تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلىندا ماڭعىستاۋ وبلىسى قالاي دامىدى
ازاقپارات وسى كەزەڭدە وبلىس حالقى قول جەتكىزگەن نەگىزگى كورسەتكىشتەرگە شولۋ جاسادى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلىندا ماڭعىستاۋ وبلىسىندا بالاباقشالار سانى 3 ەسە ارتتى. 1991-جىلى وڭىردە 113 بالاباقشا بولسا، 2021-جىلى ولاردىڭ سانى 331 گە جەتتى. سونىڭ ارقاسىندا وڭىردە 3-6 جاس ارالىعىنداعى بالالار مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن 100 پايىز قامتىلىپ وتىر.
اتالمىش كەزەڭدە ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەر سانى 2 ەسە وسكەن.
1991-جىلى وڭىردە 86 مەكتەپ بولسا، قازىر 171 ءبىلىم وشاعى بار. ماڭعىستاۋ وبلىسىن دامىتۋ جوسپارى بويىنشا الداعى 5 جىلدا 35 مەكتەپ سالىنۋى ءتيىس. بيىلدىڭ وزىندە 2 مەملەكەتتىك، 5 جەكەمەنشىك مەكتەپ اشىلعان.
30 جىلدىڭ بەدەرىندە ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ورتا ءبىلىم بەرەتىن كوللەدجدەردىڭ سانى 3 ەسە وسكەن. 1991-جىلى 10 كوللەدج بولسا، 2021-جىلى 27 گە جەتكەن. ءوڭىر دامىعان سايىن ءتۇرلى سالا بويىنشا كاسىبي ماماندار قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر.
تاۋەلسىزدىك جىلدارى ايماقتا 34 مادەني نىسان اشىلعان. اۋىلداردا مادەنيەت ۇيلەرى مەن تەاترلار اشىلىپ، بالالاردى ونەرلى جاستاردىڭ تالانتىن ۇشتاۋىنا مۇمكىندىك تۋدى. سولاردىڭ ىشىندە 2003-جىلى اشىلعان ن. ءجانتورين اتىنداعى وبلىستىق مۋزىكالىق-دراما تەاترى مەن 2009-جىلى قولدانىسقا بەرىلگەن «وتپان» مادەني كەشەنى جانە 2015-جىلى سالىنىپ بىتكەن «مەموريالدىق مۇراجاي» سياقتى نىسانداردىڭ شوقتىعى بيىك.
ەل تاۋەلسىزدىگىن العان تۇستان بەرى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 11 ميلليون 300 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى. اسىرەسە وبلىس ورتالىعىندا قارقىنى كۇشتى.
اقتاۋدا سوڭعى بەس جىلدا 11 جاڭا شاعىن اۋدان بوي كوتەرگەن. وڭىردەگى تۋريزم دەگەندە اقتاۋ جاعالاۋىندا بوي كوتەرگەن تۇتاس كۋرورتتىق ايماق ەسكە تۇسەدى.
جاڭا دەمالىس كەشەندەرى سالىنىپ، 2004-2020-جىلدار ارالىعىندا وڭىرگە كەلگەن تۋريستەر سانى 2,5 ميلليون ادامنان اسقان. ونىڭ 500 مىڭنان استام ادام شەتەلدىك تۋريستەر. 2007-جىلى ماڭعىستاۋدا مۇنايلى دەيتىن جاڭا اۋدان قۇرىلدى. بۇل تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى ەلىمىزدە قۇرىلعان العاشقى اۋدان ەدى.
و باستا ونداعى حالىق سانى 53 مىڭ بولسا، بۇگىندە 174 مىڭنان اسىپ وتىر. كەيىنگى 30 جىلدا وبلىس تۇرعىندارىنىڭ سانى ەكى ەسە ءوسىپ، 720 مىڭ ادامعا جەتتى. تۋۋ كورسەتكىشى بويىنشا وبلىس سوڭعى 4 جىلدا ەلىمىزدە كوش باستاپ تۇر.
وسىعان وراي جاڭا انا مەن بالا ورتالىعى پايدالانۋعا بەرىلىپ، پەرزەنتحانالار سالىندى. تابيعي وسىممەن قاتار وڭىرگە شەتەلدەن قانداستار دا كوپتەپ كوشىپ كەلدى. بۇل كورسەتكىش بويىنشا دا ماڭعىستاۋ الدا.
1991-جىلدان ماڭعىستاۋ وڭىرىندە 150 دەن استام دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى ىسكە قوسىلعان.
جەدەل-جاردەم اۆتوپاركى %100 جاڭارىپ، جاڭاوزەن قالاسىندا وزىق ۇلگىدەگى اۋرۋحانا مەن ەمحانالار پايدالانۋعا بەرىلدى.
30 جىلدا ايماقتا 1100 شاقىرىم جول سالىنىپ، ءۇش تەمىر جول ىسكە قوسىلدى. ماڭعىستاۋ شەكارالىق وبلىس بولعاندىقتان ءۇش مەملەكەتتىڭ اراسىن جالعايتىن «وزەن-بەرەكەت-گورگان» حالىقارالىق تەمىر جول ءدالىزى اشىلدى.
«جەزقازعان-بەينەۋ» تەمىر جولى سالىنىپ، «اتىراۋ-اقتاۋ» اۆتوكولىك جولى جاڭارتىلدى. ەلىمىزدى تۇركمەنستانمەن بايلانىستىراتىن «وزەن-تۇركىمەنستان» اۆتو جولى سالىندى. توقسانىنشى جىلدارى وبلىستاعى اۆتوموبيل جولدارىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 1778 شاقىرىم بولعان. سودان بەرى 1 مىڭ شاقىرىمنان استام جول سالىنىپ، 2 مىڭ شاقىرىمعا جۋىق جول جوندەۋ كوردى.
ماڭعىستاۋدىڭ مۇنايى سوۆەت زامانىندا يگەرىلىپ باستاعانىمەن، ءوڭىر حالقى تابيعي گازدىڭ يگىلىگىنە تەك تاۋەلسىزدىك جىلدارى عانا 100 پايىز قول جەتكىزە الدى. ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر بويىنشا، ماڭعىستاۋ وبلىسى بۇقارالىق سپورتپەن شۇعىلدانۋ كورسەتكىشى بويىنشا رەسپۋبليكادا الدىڭعى ورىندا تۇر.
جالپى قازاقستاندىقتاردىڭ بۇقارالىق سپورتپەن اينالىسۋ كورسەتكىشى 31 پايىز بولسا، ماڭعىستاۋ وبلىسىندا بۇل كورسەتكىش 36,4 پايىز.
تاۋەلسىزدىك جىلدارى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ونەركاسىپ ءوندىرىسىنىڭ كولەمى 6 ملن تەڭگەدەن 2,6 تريلليون تەڭگەگە دەيىن وسكەنى تۋرالى دەرەك بار. ونىڭ ىشىندە وڭدەۋ ونەركاسىبى 3 ميلليون تەڭگەدەن 183 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن وسكەن. ماڭعىستاۋ ءوڭىرى 2020-جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ونەركاسىپتىك ءوندىرىس كولەمى جاعىنان رەسپۋبليكادا ءۇشىنشى ورىندا تۇر.
ەلدە وندىرىلگەن مۇنايدىڭ %23 ى، تابيعي گازدىڭ %5,5 ى، ازوت مينەرالدى تىڭايتقىشتار ءوندىرىسىنىڭ %85 ى، كوكس پەن بيتۋم ءوندىرىسىنىڭ %25 ى، بور مەن ءدولوميتتىڭ %25 ى، پورتلاندتسەمەنتتىڭ %8,0 ى، وندىرىلەتىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ %4,5 ى كيەلى ماڭعىستاۋ جەرىندە شوعىرلانعان.
30 جىلدا ءوڭىر تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 3,3 جىلعا ۇزارعان. 1991-جىلى تۇرعىندار ورتا ەسەپپەن 67,8 جىل جاسايتىن بولسا، 2020-جىلى 71,1 جاسقا دەيىن ۇزارعان. تاۋەلسىزدىك تاڭى اتقان ساتتەن بەرى وبلىستا شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 4 ەسە ءوسىپ، 55 مىڭعا جەتكەن.
اتالمىش سالادا جۇمىسپەن قامتىلعاندار سانى 3 ەسە، ءونىم شىعارۋ كولەمى 14,5 ەسە ارتقان.