8 ساعات جۇمىس، 8 ساعات ۇيقى جانە 8 ساعات دەمالىس: ادامزات بۇل جەڭىسكە قالاي جەتتى؟
40 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسى قالىپقا اينالدى جانە مۇنى بارلىعى تابيعي قابىلدايدى. ءبىراق ءبىر كەزدەرى ادامزات وسى 8 ساعاتتىق جۇمىس ءۇشىن ءتىس-تىرناعىمەن كۇرەسىپ، وسىنداي جەڭىسكە جەتكەنىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەيدى.
يندۋستريالىق ريەۆوليۋتسيا كەزىندە تۋىنداعان پروبلەمالار
ۇلى بريتانيادا باستالعان ونەركاسىپتىك ريەۆوليۋتسيا كوپتەگەن ەلدەردە زاۋىتقا ەڭبەك ادامدارىن تارتا باستادى. سونىمەن قاتار كاپيتاليستىك جۇيەنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتتى. ءوندىرىس يندۋستريالاندىرۋدى جالعاستىردى، ءبىراق وسىنداي وڭ كورسەتكىشتەرمەن قاتار پروبلەمالار دا پايدا بولا باستادى.
مۇنداي پروبلەمالاردىڭ قاتارىندا بالالار ەڭبەگىن پايدالانۋ، قاۋىپتى ەڭبەك جاعدايلارى جانە اپتاسىنا 6 كۇن 10 ساعاتتان 16 ساعاتقا دەيىن سوزىلاتىن جۇمىس كۇنى بار ەدى.
ماسەلەلەردى بايقاي باستاعان ەڭبەك وكىلدەرى جاعدايدى جاقسارتۋ ءۇشىن ارەكەت ەتە باستادى.
1810-جىلى 10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن جۇمىسشىلار مەرەكە دەپ قابىلداعان
ەگەر XXI عاسىردا ادامدار كۇنىنە 10 ساعات جۇمىس ىستەسە، وزدەرىن ۇزاق اۋىسىمنان شىققانداي سەزىنەدى. ءبىراق 1810-جىلى شوتلانديانىڭ نيۋ لانارك قالاسىنداعى ديىرمەننىڭ يەسى روبەرت وۋەن تۇڭعىش رەت 10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن ۇسىنعاندا، جۇمىسشىلار ونى مەرەكە رەتىندە قابىلدادى.
10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن تىم كوپ ساناعان روبەرت وۋەن كەيىن 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى ءۇشىن كۇرەسۋگە كىرىستى.
8 ساعات جۇمىس، 8 ساعات ۇيقى جانە 8 ساعات دەمالىس
روبەرت وۋەن 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى ماسەلەسىن كوتەرگەندە ونىڭ ۇرانى: «8 ساعات جۇمىس، 8 ساعات دەمالىس جانە 8 ساعات ۇيقى» بولدى.
كەيىنىرەك روبەرت وۋەننىڭ جۇمىس ۋاقىتىن قىسقارتۋ تۋرالى يدەيالارى كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارا باستادى. ۇلى بريتانيادا ايەلدەر مەن بالالارعا ارنالعان جۇمىس ۋاقىتى باستاپقىدا 10 ساعاتقا قىسقاردى. 1848-جىلى فرانسيادا جۇمىسشىلاردىڭ كۇرەسى ولاردىڭ جۇمىس ۋاقىتىن 16 ساعاتتان 12 ساعاتقا قىسقارتۋمەن اياقتالدى.
1840-50-جىلدارى اۆستراليا مەن جاڭا زەلانديادا بىلىكتى جۇمىسشىلارعا كۇنىنە 8 ساعات جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگى بەرىلدى.
كارل ماركستىڭ ۇسىنىسى
كوممۋنيستىك يدەولوگيانىڭ نەگىزىن قالاۋشى كارل ماركس تا قىسقا جۇمىس كۇنىن جاقتادى.
ونىڭ پىكىرىنشە، قىزمەتكەردى شامادان تىس پايدالانۋ قىزمەتكەردىڭ ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ تومەندەۋىنە جانە ونىڭ مورالدىق جانە فيزيكالىق قۇقىقتارىنىڭ تاپتالۋىمەن قاتار ولىمىنە اكەلۋى مۇمكىن. سوندىقتان ول ارتىق جۇمىس قىزمەتكەر ءۇشىن دە، جۇمىس بەرۋشى ءۇشىن دە زياندى دەپ سانادى.
ماركس ەكى تاراپقا دا جۇمىس نورمالارىن وزگەرتۋدى ۇسىندى.
ءبىر اپتاعا ەكونوميكانى توقتاتقان كوتەرىلىستەر
ا ق ش- تا 40 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسىنا بىرتىندەپ قول جەتكىزدى.
العاشىندا 1791-جىلى فيلادەلفيا كوشەلەرىندە اعاش ۇستالارى 10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن كورسەتە باستادى. 1830-جىلدان باستاپ 10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى كوپشىلىكتىڭ سۇرانىسىنا اينالدى. ال فيلادەلفيا بۇكىل شتات ءۇشىن جۇمىس ۋاقىتىن قىسقارتۋعا باعىتتالعان كۇشتەردىڭ ورتالىعىنا اينالدى. 1835-جىلى العاشقى ءىرى ەرەۋىل فيلادەلفيادا ءوتتى. بۇل يرلانديالىق كومىر وندىرۋشىلەر قالاداعى باسقا جۇمىسشىلاردى جۇمىس بەرۋشىلەرىنە قارسى تۇرۋعا شاقىرعان ەرەۋىل ەدى.
فيلادەلفيا 10 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى تالابىمەن شىققاننان كەيىن ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن، چيكاگودا جۇمىسشىلار تابى كوتەرىلدى. 1864-جىلى چيكاگو جۇمىسشىلار وداعى 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن تالاپ ەتە باستادى. بۇعان جاۋاپ رەتىندە يللينويس شتاتىنىڭ ۇكىمەتى بۇكىل شتاتقا ورتاق 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىنە رۇقسات بەرەتىن زاڭ قابىلدادى. الايدا، بۇل قۇقىقتىق قۇجاتتاعى ولقىلىقتاردىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى ءىس جۇزىندە ءتيىمسىز بولىپ شىقتى. وسىلايشا جۇمىسشىلار نارازىلىق ءبىلدىرىپ، چيكاگو ەكونوميكاسى ءبىر اپتاعا توقتاتتى.
زاڭعا باعىنباعان جۇمىس بەرۋشىلەر
1868-جىلى ماۋسىمدا كونگرەسس فەدەرالدى جۇمىسشىلاردىڭ جاعدايىن زەرتتەپ، 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن قاراستىردى. ا ق ش- تاعى 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىنە جاۋاپ رەتىندە جۇمىس بەرۋشىلەر جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىن 20 پايىزعا قىسقارتتى.
1869-جىلى پرەزيدەنت ۋليسس گرانت قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسىن تومەندەتپەيتىن زاڭ جوباسىن جاريالادى. بۇل زاڭ 1868-جىلى جاريالانعان اكتىنى كۇشەيتۋ كەرەك ەدى. اتالعان كەمشىلىكتەر مەن ولقىلىقتار تۇزەتىلىپ، فەدەرالدى جۇمىسشىلارعا 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى بەلگىلەندى.
الايدا، سودان كەيىن دە 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى بارلىق جۇمىسشىلار ءۇشىن بىردەي ەنگىزىلمەدى. سوندىقتان بارلىق شتاتتاردا 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن كوتەرىلىستەر بولدى.
فورد ەنگىزگەن جۇمىس ۋاقىتى
كوپتەگەن تاريحشىلار ا ق ش- تا 40 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىنىڭ ەنگىزىلۋىن گەنري فوردتىڭ ەسىمىمەن بايلانىستىرادى. سەبەبى، ول ءىرى جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءبىرى بولا وتىرىپ، باسقالاردى 40 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسىنىڭ جاقسى ەكەندىگىنە سەندىردى.
فورد 40 ساعاتتان ارتىق جۇمىس تيىمدىلىكتىڭ تومەندەۋىنە اكەلەدى دەپ ەسەپتەدى. ال 1914-جىلى 5- قاڭتاردا ول جۇمىس ۋاقىتىن تاڭعى 9 دان كەشكى 20:00 گە دەيىن قىسقارتىپ قانا قويماي، كۇندەلىكتى جالاقىنى 5 دوللارعا كوتەردى.
فوردتان كەيىن كوپتەگەن جۇمىس بەرۋشىلەر ونىڭ ءادىسىن قولدانا باستايدى. ءبىراق 48 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسى كوپتەگەن كومپانيالاردا ساقتالدى. ءبىراق فورد باستاعان ءداستۇر بىرتىندەپ باسقالاردى دا تارتا باستادى.
سونىمەن، 1950-جىلدان باستاپ ا ق ش- تا 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى جالپىعا ورتاق نورما رەتىندە قابىلداندى.
الەمدەگى جاعداي
گەرمانيادا العاش كۇنىنە 8 ساعاتتىق جۇمىس كەستەسى ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىندا زەيس زاۋىتتارىندا ەنگىزىلدى.
1836-جىلى فرانسيادا 40 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسى تۋرالى العاشقى زاڭ ازىرلەندى.
رەسەيدە 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى 1917-جىلى قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن ەنگىزىلدى.
يسپانياداعى ۇزاققا سوزىلعان ەرەۋىلدەر ەكونوميكاعا ايتارلىقتاي قاۋىپ توندىرە باستادى. 1919-جىلى شامامەن 44 كۇنگە سوزىلعان ءجۇز مىڭ جۇمىسشى قاتىسقان ەرەۋىلدەن كەيىن ۇكىمەت ەڭبەك قۇقىعى تۋرالى قوسىمشا نورماعا قول قويۋعا ءماجبۇر بولدى. ال سول جىلى ەلدەگى 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنى بەلگىلەندى. سونىمەن قاتار، يسپانيا تاريحتا 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىندە ۇلتتىق زاڭ قابىلداعان العاشقى مەملەكەت رەتىندە قالدى.
ۇلى بريتانياداعى 1833-جىلعى زاۋىت تۋرالى زاڭعا سايكەس، باستاپقىدا تەك بالالار، ياعني 9 جاستان 13 جاسقا دەيىنگىلەر عانا كۇنىنە 8 ساعات جۇمىس ىستەسە، 14 جاستان اسقاندار كۇنىنە 12 ساعات جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولدى.
جۇمىس ۋاقىتى بۇدان قىسقا بولا ما؟
قازىر 40 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسى بۇكىل الەم ءۇشىن ستاندارت. الايدا بولاشاقتا بۇل ءۇردىس وزگەرۋى مۇمكىن.
1930-جىلدارى ەكونوميست دجون مەينارد كەينس تەحنولوگيالىق پروگرەستىڭ ارقاسىندا الەم 2030-جىلعا قاراي 15 ساعاتتىق جۇمىس اپتاسىنا اۋىسادى دەپ بولجاعان.
قازىرگى ۋاقىتتا الەم بۇل تەندەنتسيادان الشاق، ءبىراق ءوندىرىس ورىندارىندا ءارتۇرلى جۇمىس ادىستەرى مەن تەحنولوگيالار ۇنەمى تاجىريبەدەن ءوتىپ كەلەدى. مىسالى، 2019-جىلى جاپونيادا Microsoft كورپوراتسياسى اپتاسىنا 4 كۇن جۇمىس ىستەۋ تاجىريبەسىن وتكىزگەن. ناتيجەسىندە ەڭبەك ونىمدىلىگى 40 پايىزعا ارتىپ، شىعىن ازايعان.
massaget.kz