تولەبيلىك شەبەر شاپقان ەر تۇرمان 8500 دوللارعا باعالانعان

تۇركىستان. قازاقپارات - تولەبيلىك قولونەرشى قۇربانالى اعاديلوۆ - ءبىر شوتتىڭ كومەگىمەن ەر شاۋىپ، ەر تۇرمان جاساپ جۇرگەن ازامات. ءتىپتى، تاريحتا العاش رەت تۇيەگە ەر جاساپ، كوپشىلىكتى تاڭقالدىرعان جاننىڭ ءبىرى.

سونداي- اق، شەبەر قازىرگى كەزدە قازاق تاريحىنداعى ەر تۇرماننىڭ 23 ءتۇرىن تۇگەندەپ كىتاپ جازىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

بۇگىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەپ جۇرگەن ۇستاعا 300-گە جۋىق ادام ارنايى تاپسىرىس بەرىپ، الاتىن ەرىن كۇتىپ جۇرگەن جايى بار. ونىڭ كوپشىلىگى - كوكشەتاۋ، قىزىلوردا، اقتاۋ، اتىراۋ سەكىلدى ەل اۋماعىنىڭ تۇرعىندارى. ءتىپتى، ىشىندە قىرعىزستان مەن وزبەكستان جانە ماسكەۋدەن دە تۇتىنۋشىلار بار ەكەن. تولەبي اۋدانى دوستىق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى قۇربانالى اعاديلوۆتىڭ بۇل كاسىپتى قولعا العانىنا 30 جىلعا جۋىق ۋاقىت بولعان. وسى ۋاقىت ىشىندە ول 3000-نان استام ەر شاپقان.

العاشقىدا اپتاسىنا 3-4-ەۋىن جاساپ، بازارعا وتكىزىپ، كۇنەلتكەن. ال، قازىرگى كەزدە ارنايى تاپسىرىسپەن جاسايدى.

«العاشقى جىلدارى تەك كوكپارعا ارنالعان ەر شاپتىم. تەك سونىمەن كۇن كوردىم. بازارعا الىپ بارىپ 2000 تەڭگەگە وتكىزەتىنمىن. ال، ونى الىپساتارلار ارزان باعادا الىپ، قىمباتقا ساتادى ەكەن. شىنىن ايتقاندا ولار مەنەن كوپ پايدا تاپتى. كەيىننەن ساندەۋدى، قاپتاۋدى، اشەكەيلەۋدى قولعا الدىم. مەنىڭ جاساعان ەرىمدى سىيلىققا العان شەتەلدىكتەر كوپ. ەلىمىزدەگى سىيلى ازاماتتارعا دا سىيعا بەرىلىپ جاتىر. ءبىرشاماسى مۋزەيلەر مەن مۇراجايلاردا تۇر. ماسەلەن، بىرەۋىن 2004 -جىلى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ بالاسى سايات جانسۇگىروۆكە سىيلادىم. ول تالدىقورعانداعى اكەسىنىڭ اتىنداعى مۇراجايعا قويدى. قولتاڭبامنىڭ ۇلكەن قۇرمەتكە يە بولىپ جاتقانىنا قۋانىشتىمىن» - دەيدى ۇستا.

قۇربانالى ارىستانبەك ۇلى الەمدە تۇڭعىش رەت تۇيەگە ارناپ ەر شاپقان. ونى دا ءبىر تانىسىنىڭ وتىنىشىمەن ورىنداپتى. ءساتتى شىققان جوبا كوپشىلىكتىڭ تاڭدانىسىن تۋعىزىپ، قىزىعۋشىلىعىن وياتتى.

«جالپى تۇيەگە نەگىزى قوم سالىنادى. سوندىقتان تۇيەگە ارناپ ەشكىم ەر جاساماعان. مەن بۇل ءىستى ءبىرىنشى رەت قولعا الدىم. تانىسىم ءوتىنىش ايتتى. باردىم. ءبىر وركەشتى تۇيە ەكەن. وركەشىن ولشەدىم. ەكى ەر ىستەدىم. ءساتتى شىقتى» - دەيدى ول.

شەبەر ەر شابۋ ءۇشىن قاراتال، تەرەك اعاشتارىن پايدالانادى. ستانوگى بار سەح يەلەرىنە ارنايى تاپسىرىسپەن كەستىرىپ، كەپتىرىپ الادى. ال، بۇرىندارى وبلىس اۋماعىن ارالاپ، كولىككە ءوزى ارتىپ الىپ كەلەتىن. قاراڭعى، جەلسىز جەردە كەپتىرىپ، ەكى جىلدان سوڭ پايدالاناتىن. ال، قازىر بۇل پروتسەستى ستانوك ارقىلى جاساتادى. قالعان جۇمىستى تۇگەل ءبىر شوتتىڭ كومەگىمەن اتقارادى.

«انگليادان ءبىر ەر توقىمدى 7 مىڭ دوللارعا الىپ كەلىپ جاتقانداردى كوردىم. ساپاسى كوڭىلىمنەن شىقپادى. ال، ءبىزدىڭ قولمەن شاباتىن ەرلەر ودان 100 ەسە ارتىق. باعاسى 1000 دوللارعا جەتپەيدى» - دەيدى ول.

ۇستانىڭ شاپقان ەرلەرى سىنىپ قالاتىن بولسا، جاڭاسىن تەگىن بەرەدى. ياعني، ساپاسىنا كەپىلدىك بار. ال، ادەيى بالتالاپ سىندىرعاندار ءۇشىن مۇنداي جەڭىلدىك جوق.

«مەنىڭ جاساعان ەرىم 3 توننانى كوتەرۋى قاجەت. ال، جىلقى 500 كەلى تارتادى. سوندىقتان ات قۇلاسا ەر ەمەس، اتتىڭ بەلى سىنۋى كەرەك. وتكەندە ءبىر كىسى كەلدى. 15 جىل بۇرىن ەر شاۋىپ بەرگەن ەكەنمىن. سىندىرىپ الىپتى. جاڭاسىن تەگىن بەردىم. شامام جەتىپ تۇرسا، شاۋىپ بەرەمىن» - دەيدى ول.

قۇربانالى اعاديلوۆتىڭ ەڭ قىمباتقا ساتقان ەرى 8500 دوللارعا باعالانعان. تازا كۇمىسپەن اشەكەيلەنگەن ەر توقىم 2004 -جىلى ەلورداداعى بايتەرەكتە كورمەگە قويىلىپتى. قولونەر شەبەرىن بۇگىندە ارنايى ىزدەپ كەلۋشىلەر كوپ. اراسىندا شەتەلدىك ازاماتتار دا بار.

«وتكەندە ماسكەۋدەن تاپسىرىس ءتۇستى. 2,5 جىلدان كەيىن الاسىڭ دەدىم. سەبەبى، مەندە تاپسىرىس كوپ. ۇلگەرە المايمىن. ول دا كۇتەتىنىن ايتتى. ءبىراق باعاسىن سۇراعان جوق. سەبەبى، ەڭبەكتىڭ جۇمىسىن بىلەتىندەر ناقتى باعاعا الادى. مەن دە قىمبات ايتپايمىن» - دەيدى شەبەر.

بۇگىندە ۇستا ەر تۇرماننىڭ تۇرلەرىن تۇگەندەپ كىتاپ جازىپ جاتىر. ودان بولەك، ءتۇپنۇسقالارىن دايىنداۋدا. بار ماقساتى - ەر تۇرماننىڭ 23 ءتۇرىن تۇگەندەپ، كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنۋ.

«ارحيۆتەردى اقتاردىم، كىتاپتاردان ىزدەدىم، ءبىراق ەردىڭ 23 ءتۇرىن تولىق تاپپادىم. مالىمەت وتە از. سوندىقتان قازىر ءوزىم كىتاپ جازىپ جاتىرمىن. وندا ەر تۇرمان تۋرالى جازىلعان جازبالار مەن ەردىڭ قالاي شابىلاتىنىن، جاسالاتىنىن كورسەتتىم. سونىمەن قاتار، قامشى تۋرالى دا قوسىپ جاتىرمىن. «قامشىنى قالاي الىپ ءجۇرۋ كەرەك، قالاي ءىلۋ قاجەت؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەمىن. قازاقتا قامشى تۋرالى 150 ماقال بار. سونى كىرىستىرىپ وتىرمىن. قازىر ەردىڭ 15 ءتۇرىن شاۋىپ قويدىم. قالعان 8- ءىن الداعى ۋاقىتتا جاساپ بىتىرەمىن» - دەيدى ول.

قۇربانالى ارىستانبەك ۇلى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ۇلىقتاپ، ات ابزەلدەرىن دايىندايتىن ورتالىق اشۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. سوندا جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىقتى ازايتىپ، وڭىرگە تۋريستەر تارتۋعا دا مۇمكىندىك تۋماق.

«بىزگە مەملەكەت تاراپىنان ورتالىق اشۋ كەرەك. وندا بالالار تەوريالىق ءبىلىم السا، قاسىنداعى اعاش، تەمىر، تەرى يلەيتىن سەحتاردا تاجىريبەسىن شىڭدايدى. ءارى جاساعان بۇيىمدارىن ساتىپ، قارجى تابادى. ءارى مۇنداي ورتالىقتار تۋريستەردىڭ دە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىنى انىق. ەڭ باستىسى - جۇمىسسىزدىقتى ازايتار ەدىك» - دەيدى شەبەر.

قۇربانالى اعاديلوۆ ەر تۇرماننان بولەك، ساندىق، بەسىك، بىلعارى جانە زەرگەرلىك بۇيىمداردى جاساۋمەن اينالىسادى. سونىمەن قاتار، بيىل ات باپتاۋ ءىسىن قولعا الىپ وتىر. اسىل تۇقىمدى «نايزاعاي» دەپ اتالاتىن جىلقىسىن ءمىنىپ، كوكپار شابادى. جاستاردى دا قولونەرگە باۋلىپ، بىلگەنىمەن ءبولىسىپ كەلەدى.

اۆتور: قايرات زاينيشيەۆ