30 - قىركۇيەك. قازاقپارات كۇنتىزبەسى
قازاقستاندا ادىلەت ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنى
مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2012 -جىلدىڭ 20 - قازانىنداعى №164 جارلىعىمەن ادىلەت ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنىن اتاپ ءوتۋ بەلگىلەنگەن بولاتىن. دۇنيەجۇزىلىك اۋدارما كۇنى (اۋدارماشىلار كۇنى) 1991 -جىلى حالىقارالىق اۋدارماشىلار فەدەراتسيا (FIT) 30 قىركۇيەكتى حالىقارالىق اۋدارماشىلار كۇنى دەپ جاريالادى.
ەستە قالار وقيعالار
1919 -جىلى كيرريەۆكومنىڭ ماجىلىسىندە اسكەري- ريەۆوليۋتسيالىق كوميتەتتىڭ مۇشەسى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ادىلەت باسقارماسىن قۇرۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى بايانداماسى تىڭدالىپ، كيرريەۆكوم اسكەري- ريەۆوليۋتسيالىق كوميتەت جانىنداعى ادىلەت باسقارماسىن قۇرۋ تۋرالى قاۋلى قابىلداندى. قىرعىز (قازاق) ريەۆوليۋتسيالىق كوميتەتىنىڭ جارلىعىمەن ادىلەت ءبولىمى قۇرىلدى.
1920 -جىلى «مىسل» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق- ساياسي جۋرنالىنىڭ العاشقى سانى جارىق كوردى. ءار جىلدارى جۋرنال ءارتۇرلى اتاۋلارمەن شىعا باستادى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن جۋرنال «مىسل» دەپ اتالدى. باسىلىم بەتتەرىندە شولۋلار، ماقالالار، ساياسي، الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى وچەركتەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ حالىققا جولداۋلارى جانە ت. ب. جاريالانىپ تۇردى. سىبايلاس جەمقورلىققا، قىلمىسقا، ناشاقورلىققا قارسى باعىتتالعان ماتەريالدار ۇنەمى جاريالانىپ وتىرعان. اسىرەسە ەكونوميكا جانە قۇقىق سالاسىنداعى عالىمداردىڭ ماقالالارى ەرەكشە ورىن الادى. قازاق ءتىلى، مادەنيەتى، تاريحى، داستۇرلەرى ماسەلەلەرىنە كوپ كوڭىل ءبولىندى.
1992 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مينيسترلەر كابينەتى جاستار ءۇشىن مەملەكەتتىك «دارىن» سىيلىعىن تاعايىنداۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدادى.
1996 -جىلى قازاقستان يادرولىق سىناقتارعا جان- جاقتى تىيىم سالۋ تۋرالى شارت ماتىنىنە قول قويدى.
2011 -جىلى اقتاۋدا قالا كۇنىنە وراي ىنتىماق ورتالىق الاڭىندا قۇرمانعازىعا ارنالعان ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. اتقا وتىرعان كۇيشىنىڭ ءمۇسىنى تازا قولادان جاسالعان. تۇعىرىمەن قوسا ەسەپتەگەندە، ەسكەرتكىشتىڭ جالپى بيىكتىگى 11,7 مەتردى قۇرايدى. ەسكەرتكىشتىڭ اۆتورى - تانىمال ءمۇسىنشى كوشەر بايعازيەۆ.
2011 -جىلى قازاقستان، قىتاي، رەسەي، بەلارۋس، پولشا جانە گەرمانيا تەمىرجول ۆەدومستۆولارىنىڭ وكىلدەرى چۋنتسين قالاسىندا (وڭتۇستىك- باتىس قىتاي) ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى. قۇجاتتىڭ ماقساتى - چۋنتسين- سينتسزيان- ەۋروپا تەمىرجولىندا تۇراقتى قوزعالىس اشۋ جانە جاڭا ەۋرازيالىق قۇرلىقتىق «كوپىردىڭ» باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرۋ. تەمىرجول چۋنتسيننەن باستالىپ (وڭتۇستىك- باتىس قىتاي) ، الاشانكوۋ ستانساسىندا (ق ح ر س ۇ ا ا) قازاقستاننىڭ تەمىرجول ماگيسترالىمەن جالعانادى. سودان كەيىن قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس، پولشا اۋماقتارى ارقىلى گەرمانياداعى دۋيسبۋرگپەن قوسىلادى.
2013 -جىلى «قازاقپارات» اقپارات اگەنتتىگى مەن يسپانيانىڭ «EFE « حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىگىنىڭ اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. «ە ع ە» - Associated Press, United Press International, Thomson Reuters جانە Agence France-Presse سياقتى اگەنتتىكتەرمەن قاتار حالىقارالىق اقپارات اگەنتتىكتەرىنىڭ «ۇلكەن بەستىگىنە» كىرەتىن يسپان تىلىندەگى الەمدەگى جەتەكشى اقپاراتتىق- جاڭالىقتار اگەنتتىگى. اگەنتتىكتىڭ ءوز جاھاندىق تىلشىلەر جەلىسى بار، وندا وقيعالاردى الەمنىڭ 120 ەلىنەن تاۋلىك بويى جاريالاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن 3000 نان استام ماماندار جۇمىس ىستەيدى.
2013 -جىلى ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ يسپانيا كورولدىگى ۇكىمەتىنىڭ ءتوراعاسى ماريانو راحويعا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارىندا تۇتقىندالعان، قاراعاندى كونتسلاگەرىندە ۇستالعان 152 يسپاندىق اسكەري تۇتقىننىڭ مۇراعات قۇجاتتارىن تاپسىردى. ولار يسپانيانىڭ جەكەلەگەن ازاماتتارىنا تۋىستارىنىڭ تاعدىرى تۋرالى بىلۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
2014 -جىلى الماتىداعى ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىندا ۆاتيكان مۇراعاتىنان تابىلعان تۋىندىلاردىڭ فوتوكورمەسى اشىلدى. ۆاتيكان مۇراعاتىنان قازاقستان تاريحىنا قاتىستى باعا جەتپەس دەرەكتەر تابىلدى. قۇندى جادىگەرلەردى يتاليا ەلىنىڭ ريم قالاسىنا بارعان عىلىمي زەرتتەۋ توبى انىقتادى. زەرتتەۋ جۇمىستارى ۆاتيكان مەملەكەتىنىڭ مۇراعاتتارى مەن كىتاپحانالارىندا جۇرگىزىلگەن. ەكىنشى زەرتتەۋ توبىنىڭ قۇرامىندا كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح عىلىمدارىنىڭ پروفەسسورى رافيس ابازوۆ پەن «قازاقستان تاريحى مەن الەۋمەتتىك عىلىمدار» كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى كارمينە باربارو بولدى. تاريحشى پروفەسسور رافيس ابازوۆتىڭ ايتۋىنشا، زەرتتەۋ بارىسىندا ۆاتيكاننىڭ قۇپيا مۇراعاتىنان قازىرگى قازاقستان تەرريتورياسى بەدەرلەنگەن 6 بىرەگەي كارتا مەن 13-15 عاسىرلاردا ريم پاپاسىنىڭ تۇرىك قاعانىنا جازعان حاتى تابىلعان. كارتا 1684 -جىلى جاسالعان.
2015 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ كورمە زالىندا سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتار مەن قولجازبالار قورىنان يسلامنىڭ ۇلى عالىمدارى ەڭبەكتەرىنىڭ كىتاپ كورمەسى اشىلدى. بۇل شارا «الماتى - يسلام مادەنيەتىنىڭ استاناسى-2015» باعدارلاماسى اياسىندا ءوتتى. كورمەدە 12-18 عاسىرلارداعى قۇراننىڭ ەجەلگى قولجازبالارى، XVI عاسىرداعى سۇلەيمەن باقىرعانيدىڭ «حيكمەتتەرى» ، نيزامي، ناۋاي، ساعدي، حافيز، دجامي، فيزۋلي سىندى شىعىس اۆتورلارىنىڭ يسلام ءدىنى مەن پوەزياسىنا ارنالعان قولجازبالارى قويىلعان. قولجازبالار مەن كىتاپتار شاعاتاي، اراب جانە پارسى تىلدەرىندە ۇسىنىلدى.
2016 -جىلى KazSTSat جوباسى گۆادالاحارا قالاسىندا (مەكسيكا) وتكەن حالىقارالىق استروناۆتيكا كونگرەسىندە (ح ا ك-2016) ۇزدىك دەپ تانىلدى. «شاعىن عارىش اپپاراتتارى» سەسسياسىنىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارىن KazSTSat Earth جەردى قاشىقتىقتان زوندتاۋ سەرىگى، جوبالاۋ، قۇراستىرۋ جانە سىناۋ پروتسەستەرى قاتتى قىزىقتىردى. سونداي- اق، تولىق جوبالانعان، قۇراستىرىلعان جانە قازاقستاندىق ينجەنەرلەر سىناقتان وتكىزگەن كوپفۋنكتسيالى بورتتىق كومپيۋتەر، ەكسپەريمەنتتىك وپتيكالىق كامەرا جانە كۇن سەنسورى سىندى تەحنولوگيالىق پايدالى جۇكتەمەلەر ۇلكەن اسەر قالدىردى.
2017 -جىلى شىمكەنتتە قازاقستاننىڭ رەكوردتار كىتابىنىڭ «كينەس-2017» (گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنىڭ قازاقستاندىق انالوگى) جاڭا رەكوردى تىركەلدى. ناۋرىز الاڭىندا «التىن ءدان» كومپانياسى 1136 ك گ باۋىرساق ازىرلەدى. ولاردى دايىنداۋ ءۇشىن 750 ك گ ۇن، 400 ليتر ماي، 60 كگ قانت جانە 150 ليتر ءسۇت قاجەت بولدى. بارلىعى 10 قازاندا دايىندالدى. سالماق ارنايى تارازىمەن ولشەنگەن. رەكورد جاي عانا جاسالىپ قويماي، ارنايى كوميسسيا دا تىركەلگەنىن راستايتىن سەرتيفيكاتتى شىمكەنت قالاسىنىڭ باسشىسى عابيدوللا ءابدىراحىموۆ چەمپيوندارعا تابىس ەتتى.
2018 -جىلى تاشكەنتتە قازاق حالقىنىڭ بىرىگۋىنە ۇلكەن ۇلەس قوسقان جانە باۋىرلاس حالىقتار اراسىنداعى دوستىقتى جاريالاعان ۇلى قازاق سۋدياسى، قوعام قايراتكەرى تولە ءبيدىڭ 355 جىلدىعى كەڭىنەن اتاپ ءوتىلدى. ءىس- شاراعا قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى، جەرگىلىكتى قازاق دياسپوراسى جانە تۇركىستان وبلىسىنان ارنايى كەلگەن دەلەگاتسيا قاتىستى.
2019 -جىلى VI باكۋ حالىقارالىق كىتاپ كورمە- جارمەڭكەسى اياسىندا م. ف. احۋندوۆ اتىنداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا قازاقستان حالقىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى، ونىڭ سالت- ءداستۇرى، ەكونوميكاداعى، ساياساتتاعى، الەۋمەتتىك سالاداعى جەتىستىكتەرى، كلاسسيكالىق جانە قازىرگى زامانعى پروزا مەن پوەزيانىڭ ادەبي بايلىعى تۋرالى ءبىلىمدى تاراتۋدى ماقسات ەتكەن قازاقستان ادەبيەتى مەن مادەنيەتى ورتالىعى اشىلدى.