وزگەنىڭ پەرزەنتىن بوتەن كورمەگەن - قازاقتىڭ 3 بالاسىن اسىراپ العان وتباسى جايلى
قازاق ءتىلىن ورىسشادان كەم بىلمەيتىن ول بالانىڭ بوتەنى بولمايتىنىن دالەلدەپ بەرگەندەي. بۇل ماقالادا تاعدىرى ەرەكشە وسىناۋ وتباسى جايلى اڭگىمە وربىتپەكپىز.
مەديتسينا سالاسىن تاڭدادى
ەكاتەرينا تارباعاتاي اۋدانىنىڭ تۋماسى. قازىر اقجار اۋىلىندا تۇرادى. ول ءۇشىن وتباسىدان اساتىن قۇندىلىق جوق.
- شاڭىراقتا بەسەۋ ەدىك، مەن ەكىنشىسىمىن. سەگىزىنشى سىنىپقا دەيىن تۋعان اۋىلىمدا وقىدىم، سوسىن ماماندىق الۋ ءۇشىن ءبىر جاققا كەتۋ كەرەك بولدى. قۇربىلارىممەن مەديتسينا سالاسىن تاڭدادىق، - دەيدى ول. ءسويتىپ ون بەس جاستاعى قىز التاي اۋدانىنداعى مەدۋچيليشەگە قۇجات تاپسىردى. ءۇش جىل وقىپ شىققان سوڭ جولداما نەگىزىندە باتىس قازاقستانداعى شيەۆچەنكو قالاسىنا تابان تىرەگەن. سول ولكەدە ءۇش جىلداي جۇمىس ىستەدى. سودان كەيىن تۋعان جەرگە قايتا ورالدى. بالا كۇنىنەن تانىس جانعا تۇرمىسقا شىقتى. ميحايل مەن ەكاتەرينا ومىرگە ەكى ۇل اكەلدى. تەتەلەس تۋعان ۆاسيلي مەن ۆولوديا بەسىنشى- التىنشى سىنىپتا وقىپ جۇرگەندە اۋىلعا سولتۇستىك قازاقستاننان ءۇش اعايىندى بالا كوشىپ كەلدى. انالارى ومىردەن قايتقان ولاردىڭ اكەسى ءۇش ۇلىمەن كىندىك قانى تامعان اقجار اۋىلىنا قايتا قونىستانعان.
- بىردە ۇلىم ۆولوديا: «ماما، مارات سىنىپتاسىمدى قوناققا شاقىرسام بولا ما؟ مونشاعا دا ءتۇسىپ السىن» دەپ سۇرادى. مەن قارسى ەمەس ەدىم، «كەلسىن، ارينە!» دەپ كەلىسىم بەردىم، - دەيدى ەكاتەرينا الەكسەيەۆنا. سودان ۆولوديا: «مارات بىزدىكىندە تۇنەپ شىقسا بولا ما؟» دەپ تاعى ءبىر سۇراپتى. اناسى قاباق شىتپاي، رۇقساتىن بەرگەن. انا ماحابباتىنا مۇقتاج بالاعا جانى اشىعان. ماراتتان كەيىن اعاسى ازامات كەلدى. از ۋاقىتتان سوڭ اگاپيتوۆتاردىڭ جانۇياسىن ءۇيدىڭ ۇلكەنى قايرات كەلىپ تولتىردى. ەكى ءىنىسى ءبىرجولا كوشىپ كەلەتىن بولىپ، تەك قايرات ازداعان ۋاقىت اكەسىنىڭ جانىندا قالدى. الايدا اكەلەرى ىشىمدىككە ۇيىرسەكتەنگەن سوڭ تۇڭعىش ۇل دا اگاپيتوۆتاردىڭ وتباسىنا كەلگەن.
ميشا اعاي مەن كاتيا اپاي
- جولداسىم ەكەۋىمىز ۇلدارعا: «ءبىزدى انا، اكە دەپ اتاۋدىڭ قاجەتى جوق» دەپ بىردەن ايتتىق. ولارعا ءومىر سىيلاعان ءوز اتا-اناسى بار، ازان شاقىرىپ ات قويىپ، تال بەسىكتەن تاربيە بەرگەن دە سولار. ۇلكەندى تىڭداپ، ءبىر- بىرلەرىنە قولۇشىن بەرۋگە ۇيرەتكەن انالارىنىڭ كەرەمەت جان بولعاندىعىنا كۇمانىم جوق. اجال كەلىپ الىپ كەتپەگەندە ۇشەۋىن دە ازامات قىلىپ ءوسىرىپ- جەتكىزەر مە ەدى؟ قىسقاسى، ۇلدار مەنى «كاتيا اپاي»، كەيدە جاي عانا «اپاي»، جۇبايىمدى «اعاي»، «ميشا اعاي» دەپ ءجۇردى. وسىلاي دەگەندەرى ورىندى بولعان سياقتى، - دەيدى ەكاتەرينا.
قۇشاعى كەڭ انا ۇشەۋىنە ۇدايى «ۇلدارىم مەنىڭ» دەيدى. جارىق دۇنيەگە ءوزى اكەلمەگەنىمەن، تۋعانىنداي بولىپ كەتكەن.
«مىناۋ ءبىزدىڭ بالا، بۇلار بوتەن» دەپ بولە-جارمادى. - جاسىراتىنى جوق، تاربيەگە كەلگەندە قاتال بولدىق. جۇبايىم «العان زاتىڭدى ورنىنا قوي» دەپ تارتىپكە ۇيرەتىپ، ەر ازاماتتىڭ يكەمى كەلەر جۇمىستىڭ بارلىعىنا باۋلىدى. شارۋاعا كەلگەندە ەشبىرى ءتيىپ-قاشپادى. ۇيدەگى جاعدايدىڭ قيىن ەكەندىگىن ولار دا ۇعىندى. وتباسىندا ءبىر ءوزىم جۇمىس ىستەدىم. مەن ءدارىحانادامىن، وتاعاسى اۋىلدىڭ كۇيبەڭىمەن ءناپاقا تاۋىپ ءجۇردى. مال باقپاساق كۇن كەشۋىمىز نەعايبىل ەدى. ءشوپ شابۋ ناۋقانىندا ۇلدار ناعىز قولقانات. جۇمىستان كەشىگىپ جاتسام، سيىردى وزدەرى ساۋاتىن، - دەيدى ول.
بىردە قايراتقا اكەسى ءۇش ۇلىنا بىردەي قونىپ كەتسىن دەپ وتىنگەن. - سونى ايتىپ، مەنەن رۇقسات سۇرادى. ىنىلەرىنىڭ بارعىلارى جوق.
«باس تارتپاڭدار، بالالارى كەلسىن دەپ وتىنگەن ەكەن دەمەك قالاۋى سول بولعان» دەپ ءتۇسىندىرىپ باقتىم. سوندا دا بارمايمىز دەپ قاسارىستى. ءبارىن ەستىپ-ءبىلىپ تۇرعان جۇبايىم دا «بارىڭدار، اكەلەرىڭ عوي. ەرتەڭ قايتىپ كەلەسىڭدەر» دەدى، - دەيدى ەكاتەرينا اگاپيتوۆا. كەلەسى كۇنى كوڭىلىن ۇرەي شالعان قايرات قانا ورالعان. سويتسە ازامات پەن ماراتتى بالالار ۇيىنە الىپ كەتىپتى. ەرەسەك، ءارى جارتى جىلدان سوڭ 18-گە تولاتىندىقتان ءوزىن اكەتپەگەن.
- جان-جاقتان كومەك ىزدەپ، جانىمدى قويارعا جەر تاپپادىم. اۋىل اكىمدىگىنەن باستاپ قامقورلىققا الۋ بولىمىنە دەيىن ەسىگىن قاقتىم. دەسە دە قۇجات جۇزىندە ءبىز ۇلدارعا ەشكىم بولماعاندىقتان، ءبارى بەكەر بولدى، - دەيدى ايەل.
ازامات پەن ماراتتى كوكپەكتى اۋدانىنداعى بالالار ۇيىنە رەسىمدەگەن ەكەن. جولداسى ەكەۋى بۇنى بىلگەندە بىردەن سوندا تارتتى.
- ۇلدار ءبىزدى كورە سالا ەڭكىلدەپ جىلاپ جىبەردى. اياۋشىلىقتان جۇرەگىم قارس ايىرىلىعانداي… سونداعى مەڭگەرۋشىمەن سويلەسىپ كورىپ ەدىم، تۇك شىقپادى: قولىمداعى ءتيىستى ەشبىر قۇجات جوق، سول سەبەپتى الىپ كەتۋگە رۇقسات بەرمەدى. سودان مەيىلىنشە ءجيى جۇزدەسىپ تۇردىق. كەلگەن سايىن كيىم-كەشەك پەن تاتتىلەر اكەلەمىز. كانيكۋل كەزىندە قولحات جازدىرىپ ولاردى ۇيگە الىپ كەتۋگە رۇقسات بەردى. ءسويتىپ، بالالار ۇيىندەگى ەكى جىل دا سىناپتاي سىرعىپ ءوتتى. توعىزىنشى سىنىپتى ءتامامداعان سوڭ مارات پەن ازامات سامارداعى كوللەدجگە ءتۇستى، - دەيدى ەكاتەرينا.
بىرىنەن سوڭ ءبىرى ۇيلەندى
سامارداعى ۋچيليشەدە وقىپ ءجۇرىپ مارات ءبىر بۇرىمدىمەن كوڭىل قوستى. - گۇلفيانىڭ بيازى مىنەزىن ۇناتتىم. «بىرگە تۇرعىلارىڭ كەلسە، قارسىلىعىم جوق» دەگەنىم بار. ءبىراق بالا- شاعالارىڭ اجىراسۋ مەن بالالار ءۇيى تۋرالى ەستىمەيتىن بولسىن، - دەدى ەكاتەرينا الەكسەيەۆنا.
وسىدان سوڭ ەكى جاستىڭ نەكەسى قيىلىپ، كورشى- قولاڭ كەلىپ داستارحان باسىندا اقجارما لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. - سوسىن ۇلكەنىم قايرات شاڭىراق كوتەردى. جۇبايى ناستيا دا سونداي جاقسى قىز. ارتىنشا ازامات الەناعا، ۆاسيا ماياعا ۇيلەندى. قاي كەلىنىمدى السام دا جولىم بولدى، وزگەلەرگە دە سونى ءناسىپ ەتسىن. ازىرگە ۆولوديام بويداق، - دەيدى ايەل.
وسىلايشا، ەرلى-زايىپتى بەس ۇلدى قاتاردان قالدىرماي جەتكىزگەن. اشى سۋدى ەشبىرى تاتىپ الماعان، شىلىم دا شەكپەيدى. ءۇي شارۋاسىنا كەلگەندە تاپ-تۇيناقتاي، بالا كەزدەرىنەن ميحايل اگاپيتوۆتىڭ «العان زاتتى ورىندارىنا قويىڭدار» دەگەنىن ءبىر ءسات ەستەن شىعارماعان.
ەكى تىلدە ەركىن سويلەيدى
ەكاتەرينا اگاپيتوۆا قازىر اقجار اۋىلىنداعى فتيزيوپۋلمونولوگيا ورتالىعىندا جۇمىس ىستەيدى. ناۋقاستارمەن قازاق، ورىس تىلىندە ەركىن سويلەسەدى. - بىرىنشىدەن، عۇمىر بويى تارباعاتاي اۋدانىندا تۇردىم، ەكىنشىدەن، وتباسىمنىڭ ءوزى ينتەرناتسيونالدى عوي. تۋعان ۇلدارىم دا قازاقشاعا اعىپ تۇر. ودان قالسا، قايرات، مارات، ازامات، ۆاسيانىڭ جانۇياسى ەكى ۇلتتىڭ بايلانىسىنان ۇشتاستى، - دەيدى ەكاتەرينا اگاپيتوۆا.
اۆتور تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى