمئس باسقئنشئلارئن قاهارماندئقتئث ارقاسئندا ةمةس، ولةرمةندئكتئث ناتيجةسئندة جةثدئ» دةگةن قاؤةسةت اثگئمة، تةرئس ذگئت تاراتئپ ءجذر»، - دةپ «ءبئلدئرئس» تذسئرمةسئن بة.

مومئننئث ةرتةرةكتة جاراقاتتانعاننان قالعان ءئلاسئ بار. دةنساؤلئعئ كةلئسئپ تذرماعان جئگئت ةكةنئ كةؤدةدةگئ ءسال القئنسا شئعا كةلةتئن سئرئل-سئزاتئنان دا، ئلميگةن جذدةؤ پوشئمئنان دا انئق بايقالاتئن. جان كذيتتةيتئن جاعدايئ قانة، ةلمةن بئرگة تاؤدان قونئستانؤعا قاراي تارتئلعان ارئق قازؤ جذمئسئنا قاتئساتئن. شئلدةنئث شئرقئراپ تذرعان شاعئ. ازانعئ، كةشكئ سالقئندا وندئرمةسة - كئسئ ئستئقتا ئستةپ بةرةكة تاپپايدئ. سول ءذشئن كذن شئقپاي باستايتئن كولحوزشئلار سارئ ساسكةگة تاياؤ جذمئستئ توقتاتئپ، تذسكئ دةمالئسقا اؤئلعا قاراي بةت العان.

شئلدةنئث اپتابئمةن جةر قازؤدئث بةينةتئنةن بارلئعئپ، ةرئندةرئ كةزةرئپ، كذرةثئتئپ كةتكةن جذرت ذشئپ-كةؤئپ، بار ماقساتتارئ ءبئر اققذمان شايعا جةتئپ جئعئلؤ بولئپ، ئندئندارئ قذرئپ، كةلة جاتقان. تاپ سول ساتتة الدارئنان وسئ جاقتئث «ؤچاسكوأويئمئن» دةپ اؤداننان ءجيئ-ءجيئ قاتئناپ، اؤئلدئ اتپةن ارالاپ كورئپ تذراتئن ميليسيا جئگئت كةزئكتئ. بذل ءوزئ ءتذر-ءتذسئ دة، ءجذرئس-تذرئسئ دا سؤئقتاؤ، قالپئ قاتئگةزدةؤ جان ةدئ. سونان با، جذرتتئث زارةلةرئ قالماي قورقاتئن. استئنداعئ اق سذر جورعاسئن تايپالتا، ةنتةلةي كةلئپ:

- ءاي، مولدابةكوأ، ءتذس مةنئث الدئما قازئر! اؤدانعا جذرةسئث! - دةدئ كوپتئث سوثئن الا ءئلبي اياثداعان مومئنعا زارلةنة كوز تئگئپ.

ول، جازعان، ةكئ سوزگة كةلگةن جوق. «قايدا»، «نةگة» دةگةن جوق، مئنانئث كارئنةن قورعالاعانداي ءذن-ءتذنسئز تومپاثداپ كوپتةن شةتتةپ بولةكتةنة باستاعان. ميليسا جئگئت اتئنئث باسئن سولاي بذرئپ، تايانئپ بارئپ:

-ءجذر جئلدام، - دةدئ قامشئسئن كوتةرة.

مومئن بذكةثدةپ الدئنا تذسة بةرئپ، ارتئنا جاسقانشاقتاي بذرئلئپ:

- قاتالاپ، شولدةپ كةلة جاتئر ةدئم، اؤئلعا سوعئپ ءبئر كةسة سؤ ئشةيئنشئ، - دةدئ.

-ءاي، سةنئث تارةكؤئثمةن جذرةتئن جايئم جوق. اسئعئسپئن.

ولمةيسئث اؤدانعا دةيئن ءجذر، جئلدام،- دةدئ

زةكئرة، قامشئسئن ءذيئرئپ، اتئمةن ومئراؤلاي قاقتئرئپ.

مومئن قايتئپ لام-ميم دةمةدئ، الدئنا ءتذسئپ بذكةكتةي

جونةلدئ.

-قذداي سورئن اشپاعان، مومئن سورلئ، قذريتئن

بولدئ-اؤ. مئنا ئستئقتا سوناؤ «ءيت ئشپةستئث الا كولئندةگئ» اؤدانعا

جةتكةنشة ذشئپ ولةدئ عوي. ةكئ ارادا نة ةل

جوق، نة تامشئ سؤ جوق. ويپئرئم-وي، ادام بالاسئ دا

مذنداي مةيرئمسئز بولا بةرةدئ ةكةن-اؤ. مئنا سئدئك شاپتئرئم جةردة

تذرعان اؤئلعا سوعا سالسا قايتةدئ، - دةدئ

كوپتئث ئشئندةگئ كةكسةلةؤ ايةل. باسقا جذرت تئم-تئرئس،

ذنسئز.

سذر اتتئث جول جورعاسئنان قالماي بذكةندةي ئلةسئپ وتئرئپ، ةكئ اراداعئ جيئرما شاقئرئم قاشئقتئقتئ ارتقا تاستاپ، بةسئنگة تاياؤ اؤداندئق «نكأد»-نئث اؤلاسئنا كةلئپ كئرگةندة، مومئننئث ةتةك-جةنئنةن سذمةكتةي تةر تامشئلاپ تذردئ. ءوزئ ءوث مةن ءتذستئث اراسئنداعئداي شالا ةستئ كذيدة ةدئ. ساناسئندا تةك ءبئر جذتئم سؤدئ ويلاعان عانا سةزئم بار-تئن. اؤلانئث ئشئندةگئ قاؤعالئ قذدئقتئ كورگةن بويدا ةشكئمنئث رذحساتئنا دا قاراماي، ةشكئممةن جذمئسئ دا بولماي سولاي تارتقان. اپئل-عذپئل قاؤعانئ قذدئققا سذثگئتئپ جئبةرئپ، شةكةسئنةن وتكةن تاستاي سؤدان باس كوتةرمةي سئمئرگةن.

بذل كةزدة كةثسةنئث كةزةكشئسئ باستئققا ءتيئستئ ادامنئث جةتكئزئلگةنئن مالئمدةپ جاتقان.

-بذگئن جاؤاپ الؤعا ؤاقئتئم جوق. ءبئر جاققا جذرگةلئ وتئرمئن.

ةرتةث سويلةسةرمئن. جالعئز كئسئلئك «ةرةكشة» بولمةگة قاماي سالئثدار،

- دةدئ ول.

سول تاپسئرمامةن كةزةكشئ اياعئنان تةثسةلئپ ارةث تذرعان مومئندئ جةتةلةپ كةلئپ، استئ-ذستئ سةمةنت، كوردةي سؤئق، قاپ-قاراثعئ بولمةگة اكةلئپ «جايعاستئرعان». مذز ةدةنگة جامباستاي جانتايعان بةتتة تذلا بويئ قورعاسئنداي اؤئر تارتئپ، ذيقئ اينالدئرعانداي وزئنةن يةلئك كةتئپ، الدةقانداي قاراثعئ دذنيةگة قذلاپ بارا جاتقانداي سةزئنگةن. سونان ذيئقتاپ كةتكةندةي بولعان. قايتئپ ةسئن جيا المادئ.

ةرتةسئنة ءارئ جذلقئلاپ، بةرئ جذلقئلاپ تذرعئزباق بولعاندا كوزئن اشپاعان، مئنا دذنيةمةن شارؤاسئ جوق، بارئپ-كةلئپ، سئرئلداپ ارةث دةمالئپ جاتقان مومئندئ:

- نةمئستئث اباقتئسئن دا كورگةن جئرئندئ ةمةس پة. «ونةر» جاساپ جاتپاسئن، - دةپ ءارلئ-بةرلئ دومالاتئپ، تةپكئلةپ تة بايقاعان. اقئرئ جاعدايئنئث جايشئلئق ةمةسئنة كوزدةرئ جةتكةن سوث بارئپ، اؤرؤحانادان دارئگةر الدئرتتئ. دارئگةر:

-وكپةسئ قابئنئپ كةتكةن. ذزامايدئ. كةشئكپةي ذزئلةدئ، - دةپ

قورئتئندئسئن ايتتئ.

مومئننئث دذنية سالعانئن ةستئگةن اؤئلداعئ ةل بئرةؤ ذرئپ ءولتئردئ مة، جوق ءوز اجالئنان كةتتئ مة، ول جاعئن كئمنةن سذراپ، كئمنةن انئقتاسئن. ونئث، ءتئپتئ، كةرةگئ بار ما، ءبئراق سؤئق حابار جةتكةندة جاعالارئن ذستاپ:

- ويپئرئم-وي، بذل ادامنئث، ونئث ءومئرئنئث كوك تيئندئق قذنئ قالماعانئ ما؟! نةگة وسئنشالئق قادئرئ كةتئپ بارادئ ادامزات بالاسئنئث؟! - دةپ ءابئرجئدئ.

بةيشارانئث نة كئنا، نة جازئعئ بولدئ ةكةن؟ «قوي اؤزئنان ءشوپ المايتئن» جازعاننئث ءوزئ ةدئ عوي، دةپ تاثدانئستئ ءبئرازئ.

-اجالةكةندئ قويسايشئ بذل، - دةپ باس شايقاستئ. -

سوعئستئث قئرعئنئنان، نةمئستئث تذتقئنئنان بارئنةن

امان-ةسةن جةتكةندة، اثدئپ تذرئپ كةزئككةن جةرئن قاراسايشئ.

بذعا-بذعا، شئداي-شئداي، وسئ كةزگة دةيئن تئرس ةتئپ ءذن شئعارماي كةلئپ، ةندئ ابدةن ئشتةرئنة سئيماي كةتكةندةي؛ زاردابئ جاندارئنا باتئپ ءپئسؤئ جةتكةن كذبئرتكةدةي سولقئلداتئپ، سئزداتقان اششئ شئندئقتئث شةت جاعاسئن شئعارا اشئنا-اشئنا ايتئلعان سوزدةر دة ةستئلئپ قالعان كوپ ئشئنةن.

بايعذس بالا، ةل دةپ ةمةكسئپ، وندئرشةگئث ءذزئلئپ، نةسئنة بذل جاققا كةلة قويدئث ةكةن. بذقپانئث قاندئ قاقپانئنا ءوزئثدئ-ءوزئث ايداپ نةث بار ةدئ.

ءيا، بذل جئلئمقذرت تالايدئث تذبئنة جةتتئ عوي. قانشا كئسئنئث قانئ بار دةسةيشئ موينئندا. قانشا جذرتتئ زار ةثئرةتتئ. سوندا دا ارانئ بئتةلةتئن ةمةس. ادامنئث ناقاق كوز جاسئ جئبةرمةيدئ دةؤشئ ةدئ، قايدا سول، قانة؟ بذعان تايانعان بالة جوق ءالئ. وسئنئث سئيئنعان قذدايئ مئقتئ ةكةن دة بارئنةن.

ة-ة، ونئث راس. جاماندئققا ءولئم بار دةيسئث بة؟!

قاراؤ جاننئث قئلمئس جاساعان سايئن سةمئرةتئن ادةتئ

عوي، دةگةن سوزدةردئث سارئنئ ةمئس-ةمئس بذقپانئث دا قذلاعئنا جةتئپ جاتقان.

جذرت اراسئندا ءبذيتئپ ءسوز قاشقانئ وعان ذنامادئ. الدةنةدةن بوي تارتئپ، ءئش جيا باستاعان. «سذمةلةك نةمةنئث ءولئمئ» مذنئث دا كذتپةگةن نارسةسئ ةدئ. ويتة قويار دةپ ويلاماعان. زاماننئث اؤجايئ باسقالاؤ. بذرئنعئداي كةزةنگةندةرئن كةلمةسكة جئبةرة بةرةتئن جاعدايئ جوق، بولسا دا، قازئر. ول زامان قايدا، شئركئن. ايتكةنمةن «سوناؤ كةزدة ءوزئنئث تذقئمئنا مذنئث كورسةتكةن قئسئمئن ذمئتا قويدئ دةيسئث بة، بئلمةيدئ دةيسئث بة» دةپ ويلادئ ما، الدة جاساعان قيانات-كذناسئنة ءبئر ادام بولسا دا كؤا، «كوز كورگةن» ازايا بةرسئن دةگةن ةسةبئ بار ما، ايتةؤئر، سول «سذمةلةك» وسئ اؤئلعا قايتئپ كةلگةننةن جذلدئزئ قارسئ بولعانئ راس ةدئ.

«تةگئثدئ ذرايئندئ، سابئلدئرئپ، سارسئلتئپ، اؤدانعا قايتا-قايتا شاقئرتئپ، باسئن ساندالتئپ قويايئن، ءسويتئپ، بذل جةردةن كوز كورمةس، قذلاق ةستئمةسكة كةتئپ تئناتئنداي ةتةيئن. قاراسئن باتئرسئن»، - دةپ قانا ويلاعان...

«سئثئرئنة سذيرةتئلئپ، ءئلئنئپ تذرعان نةمة، كوردئث بة، جالاسئن بذعان جاؤئپ، قيسايا سالعانئن»، - دةپ ئشتةي كئجئندئ ةندئ.

دةگةنمةن وسئ وقيعادان كةيئن بذقپا ءبئراز جئل تئم-تئرئس، توث-تورئس، ةلدةن جئراق كذي كةشكةن. سونان بئرتة-بئرتة تاقؤالئققا ات باسئن بذرعانداي كةبئ بار-دئ. بذرئن قذرانداي اسپةتتةپ، ءتذن بالاسئنا باس جاعئنا جاستانئپ جاتاتئن «قارا پاپكةنئ» ساندئقتئث تذبئنة تئقتئرئپ، ايةلئ اقسذرئپتان جايناماز تئكتئرئپ، شاجداعا جئعئلئپ، قولئنا تاسپئ ذستاي باستاعان. كةيئنئرةك اؤئل ئشئندةگئ قازالئ جيئن، باس قوسؤلاردا بوي كورسةتئپ قالئپ ءجذردئ. سويتة-سويتة كةي جةرلةردة ناشئنة كةلتئرة قذراندئ سوزئپ، «قذلقؤاللانئ» قايئراتئن ادةت شئعاردئ. مذنئسئن بئلايعئ جذرت تةرئس كورمةگةن. قايسئلارئ:

مئنا كئسئ قذراندئ ءتاپ-ءتاؤئر وقيتئن ءتارئزدئ، دةسة:

-وي، بذل ةسكئشة ساؤاتتئ عوي. مةكتةبئن تاؤئسقان ةمةس پة. ؤاقئت

باسقا بولئپ، ذستاماي كةتكةن عوي، ايتپةسة، مئنا وقئپ جذرگةندةردئث

بارئنةن بذل تةرةث، - دةپ وتكةننةن حابارئ بار تذرعئلاستارئنئث

قايسئسئ قوشامةتتةگةندةي كوتةرمةلةپ قوياتئن.

كوپ ئشئندة نة اثگئمة كةزدةسپةيدئ.

-وي مولدا عوي بذل، مولدا، - دةپ تاعئ ءبئرئ الگئنئث

ءسوزئن قوشتاپ جاتسا، جذرتتئث اراسئنان:

- قايداعئ مولدا. كذنئ كةشة «تئثشئلئق» جاساپ تالايدئ زار قاقساتئپتئ عوي. بارئپ تذرعان جاؤئز ةمةس پة، - دةپ ءسوز شئعاراتئندار دا بولماي قالمايتئن. مذندايدا اراعا تذسةتئندةر دة سول كوپتئث ءوزئ:

-تةك، ولاي دةمة! جاسئ ذلكةن كئسئدة نةث بار. قاجةتئ نة سونداي

اثگئمةنئث. ول كةزدة زاماننئث اعئمئ سولاي

بولدئ. كئمدئ كئم بئلگةندةي دذنية. «جاثئلمايتئن جاق،

سذرئنبةيتئن تذياق جوق». وتكةن-كةتكةننئث كةمشئلئگئن جاماندئعئن تةرگةننةن اعايئننئث اراسئ اشئلا بةرمةسة،

قوسئلمايدئ. ولداعئ تاعدئردئث سالعانئ شئعار. پةندة كذنانئ جاسايئن دةپ جاساي ما. كئسئنئث باسئنان نة وتپةيدئ. قاي-قايداعئنئ قاؤزاماندار، - دةپ توقتام-تذجئرئم ايتاتئندار دا بار.

- ءيا، ول ءبئر وتكةن زامان عوي. ؤاقئت ذكئمئ مة، قايتسئن، اركئم ءار

ءتذرلئ تئرشئلئك كةشتئ. باس ساؤعالاعانئ شئعار. جاستئقتا كئسئ نةگة ذرئنبايدئ. ذلعايعاندا ءتاؤباسئنا كةلئپ، وتكةنگة كةشؤ سذراپ، جاقسئ قارتايعان ادامدئ ايتئثدار، وناندا، بذكةث، دةگةنئمةن، ةسئ بار جان عوي، بذرئنعئ-سوثعئدان حاباردار زةرةك كئسئ عوي. جاقسئ

قاريا بولئپ كةلة جاتئر، ءاسئلئ. بةس ؤاقتئ نامازئ موينئندا، تاسبئعئ

قولئندا. دذرئس قوي، دذرئس دةپ جاثا الدئندا بذكةندئ جاقتاعان زامانداسئن قوشتاپ، قؤاتتاؤشئ دا تابئلاتئن.

قالاي دةگةنئمةن بذقپا - بذكةث بولئپ، ءتاؤئر قاريا اتانئپ كةلة جاتقان. كةي تذرعئلاستارئ شئنئمةن وسئ ئثعايمةن، قذپ كورئپ، ءئلتيپات سةزدئرسة؛ كةي قاتارلارئ جاراتئلئسئنان قئرتئسئ قالئث، ءئشئنئن قاتپارئ مول، زئمئيانداؤ، بةزبذيرةك شالدئث ءالئ دة سةستئ، تئلسئمداؤ قالپئنان ءئش جيئپ، «بالةدةن ماشايئق قاشئپتئ» دةگةندةي، ئعئسئثقئراي جول بةرةتئن. كةلة-كةلة بذكةث اؤئلدئث قادئرمةندئ اقساقالئ ساناتئندا كئسئ باسئ جينالعان جةردةگئ تورگة الدئمةن شئعاتئن داعدئ تاپقان.

سول ذردئسپةن كةشة اكئشتئث ارتئندا قالعان جالعئز ذلئ - ماسكةؤدة ذلكةن وقؤدا وقئپ ءجذر دةپ ةستيتئن باقئش ارنايئ كةلئپ سالةم بةرگةندة بذل ةش تاثدانباعان. قايتا ةل اؤزئنا ئلئگئپ، جاقسئ اتانئپ جذرگةن جاستاردئث قذرمةتتئ اقساقال-قارتتارعا سالةم بةرؤئ، ةلةپ، ةسكةرؤئ بئلئكتئلئك، كئسئلئك دةپ قابئلداعان. ئقئلاس ءبئلدئرئپ، ريزا بولئپ قالعان.

ذلكةن جةر، ذلكةن وقؤدا ءجذرؤدئث كئسئنئث مارتةبةسئن كوتةرئپ، جذزئنة ئزگئلئك، پاراسات نئشانئن ذيالاتئپ، اجارئنا اجار قوساتئن بالةسئ بار-اؤ وسئ. باياعئ اكئشتئث جامان بالاسئن تورة دةرسئث قازئر. سئپ-سئپايئ، ساپ-سالماقتئ. ءسوزئ، ءذنئ قانداي بيازئ. سويتة تذرئپ كئسئنئ وزئنة جذگئنتكةندةي سةسئ اناؤ. جاثا ذيئعان جاس قاتئقتاي ءاجئمسئز، اشئق اجارئ قانداي جارقئن، پايئمدئ. جذمساق جئميئپ قويئپ، بايسالدئ سويلةگةن اثگئمة ماقامئندا، داؤئس ئرعاعئندا سونشالئقتئ سةنئمدئلئك، ورنئقتئلئق اثعارئلادئ. قاسئنا ئلةسئپ ونئ بذل ذيگة ةرتئپ كةلگةن ءوزئنئث ذلئ باسقارمابةك پةن وسئ كةثشاردئث پارتيا جةتةكشئسئ ةدئ. جاس شامالارئ قذرالئپتاس ةكئ جئگئت تة مئنانئث جانئندا الدةقايدا قوراش كورئنگةنئ كوزئنة. جاس قوناعئنئث ايبئنئ اسئپ جاتقانداي ءتارئزئ. ونئث باس-اياعئنا بايئپتاي كوز جذگئرتئپ، الگئندةي كذيدئ كوثئلئنة تذيگةن بذقپا كئشئك پةيئل تانئتا قذتتئ قادام، وث ساپار تئلةي وتئرئپ، ةسئنة الئپ سالةم بةرگةنئنة راحمةت ايتقان.

بذل دا ةت پةن سذيةكتةن جارالعان پةندة عوي، ويئنا الدةنة ءتذستئ مة، جوق ءتذبئ جذيكةنئ جاسئتپاي قويمايتئن كارئلئك ءيتتئث نئشانئ ما، الدة مئنا قوناعئنئث مئسئ باسئپ، نة ئستةرئن بئلمةي قالبالاقتاعانئ ما:

- اكةث، مارقذم، ةكةؤمئز جاستئ ةدئك، - دةپ كوزئنة جاس السئن. - سئرتئثنان حابارئثدئ سذراستئرئپ وتئرامئز. تئلةؤقورمئز. دذرئس-اق، ةل-جذرتتئ ذمئتپاي ةسئثة الئپ جذرگةنئث. كةلئپ اعايئن ارالاپ جذرگةنئث.

اماندئق-ساؤلئق ءبئلئسئپ، جاي-جاعداي سذراسئپ، نان اؤئز تيگةننةن كةيئن باسقارمابةك:

تاتة، باقئشقا كةشكة ذيگة قوناق بول دةپ ةدئم.

اؤئلدئث بةلسةندئلةرئنة كةلئثدةر دةپ ايتئپ قويدئم. بئرگة وتئرئثئز اثگئمةلةسئپ، - دةگةن. «بالةنشةكةندةردئ دة شاقئرايئن» دةپ اكةسئمةن تذستاس،ةكئ-ذش اؤئل قارياسئنئث اتئن اتاعان.

كةشئندة، وسئ وتئرئستئث ذستئندة، بذقپا اكئشتئث بالاسئنئث بذل ءجذرئسئنئث جاي ءجذرئس ةمةس ةكةنئنةن حابار تارتقان. قوناق كذتئپ وتئرعان بالاسئنئث سوزئنة قاراعاندا، كةثشار باسشئلارئنئث ئثعاي-ةمةؤرئنئنة قاراعاندا باقئش جؤئق ارادا وسئ اؤدانعا ةكئنشئ حاتشئ بولئپ كةلمةك كورئنةدئ.

مئنا جاثالئق وتئرعان جذرتتئ ايران-اسئر قؤانئشقا بولةگةن. قازئر زةينةتكة شئعئپ ةسئك الدئندا قوزئ، لاق قايئرعانئمةن، كةزئندة اؤئلا اراسئندا اتقا ءمئنئپ، ازدئ-كوپتئ قئزمةتتئث ءدامئن تاتقان كوكتذقئل شالدار جاعئنئث ئشئنةن بذرئنعئ، سوثعئ ءارؤاقتاردان قوزعاپ:

-ويپئرئم-اي، وسئ اؤداننئث تورئنة وتئراتئن ءبئزدئث اتانئث

بالاسئنان دا ءبئر ذل شئقتئ-اؤ. باسة، ةلدئث

قورئ ءبئز بة ةدئك. وي، ازاماتئم، قئدئر شئلاؤئندا ءجذرسئن، - دةپ

كةمسةثدةپ كوزئنة جاس العاندارئن قايتةرسئث.

بذل دؤ-دؤ اثگئمةلةر، ارينة، باقئشتئث ئرقئنان تئس ورئستةگةن. وتئرعان جذرتتئث قايسئسئنئث اؤزئنا قاقپاق قويا الاسئث... ءتئپتئ، وسئ اثگئمةنئث جذرتتئث قذلاعئن شؤلاتؤئنئث ءوزئ مذنئث كذتپةگةن جاعدايئ...

ينستيتؤت بئتئرگةلئ بةرئ وسئ وبلئستئث اؤماعئ دةگةنئمةن باسقا اؤدانداردا قئزمةت اتقارئپ، بذل جاقتان قول ءذزئپ، ساياقسئپ كةتكةندةي كذيئ بار-تئن. كةيئنگئ كةزدة وبلئستئق پارتيا كوميتةتئنئث اپپاراتئنا جذمئسقا اؤئسئپ سوندا ةكئ-ذش جئل ئستةگةن سوث، ماسكةؤدةگئ جوعارئ پارتيا مةكتةبئنة كةتكةن. بيئل سوثعئ كؤرسئندا. از كذندة وقؤئن بئتئرةدئ. جاقئندا كةزةكتئ دةمالئستئث ئثعايئمةن ذيئنة كةلگةن بويئ مذنداعئ باسشئلئق نة ويلاپ جاتئر ةكةن، الداعئ جذمئس جاعدايئ قالاي دةگةن تئرشئلئكتةردئث قامئمةن ءوزئ بذرئن قئزمةت اتقارعان ذيئمداستئرؤ ءبولئمئنئث باستئعئنا، وبكومنئث ءتيئستئ حاتشئلارئنا كئرئپ شئققان. ول جولداستار اقئلداسا كةلة بذرئنعئ ئستةپ جذرگةن جئگئتئ وسئندا اؤئل شارؤاشئلئعئ بولئمئنة مةثگةرؤشئلئككة شاقئرئلئپ الدئرئلئپ، تاپ قازئرگئ ساتتة بوس تذرعان ورئن - «كوكدالا» اؤداندئق پارتيا كوميتةتئنئث ةكئنشئ حاتشئلئعئن ذسئنعان.

-ونداعئ ءبئرئنشئ الةكةندئ بئلةتئن شئعارسئث. كوپتةن كةلة

جاتقان كئسئ. تاجئريبةلئ ادام.جاسئ ءبئرقاتارعا

تايانعانئمةن سول ئسكةرلئگئ ءذشئن ءازئر قوزعاماي وتئرمئز.

دةگةنمةن ةندئ بئرةر جئلدا پةنسياعا كةتةدئ عوي. قايتا وعان دةيئن بئرگة ئستةسئپ، كةرةك جةرلةرئنةن ذيرةنئپ، اؤداننئث

جاعدايئمةن قانئعا بةر، - دةپ ارعئ جاعئنان الدةنة سئردئث ذشئن قئلتيتا ةمةؤرئن اثعارتقان وبكومنئث ءبئرئنشئ حاتشئسئنئث ءوزئ.

بذل كةلئسئمئن بةرگةن.

«كوكدالا» مذنئث تؤعان اؤدانئ بولعانئمةن ول جاقپةن ارالاس-قذرالاسئ شامالئ، حابارئ سئرت ةدئ. سويتكةنمةن، ةلئم دةپ ةمةكسؤدةن قذر الاقان ةمةس، ارينة. ءار كةزدة سول ةلدئث اتئ اتالا قالسا قذلاعئ ةلةندةپ، بذيرةگئ بذرئپ تذراتئن ادةتئ بار. «سئرتتا از جذرگةنئم جوق قوي. بارسام بارايئن»، - دةپ تذيگةن. وسئ شارؤانئث يئنئمةن وبكومعا كئرئپ-شئعئپ جذرگةندة جاقئندا ذيئمداستئرؤ بولئمئنة نذسقاؤشئلئق جذمئسقا اؤئسئپ كةلگةن، بذل ءوزئ كوپ تانئستئعئ جوق، ءبئراق سول «كوكدالا» اؤدانئنئث كئسئسئ ةكةنئن سئرتتاي بئلةتئن ءبئر جاس جئگئت سالةمدةسئپ، ئزةتتئ ئثعاي اثعارتا:

- باكة، قايئرلئ بولسئن. تئلةكتةسپئز. ئشتةي قؤانئپ

قالدئق. قالاي دةگةندة دة، ئستئق-سؤئعئنا كذيةتئن، جاي-

كذيئنة جانئ اشئپ، جذگئرةتئن ءوز اؤلئثئز عوي. دذرئس شةشئلگةن شارؤا

ةكةن. ءسئزدئث بارعانئثئزدئ ول جاقتاعئ ةل

قؤانا قذپتارئ ءسوزسئز، - دةپ كةلئپ قذتتئقتاعانئ.

«وي، نة دةپ تذرسئث؟ قايدان ةستئدئث؟» نةمةسة: «ول ءالئ بةلگئسئز، الداعئ شارؤا عوي. شةشئلمةگةن اثگئمة عوي»، - دةپ بذلتارئپ، ئثعاي بةرمةي كةتؤگة كوشةدة كةزئككةن بئرةؤ ةمةس، سول ءبولئمنئث قئزمةتكةرئ. ونئث قذلاقدار بولؤئ، ءتئپتئ، قاتئستئ بولؤئ ةكئ باستان زاثدئ. سونان سوث قاشقالاقتاپ، سئرعئتپالاتئپ جاتؤدئ ئثعايسئز ساناعان. نيةتئنة نيةت تانئتئپ:

- راحمةت، ئنئشةك، - دةپ قذپ العان.

ءتذبئ سول جئگئتتةن ءسوز قاشتئ ما، كئم ءبئلسئن، ول جاعئ بةيمالئم. مذمكئن ونئث دا جامانشئلئق ويلاپ، قاساقانا جاساعان شارؤاسئ ةمةس شئعار. سوزگة قذمار، سئبئس قؤعان زامان بولئپ تذر عوي بذل ءوزئ. الگئ ةستئگةن، بئلگةن جاثالئعئن ول دا قالاداعئ ما، اؤدانداعئ ما جاقئن-جؤئق الدةكئمئنة جةتكئزؤئ كادئك. سونان، اينالايئن، ةل ءئشئنئث سئمسئز تةلةفونئ ارقئلئ از ؤاقئتتا-اق جذرتت ئث تالايئ قذلاقتانئپ ذلگةرؤ اجةپ ةمةس...

دةمالئسئنئث بئتؤئنة ءالئ ةداؤئر ؤاقئت بار-تذعئن. «قامالئپ ذيدة جاتا بةرگةنشة بئرةر كذنگة وسئ اؤئلعا بارئپ، ذلكةن-كئشئمةن جذزدةسئپ، ةلدئث اقؤال-اجارئن كورئپ قايتسام قايتةدئ»، - دةپ ويلاعان. كوپتةن ول جاققا ات ءئزئن سالماپتئ. اكةسئ مذنئث تاي-تاي باسئپ جذرگةن كةزئندة «قاجئعا كةتئپ» سونان ورالماپتئ. ول جايدئث شةت جاعاسئن شةشةسئ مارقذم، ارةدئك-ارةدئك ايتاتئن. شةشةسئ، توپئراعئ تورقا بولسئن، ةر كئسئدةي قايراتتئ، جارامدئ ادام ةدئ. بذعان بالةندةي جةتئمشئلئك تاؤقئمةتئن تارتقئزبادئ. قاتارئنان كةم قئلماي ةسئردئ. توثئرةگئندةگئ جذرت تا «كةشةگئ اكئشتئث جةسئرئ، اكئشتئث بالاسئ» دةپ سئيلايتئن. شةت قاقپاي قئلعان جةرئن باقئش ءوزئ كورگةن جوق، وبالئ نةشئك. ون جئلدئقتئ اؤئل مةكتةبئنةن بئتئرگةن سوث الماتئعا بارئپ ينستيتؤتقا وقؤعا ءتذستئ. ونئث سوثعئ كؤرسئندا جذرگةندة شةشةسئ قايتئس بولدئ. سونان كةيئن-اق مذنئث اؤئلعا قاتئناؤئ سيرةكسئگةن. ةت جاقئن تؤئس-تؤمانئث دا جوقتئعئ سةبةپ شئعار، جذمئسئنئث رةتئ دة سولاي شئعار، كةيئنگئ كةزدة، مذلدة بارماعان ةكةن. ةندئ سول ةسئنة ءتذسئپ، قارادان-قاراپ اثسارئنئث اؤعانئ. تانئستارئنان سذراستئرئپ كولئك قاراستئرعان، ونئث دا رةتئ كةلة كةتكةنئ.

«كولةندةپ قئدئرئستاعانداي جذرةمئن بة سول» دةپ جولاي اؤدان ورتالئعئن باسئپ وتكةن كةزدة اؤتپارتكومنئث كةثسةسئنة دة بذرئلئپ سوقپاي، اتتئث باسئن كةثشار ورتالئعئنا ءبئر-اق تئرةگةن. كةثشاردئث پارتورگئ كةزئندة مةكتةپتة، ونان كةيئن الماتئدا قاتار وقئعان، وسئ اؤئلدئث جئگئتئ ةكةنئن بئلةتئن. ونئث دا ذيئنة بارماي، الدئمةن كابينةتئنة كةلدئ.

- وي، باكةسئ-اؤ، قايدان ءجذرسئز. ءسئزدئث دة ةل-جذرت ئزدةيتئن، اؤئلعا ات باسئن بذراتئن كةزئثئز بولادئ ةكةن-اؤ، - دةپ پارتورگ جئگئت قاؤقالاقتاپ، شئن قؤانئپ قالدئ.

دةرةؤ تةلةفوننئث قذلاعئنا جارماسئپ، كةثشار ديرةكتورئن جانة ءبارئ بالا كةزئندة قاتار وسكةن قازئر وسئنداعئ باس زووتةحنيك باسقارمابةكتئ شاقئردئ. ولارداعئ قالتارئسسئز كوثئلمةن قذشاق جايا سالةمدةسكةن. الايدا باقئشتئث كذتپةگةن اثگئمةسئنئث ءا دةپ تاپ سول جةردة الدئنان شئققانئ. ذشةؤئ بئردةي جارئلا جامئراي:

- باكة، حاباردئ ذزئنقذلاقتان ةستئپ قؤانئپ جاتئرمئز. مذنئثئز

دذرئس-اق. جذرتقا جاساعان قئزمةتئثئزدئ ءوز ةل، ءوز اؤدانئثئزعا

جاساساثئز ارتئق بولا ما. اؤئل جاققا ات باسئن بذراتئن كةزئثئز كةلگةن شئعار، - دةپ ارقا-جارقا قذتتئقتاعان ساتتة تاثئرقاپ، نة دةرئن بئلمةي، سئلةيئپ وتئرئپ قالعان.

مذنئث ئثعايسئزدانعانئن اثعارعانئمةن ونئسئن انالار كئشئكتئككة، سئپايئلئققا ءجورئپ، جةثئل-جةلپئ جؤئپ شايؤعا كوشتئ:

باكة، ءبئز ءوزئثئزبئز عوي. ايئپ كورمةثئز.

بئزدئكئ تئلةك قوي. شئن تئلةك. قذتتئ بولسئن.

ةستئگةن سوث قؤانئشئمئزدئ جاسئرا الماي. بوتةن كئسئلةر ةمةسپئز عوي...

مذنئمةن دة قويماي قايتا ورالئپ سوعئپ، ةرئكسئز اثگئمةگة تارتئپ: دةگةنمةن يگئلئكتئ شارؤا ةكةن. «جةل تذرماسا ءشوپتئث باسئ قيمئلدامايدئ» دةگةندةي ءبئر اثگئمةنئث ذشئعئ بار- ءتارئزئ، - دةپ ذندةمةي قالؤعا ةندئ رةت تاستاماي ةمئنگةن.

وزدةرئ ءبارئن ءبئلئپ، اعئنان جارئلئپ وتئرعان مئنالارعا «ونداي اثگئمةنئ ةستئگةن جوق ةدئم» دةپ جالتارؤعا ءداتئ جةتپةدئ. امالئ قذرئپ:

-سونداي ءبئر شةشئم بار سياقتئ، - دةپ تومةن قاراعان.

جالپئ وسئ اثگئمة كوثئلئنة الدةقانداي تذيتكئل ذيالاتئپ، تابان استئندا وبلئس ورتالئعئنا قايتا قايتئپ كةتؤدئ ويلاستئرئپ كورگةن. كةلئپ تذرئپ، اقاي جوق، توقاي جوق تذرا جونةلؤدئث ةسةبئن تابا الماعانئ. «جذرت نة ويلايدئ. بذل نةعئپ جذرگةن ادام دةر. جئندئ ما دةر. قوي ةث قذرماسا كوزئ ءتئرئ اؤئل اقساقالدارئنا سالةم بةرةيئن. كةيئنگئ كةزدة قازا تاپقاندارئنئث ءوزئم بئلةتئندةرئنئث وت باسئنا كئرئپ شئعايئن. سونان سوث ةرتةلةپ، ءجذئرئپ كةتةرمئن» دةپ ءوزئن-ءوزئ توقتاتقان. ةندئ مئنا وتئرئستاعئ جةلپئنئپ العان جذرتتئث اثگئمةسئنئث تذزدئعئنا اينالئپ سول ماسةلة قايتا-قايتا اؤئزعا الئنعان كةزدةردة كةلئسكةندةي باس شذلعي بةرگةننةن باسقا ةش ئستةر ءلاجئ قالماعانداي.

جينالعان كوپ تويدان قايتقانداي دابئرلاسئپ، كةشتةتئپ بارئپ تاراعان. تاراعان بويدا دا ءجون-جونئنة جئلئستاپ كةتپةي الدةنة شارؤاعا كةثةسكةندةي شذقئر-شذقئر سويلةسئپ، تاعئ ةداؤئر ؤاقئتتئ وتكئزگةن. ةرتةسئنة باقئشتئث:

- راحمةت جئگئتتةر! جذمئستارئثنان قالماثدار. ءبئز جذرة بةرةمئز ءوزئمئز. شئعارئپ سالامئن دةگةندئ قويئندار، - دةگةن قارسئلئعئنا قاراماي:

-وؤ، باكة، ءسئز كذندة كةلئپ جاتئرسئز با؟! ول نة دةگةنئثئز. ءسئزدئث جانئثئزدا جذرگةن ءبئر-ةكئ ساعاتقا قاراپ قالئپ پا كةثشاردئث شارؤاسئ.

اؤئلدئث سئرتئنا دةيئن اتتاندئرئپ سالايئق ةث قذرماسا، - دةپ ةكئ

جةثئل ماشيناعا تيةلئپ ئلةسئپ وتئرئپ، كةثشار مةن اؤدان ورتالئعئنئث اراسئنداعئ اسؤدئث ةتةگئنة كةلئپ توقتاعان.

سول جةردة جول جيةگئنةن ارئرةكتةگئ جازئققا داستارقان جايئلدئ. تاعئ دا تئلةك، تاعئ دا ئستئق قاؤئم ئقئلاستار بئلدئرئلگةن. حوش ايتئسئپ، باقئش ءوز ماشيناسئنا وتئرؤعا وقتالعاندا پارتورگ جئگئت قولئنان ذستاپ كئدئرتئپ، الدةنة اثگئمةنئث ذشئعئن بايقاتئپ، تولعانا سويلةپ كةتكةن.

باكة، اؤئل بالاسئ بولئپ اعايئنعا سالماق سالعان جئگئت ةمةسسئز. ةلدئث ةلدئگئ، اعايئننئث اعايئنشئلئعئ دةگةن بار. ول ةندئ اتامئز قازاكتئث ءذردئسئ. قاي زامان، قاي قوعام بولسا دا اتا سالتئمئزدان بةزة المايمئز. ءوزئثئز ءتارئزدئ اؤئلدان تئس جةرلةردة قئزمةت ةتئپ جذرگةن جئگئتتةر ارا-تذرا سوعئپ، ءبئرئ سوعئمئن الئپ، ءبئرئ توي-تومالاعئنا، قاجةت جاعدايئنا اعايئننئث قولقابئسئن كورئپ جاتادئ. ونئث ةش ابةستئگئ جوق. ازامات ةلئم دةسة، ةلئ ازاماتئم دةمةي مة، استة. سونئث جاراستئعئ ةمةس پة بذل. ءسئزدئث قالپئثئزدئ، پةيئل-كذنئثئزدئ، بئرةؤدةن ءبئر نارسة دامةتة قوياتئن جان ةمةس ةكةنئثئزدئ سئرت جذرسةك تة بئلةمئز. بذل جولئ دا ءبئر نارسة سذراي كةلدئ ةكةن دةگةن ويدان اؤلاقپئز. الايدا ارنارسةنئث رةتئ، جولئ بار. اعايئننئث ئقئلاس-پةيئلئ بار. ال مئناؤ - سول. اؤئلدان ات ءمئنئپ اتتانئثئز، - دةپ كةلئپ اقسذر كونأةرتتئ ذسئنعان.

جئگئتتةر، بذلارئث نة؟! قويئثدار ونئ. راحمةت كوثئلدةرئثة. كةلدئك، سالةمدةستئك. وسئ اعئنان جارئلعان پةيئلدةرئثنئث ءوزئ نة تذرادئ. سوعان ريزامئن، - دةپ باقئش اؤئلداستارئنئث جاساعان مةزئرةتئنةن شئن باس تارتقان ئثعاي بايقاتقان.

- باكة، مذنئثئز نة؟! ءبئزدئ كئم دةگةنئثئز؟! مانادان بةرئ مةن نة ايتئپ تذرمئن، - دةپ پارتورگ وكپة-ناز ءبئلدئردئ. باسقا جئگئتتةر دة:

ويپئرئم-اي، باكة، بذل قالاي؟ ءبئزدئ بوتةن ساناعانئثئز با. ازئن-اؤلاق جاساعان ءئلتيپاتئمئزدئ تةرئسكة جورئعانئثئز با؟!

قازاقتئث «الماقتئث دا سالماعئ بارئ» بذل جةرگة، ءسئز بةن ءبئزدئث

ارامئزعا جذرمةسة كةرةك. ول جاعئن تذسئنسةثئز كةرةك ةتتئ. مذنئثئز قالاي؟! ءبئزدئث كوثئلئمئزدئ جةرگة قاراتپاثئز، باكة، ءبذيتئپ، - دةپ اعايئنشئلئق بازئنا ارتئپ، قورشالاي قاؤمالاپ قالعان.

مذنان وزگة تاعئ تالاي وتئنگةن، تؤئس-تؤمالاقگئ پذلداي قوثئرايعان، قيئلعان اثگئمةلةر ايتئلعان. جئگئتتةردئث شئن نيةتئ ةدئ، باقئش ونئ سةزبةي تذرعان جوق. سونان سوث دا ذسئنعان ئقئلاستارئنان قولئن سةرمةپ اتتاپ ءوتئپ كةتؤگة ءداتئ جةتپةگةن. سوثئ مامئلةمةن ورايلاسئپ، العا قاراي ات باسئن تذزةگةن باقئش تا ريزا، توپتالئپ اؤئلعا قايتقان كوپشئلئكتة ريزا كذيدة قورئتئندئلانعان شارؤا-اق ةدئ.

ءبئراق قازئر بذقپانئث قولئنا قالام ذستاتئپ، وي قاؤزاتئپ قويعان دا وسئ شارؤا بولئپ تذر-اؤ...

اكئشتئث بالاسئنئث وزئنة سالةم بةرة كةلگةنئن ءئشئ تةرئس كورمةي قذپ العانئمةن، اللا رازئ بوسئن ايتئپ، اشئق قاباق تانئتقانئمةن، باسقارمابةكتئث ذيئندةگئ كةشةگئ اثگئمةدةن اؤداننئث ةكئنشئسئ سايلانعالئ تذرعانئن ةسئتئپ؛ كةشةلئ-بةرئ وسئ اؤئلدئث باس كوتةرةر ازاماتتارئنئث ونئث توثئرةگئندة قذراقشا جاپئرئلعانئن كورئپ؛ ةندئ اسپةتتةپ شئعارئپ سالؤدئث قامئندا شابؤئلداپ جذرگةنئن سةزئپ بذقپانئث ئشئنة الدةقانداي قئزعانئش ةنگةنئ. سونان كوثئلئ سابئنداي بذزئلسئن. باياعئدا ذمئتئلعان ءار ءتذرلئ قاراؤ ويلار بوي كورسةتئپ، بةلگئسئز ءبئر قئجئل يةكتةگةنئ. سوناؤ كةزدة ءوزئ كةلمةسكة جئبةرگةن جاؤئ اكئشتئث ذلئ ةندئ وسئ اؤداندئ باسقارماق. قاراي-گور، بالةسئن. وسئعان قول ذشئن بةرگةن كئم بار دةيسئث. ءوز بةتئنشة تئربانئپ تئرشئلئك ةتئپ جذرگةن ارةكةتئ. ولةرمةن بة، جوق ةستئ بالة مة؟! مذنئث مئنا قاتئن بوكسة جامان بالاسئ ةشتةثةمةن ويئ جوق، سونئث شئلاؤئنا ورالئپ، جانئ قالماي، پورا-پوراسئ شئعئپ، شاؤئپ ءجذر. اكةسئ بازاردان كةلگةندةي ءماز، جةتةسئز. نامئس جوق. ول نةمة ةرتةث اؤدانعا كةلئپ وتئرسا، سونئث ءشاشباؤئن كوتةرئپ، بودانئندا جذرؤگة پةيئل. سولاي جذرةدئ دة عوي. وسئ جةتةسئز ءذشئن ايانئپ قالعان جةرئ جوق بذقپانئث. دذنيةگة تئرةلةر تئرشئلئك بولسا قولئن قاققان ةمةس. ازدئ-كوپتئ ابئرويئن سالئپ، اياعئ جةتةر جةرئنة كئرئپ، ءسوزئ جةتةر كئسئنة جاناستئرؤداي-اق جاناستئردئ. سويتكةندةگئ شئققان توبةسئ وسئ. قويدئث شؤاشئنان ذزاپ ةشقايدا بارا المادئ. ةندئ مئنا شاپقئلاسئن قاراشئ، كئسئنئث جئنئن ذستاتئپ. بذكةث وسئلاي تولعاننان سايئن «كارئ ءارؤاعئ» قوزعانداي شامئرقانا تذسپةگةندة قايتسئن. شامئرقانعان سايئن الدةنةگة كوكتةنئپ، كوثئلئ قاراؤلئققا قاراي تارتا بةرگةن. اقئرئ كةلئپ، كةمپئرگة قارا ساندئقتئ اشتئرماسئن با...

بذكةث جوعارئعا جولدار اثگئمةنئث جذيةسئن ويمةن توپشئلاپ العان سوث، ةسكئ ماشئقپةن ةسئلتئپ وتئرئپ، اق پاراققا تذسئرگةن.

«ماسكةؤدةگئ جوعارئ پارتيا مةكتةبئن بئتئرگةلئ وتئرعان باقئش اكئشوأ - كةشةگئ حالئق جاؤئنئث بالاسئ - وسئ كذنئ «سارئدالا» سوأحوزئنا كةلئپ، وسئ «كوكدالا» اؤدانئنا ةكئنشئ حاتشئلئققا سايلانعالئ جاتقانئن مالئمدةپ، سوأحوز اكتيأتةرئنةن قاراجات جيناعان. سوأحوز ورتالئعئندا ونئث الداعئ جاثا قئزمةتكة سايلانؤئنئث قذرمةتئنة باعئشتالعان ةكئ كذن، ةكئ ءتذن توي-تامالاق ةتكةن. اقئر سوثئندا سوأحوز اكتيأتةرئ جذمئستئ تاستاپ، قوس-قوس ماشينامةن قورا-قورا شذباتئلئپ ئلةسئپ، «بولاشاق حاتشئنئ» اؤدان ورتالئعئنا دةيئن دئردؤلاتئپ شئعارئپ سالعان. سول جةردة اكئشوأتئث قولئنا ئشئنة بالةنباي مئث سوم سالئنعان كونأةرت تاپسئرئلعان».

بذل جولعئ «ءبئلدئرئستئث» ذزئن-ئرعاسئ، ياعني، بذكةثنئث تور كوز داپتةردئث قوس پاراعئنا سئقيتا تولتئرعان اثگئمةسئندة قامتئلعان ءذشبؤ جايلاردئث مازمذنئ وسئ تذعئن. ونئ ئقتياتاپ بذكتةپ، حاتتاپ بولئپ، وسئنئ وبكومنئث وزئنة جولداسام قايتةدئ دةپ ءبئر تذردئ دا، ول ويئنان تةز اينئدئ.

«قوي، وزدةرئنة ءبئر قئزئقتئسئ بولماسا، نة سوندا سول اثگئمةنئ اثدئپ وتئرعان كذتؤشئسئ بولماسا، دومالاق ارئزدئ كةيدة ةلةمةيتئن دة جئندارئ بار. ةسكةرؤسئز ةتئپ، دومالاتئپ تاستاي سالار. «انا» جةردئث وزئنة جونةلتةيئن. ئندةتتئرمةي قويماس. ءتيئستئ جةرئنة جةتكئزةر» دةپ تذيگةن...

ةكئ-ذش ايدان كةيئن وقؤئن بئتئرئپ ورالعان باقئش وبكومعا كئرگةندة الدئنان شئققان اثگئمةگة ةش ؤاج، داؤ قايئرا الماي، ءتئپتئ، ايتار ةشنارسة تابا الماي توبةسئنةن جاي تذسكةندةي سئلةيئپ وتئرئپ قالعان.

- اقئر «كوقدالاعا» بةت العان ةكةنسئث، جذرة بةر. نة تاؤئپ بةرةدئ ونداعئ جئگئتتةر وزدةرئ شةشة جاتار. ال بئزبةن اثگئمةث تامام، - دةدئ قابئلداپ وتئرعان حاتشئ.

باسقا جاسار ءلاجئ جوق، بارماقتئ شايناي-شايناي، ءوزئن-ءوزئ جةپ، ءوزئن-ءوزئ كئنالاپ، سذيرةتئلئپ «كوكدالاعا» جةتكةن باقئش سذقتانعان كوزدةردئث تاباسئنان كئرةرگة تةسئك تاپپاي، جاسئپ، تايساقتاي اپتا بويئ سةندةلئپ ءجذرئپ، اقئرئ اؤدان باسشئلارئنئث وسئعان باراسئث دةگةن ذيعارئمئنا كةلئسة سالعان.

العاش ايتئلمئش جذمئس ورنئنا باس سذققاندا ساعئ سئنئپ، جئگةرئ مذنداي قذم بولماس.

قيؤئ قارس-قارس ايرئلئپ كةتكةن قاراعاي ةسئگئندة قاپتاما اينةگئ شئتئناي سئنعاننان ارةث وقئلاتئن «كومؤنالدئق شارؤاشئلئق ءبولئمئنئث ينجةنةرئ» دةگةن جازؤئ بار؛ قئسئ-جازئ كذن ساؤلةسئ تذسپةگةننةن ئرگةسئ كوگئستةنئپ، بورئپ، ذگئلئپ جاتقان؛ ئشئنةن زاك ءيئسئ ذرعان، ساپ-سالقئن، قارا كولةثكة بولمةگة كئرئپ بارعاندا تذلا بويئ تئكسئنئپ جذرة بةرگةن. تئكةسئنةن تئك تذرعان كذيئ وتئرؤعا دا زاؤقئ سوقپاي، كذثگئرت جالعئز تةرةزةدةن ارعئ جاقتاعئ كورئنگةن كةث دالاعا شاعئنعانداي تةلمئرة قاراپ، اؤئر كذرسئنگةن...

سوڭعى جاڭالىقتار