تۇركياعا ساياحات جاسايتىن بولساڭىز 4 جاعىمدى، 4 جاعىمسىز ماعلۇمات
بۇگىن ەرتەڭ بارماساڭىز دا، ءبىلىپ جۇرۋگە قاجەت اقپارات دەپ ويلايمىن. سونىمەن باستايىق...
1. ءتۇبىمىز ءبىر تۇركى بولعانمەنەن، تۇركيا حالقى بارىنشا ەۋروپالانعان حالىق. جو-جوق، ايتىپ وتىرعانىم ەۋروپانىڭ بەت شىمشىتار بەرەكەسىز قىلىقتارىمەن ەمەس. تازا ەۋروپا مادەنيەتى. دالىرەك، ادەكۆاتتىلىعى. ونى كەپتەلىستەگى قاراپايىم كولىكتە كەلە جاتقان جۇرگىزۋشىدەن دە، كوشەدە ابايسىزدا ءسىز قاعىپ كەتكەن ادامنىڭ مىنەز-قۇلقىنان دا بايقاۋعا بولادى. ال جاردەم بەرۋگە دايىن بولىپ تۇراتىندار تاعى بار.
قالا كوشەلەرىندە دىتتەگەن جەرىڭىزدى تابا الماي قينالىپ، قالا تۇرعىندارىڭ كومەگىنە سۇيەنسەڭىز، سىزگە قۋانا-قۋانا كومەكتەسۋگە ءازىر. ءتىپتى ءسىزدى ەرتىپ، بارار جەرىڭىزگە اپارىپ تاستايتىندار دا تابىلادى.
2. حالىقتىڭ كيىنۋ ۇلگىسى تىپتەن باسقاشا. وتە قاراپايىم دەسەك تە بولادى. قاراپايىم بولسا دا جاراسىمدى-اق كيىنەدى.
كەزىندە ءبىزدىڭ ولكەدەگى 2000 - جىلداردا سانگە اينالعان كەڭ بالاقتى قالاپاي سىمدى كيگەن جاستاردى قالا كوشەلەرىنەن وڭاي كەزدەستىرەسىز. ياعني، بارشا جاستاردا ءسان قۋالاۋ ادەتى جوقتىڭ قاسى.
ەڭ باستىسى ساپالى بولسا بولعانى. شۇبەرەكتىڭ سانىنە اسا قاتتى ءمان بەرمەيتىندىگى ءبىر كورگەننەن اڭعارىلىپ تۇرادى. تاعى ءبىر تىلگە تيەك ەتەر جايت، قىزدارىنىڭ اشىق-شاشىق كيىنبەيتىندىگى مەن ەتەك جەڭىن جيناپ كيىپ، ەركەك نازارىن دا بەيمازا اۋدارمايتىندىعى.
3. وتە گۋمانيست، جانە پوزيتيۆتى حالىق. دوس بولۋعا ءارقاشان قۇشاعىن اشىپ تۇراتىنى ءبىر بولەك، جارلىعا نە بولماسا جەتىم-جەسىرگە جاردەم بەرۋگە وتە ىقتياجدى. تۇركيا ىشىندە، بولماسا مۇسىلمان ەلدەرىندە ءزىل- زالا، قايعىلى اپاتتار ورىن العان جاعدايدا جوعارى بيلىكتى بىلاي قويعاندا، جاستار وزدەرى جينالىپ، قولدارىنان كەلگەنشە كومەكتەسىپ، قازاعا ۇشىراعان حالىقپەن بىرگە ازا تۇتىپ، قايعىسىنا ورتاقتاسادى. ءتىپتى الىس شەتەلدەگى افريكانىڭ ازىقسىز قالعان تۇرعىندارى ءۇشىن جاردەم جيناپ، جارمەڭكە ۇيىمداستىرىپ، جانتالاسىپ جاتاتىنىن كورەسىز.
4. جاستاردىڭ تۇرانشىلدىعى. ارينە، ءبارى بولماسا دا، جاستاردىڭ كوبىنىڭ تۇركى دەسە شىعار جانى بولەك. ءبارىمىز ءبىر تۇركىمىز، تۋىسپىز، باۋىرمىز، ءبىزدىڭ ءتۇبىمىز ءبىر، بابامىز ءبىر دەپ ءىشى جىلىپ تۇراتىنى شىندىق. شاما شارقىنشا جاردەم بەرىپ، جايدارلىلىق تانىتاتىنى تاعى بار. ءتىپتى ءوز قالاۋىمەن قازاقشا ۇيرەنىپ، قازاق مادەنيەتىنە، ادەت-عۇرپىنا شىنايى قىزىعاتىن جاستاردى دا كەزدەستىرەسىز.
ال ەندى حالىقتىڭ جاعىمسىز جاعىنا دا كەزەك بەرسەك.
1. تۇرىك حالقى وتە فاناتشىل كەلەدى. اسىرەسە، سپورت ويىندارىنا ونىڭ ىشىندە فۋتبولعا اسا قاتتى جانكۇيەرلىك تانىتاتىنى انىق. حالىقتىڭ شامادان تىس قىزۋقاندىلىعى ءتىپتى فۋتبول ويىندارى بولعان كۇنى قارسىلاس ەكى كوماندا جانكۇيەرلەرىنىڭ قاقتىعىسىنا اكەپ سوعادى. ءتىپتى ءىس ناسىرعا شاپقان جاعدايدا، توپتالعان جانكۇيەرلەر توبىر بولىپ ءبىر-بىرىنە شاۋىپ، ناتيجەسىندە كىسى ءولىمى دە ورىن الىپ جاتادى.
كوبىنە فەنەرباحچە، گالاتاساراي اتتى كوماندالارىنىڭ جانكۇيەرلەرى بولىپ ەكىگە بولىنگەن حالىق ءتىپتى ستامبۋل اۋداندارىن ەكىگە جىكتەپ، ءار اۋدان كوشەلەرىنە كوماندا بايراقتارىن ءىلىپ، كيگەن كيىمىنە دە سول كوماندا بايراعىن بەدەرلەپ الىپ توپ بولىپ قالا كوشەلەرىمەن ۇرانداپ ءجۇرىپ وتەتىنىن بايقاۋ قيىن ەمەس.
2. البەتتە، قورقوردىڭ (كاليان) وتانى تۇركيا ەكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز. ءبىراق قورقوردان بولەك تۇرىك حالقى تەمەكىنى دە كوپ تۇتىنۋشى ەلدەر قاتارىندا الدىڭعى ورىنداردا تۇر. بۇلاي الدىڭعى ورىنعا شىعۋىنىڭ سەبەبى، حالىقتىڭ جاپپاي تاباك ونىمدەرىن پايدالانۋى.
تەمەكىنى جىگىتتەر تۇگىلى قىزدار دا ەش قىمسىنباستان شەگىپ تۇرادى. ول ول ما، حيدجاب كيىپ، ورانىپ العان قىزداردىڭ قولىنان تەمەكى كورگەندە ەرىكسىز باسىڭىزدى شايقايسىز. جاستار بىلاي تۇرسىن، كوشەدە 50-60 تى القىمداپ قالعان اتا اجەلەردىڭ تەمەكىسىن تۇتىندەتىپ تۇراعانىن كورسەڭىز، جاعاڭىزدى ۇستاماي-اق قويىڭىز.
حالىقتىڭ، اسىرەسە جاستاردىڭ بۇلاي شىلىمدى كوپ شەگەتىنىنىڭ سەبەبى، تەمەكى ۇعىمى تۇرىكتەر ءۇشىن بىزدەگىدەي اسا اۋىر ۇعىم ەمەس. سول سەبەپتى دە قالاعان كامەلەتتىك جاسقا تولعان ءوسپىرىم، ەش قىمسىنباستان، ەركىن تەمەكى شەگۋىنە، وتباسى، مەكتەپ، ۋنيۆەرسيتەت تارابىناندا ەش شەكتەۋ، تىيىم بولمايدى. ءتىپتى بۇل جاعداي سوڭعى كەزدە ۇكىمەت نازارىنا دا ءتۇسىپ، تەمەكى حالىققى تەز قول جەتىمدى بولماس ءۇشىن، تاباك ونىمدەرىنىڭ باعالارىن ۋداي قىمباتتاتىپ جىبەرۋى دە حالىقتىڭ شىلىمقورلىعىنا اسا قاتتى توسقاۋىل بولا المادى. سالىستىرمالى تۇردە العاندا، تەمەكى قورابىنىڭ باعاسى بىزدەن 6-7 ەسەگە قىمبات.
3. ەجەلدەن-اق تۇتاس تۇركى مەملەكەتى بولىپ، ادەت-عۇرپىمىز ءبىر بولسا دا، وسى كۇندەرى بۇل وسمان حالقىنىڭ سالت-ءداستۇرى بىزدەن وزگەشەلەۋ كەتكەنىنە كۋا بولدىق. ولاي ايتۋ سەبەبىم: تۇرىكتەردە اعايىندىلاردىڭ بالالارىنىڭ ۇيلەنۋىنە ەشقانداي تىيىم جوق. ءتىپتى اعالى- ىنىلىلەردىڭ ۇل قىزى دا ۇيلەنىپ، ءۇي بولىپ جاتاتىن كورىنەدى. جانە دە ۇيلەنۋ تويى قانشا تۇرىك سالتىنا ساي وتسە دە، كەي عۇرىپتارىنىڭ ەۋروپالانعانى، ياعني، كۇيەۋ جىگىتكە قىزدى اكەسى جەتەكتەپ اپاراتىندىعى جانە دە سول سيپاتتاعى ەۋروپا ۇردىستەرى تولىپ ارتىلادى.
4. بۇل بولىكتى ورتاق كوزقاراستان العاندا جاعىمسىز دەپ تە قاراۋعا بولمايدى. الايدا قازاق حالقى ءۇشىن، مۇنىڭ ءسوزسىز ەرسى كورىنەتى ءۇشىن وسى 4 تىككە قوسقان جايىم بار. ال ەندى ايتۋعا مۇرسات بەرسەڭىز. ءار تۇرىك وتباسىندا ماتريارحاتتىق جۇيە باسىمداۋ.
وتاعاسىنان گورى وتاناسىنىڭ ءسوزى وتباسىندا ءوتىمدى كەلەدى. ەۋروپالاعانىنىڭ تاعى ءبىر بەلگىسى وسى، وتباسىندا بار جۇمىس ورتاق جاسالادى. كىر جۋۋدان باستاپ، ءۇي تازالىعى، باقشا جۇمىسى، كەشكى اسپەن قوسقاندا بارلىعى وتباسىندا تەڭدەي ۇلەسپەن ورىندالادى. بۇل ءبىر بولەك ءتىپتى بىزدەگى جىگىتتەردىڭ تارابىنان ايتىلاتىن «ايەل الۋ» دەپ ايتىلاتىن ءسوز ول جاقتا، سەنسەڭىز دە سەنبەسەڭىز دە قىزدار تارابىنان ايتىلادى.
قۇلاعىڭىزعا تۇرپىدەي ءتيۋى مۇمكىن، ءبىراق «كۇيەۋ الۋ» دەپ قولدانىلادى. ياعني، قىز جىگىتتى تاڭداپ، قىز جىگىتتى «الادى». بۇلاي بولۋىنىڭ سەبەبى، حالىق ۇلەسى بويىنشا قىزدار سانى جىگىتتەردەن ءسال ازداۋ بولۋىندا. سول سەبەپتى دە، قىزدىڭ سۇيىكتىسى بولۋعا كەلىسىمىن العان جىگىت، سول قىزدان «ايىرىلىپ» قالماۋ ءۇشىن جان تالاساتىنى انىق... كوپتەگەن تۇرىك جىگىتتەردىڭ باسقا ۇلتتان قىز الىپ، ۇيلەنەتىنىنىڭ سەبەبى دە وسىدان.
قورىتا كەلگەندە، جاعىمدى جاعىمسىز دەپ بولىنگەن بۇل ماعلۇماتتار جالپى ءبىر ادامنىڭ، ياعني، اۆتوردىڭ كوزىمەن، كوزقاراسىمەن جازىلعان وي. جانە ناقتى ءبىر ارگۋمەنتتەرگە سۇيەنىپ جازىلعانىن جاسىرمايمىز. قانشا جاعىمدى، جاعىمسىز دەپ بولىنگەنمەن تۇرىك حالقىنىڭ تەكتىلىگى، وتانسۇيگىشتىنى، تۇرانسۇيگىشتىگى قۋانتادى.
ىقىلاس تۇرسىنبەك ۇلى
blogtime.kz