ق ر پرەزيدەنتى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسى 76-سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتتارىندا ءسوز سويلەدى
ش ى ۇ مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ دۋشانبەدەگى بەيرەسمي كەزدەسۋىنەن فوتولار جاريالاندى مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە الەم بەتپە- بەت كەلىپ وتىرعان ءۇش بىردەي سىن- قاتەرگە نازار اۋدارتتى. ولار: COVID-19 پاندەمياسىنان كەيىن قايتا قالىپقا كەلۋ، كليمات داعدارىسى جانە اۋعانستانداعى گۋمانيتارلىق جاعداي.
«ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالدارى ءالى دە اۋىر بولىپ وتىر. جۇمىسسىزدىق بەلەڭ الىپ، ميلليونداعان ادام كۇن كورىس تابىسىنان ايىرىلدى. قازىرگى تاڭدا 130 ميلليوننان استام ادام كەدەيلىككە تاپ بولىپ وتىر. دامۋ سالاسىنداعى ىلگەرىلەۋگە كەتكەن تالاي جىلدار قۇردىمعا كەتۋى مۇمكىن. پاندەميا كوپتەگەن سالالاردا وسال تۇستارىمىزدى ايعاقتاپ، مۋلتيلاتەراليزم مەن حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىن انىق كورسەتتى. ءبىز بارىنشا ءادىل، ورنىقتى ءارى گۋمانيستىك الەم قالىپتاستىرۋعا مىندەتتىمىز. ۆاكسيناعا قولجەتىمدىلىكتىڭ جالپىعا ورتاق ءارى ءادىل قاعيداسىن قامتاماسىز ەتۋدەن باستاۋ قاجەت. بۇل ماسەلەنى شەشۋدە جاھاندىق ەتيكا مەن نيەتتەستىكتى باسشىلىققا العان ءجون»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت ۆاكسينالارعا جاھاندىق قولجەتىمدىلىكتى بارىنشا ءارى تەز كەڭەيتۋدى ۇسىنىپ، ۆاكسينالارمەن ەكىجاقتى نەگىزدە نەمەسە COVAX جۇيەلەرى اراسىندا بولىسۋگە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى كومىرقىشقىل گازدىڭ وتە جوعارى دەڭگەيىنە، ورمانداردىڭ ورتكە ورانۋى، تسيكلوندار، سۋ باسۋ مەن قۇرعاقشىلىق ادامدارعا اپات الىپ كەلەتىن قالىپتى جاعدايعا اينالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى «تەڭىزگە شىعاتىن جولى جوق ءىرى مەملەكەت بولىپ سانالاتىن قازاقستاننىڭ كليماتى تەز وزگەرىپ جاتىر، سونىسىمەن حالقىمىز بەن ەكونوميكامىزعا قاۋىپ كەلتىرۋدە. سوڭعى 75 جىلدىڭ ىشىندە جىلدىق ورتاشا تەمپەراتۋرا 2 گرادۋسكا جىلىنىپ، قازىرگى ۋاقىتتا ءار بەس جىل سايىن قۋاڭشىلىق بولىپ كەلەدى. وسىعان بايلانىستى قازاقستان 2060 -جىلعا قاراي كومىرتەگىنەن تازا ەل بولۋدى كوزدەيدى. كەلەسى ايدان باستاپ ءبىز 2008 -جىلعى دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا ىشكى جالپى ءونىمنىڭ ەنەرگيا شىعىنىن 50 پايىزعا ازايتۋعا باعىتتالعان 2050 -جىلعا دەيىن كومىرتەگى از ۇلتتىق ستراتەگيانى دامىتۋدى باستايمىز»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
اۋعانستان جاعدايىنا توقتالعان مەملەكەت باسشىسى كەلىسسوزدەر وتكىزۋ ارقىلى ينكليۋزيۆتى جانە سايلانعان جاڭا ۇكىمەت قۇرۋ جونىندەگى ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ ۇندەۋىن قۇپتايتىنىن ايتتى. «قازاقستان اۋعانستاننىڭ بولاشاقتا ءوز ىشىندە بىرلىگى جاراسقان جانە كورشىلەرىمەن تاتۋ تۇراتىن تاۋەلسىز ءارى ەگەمەن مەملەكەت بولعانىن قالايدى. اۋعانستان ءوزىنىڭ حالىقارالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋدى جالعاستىرىپ، ەل اۋماعىن تەرروريستتەر، ەسىرتكى تاسىمالداۋشىلار مەن ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىنداردىڭ وشاعىنا اينالدىرماۋى ءتيىس. ءوزىمىزدىڭ ساياسي نەمەسە جەكە پىكىرلەرىمىزگە قاراماستان، اۋعان حالقىنىڭ تاعدىرىنا بەي- جاي قاراي المايمىز. اۋعانستانداعى اۋىر گۋمانيتارلىق جاعدايعا باسا ءمان بەرۋىمىز قاجەت. ب ۇ ۇ مەكەمەلەرى مەن باسقا دا گۋمانيتارلىق ۇيىمدارعا جىلدام، قاۋىپسىز ءارى كەدەرگىسىز گۋمانيتارلىق قولجەتىمدىلىك بەرىلۋى ءتيىس»، - دەدى قاسىم- جومارت توقايەۆ. قازاقستان اۋعانستانعا كومەك كورسەتۋ جونىندەگى ب ۇ ۇ ميسسياسى جانە ب ۇ ۇ- نىڭ اۋعانستانداعى باسقا دا بولىمشەلەرىن دەر كەزىندە كوشىرىپ الدى. اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزۋ ءۇشىن تاسىمالداۋ الاڭىن ۇسىنۋعا جانە قوماقتى ۇلەس قوسۋعا دايىن ەكەنىمىز تۋرالى دا ايتتى. پرەزيدەنت ب ۇ ۇ- نىڭ كۇن تارتىبىندەگى باسقا دا ءبىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەلەردى كوتەرۋگە نيەتتى ەكەنىن، سونىڭ ىشىندە قارۋسىزداۋ سالاسىنداعى جۇمىستاردى جانداندىرۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى. قازاقستان يادرولىق قارۋى بار مەملەكەتتەردى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 100 جىلدىعى قارساڭىندا، ياعني 2045 -جىلعا دەيىن يادرولىق قارۋدان تولىق باس تارتۋعا ۇندەيدى. مەملەكەت باسشىسى دۇنيەجۇزىلىك ازىق- تۇلىك باعدارلاماسىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنىپ، بيىل 270 ميلليون ادام ازىق- تۇلىك تاپشىلىعىن سەزىنەتىنىن اتاپ ءوتتى.
«قازاقستان - ءىرى بيداي ءوندىرۋشى جانە ەكسپورتتاۋشى ەل. سونداي- اق ازىق- تۇلىك قاۋىپسىزدىگى جونىندەگى يسلام ۇيىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. ونىڭ ءتورتىنشى باس اسسامبلەياسى وتكەن ايدا ەلوردامىزدا ءوتتى. ءبىز ورنىقتى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن شەتەلدىك ينۆەستورلاردى وزىمىزگە شاقىرامىز»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ورنىقتى دامۋ ەكونوميكالىق وسىمگە عانا ەمەس، سونداي-اق الەۋمەتتىك جانە ساياسي دامۋعا دا بايلانىستى. قازاقستان 30 جىل ىشىندە كەمەلىنە كەلگەن، تاجىريبەلى مەملەكەت بولدى. دەموكراتياعا بەيىلدىگىن نىعايتۋعا جانە ازاماتتاردىڭ باسقارۋ ىسىنە كەڭىنەن اتسالىسۋىنا ىقپال ەتۋگە ۇمتىلادى.
«ءبىز بۇل جەتىستىكتەرمەن توقتاپ قالا المايمىز. ماقساتىمىز - مەملەكەتتىڭ تيىمدىلىگىن، ساياسي ۇدەرىستىڭ اشىقتىعى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ودان ءارى ارتتىرۋ. ساياسي جانە ەكونوميكالىق رەفورمالار ءارى قاراي قارقىندى دامي بەرەدى. بيىلعى قاڭتاردا قازاقستان ءولىم جازاسىن جويۋعا باعىتتالعان ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنىڭ ەكىنشى فاكۋلتاتيۆتىك حاتتاماسىن راتيفيكاتسيالادى. ماۋسىمدا ۇكىمەت ادام قۇقىعى سالاسىنداعى كەزەك كۇتتىرمەيتىن شارالار جوسپارىن بەكىتتى. وندا ۇزاقمەرزىمدى ينستيتۋتسيونالدى نەگىز قالاندى. حالىقارالىق سەرىكتەستەرىمىزبەن تىعىز ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ادام ساۋداسىن تۇبەگەيلى جويۋ ءۇشىن بار كۇش- جىگەرىمىزدى جۇمسايمىز. بۇل جاھاندىق ىنتىماقتاستىقتى قاجەت ەتەدى. ءبىز 2022-2024 -جىلدارى ب ۇ ۇ- نىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا ەنۋ ءۇشىن ءوز كانديداتۋرامىزدى ۇسىندىق. سايلانعان جاعدايدا قازاقستان كەڭەس جۇمىسىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋعا تىرىسادى»، - دەدى پرەزيدەنت. قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ وڭىرلىك ساياساتى «ۇلكەن ويىنداعى» «نولدىك ناتيجە» ساياساتى مەن قۇقىق كۇشتىنىڭ جاعىندا قاعيداتىن بىرتىندەپ شىنايى ىنتىماقتاستىققا جانە ازيانىڭ كىندىگىندە ءومىر سۇرەتىن حالىقتار ءۇشىن زور پايداعا اۋىستىرۋعا باعىتتالعانىن مالىمدەدى. «بۇل الەمدىك قوعامداستىقتىڭ قازاقستانمەن جانە ورتالىق ازيامەن بەلسەندى ىقپالداستىق ورناتۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
ءبىز «س5+» فورماتىندا وڭىردەن تىس جەرلەردەگى نەگىزگى ەلدەرمەن ايماقتىق ديالوگ ورناتۋعا ۇلكەن ءۇمىت ارتامىز. وسىنداي سەرىكتەستىك قاتىناستار اياسىندا سۋ تاپشىلىعىن، ونىڭ ساپاسىنىڭ بۇزىلۋىن جانە ءتيىمسىز پايدالانىلۋىن قامتيتىن سۋ رەسۋرستارىنا بايلانىستى پروبلەمالارعا باسا ءمان بەرەمىز. وڭىرىمىزدەگى سۋ قاۋىپسىزدىگى ەنەرگەتيكاعا، ازىق- تۇلىك پەن قورشاعان ورتاعا تىكەلەي بايلانىستى. وزگە مەملەكەتتەردىڭ ءتۇرلى مۇددەسىنە قاراماستان، قازاقستان ورتاق ماقساتقا قول جەتكىزۋگە باعىتتالعان ستراتەگيالاردى ۇيلەستىرۋ ءۇشىن بۇرىنعىشا وڭىرلىك سۋ- گيدروەنەرگەتيكالىق كونسورتسيۋم قۇرۋدى ۇسىنادى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت وركەنيەتتەردىڭ ەۋرازيالىق توعىسىندا ورنالاسقان قازاقستان بۇرىنعىداي تەپە- تەڭ، سىندارلى سىرتقى ساياسات ۇستاناتىنىن اتاپ كورسەتتى.