تۇرعىن ءۇي «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنان وزگەشەلىكتەرى

None
None
استانا. قازاقپارات - تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. قازاقستاندا «7-20-25» جاڭا باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعالى بەرى بۇل كوپ قويىلاتىن سۇراقتار قاتارىندا.

كوپتەگەن قازاقستاندىقتار اتالعان باعدارلاما بويىنشا تۇرعىن ءۇي الۋدى جوسپارلاۋدا. بۇگىندە 100-گە جۋىق ادام ءتيىمدى شارتتار بويىنشا نەسيە راسىمدەگەن.

ق ر ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ۆيتسە- ءمينيسترى قايىربەك وسكەنبايەۆ Рrimeminister.kz-كە بەرگەن سۇحباتىندا «7-  20-  25» تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ بارىسى، ونىڭ «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا اسەرى تۋرالى ايتىپ، سونداي- اق اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ جاڭا ناتيجەلەرىمەن تانىستىردى.

 -  بۇعان دەيىن مينيستر ج. قاسىمبەك «7-20-25» جانە «نۇرلى جەر» باعدارلامالارى ءبىر ۋاقىتتا قاتارىنان جۇمىس ىستەپ، ءبىر- بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەيتىنىن ايتقان ەدى. ءىس جۇزىندە سولاي ما؟ بۇعان قالاي قول جەتكىزىلدى؟ «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنا قانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلدى؟ الدا قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر بولا ما؟

 -  2017 -جىلدان بەرى ىسكە اسىرىلىپ جاتقان «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى مەن 2018 -جىلعى شىلدەدە باستالعان «7-20-25» يپوتەكالىق باعدارلاماسى ءبىر- بىرىنە كەدەرگى كەلتىرمەيدى، كەرىسىنشە، قاتارىنان جۇمىس ىستەۋ ارقىلى ازاماتتارعا تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋعا جاڭا مۇمكىندىكتەر بەرەدى.

 ماسەلەن: 1) «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى -  حالىققا تومەنگى پايىزبەن جاڭادان سالىنىپ جاتقان تۇرعىن ۇيلەردەن پاتەر ساتىپ الۋعا يپوتەكا بەرۋ. بۇل ارزان رەسۋرستاردىڭ مەحانيزمى. ونىڭ نەگىزگى شارتتارى: رەسمي كىرىسى بار ءاربىر جۇمىس ىستەيتىن ازاماتقا 20 پايىزدان اسپايتىن مولشەردە باستاپقى جارنامەن 25 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە، %7 پايىزدىق مولشەرلەمەن يپوتەكانى راسىمدەۋ.

 2) سونىمەن بىرگە، «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى -  ونىڭ 5 مىندەتىن ورىنداۋ ارقىلى حالىقتىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن كەشەندى شەشۋ: ساتىپ الۋ قۇقىعىنسىز جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى، نەسيەلىك تۇرعىن ءۇي سالۋ، جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتۋ، جەكە قۇرىلىس سالۋشىلاردى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ىنتالاندىرۋ، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرىن تارتۋ ارقىلى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ.

ۇكىمەتتىڭ 2018 -جىلعى 22- ماۋسىمداعى قاۋلىسىمەن «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنا ءبىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. «7-20-25» ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنان قول قويىلعان كەلىسىمشارتتار بويىنشا سۋبسيديالار تولەۋ جونىندەگى مىندەتتەمەلەردى ساقتاي وتىرىپ، ازاماتتاردىڭ يپوتەكالىق نەسيەلەرىن سۋبسيديالاۋ باعىتى الىپ تاستالدى (جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا بويىنشا 3 مىڭنان استام ادام باسپانا ساتىپ الدى).

جاڭا تۇرعىن ءۇي كولەمىن ۇلعايتۋ جانە قۇرىلىس كولەمىنىڭ ارتۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى اۋداندارىنا ينفراقۇرىلىم قۇرىلىسىن قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتۋ جونىندە شارالار قابىلداندى. باعدارلاماعا جەكە قۇرىلىس سالۋشىلاردىڭ بەلسەندى قاتىسۋى ءۇشىن اكىمدىكتەرگە سالىنعان نىسانداردى ساتىپ الۋ قۇقىعى بەرىلۋدە. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ سالىمشىلارىنا دا، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ (ەدب) كليەنتتەرى ءۇشىن دە نەسيەلىك تۇرعىن ءۇيدى ساتۋ قاراستىرىلعان. مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس كاسىپورىندارعا وزدەرىنىڭ جۇمىسكەرلەرىن قولداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن نورمالار قاراستىرىلعان. مۇنداي ۇيىمدار جۇمىسكەرلەرىنە تۇرعىن ءۇي الۋعا قارىز بەرە الادى، سونىڭ ىشىندە باستاپقى جارنا رەتىندە دە بەرە الادى. بۇل مۇعالىمدەردىڭ، دارىگەرلەردىڭ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىن شەشۋگە كورسەتىلەتىن ەلەۋلى كومەك بولماق.

 وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعى اكىمدىكتەر سالىپ جاتقان قولجەتىمدى باعالىق پارامەترلەر ەسەبىنەن يپوتەكالىق باعدارلامانىڭ دامۋىنا ۇلكەن سەرپىن بەرەدى (ءبىر شارشى مەترى ءۇشىن 140-  180 مىڭ تەڭگە، سالىنىپ بىتكەن تۇرعىن ءۇي بانكتىڭ سالىمشىلارىنا 3 اي ىشىندە ساتىلادى جانە ساتىلماعان ۇيلەردىڭ قالعانى ەدب كليەنتتەرىنە ساتىلادى).

-  ەكى باعدارلامانىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟ بۇل باعدارلامالار حالىقتىڭ قانداي ساناتتارىنا باعىتتالعان؟

-  بۇل باعدارلامالاردى سالىستىرۋعا بولمايدى، ولار ءبىرىن- ءبىرى تولىقتىرىپ، ءتۇرلى ساناتتارداعى ازاماتتاردىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىن شەشۋگە ارنالعان. سونىمەن قاتار، باعدارلامالاردىڭ باستى ايرىقشا ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى -  شارالاردى قارجىلاندىرۋ ماسەلەلەرى. ەگەر «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىندا قارجىلاندىرۋدىڭ بارلىق كوزدەرى -  بيۋدجەتتىك قاراجات، جەكە ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جانە حالىقتىڭ قاراجاتى قاراستىرىلسا، ال «7-20-25» يپوتەكالىق باعدارلاماسى اياسىندا قۇرىلعان «باسپانا» يپوتەكالىق كومپانياسى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە قارجى سالۋمەن اينالىسادى (ەدب تالاپ ەتۋ قۇقىقتارىن ساتىپ الۋ ەسەبىنەن).

ەكى باعدارلاما دا تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج جانە وزدەرىنىڭ تۇرعىن ۇيلەرى جوق بارلىق تولەمگە قابىلەتتى ازاماتتارعا ءۇي ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. سونىمەن بىرگە، حالىقتىڭ از قامتىلعان، الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىندا ساتىپ الۋ قۇقىعىنسىز جالدامالى ءۇي بەرۋ جانە اكىمدىكتەر جەلىسى بويىنشا قىمبات ەمەس نەسيەلىك ءۇي قۇرىلىسى قاراستىرىلعان.

 -  «7-20-25» باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلا باستاعان ۋاقىتتان بەرى وعان قاتىسۋعا قانشا ادام ءوتىنىم بەردى؟ كۇنىنە قانشا نەسيە بەرىلىپ جاتىر؟ باعدارلاما ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن دالەلدەدى مە؟

-  ۇلتتىق بانكتىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، 18.07.2018 ج. جاعداي بويىنشا وسى جىلدىڭ 4 شىلدەسىنەن باستاپ قاتىسۋشى بانكتەرگە ازاماتتاردان  5528 ءوتىنىم كەلىپ تۇسكەن، ولاردىڭ ىشىندە نەسيەلىك كوميسسيانىڭ قاراۋىنا 148 ءوتىنىپ جىبەرىلىپ، 1,1 ميلليارد تەڭگەگە 95 يپوتەكالىق نەسيە بەرۋ تۋرالى شەشىم ماقۇلدانعان. يپوتەكالىق باعدارلاما شىلدە ايىندا عانا باستالعاندىقتان، ونىڭ ومىرشەڭدىگى تۋرالى ايتۋعا ءالى ەرتە دەپ ويلايمىن. سونىمەن قاتار ونىڭ ومىرشەڭدىگى ءارتۇرلى فاكتىلەرگە بايلانىستى: ازاماتتاردى باستاپقى جارنانىڭ بولۋى؛ تولەم قابىلەتتىلىگىن راستاۋ؛ مەنشىگىندە تۇرعىن ءۇيدىڭ بولماۋى؛ ساتىپ الۋعا جاڭا ءۇيدىڭ بولۋى جانە باعدارلامانىڭ باسقا دا تالاپتارىنا سايكەس كەلۋ.

-  بۇل باعدارلاما اياسىندا قانشا تۇرعىن ءۇي ساتىلادى؟ تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا ۇمىتكەرلەردىڭ سانى ساتۋعا جوسپارلانعان پاتەرلەر سانىنان اسىپ كەتۋ ماسەلەسى بار ما؟

 -  ارينە، سۇرانىس ۇسىنىستى قالىپتاستىرادى، ال بىزدە سۇرانىس بار، جانە «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى ول تەك قانا ۇلعايا بەرمەك. بۇگىنگى تاڭدا اكىمدىكتەردە رەسمي تىركەلگەن ازاماتتاردىڭ سانى 492,5 مىڭ ادامدى قۇرايدى، ال ت ءۇ ق ج ب- دا تۇرعىن ءۇي دەپوزيتتەرى بار ادامداردىڭ سانى -  1 ميلليوننان اسادى. سونىمەن بىرگە جوعارىدا اتالعان كەزەكتەردە تىركەلمەگەن تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج ازاماتتار دا بار. وسى جىلدىڭ 1 - جارتى جىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا 49,7 مىڭ تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى، ونىڭ ىشىندە 20,5 مىڭ -  جەكە ءۇي جانە 29 مىڭ پاتەر -  كوپقاباتتى ۇيلەردە بەرىلدى. جىل سوڭىنا دەيىن شامامەن 54 مىڭ تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپارلانىپ وتىر. 5  جىل ىشىندە ۇلتتىق بانكتىڭ 1 تريلليون تەڭگەنى تارتۋى ارقىلى حالىققا جاڭا تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الۋ ءۇشىن 66 مىڭنان استام نەسيە بەرۋ كوزدەلگەن (ەسەپتەۋ كەزىندە ءبىر يپوتەكانىڭ ورتاشا سوماسى 15 ميلليون تەڭگە دەپ قابىلداندى). «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنىڭ مەحانيزمدەرىن وزەكتىلەندىرۋ بويىنشا جوعارىدا اتالعان شارالار تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن ىنتالاندىرۋعا جول اشادى.

-  1- شىلدەدەن باستاپ ت ءۇ ق ج ب بولىمشەلەرىندە نەلىكتەن ۇلكەن كەزەك قالىپتاستى؟ كليەنتتەردىڭ مۇنداي اعىنى «7-20-25» باعدارلاماسىنىڭ ىسكە قوسىلۋىمەن بايلانىستى ما؟ ق ر ي د م وسى باعىتتا قانداي جۇمىستار اتقارىپ جاتىر؟

-  شىنىمەن دە، بانكتە «7-20-25» باعدارلاماسى ەنگىزىلگەننەن كەيىن دە، سونداي- اق بانكتىڭ ءارتۇرلى اكسيالاردى وتكىزۋ كەزىندە دە، «مەنىڭ ءۇيىم» جەكە باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ، اسكەري قىزمەتكەرلەردىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىن شەشۋ، سونداي- اق كۇنتىزبەلىك جىلدىڭ سوڭىندا دا وسىنداي كەزەكتەر بولىپ تۇرادى. ادامدار اتالعان بانككە سەنىم ارتىپ، وسىندا اقشالارىن جيناقتايدى، ويتكەنى مۇندا اكسيالار پاكەتى مەملەكەتتىڭ ۇلەسىندە، جيناق ءۇشىن مەملەكەتتىك سىياقىلار بەرىلەدى، سالىقتىق جەڭىلدىكتەر، نەسيەلەردىڭ يكەمدى جۇيەسى (تۇرعىن ءۇي الۋعا، الدىن الا جانە ارالىق نەسيەلەر) قاراستىرىلعان. تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ مالىمدەۋىنشە، جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن بولىمشەلەردەگى كليەنتتەر سانى بىرنەشە ەسەگە وسكەن. ولاردىڭ ەڭ ۇلكەنى استانا مەن الماتىدا كۇنىنە 1500-1900 كليەنتكە قىزمەت كورسەتەدى.

 قازىرگى تاڭدا ت ءۇ ق ج ب كەڭەس الۋ ءۇشىن ءتۇرلى قۇرالدار مەن تاسىلدەردى ۇسىنۋدا، تىكەلەي بانككە بارۋدىڭ قاجەتى شامالى. «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ استانا قالاسىنداعى بولىمشەلەرىندە «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا كەڭەس بەرۋ مەن وتىنىمدەردى قابىلداۋدان وزگە، «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا 300-دەن استام نەسيە بەرۋ جانە راسىمدەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇدان وزگە، «مەنىڭ ءۇيىم» باعدارلاماسى بويىنشا 162 پاتەر ساتىلۋدا. سونىمەن قاتار، بانك قازىرگى ۋاقىتتا اسكەري قىزمەتكەرلەرمەن بەلسەندى تۇردە جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. استانادا بانك ولاردىڭ  3500-گە جۋىق ارنايى شوتتارى بويىنشا قىزمەت كورسەتۋدە. بولىمشەلەردەگى كەزەكتەردى ازايتۋ ءۇشىن، اسىرەسە «7-20-25» باعدارلاماسىنا قاتىسقاننان كەيىن، سونداي- اق ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ مەن قولايلىلىق ءۇشىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى ءبىرقاتار ۇيىمدارعا جادىناما -  «7-20-25» اياسىندا نەسيە بەرۋ تۋرالى قىسقاشا اقپاراتتار جىبەردى.

 -  2018 -جىلى «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى اياسىندا قانشا نەسيە بەرۋ جوسپارلانعان؟

 -  جاڭا «7-20-25» يپوتەكالىق باعدارلاماسىنىڭ ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى «نۇرلى جەر» تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنان «يپوتەكالىق نەسيەلەندىرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ» باعىتى الىپ تاستالدى. سونىمەن قاتار، وسى باعىت ىسكە اسىرىلعان كەزەڭ ىشىندە  3336 ازامات جەڭىلدىكتى يپوتەكا بويىنشا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الدى، ونىڭ ىشىندە 2017 -جىلى -   1196 ادام، 2018 -جىلى -   2140 ادام. جوعارىدا ايتىلعاندارعا بايلانىستى ەندىگى ازاماتتارعا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن نەسيەلەر «7-  20-  25» يپوتەكالىق باعدارلاماسى اياسىندا بەرىلەدى، مۇندا 5 جىل ىشىندە 1 تريلليون تەڭگە تارتۋ كوزدەلگەن (2018 -جىلى -  100 ميلليارد تەڭگە، 2019 -جىلى -  150 ميلليارد ت گ، 2020 -جىلى -  200 ميلليارد تەڭگە، 2021 -جىلى -  250 ميلليارد ت گ، 2022 -جىلى -  300 ميلليارد ت گ). 2018 -جىلى «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا قاتىسۋشى بانكتەر 100 ميلليارد ت گ سوماسىن تارتىپ، ب ڭ ر نەسيە بەرۋدىڭ ورتاشا سوماسى 15 ميلليون تەڭگە بولعان جاعدايدا شامامەن 6,6 مىڭ نەسيە بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر.

-  2018 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تۇرعىن ءۇيدىڭ پايدالانۋعا بەرۋ كولەمى قانداي بولادى دەپ كۇتىلۋدە؟

 -  2018 -جىلى كەم دەگەندە 12,1 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان. بۇل 2017 -جىلمەن سالىستىرعاندا %108 قۇرايدى (وتكەن جىلى 11,2 ميلليون شارشى مەتر نەمەسە 100,8 مىڭ تۇرعىن ءۇي سالىندى).

 اقپارات كوزى: primeminister.kz

www.24.kz

سوڭعى جاڭالىقتار