ەلوردا اۋماعىنا 389 موناكو كنيازدىگى سىيادى: الداعى ۋاقىتتا استانادا قانداي نىساندار سالىنادى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - بۇگىنگى ەلوردا كۇنى مەرەكەسىنە وراي قازاقپارات وقىرمان نازارىنا ەلىمىزدىڭ باس شاھارى تۋرالى قىزىقتى دەرەكتەر ۇسىنادى.

سونداي- اق، جاۋاپتى سالا وكىلدەرىنەن الداعى ۋاقىتتا نۇر- سۇلتاندا بوي كوتەرەتىن نىسانداردىڭ بەت- بەينەسى مەن سالىناتىن ورىندارى تۋرالى دا ءبىلىپ كوردىك.

باس شاھاردىڭ اۋماعى

اۋەلى ەلوردامىزدىڭ الىپ جاتقان اۋدانىنان باستاعاندى ءجون كوردىك. نۇر- سۇلتان قالاسىنىڭ اۋماعىنا تولىعىمەن 1700 ۆاتيكان ەلى، 389 موناكو كنيازدىگى جانە 37 ناۋرۋ رەسپۋبليكاسى سىيادى ەكەن. اۋماق ۇلكەن. دەگەنمەن ەلوردا الەمدەگى ەڭ ءىرى شاھارلاردىڭ ءبىرى چۇڭشيڭنەن (قىتاي) شامامەن 105، حاڭجوۋدان (قىتاي) 16 ەسە كىشى ەكەن. ەلىمىزدىڭ باس قالاسى 733 ,787 شارشى شاقىرىمدى الىپ جاتىر. بيىلعى مامىر ايىنداعى اقپارات بويىنشا نۇر- سۇلتاندا 1,2 ميلليوننان استام ادام تۇرادى.

قالا اۋماعى قالاي وزگەردى؟

ەندى تاريحي دەرەكتەرگە توقتالايىق. ماسەلەن، ەل استاناسىن الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋ كەزىندە قالا اۋماعى 24819 گەكتار بولعان. قالالىق ساۋلەت باسقارماسىنىڭ دەرەگىنشە، ەلوردا تەرريتورياسى بۇل ۋاقىتقا دەيىن ءۇش رەت وزگەرگەن. العاش رەت 2000 -جىلى 8 -تامىزدا سەلينوگراد جانە شورتاندى اۋداندارىنىڭ ءبىرشاما جەرلەرىن قوسۋ ەسەبىنەن استانا اۋماعى 45195 گەكتارعا ۇلعايىپتى. ال 2013 -جىلى 18- قاڭتاردا باس شاھاردىڭ 17,1 گەكتار جەرى سەلينوگراد اۋدانىنا وتكىزىلدى. ءبىراق سەلينوگرادتىڭ باسقا بولىگىنەن ەلوردا قاراماعىنا ءدال وسىنداي كولەمدەگى جەر بەرىلدى. وسىلايشا، استانا تەرريتورياسىنىڭ كولەمى بۇل جولى وزگەرىسسىز قالعان ەدى. الايدا وسىدان 5 جىل بۇرىن نۇر- سۇلتان قاراماعىنا سەلينوگرادتىڭ 8719 گەكتار جەرى ءوتتى. ساۋلەت باسقارماسىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس، بۇگىنگى تاڭدا ەلوردانىڭ جالپى اۋماعى - 78733 گەكتار.

ەلوردادا بوي كوتەرەتىن نىساندار

استانانى دامىتۋدىڭ 2030 -جىلعا دەيىنگى باس جوسپارىندا نۇر- سۇلتان قالاسى ەۋرازيانىڭ ىسكەرلىك، مادەني- عىلىمي ورتالىعى بولۋى ءتيىس ەكەنى كورسەتىلگەن. قالالىق ساۋلەت باسقارماسى باس شاھاردىڭ ينفراقۇرىلىمىن ىلگەرىلەتۋ جۇمىستارىندا بەلگىلى جاپون ساۋلەتشىسى كيس كۋروكاۆانىڭ جوسپارى مەن يدەياسى ساقتالاتىنىن مالىمدەدى. ياعني، تابيعات پەن ادامنىڭ تۇراقتى بايلانىسىنىڭ ۇيلەسىمى ەلوردا بەينەسىنەن كورىنىس تابۋى قاجەت. نۇر- سۇلتان كوپ ورتالىقتى مەگاپوليس بولادى. ءار اۋداننىڭ اۋماعىندا سول جەردىڭ تۇرعىندارىنا جاقىن ورنالاسقان جۇمىس ورىندارى، مادەني وشاقتار مەن دەمالىس ورىندارى، ساۋدا ۇيلەرى بوي كوتەرەدى. سونداي- اق، ءبىر- بىرىنەن بولەك ورنالاسقان بارلىق اۋدانداردى ءوزارا كولىك جولدارى بايلانىستىرادى.

ەندى ەلوردادا سالىناتىن نىسانداردى اتاپ وتەيىك. مىسالى، نۇر- سۇلتان قالاسىنداعى «مىڭجىلدىق» اللەياسى ءالى سالىنۋ ساتىسىندا. الداعى ۋاقىتتا مۇندا تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى، مادەنيەت، ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ وبەكتىلەرى، ساياباقتار مەن سكۆەرلەر بوي كوتەرەدى. بۇدان بولەك، «حان شاتىر» س و باتىس بولىگىندە تۇرعىن ءۇي، الەۋمەتتىك- مادەني نىساندار سالىنادى. تيىسىنشە، ينجەنەرلىك جانە كولىك ينفراقۇرىلىمى داميتىن بولادى. تاعى ايتا كەتەتىنى - بۇگىندە ماڭگىلىك ەل داڭعىلىنداعى نىساندار مەن وزگە دە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ شارالارى قولعا الىنعان.

وسى جۇمىستار ناتيجەسىندە اۋەجايدان قالاعا بەتتەيتىن جولداردىڭ بويىنا بيىك عيماراتتار سالىنباق. اتاپ ايتقاندا، تۇرعىن ءۇي جانە قوعامدىق ماقساتتاعى نىساندار بوي تۇزەيدى. ەڭ بيىك عيمارات 7 قاباتتان تۇرادى دەپ جوسپارلانعان. قۇرىلىس جۇمىستارىنا كىرىسپەس بۇرىن جاۋاپتى ورگاندار شەتەلدىك تاجىريبە مەن ساۋلەت ۇلگىلەرىن ەسكەرگەن كورىنەدى. قازىرگى تاڭدا سالىنۋى مۇمكىن نىسانداردىڭ قاسبەتتەرىن بەزەندىرۋ ستيلى بەكىتىلگەن. ساۋلەت باسقارماسىنىڭ اقپاراتىنا ساي، عيماراتتارعا ۇلتتىق ناقىشتاعى ەلەمەنتتەر بەينەلەنەدى. ولار گرانيت، ءمارمار، تراۆەرتين، مەتالل، قولا، فيبروبەتون سياقتى قۇرىلىس ماتەريالدارىنان جاسالماق.

باسقارما مالىمەتىنشە، قالانى دامىتۋ جوسپارىندا باسىمدىق تەك سول جاعالاۋعا بەرىلمەيدى. وڭ جاعالاۋداعى نىساندار دا كۇردەلى جوندەۋدەن وتەدى. ول ءۇشىن بۇگىننىڭ وزىندە تۇراقتى جۇمىس جۇرگىزىلەدى، دەپ اتاپ ءوتتى جاۋاپتى سالا وكىلدەرى. شاھاردىڭ باس جوسپارىنا سايكەس، ەلوردا تەرريتورياسى 6 جوسپارلاۋ اۋدانىنا بولىنگەن. ياعني، بۇل - وسى ورىنداردا جىل سايىن جوسپارعا ساي جاڭا نىساندار بوي كوتەرىپ، ينفراقۇرىلىمى جەتىلەدى دەگەن ءسوز. ءار اۋماقتىڭ بەلگىلەنگەن باسقارۋشى ءىرى ورتالىقتارى بار. اتاپ ايتساق، قالانى بىرنەشە جوسپارلاۋ اۋداندارىنا ءبولۋ - حالىقتىڭ قالا ورتالىعىنا قاراي ۇدەرە كوشۋىن باسەڭدەتۋ ماقساتىندا جاسالعان. جوسپارلاۋ اۋداندارىنداعى نىساندار قاتارىنا ساۋدا، ىسكەرلىك، كولىكتەرگە ارنالعان تۇراقتار مەن جولدار، مادەني جانە ويىن- ساۋىق ورتالىقتارى، سونداي- اق سپورت كەشەندەرى كىرەدى.

ەندى ءار جوسپارلاۋ اۋدانىنا، بولاشاقتا سالىنۋى مۇمكىن عيماراتتار مەن وزگە دە نىساندارعا جەكە- جەكە توقتالساق.

ورتالىق جوسپارلاۋ اۋدانى

اۋداننىڭ اۋماعى - 6506 گەكتار. مۇندا 14 اۆتوماگيسترال بار. اتالعان اۋماقتا الداعى ۋاقىتتا 10-17 قاباتتى عيماراتتار سالۋ جوسپارلانعان. ولار اۋماق قۇرامىنا كىرەتىن بوگەنباي باتىر، سارى ارقا، رەسپۋبليكا، تاۋەلسىزدىك، ب. مومىش ۇلى، قابانباي باتىر، ابىلايحان داڭعىلدارى مەن اسان قايعى، كەنەسارى، سارايشىق، اقجول، ش. بەيسەكوۆ كوشەلەرى بويىندا سالىنباق. سونداي- اق، ءۋاليحانوۆ، كەنەسارى، ش. جيەنقۇلوۆا، سەمبينوۆ كوشەلەرىندەگى ەسكى ۇيلەردى ءسۇرىپ، قىسقا مەرزىمدە 18 قاباتتى عيمارات سالۋ جوسپارلانعان. ونەركاسىپتەر مەن كاسىپورىنداردىڭ، تەحنوپاركتىڭ، وڭتۇستىك جانە ستەپنوي گاراج كووپەراتيۆتەرىنىڭ اۋماعىنداعى توزىعى جەتكەن از قاباتتى ۇيلەر سۇرىلەدى. ونىڭ ورنىنا 17 قاباتتان جوعارى باسپانا سالۋ كوزدەلگەن.

وڭتۇستىك- شىعىس جوسپارلاۋ اۋدانى

وڭتۇستىك- شىعىس جوسپارلاۋ اۋدانىنىڭ اۋماعى - 18818 گەكتار. بۇل اۋماقتىڭ وڭتۇستىگىندەگى شەكاراسى تەمىرجول ماگيسترالى، ال شىعىسى تۇران جانە سىعاناق داڭعىلدارىمەن شەكتەسەدى. نەگىزگى كوشەلەرى - قالداياقوۆ، ورىنبور جانە 24.

اۋدان ورتالىعى - «مىڭجىلدىق» اللەياسى. اتالعان اۋداننىڭ ەڭ كورىكتى جەرلەرىنىڭ ءبىرى - «مىڭجىلدىق» اللەياسى بولماق. ول بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىنان باستالىپ، نۇرلى جول ۆوكزالىنا دەيىنگى ارالىقتى قامتيدى. ساۋلەت باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، اللەيانى بويلاي 2-3 قاباتقا دەيىنگى تۇرعىن ۇيلەر مەن قوعامدىق ماقساتتاعى نىساندار سالىنادى. بۇل اۋداندا ورنالاسقان بىرەگەي وبەكتىلەر: حالىقارالىق دەڭگەيدە قىزمەت كورسەتەتىن مەديتسينالىق كلاستەر، سپورتتىق شارالاردى وتكىزۋگە ارنالعان 30 مىڭ ورىندىق ارەنا، جابىق كونكي ستاديونى، ۆەلوترەك.

وڭتۇستىك- باتىس جوسپارلاۋ اۋدانى

وڭتۇستىك- باتىس جوسپارلاۋ اۋدانىنىڭ الاڭى - 17095 گەكتار. اۋدان سىعاناق، تۇران داڭعىلدارى جانە بەيسەكوۆ كوشەسىمەن شەكتەسىپ جاتىر. ونىڭ ورتالىعى - قورعالجىڭ تاس جولىنان اينالما جولعا دەيىنگى ارالىق. سونىمەن قاتار ونىڭ قۇرامىنا «يلينكا» تۇرعىن الابى كىرەدى. ساۋلەت باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، مۇندا قىسقى جانە جازعى سپورت تۇرلەرى بويىنشا جابىق جانە اشىق وبەكتىلەر، حايۋاناتتار باعى، عارىش ورتالىعى، دەمالىس جانە بۇقارالىق ويىن- ساۋىق نىساندارى سالىنادى. ايتا كەتەيىك، بۇل اۋماقتا تاريحي ەسكەرتكىش - ەجەلگى بوزوق قالاشىعى ورنالاسقان.

سولتۇستىك- باتىس جوسپارلاۋ اۋدانى

جوسپارلاۋ اۋدانىنىڭ اۋماعى - 8160 گەكتار. اۋداننىڭ جارتىسىنا جۋىق جەرىن ونەركاسىپتىك جانە وندىرىستىك كاسىپورىندار الىپ جاتىر. ول وڭتۇستىگىندە ەسىل وزەنى، شىعىسىندا بەيسەكوۆ كوشەسى جانە سولتۇستىك- شىعىسىندا ءوندىرىس تاس جولىمەن شەكتەسەدى. مۇندا قالالىق زيرات ورنالاسقان. سونداي- اق، قوستاناي جانە كوكشەتاۋ باعىتتارىنداعى تەمىر جول وتەدى. اتالعان اۋماقتاعى سارى- بۇلاق بۇلاعىنىڭ جانىنا ىرگەلەس اۋماقتا كوپ قاباتتى قۇرىلىس سالۋ جوسپارلانۋدا. ساۋلەت باسقارماسى ول جەردەردە مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ نىساندارى مەن ءبىلىم وردالارىنىڭ قۇرىلىسى باستالاتىنىن ءمالىم ەتتى.

سولتۇستىك جوسپارلاۋ اۋدانى

اۋدان - 10135 گەكتاردى الىپ جاتىر. بۇل اۋماق ءوندىرىس جانە الاش تاس جولدارى، سونداي- اق اقجول كوشەسىمەن شەكارالاس جەردە ورنالاسقان. بۇل اۋماقتا دا نەگىزىنەن ونەركاسىپتىك جانە وندىرىستىك وبەكتىلەر ورنالاسقان. جوسپارعا ساي بۇگىندە سولتۇستىك جوسپارلاۋ اۋدانىنداعى توزىعى جەتكەن جەكە ۇيلەردى ءسۇرۋ ۇسىنىلىپ وتىر. سونىمەن قاتار، ساۋلەت باسقارماسى مۇندا ورنالاسقان ك-1-اينالىمىنا دەيىن از قاباتتى ۇيلەر سالىناتىنىن مالىمدەدى. بۇل اۋدان تولىعىمەن مەكتەپ جانە بالاباقشالارمەن قامتاماسىز ەتىلەدى دەپ جوسپارلانعان.

سولتۇستىك- شىعىس جوسپارلاۋ اۋدانى

بۇل اۋماق الاش تاس جولىنىڭ شىعىسى مەن تەمىر جول ماگيسترالىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە ورنالاسقان. باسقارما اقپارتىنا قاراعاندا، مۇندا تەك جولاۋشىلار تاسىمالىنا ارنالعان تەمىر جول ماگيسترالى عانا بولادى. اۋداننىڭ سولتۇستىگىنە جاڭا جارتىلاي اينالما جول سالۋ جوسپارلانعان. وندا قوسىمشا جۇك تەرمينالدارى دا بوي كوتەرمەك. قازىرگى تاڭدا بۇل تەرريتوريادا № 1 زاماناۋي يندۋستريالىق يننوۆاتسيالىق پارك ورنالاسقان. الداعى 13 جىلدا جەكە ۇيلەر سۇرىلەدى قالانىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماقساتىندا شاھاردىڭ باس جوسپارىنا سايكەس زارەچنىي كەنتىندەگى جەكە ۇيلەر سۇرىلەدى. اتاپ ايتقاندا، 2025 -جىلعا دەيىن - 30,7 گەكتار، ال 2035 -جىلعا دەيىن تاعى 18,5 گەكتار جەكە ۇيلەردى بۇزىپ، ورنىنا جاڭا عيماراتتار سالۋ كوزدەلگەن.

قالالىق ساۋلەت باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنە ساي، كوكتال ساياباعى ماڭايىندا ورنالاسقان ساياجايلار دا سۇرىلەدى. ماسەلەن، الداعى ءۇش جىلدا №189 كوشەدەن تومەن ورنالاسقان 67,3 گەكتار، ال 2035 -جىلعا قاراي №189 كوشەنىڭ جوعارعى بولىگىندەگى جالپى اۋماعى 63,4 گەكتار جەكە ءۇي سۇرىلەدى.

تۇرعىن ۇيگە قاجەتتىلىك وسەدى

ساۋلەت باسقارماسىنىڭ اقپاراتىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا نۇر- سۇلتان قالاسىن دامىتۋدىڭ 2035 -جىلعا دەيىنگى باس جوسپارى ازىرلەنۋدە. وندا شاھار حالقىنىڭ سانىنا قاتىستى بولجامدار ەسكەرىلەدى. ماسەلەن، 2030 -جىلعا قاراي ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ سانى 1,65 ميلليون، ال 2050 -جىلعا قاراي 2,4 ميلليون ادامدى قۇرايدى دەپ بولجانۋدا. وسى بولجامدارعا سايكەس، 2035 -جىلعا قاراي تۇرعىن ۇيگە قاجەتتىلىك 68,2 ميلليون شارشى مەتردى قۇرايدى. ياعني، الداعى 13 جىلدا قوسىمشا 41,3 ميلليون شارشى مەتر باسپانا سالۋ قاجەت. اتاپ ايتقاندا، جىلىنا 3 ميلليون شارشى مەتردەن استام اۋماقتى قامتيتىن تۇرعىن ءۇي بوي كوتەرۋى ءتيىس.

ساۋلەت باسقارماسىنىڭ دەرەگى بويىنشا، 2035 -جىلعا دەيىن تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن الدىن الا بەلگىلەنگەن اۋماقتار: - «مىڭجىلدىق» اللەياسى جانە قاراعاندى تراسساسىنىڭ وڭتۇستىگىندە ورنالاسقان «مەترو» ساۋدا ورتالىعى ماڭىندا قۇرىلىس جۇرگىزىلەدى. وندا 1020 گەكتار جەرگە 4803,5 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنباق. ول 130 مىڭ ادامدى باسپانامەن قامتاماسىز ەتەتىن بولادى.

- «تەلمان» تۇرعىن الابىنىڭ وڭتۇستىك بولىگىندە 928 گەكتار اۋماققا 70 مىڭ ادامعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى سالىنادى.

- استانانىڭ 130 مىڭ تۇرعىنىن باسپانامەن قامتۋ ماقساتىندا ماڭگىلىك ەل داڭعىلىنىڭ بويىندا 117,6 مىڭ شارشى مەتر اۋماققا كوپقاباتتى ۇيلەر سالىنادى.

- تۇران داڭعىلىنىڭ باتىس بولىگىندەگى 1066 گەكتار جەرگە 120 مىڭ ادامدى قامتيتىن تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپارلانعان.

- اسان قايعى كوشەسى بويىنداعى كوپقاباتتى ۇيلەردى قايتا جوندەۋدەن وتكىزۋ كوزدەلگەن. سونداي- اق، ول جەرلەرگە جوبا بويىنشا 30,7 مىڭ حالىقتى باسپانامەن قامتۋ ءۇشىن 1071,5 شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالۋ جوسپارلانعان.

سوڭعى 10 جىلدا سالىنعان جولدار

قالالىق ساۋلەت باسقارماسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، بۇگىندە ەلوردادا جالپى ۇزىندىعى 868,3 شاقىرىم بولاتىن اۆتوكولىك جولدارى بار. سوڭعى 10 جىلدا 100 شاقىرىمنان استام جول سالىنعان.

اۆتور: ءاليحان اسقار