ناپولەون تۋرالى 7 اڭىز

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - فرانسيانىڭ مەملەكەت قايراتكەرى ناپولەون بوناپارت شىنىندا دا تالانتتى قولباسشى ەدى. يمپەراتور بولعان كەزدە فرانسيانىڭ گۇلدەنۋىنە ۇلەسىن قوستى. ونەركاسىپ پەن ساۋدانى دامىتتى.

 1800 -جىلى فرانسۋز بانكىن قۇردى. مەملكەت دامۋىنىڭ باستى كىلتى ونەركاسىپتى دامىتۋ دەپ ءبىلدى. اسكەري ونەر سالاسىندا ريەۆەليۋتسيا جاساپ، فرانسيا اسكەرىندە قالىپتاسقان جاڭالىقتاردى ودان ءارى جەتىلدىردى. اسكەرىن تاكتيكا، ستراتەگيا تۇرىسىنان ءتيىمدى پايدالانا ءبىلدى. ونىڭ اسكەري قاعيداسى «سان جاعىنان وسالدىقتى قيمىلدىڭ جىلدامدىعىمەن تولتىر» بولدى. نەبارى 28 جاسىندا ريم پاپاسى ونى يمپەراتور دەپ مويىندادى. سانامالاي بەرسەك بۇدان بولەك ىستەرى مەن اتاقتارى جەتىپ ارتىلادى. اتاقتى ادامنىڭ ارتىنان ەرەتىن اڭىزدارى دا كوپ. ونىڭ كەيبىرى قاۋەسەت بولسا، كەيبىرىنىڭ استارىنان شىندىقتىڭ ۇشى شىعىپ جاتادى. نازارلارىڭىزعا اتاقتى قولباسشى تۋرالى 7 اڭىزدى ۇسىنامىز.

 1. ناپولەوننىڭ بويى قىسقا بولعان با؟

تاپتاۋرىننىڭ تامىر جايعانى سونشا «ناپولەون كومپلەكسى» دەگەن تىركەس پايدا بولدى. جىگىتتەر اراسىندا بويى قىسقا ادامنىڭ كوشباسشى قابىلەتى جوعارى بولادى دەگەن تۇسىنىك قالىپتاستى. شىندىعىندا، ناپولەوننىڭ بويى 169 سانتيمەتر بولعان. سول داۋىردە فرانسۋزداردىڭ ورتاشا بويى 165 سانتيمەتر ەدى. قولباسشى ءوز زامانىندا ۇزىن بويلى ەرلەردىڭ قاتارىنا جاتقان. ول ۆەلينگتون گەرتسوگىنان 6 سانتيمەتر كىشى، ادميرال نەلسوننان 7 سانتيمەتر بيىك بولعان. چەرچيل مەن پۋشكين ناپولەونعا قاراعاندا 3 سانتيمەتر، ال ستالين 4 سانتيمەتر كىشى بولعان. ءبىراق ولار تاريحتا كەلتە بويلى ادام رەتىندە قالماعان. وعان ءومىر بويى جابىسقان «كىشكەنتاي كاپرال» لاقاپ اتى يتالياعا جاساعان جورىعى كەزىندە پايدا بولعان. سول كەزدە ناپولەون 26 جاستا ەدى. جاۋىنگەرلەر «كىشكەنتاي كاپرال» دەگەن اتتى ونىڭ بويىنا ەمەس، جاسىنا بايلانىستى قويعان. ناپولەوننىڭ قىسقا بويلى بولدى دەيتىندى دالەلدەيتىن تاعى ءبىر جاعداي -  ونىڭ مارشال پەر وجەرومەن بولعان سۇحباتى. ناپولەون مارشالعا: « ءسىز شىنىندا دا مەننەن ۇزىن ەكەنسىز، ءبىراق باتىلدىعىڭىزدى ماعان كورسەتە بەرسەڭىز، اراداعى ايىرماشىلىقتى جويىپ بويىمىزدى بىردەي ەتەمىن» دەگەن ەكەن. ال پەر وجەرو شىنىندا دا الىپ ادام بولعان. ناپولەون مەن بريتان ءمينيسترى ليتتل ۋيليام پيتت دۇنيەنى ءبولىپ الۋ ۇستىندە. بۇل سۋرەتتە اڭىزداعىداي يمپەراتوردىڭ قىسقا بويى بەينەلەنگەن.

اڭىزدىڭ پايدا بولۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ بىرىنشىدەن، سول زامانداعى ولشەم بىرلىگى اراسىنداعى ايىرماشىلىقتار. مىسالى، فرانسۋزدارداعى فۋت پەن ديۋيم اعىلشىندارداعى ولشەم بىرلىگىنە قاراعاندا ۇزىن بولعان. ياعني، ناپولەوننىڭ بويى -  5 فۋت، 2 ديۋيم دەگەندى فرانتسۋزدار ولشەم بىرلىگىمەن ولشەسە، ول 169 سانتيمەتر بولادى. ءبىراق اعىلشىنداردا بۇل كورسەتكىش 157 سانتيمەتر ەكەن. ال قالعانىن كاريكاتۋراشىلار ءارى قاراي اسىرە بەينەلەگەن. ەكىنشىدەن، ول ءوزىن قورعايتىن جەكە اسكەردىڭ بويى كەم دەگەندە 5 فۋت، 10 ديۋيم (178 س م) بولسىن دەگەن بۇيرىق شىعارىپ، بۇل اڭىزدىڭ تارالۋىنا ءوزى دە سەبەپشى بولعان. سەبەبى ونىڭ جەكە اسكەرى التىنمەن كەستەلەنگەن، قاۋىرسىنمەن بەزەندىرىلگەن اشەكەيلى كيىم كيىپ جۇرسە، ءوزى قاراپايىم سۇر جەيدە مەن ءۇش بۇرىشتى قالپاق كيگەن. بۇل دا قولباسشىنىڭ بويىن قىسقا ءارى قاراپايىم، ال كيىمى ەرەكشە ەتىپ كورسەتكەن. «ءالپىنى كەسىپ وتكەن ناپولەون»، جاك- لۋي داۆيد

 2. ناپولەون تەگىندەگى ۋ دىبىسىن الىپ تاستاپ، ونى فرانسۋز تىلىنە ىڭعايلاعان ناپولەون ەشقاشان «بۋوناپارت» بولماعان، قۇددى گيتلەردىڭ «شيكلگرۋبەر» بولماعانى سياقتى. ونىڭ كورسيكالىق اتا- باباسىنىڭ تەگى Bonaparte بولدى. بولاشاق يمپەراتوردىڭ تۋۋ تۋرالى كۋالىگىندە جانە ءوزى وقىعان برايەن اسكەري مەكتەبىنىڭ كادەتتەر تىزىمىندە دە تەگى وزگەرمەگەن. ناپولەوننىڭ اتا- اناسى كەي قۇجاتتاردا Buonaparte دەپ جازىلعان. ءبىراق تەگىنە ۋ دىبىسىن ناپولەون ەمەس، كەرىسىنشە ونىڭ اتاسى توسكاني گرافتىعىنىڭ وتباسىنا قاتىستى بولۋ ءۇشىن قوسقان.

 3. ناپولەوننىڭ ءتۇسى قوڭىر بولعان ونىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە فوتواپپارات بولمادى. كەي سۋرەتتەردە ونى قارا شاشتى قارا كوزدى ەتىپ بەينەلەگەن. كورسيكا، جەرورتا تەڭىزى، وڭتۇستىكتەرگە ءتان سىرت كەلبەت. انىعىندا يمپەراتوردىڭ شاشى قاراسۇر، كوزى كوك بولعان. بۇل تۋرالى مارشال جيۋنونىڭ گەرتسوگينياسى د'ابرانتەس پەن يمپەراتوردى تيلزيتتە الەكساندر I- مەن اراداعى كەلىسسوز كەزىندە كورگەن دەنيس داۆيدوۆ ءوز ەستەلىكتەرىندە جازىپ قالدىرعان. داۆىدوۆ ناپولەوننىڭ مۇرنى ۇلكەن ەمەس، قىر مۇرىندى كىشكەنتاي بولعانىن ايتقان. كورسيكادا قاراسۇر مەن قوڭىر شاشتىلار از ەمەس. عالىمدار مۇنى ارالدى وقشاۋلاۋ كەزىندە ەجەلگى گەندەردىڭ ساقتالۋىمەن بايلانىستىرادى. «سفينكس الدىنداعى بوناپارت»، جان- لەون جەروم

 4. ناپولەون گيزاداعى سفينكستىڭ مۇرنىن زەڭبىرەكپەن اتىپ سىندىرعان بۇل تۋرالى مىسىر گيدتەرى كەلگەن ساياحاتشىلارعا وسىلاي ايتادى ەكەن. شىندىعىندا سفينكستىڭ مۇرنى ناپولەون ومىرگە كەلگەنگە دەيىن ءبىراز جىل بۇرىن جوق بولعان. بۇل جەل مەن تەمپەراتۋرانىڭ تەز وزگەرۋىنە بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. ناپولەون مۇنداي بۇيرىق بەرۋى مۇمكىن ەمەس. سەبەبى ول مىسىرداعى ەجەلگى جادىگەرلەرگە قۇرمەتپەن قاراعان. جورىق كەزىندە فرانتسيا اكادەمياسى تاراپىنان تاڭداپ الىنعان ءبىر توپ عالىمداردى وزىمەن بىرگە الىپ جۇرگەن.

 5. فرانسۋز يمپەراتورى فرانسۋز تىلىندە ەركىن سويلەمەگەن بۇل شىندىق بولۋى مۇمكىن. سەبەبى ونىڭ اتا- اناسى يتاليان تىلىندە سويلەگەن. ناپولەون 1769 -جىلى 15 - تامىزدا كورسيكا ارالىندا اقسۇيەكتەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول ۋاقىت كورسيكانىڭ فرانسياعا قوسىلۋىنىڭ سوڭعى كەزەڭىنە سايكەس كەلدى. بولاشاق يمپەراتوردىڭ تۋعان ءتىلى يتاليان ءتىلىنىڭ كورسيكالىق ديالەكتى بولاتىن. بوناپارت فرانسۋز ءتىلىن تەك ون جاسىندا عانا ۇيرەنە باستاعان. سەبەبى ول بۋرگۋندياداعى وتەن قالاسىنا بريەن اسكەري مەكتەبىنە دايىندىق جاساۋ ءۇشىن اتتانعان بولاتىن. جاس وفيتسەر اسكەري قىزمەتىن وتەي باستاعان كەزدە ايقىن اكسەنتتىڭ كەسىرىنەن ونىڭ بۇيرىقتارى تۇسىنىكسىز ەستىلەتىن. ال بوناپارتتىڭ جازباشا بۇيرىقتارى دا ۇنەمى قاتەلەرگە تۇنىپ تۇراتىن. يمپەراتور ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن تۋعان- تۋىستارىمەن يتاليان تىلىندە سويلەسكەن. ناپولەون كوپتەگەن سالادان حابارى بولعان جانە جان- جاقتى دارىندى، تالانتتى ادام بولعان. ونى گەني دەپ اتاۋعا بولادى، ءبىراق ءتىل ۇيرەنۋگە كەلگەندە قابىلەتسىز بولعان. مەكتەپتە لاتىن ءتىلىن جەك كورگەن. ەسەيگەن سوڭ نەمىس ءتىلىن ۇيرەنۋگە تىرىسقان. سونداي- اق ەلەنا ارالىندا جاتىپ اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدى قولعا العان، ءبىراق ۇلگەرمەگەن. ول ارينە فرانسۋز ءتىلىن جاقسى بىلگەن، ءبىراق اكسەنتتەن قۇتىلا الماعان. قۇددى ەكەاتەرينا Ⅱمەن ستالين سياقتى. «ماسكەۋدەن قايتقان ناپولەون»، پەتر ستويانوۆ

 6. ناپولەوننىڭ «التىن كەرۋەنى» اڭىز بويىنشا، ناپولەون رەسەيدەن شەگىنىپ، ۆيازما ماڭىنداعى سيمليەۆسكي كولىنە قازىنالارىن جاسىرعان. ول جەردە التىن مونەتالار مەن قۇيمالار، شىركەۋ ىدىستارى، اشەكەي بۇيىمدار، ءتىپتى ۇلى يۆان قوڭىراۋ مۇناراسىنداعى كرەست تە بار. بۇعان سەنگەندەر كول ءتۇبىن بىرنەشە رەت تەكسەرگەن. 1979 -جىلى سۇڭگۋىرلەر كول تۇبىنە ءتۇسىپ ەشتەڭە تابا الماعان. قازىنا تۋرالى جالعىز اقپارات كوزى -  ناپولەوننىڭ ۋولتەر سكوتت ءومىربايانىنان كوشىرىلگەن، 1824 -جىلى باسىلعان گەنەرال فيليپ دە سەگيۋرانىڭ ەستەلىگى. قازىنا ىزدەۋشىلەر ءالى دە كول ءتۇبىن ءتىنتۋدى قويار ەمەس. سونىڭ سالدارىنان سەمليەۆسكي كولىنىڭ تۇبىندەگى لاي 16 مەترگە جەتىپ، سۋدىڭ قۇرامىندا كۇمىس يوندارى كوبەيگەن.

 7. ناپولەوندى اعىلشىندار ۋلاعان ناپولەون 51 جاسىندا قايتىس بولدى. ونىڭ شاشىندا جانە بولمە قابىرعالارىندا مىشياكتىڭ ىزدەرى تابىلعان. بۇل جاعداي ەلەنا ارالىندا اتاقتى يمپەراتور تاپسىرىسپەن ادەيى ءولتىرىلدى دەگەن جورامالدىڭ تۋۋىنا سەبەپ بولعان. ءبىراق ناپولەون داۋىرىندە مىشياك قازىرگى كەزدەگىدەن گورى مەديتسينا مەن ونەركاسىپتە كەڭ قولدانىلعان. ناپولەوننىڭ شاشىنداعى مىشياك مولشەرىن قازىرگى زامانعى ادامنىڭ شاشىنداعى مىشياكپەن سالىستىرساڭىز ءجۇز ەسە كوپ. يمپەراتور ءولىمىن زەرتتەگەن مەديتسينا ماماندارى ونىڭ باۋىردىڭ قاتەرلى ىسىگىنەن قايتىس بولعانىن ايتادى.

Massaget.kz