قازاقستاندا كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان بالالاردىڭ سانى 5 ەسە وسكەن
وسى ورايدا ىندەتتىڭ بالالار بويىندا قالاي وتەتىنىن قازاقپارات تىلشىسىنە №36-قالالىق ەمحانا پەدياتريا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ءمولدىر دوسجان ايتىپ بەردى.
دارىگەردىڭ سوزىنشە، بۇگىندە كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان بالالار سانى بەس ەسە وسكەن.
«ءبىز وتكەن جىلدىڭ ناۋرىز- ماۋسىم جانە وسى جىلدىڭ قاڭتار- ماۋسىم ايلارىنداعى دەرەكتەردى سالىستىرىپ، اۋرۋدىڭ قانشالىقتى وسكەنىن كوردىك. ەگەر وتكەن جىلى 5-12 جاس ارالىعىنداعى بالالار اۋىرسا جانە بۇل بالالاردىڭ شامامەن %40 ى بولسا، بۇگىن ءبىز 0-18 جاس ارالىعىنداعى بالالاردىڭ جۇقتىرعانىن كورەمىز. بۇل ءبولىنىس بىركەلكى جۇرۋدە، بۇل ونىڭ وتباسىلىق ورتادان بولىپ جاتقانىن كورسەتەدى. ياعني، مۇنىڭ ەڭ باستى سەبەبى - ەپيدەمياعا قارسى شارالاردى ساقتاماۋ. سەبەبى، ءۇش- ءتورت ايلىق بالا دۇكەنگە بارا المايدى، ول جەردە جۇقتىرا المايدى. بۇعان ءبىرىنشى كەزەكتە اتا-انالار مەن تۋعان- تۋىستارى جاۋاپتى. وتباسىلىق ءىس- شارالار جالعاسۋدا، ەپيدەمياعا قارسى ءىس- شارالار قاعيداتتارى ساقتالمايدى»، - دەدى سپيكەر.
دارىگەرلەر بالالار اراسىندا كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋ سەبەپتەرىن اتا- انالاردىڭ ىندەت جايلى جەتكىلىكتى حاباردار ەمەستىگىنەن جانە ۆاكسيناتسيا قارقىنىنىڭ تومەندىگىنەن كورەدى.
«ۆاكسينا العانداردىڭ سانى وتە از، ال ۆيرۋس مۋتاتسياعا بەيىم جانە بۇگىندە ونىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار. سوڭعى انىقتالعان شتامدار وتە جىلدام تاراپ جاتىر. ەۋروپالىق عالىمدار ولاردى جۇقتىرۋ بويىنشا جەلشەشەكپەن سالىستىرادى. سوندىقتان بۇگىنگى كۇنى بالالار اراسىندا اۋرۋشاڭدىقتىڭ ءوسۋى بايقالادى. ەگەر وتكەن جىلى كوروناۆيرۋس نەگىزىنەن جاسى ۇلكەن، 60 تان اسقان، سوزىلمالى اۋرۋى بار ەگدە ادامداردا بولسا، بۇگىندە جاستار مەن بالالار اۋرۋعا ءجيى شالدىعىپ وتىر. 0-18 جاس ارالىعىنداعى بالالار اۋىرادى»، - دەپ ناقتىلادى ءمولدىر دوسجان.
ونىڭ ايتۋىنشا، اۋرۋدىڭ كلينيكالىق كورىنىسى وزگەرگەن. اۋىر دەڭگەيدەگى ناۋقاس بالالار سانى 20 ەسە وسسە، ورتاشا دەڭگەيدە جاعداي 10 ەسە ارتقان.
«بۇرىن بالالاردىڭ %14 ى بىزگە وتپەلى جوتەل، از بولىگى ءىش اۋرۋى، ديارەيا سيندرومى شاعىمىمەن كەلسە، بۇگىنگى كۇنى جەتكىلىكسىز تىنىس الۋ قوسىلدى. سونداي- اق، ورتالىق جۇيكە جۇيەسىمەن (و ج ج) پروتسەسسكە قاتىساتىن بالالار پايدا بولدى. بۇل وتە قاۋىپتى! وتكەن جىلى ءبىز بۇعان نەمقۇرايدى قاراپ «ەشتەڭە ەتپەيدى، بۇل بالالاردا ءبارىبىر جەڭىل وتەدى» دەسەك، بۇگىندە ونىڭ بالالاردا اۋىر وتەتىنىن كوردىك، ياعني، ۆيرۋستىڭ پاتوگەنەزى وزگەردى. ول ءوزىنىڭ ينفەكسيالىق فاكتورىن توكسينەميا، ياعني، ينتوكسيكاتسيا سيندرومى تۇرىندە ىسكە اسىرادى. بالالاردىڭ كوپشىلىگى جوعارى تەمپەراتۋرامەن، باس اۋرۋى، تىنىس الۋ جەتكىلىكسىزدىگى، ەنتىگۋ، ءىش اۋرۋى، قۇسۋ، بۇلشىقەت اۋىرۋى، السىزدىكپەن تۇسەدى. كەيبىرەۋلەردە كەيبىر بەلگىلەر باسىم، ال كەيبىرەۋلەرىندە بۇل بەلگىلەر كەشەندە كەزدەسەدى»، - دەدى سپيكەر. دارىگەر اسىرەسە، سوزىلمالى اۋرۋى بار بالالارعا قيىن سوعاتىنىن ايتتى.
«تۋابىتكەن كەمىستىگى بار بالالارعا، ونكوگەماتولوگيالىق سىرقاتى، يممۋن تاپشىلىعى بار بالالارعا قيىن. ساۋ بالالارعا قاراعاندا ىندەت ولاردا اۋىر وتەدى. سونداي-اق، اقۋىز- ەنەرگەتيكالىق جەتكىلىكسىزدىگى، سەمىزدىگى بار نەمەسە دەنە سالماعى تومەن بالالارعا ەرەكشە نازار اۋدارعان ءجون»، - دەدى دارىگەر. سونداي-اق، ءمولدىر دوسجان جاعداي ەرەسەكتەرگە دە اسەر ەتسە، ءوزىڭىزدى قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىردى.
«ءبىزدىڭ ەلدە كوۆيدپەن اۋىراتىن بالالاردى ەمدەۋگە ارنالعان كلينيكالىق حاتتاما جاسالعان. بارلىق ارەكەتتەر سوعان سايكەس جۇرگىزىلۋى كەرەك. مۇندا ءبىر ماسەلە بار، ول - اتا- انالاردىڭ وسى حاتتامانى بىلمەۋى. ەگەر بالاڭىز اۋىرىپ قالسا، بىردەن ەمحاناعا جۇگىرۋدىڭ قاجەتى جوق. سىزگە تاريحتى تولىق جيناۋ ءۇشىن ۋچاسكەلىك دارىگەر، مەدبيكەڭىزگە قوڭىراۋ شالساڭىز جەتكىلىكتى: وعان اۋرۋ باستالعاندا، وتباسىندا كىم اۋىردى، بايلانىس بولدى ما، مۇنىڭ ءبارىن ەمحانانىڭ مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە ايتىڭىز. سەبەبى، سىزدە قاراپايىم ج ر ۆ ي بولۋى مۇمكىن جانە ەمحانادا ءسىز كوروناۆيرۋس جۇقتىرا الاسىز. سوندىقتان ءسىز مىندەتتى تۇردە ۋچاسكەلىك دارىگەرمەن نەمەسە ۋچاسكەلىك مەدبيكەمەن بايلانىستا بولۋىڭىز كەرەك. ءسىزدىڭ كورسەتكىشتەرىڭىزدىڭ نەگىزىندە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى ارنايى چەك- پاراقتى تولتىرادى، ول باعدارشام سەكىلدى: سارى، قىزىل جانە جاسىل تۇسپەن بويالعان. ەگەر چەك- پاراعىنداعى بارلىق بەلگىلەر جاسىل جولدا بولسا، ول ءسىزدىڭ اۋرۋىڭىز سيمپتومسىز نەمەسە جەڭىل تۇردە ءوتىپ جاتقانىن بىلدىرەدى، بۇل الاڭداتارلىق ەمەس. سارى سەكتوردا كلينيكانىڭ بار ەكەنىن جانە ءسىزدىڭ ساق بولۋ كەرەكتىگىن بىلدىرەتىن سيمپتومدار كورسەتىلەدى. ەگەر بارلىق سيمپتومدار قىزىل سەكتورعا سايكەس كەلسە، ول دابىل دەگەن ءسوز. وسى ارنايى چەك- پاراقتاردى تولتىرا وتىرىپ، ءسىز ناقتى ءوز ءىس- ارەكەتىڭىزدى دارىگەرمەن ۇيلەستىرىپ، دۇرىس شارا قابىلداي الاسىز»، - دەپ ءتۇسىندىردى م. دوسجان.
سونىمەن قاتار، دارىگەر وقۋشىلاردىڭ اتا-اناسىنا كوروناۆيرۋستىڭ الدىن الۋ بويىنشا ۇسىنىستارىن ايتتى.
«ەپيدەمياعا قارسى بىرنەشە نەگىزگى ەرەجە بار. بۇگىن وقۋ پروتسەسى وفلاين رەجيمدە ۇيىمداستىرىلسا دا، اراقاشىقتىق ەرەجەلەرىن مۇقيات ساقتاۋىمىز كەرەك. ادام كوپ جينالاتىن جەرلەردە ماسكا كيۋ: سويلەگەن كەزدە ادامنان سىلەكەيدىڭ ەڭ كىشكەنتاي تامشىلارى ءبولىنىپ شىعادى، ودان ءبىزدى تەك ماسكا قورعايدى. سوندىقتان ماسكا كيۋ - مىندەتتى شارت. ۆيرۋس سىلەكەيمەن تارالادى. قولدى سابىنمەن جۋۋ جانە دەزينفەكسيالىق قۇرالداردى پايدالانۋ - ول دا مىندەتتى شارت. ەگەر قولىڭىز كىر بولسا، ونى كوز، مۇرىن جانە اۋىز قۋىسىنىڭ شىرىشتى قابىعىنا اپارماڭىز. بالالارعا وسىنى ۇيرەتۋ كەرەك. ۆيرۋستارمەن كۇرەسۋدىڭ جالعىز جولى - ۆاكسيناتسيا. الەم ونى دالەلدەدى. امان قالۋ ءۇشىن بىزگە ۆاكسينا سالدىرۋ كەرەك. قورقۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەپ قورىتىندىلادى ءمولدىر دوسجان.
اۆتور: دۋمان ارعىنگەلدى