حيروسيما قالاسىنا اتوم بومباسى تاستالعانىنا - 74 جىل

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - 1945-جىلعى 6- تامىز حيروسيما جانە ناگاساكي اتوم بومبالاۋىنان زارداپ شەككەن جاپون حالقىنىڭ تراگەدياسى كۇنى رەتىندە ادامزات تاريحىنا ەندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ق ر س ءى م باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.

مىنە، 74 جىل بويى بۇل كۇندى قايعى-قاسىرەت كۇنى رەتىندە ەسكە الادى. يادرولىق سىناقتىڭ قايعىسىن باستان كەشكەن قازاقستاندىقتار ءۇشىن جاپونيا حالقىنىڭ باستان وتكەرگەن قايعى-قاسىرەتى تانىس جاعداي.

سەمەي سىناق پوليگونىندا دا 1949-1989-جىلدار ارالىعىندا 450 دەن استام يادرولىق جارىلىس بولدى، ولاردان ميلليوننان استام ادام زارداپ شەكتى.

1991-جىلدىڭ 29- تامىزىندا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز جارلىعىمەن پوليگوندى تۇپكىلىكتى جاپتى. وسى جىلدار ىشىندە قازاقستان بۇرىنعى سەمەي پوليگونىندا يادرولىق قارۋدى سىناقتان وتكىزۋدىڭ زارداپتارىن جويۋ جونىندە ءىس-شارالار قابىلدادى. سونداي-اق، وسى زارداپتاردى جويۋدا قازاقستان حالقىنا كورسەتكەن كومەگى ءۇشىن جاپون حالقىنا شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىز.

حيروسيما مەن سەمەي قالالارى يادرولىق قاتەرگە قارسى كۇرەستىڭ سيمۆولىنا اينالدى. قازاقستان جاپونيامەن جانە الەمدىك قوعامداستىقتىڭ باسقا دا مۇشەلەرىمەن بىرلەسىپ، ادامزاتتى يادرولىق قارۋدان باس تارتۋعا جانە ونى تاراتپاۋ رەجيمىن نىعايتۋعا باعىتتالعان ساياساتتى دايەكتى جانە بەلسەندى تۇردە جۇرگىزىپ كەلەدى.

قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن 2009-جىلى 29- تامىزدى يادرولىق سىناقتارعا قارسى حالىقارالىق ءىس-قيمىل كۇنى دەپ جاريالاۋ تۋرالى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ قارارى قابىلداندى. وسى قاراردىڭ ماقساتتارىنا سايكەس قازاقستاندا جانە الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە يادرولىق سىناقتاردىڭ زارداپتارى تۋرالى الەمگە ەسكەرتۋ رەتىندە باعىتتالعان جانە بولاشاقتا ولاردى قولدانباۋعا شاقىرۋ تۋرالى كونفەرەنتسيالار، سەمينارلار، كورمەلەر جانە باسقا دا ءىس-شارالار وتكىزىلدى.

2015-جىلى حيروسيما جانە ناگاساكي اتوم بومباسىنىڭ تاستالۋىنىڭ 70 جىلدىعىنا وراي ەلباسى باستاماسىمەن ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ يادرولىق قارۋدان ازات الەم قۇرۋدىڭ جالپىعا ورتاق دەكلاراتسياسى تۋرالى قارارى قابىلداندى. اتالعان باستاما ب ۇ ۇ مۇشە مەملەكەتتەرىنىڭ كوپشىلىگىمەن قولداۋ تاۋىپ، يادرولىق قارۋعا تىيىم سالۋ بويىنشا حالىقارالىق زاڭدى قۇجات قابىلداۋدا ماڭىزدى قادام بولدى.

2017-2018-جىلدار قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىن دامىتۋدىڭ شارىقتاۋ كەزەڭدەرىنىڭ ءبىرى - ەلىمىز ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى رەتىندە ءوز قىزمەتىن اتقاردى. وسى جاۋاپتى قىزمەت كەزىندە قازاقستاننىڭ ماڭىزدى باسىمدىلىعى رەتىندە يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جانە قارۋسىزدانۋ باستاماسىن جانە نۇر-سۇلتان قالاسىندا كەزەكتى رەت وتكەن يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ شارتى (ي ا ق ت ش) بويىنشا ۋاعدالاستىقتاردى جۇزەگە اسىرۋ جۇمىستارىن اتاپ وتۋگە بولادى.

قازاقستاننىڭ تاعى ءبىر ەرەكشە باستاماسى «اتوم» جوباسى بولىپ تابىلادى. اتالعان جوبا اياسىندا يادرولىق قارۋعا قارسى ارەكەت ەتەتىن كەز كەلگەن ادامداردى يادرولىق سىناقتاردان ءبىرجولا باس تارتۋعا شاقىرا وتىرىپ، الەم باسشىلارىنىڭ اتالعان جوباعا ونلاين-پەتيتسيا ارقىلى قول قويۋ مۇمكىندىگىن قاراستىردى.

2006-جىلى قازاقستان كورشى ەلدەرىمەن بىرلەسىپ ورتالىق ازيادا يادرولىق قارۋدان ازات ايماق قۇردى. ايماق قۇرۋ تۋرالى شارتقا قول قويۋ اۋماعىندا 40 جىل بويى يادرولىق سىناقتار جۇرگىزىلگەن سەمەي قالاسىندا ءوتتى.

بىز ازاماتتىق قوعامنىڭ يادرولىق قارۋسىزدانۋ مەن ونى تاراتپاۋ رەجيمىن نىعايتۋداعى ءرولىن جوعارى باعالايمىز جانە تەك ازاماتتىق قوعامنىڭ، پارلامەنتارييلەر مەن ۇكىمەتتەردىڭ كۇش- جىگەرىن بىرىكتىرىپ قانا ادامزاتتى يادرولىق قارۋدان ارىلۋدىڭ يگىلىكتى ماقساتىنا قول جەتكىزە الامىز. ءبىز تەك الەمدى يادرولىق قارۋدان تولىق ارىلتۋ ارقىلى عانا حيروسيما تراگەدياسىن ەشقاشان جانە ەش جەردە قايتالانبايتىنىنا كەپىلدىك بەرە الاتىنىنا سەنىمدىمىز.

قازاقستان ءاردايىم يادرولىق قارۋسىز الەم باستامالارىن ىلگەرىلەتەتىن جانە وسى ماقساتقا قول جەتكىزۋگە باعىتتالعان حالىقارالىق ءىس-شارالار مەن باستامالارعا بەلسەندى قاتىساتىن بولادى. بۇل قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى باسىمدىلىعى بولىپ تابىلادى.

سوڭعى جاڭالىقتار