تۇركىستانداعى تايقازاننىڭ قۇيىلعانىنا 620 جىل تولۋىنا وراي كورمە اشىلدى
«ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن اشىلۋ سالتاناتىنا فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قۇلبەك ەرگوبەك پەن تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، تايقازان تاريحىن زەرتتەۋشى ءدىلداش مۇستاپايەۆا سىندى تاريحشى عالىمدار قاتىستى. سونداي-اق، ءبىرقاتار زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن قالا تۇرعىندارى جانە مۋزەيگە كەلۋشى قوناقتار قاتىستى.
جيىنعا كەلگەندەر تايقازاننىڭ تاريحى مەن جادىگەردىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندە پىكىرلەرىن ءبىلدىردى.
ايتۋلى شارانى مۋزەي ديرەكتورى نۇربولات احمەتجانوۆ ءسوز سويلەپ اشىپ، قۇندى مۇرانىڭ جاسالۋ تاريحىنان باستاپ، ءاربىر ەلەمەنتتەرىنىڭ ءمان-ماعىناسىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ بۇگىنگى شارانىڭ باستى ماقساتى ەكەنىن جەتكىزدى. كەسەنەدەگى تاريحي جادىگەرلەردىڭ بىرەگەيى قاسيەتتى تايقازان ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» باعدارلامالىق ماقالاسىنداعى «ۇلى دالاداعى ەجەلگى مەتاللۋرگيا» باعىتتارىنىڭ ءمانىن اشاتىن قۇندى مۇرا ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
اتالعان كورمەنىنىڭ ەكسپوزيتسياسىنا 50 گە جۋىق جادىگەر قويىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا ورىس ساياحاتشىسى ا. كۋننىڭ البومىنداعى 1864 -جىلعى فوتوسۋرەتتەر مەن 1935 -جىلى تايقازاندى سانكت-پەتەربۋرگكە الىپ بارا جاتقانداعى مۇراعاتتىق سۋرەتى بار. ەرميتاج مۋزەيىنىڭ ەكسپوزيتسياسىنا قويىلعان بىرەگەي فوتوسى جانە 1989 -جىلى ەرميتاج مۋزەيىنەن تايقازاندى شىعارىپ جاتقان ءساتىنىڭ مۇراعاتتىق سۋرەتىن كەزدەستىرۋگە بولادى. سونىمەن قاتار، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە كەلگەن تۇلعالاردىڭ فوتوسۋرەتتەرى جانە قورىق-مۋزەيدىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن 2009-2014 -جىلدار ارالىعىندا وتكەن جاستار اراسىنداعى قازاق كۇرەسىنەن رەسپۋبليكالىق «تايقازان» ءتۋرنيرىنىڭ فوتوسۋرەتتەرى، مەدالدارى مەن مۇراعاتتىق قۇجاتتارى كورەرمەن نازارىنا ۇسىنىلعان.
ايتا كەتەيىك، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە ساقتالعان ورتاعاسىرلىق تايقازان 620 جىل بۇرىن، ياعني 1399 -جىلى تۇركىستاننان 25 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان قارناق ەلدى مەكەنىندەگى تۇراننىڭ بيلەۋشىسى ءامىر تەمىردىڭ بۇيرىعىمەن ءابدىل ءازيز شارافۋددين تەبريزي شەبەردىڭ ۇستاحاناسىندا قۇيىلعان. تايقازان التىن، كۇمىس، مىس، قولا، قورعاسىن، مىرىش، قالايى سىندى جەتى ءتۇرلى مەتالداردىڭ قوسىندىسىنان جاسالعان.
تايقازان 1935 -جىلى لەنينگراد، قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا وتەتىن يران شەبەرلەرىنىڭ III حالىقارالىق كونفەرەنسياسىنا ءۇش ايعا جىبەرىلگەنىمەن 54 جىلدان كەيىن، ياعني 1989 -جىلدىڭ 18 -قىركۇيەگى كۇنى تاريحي وتانىنا قايتا جەتكىزىلگەن. تايقازاننىڭ تاريحي مەكەنىنە ورالۋىنا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، عالىم-ەتنوگراف وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ قوسقان ۇلەسى زور.
تاريحي ماڭىزى زور كورمە ءبىر اي بويى كەلۋشىلەردىڭ نازارىنا ۇسىنىلاتىن بولادى.
اۆتور: اينۇر اقبايەۆا