تابيعات اپاتىنان 2 كۇن بۇرىن اۆستراليالىق استرونوم الاپات ءزىلزالا بولاتىنىن بولجاعان
بىرەۋلەر اقشالاي جيناسا، باسقالارى كەرەك- جاراق پەن ماماندارىن جونەلتۋگە كىرىسكەن. ءزىلزالادان زارداپ شەككەن وڭىرلەرگە قانداي كومەك كورسەتىلىپ جاتىر؟ كەيىنگى 90 جىلدا بولماعان الاپات جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن الەم ەلدەرى بىرىنەن سوڭ ءبىرى كومەك جونەلتىپ، تۇرىك اعايىندار مەن سيريا جۇرتىنا قولداۋىن بىلدىرۋدە.
تۇركيا بيلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، زارداپ شەككەن وڭىردە قازىر 24 مىڭنان اسا قۇتقارۋشى جۇمىلدىرىلعان. ولاردىڭ سانى ساعات ساناپ ارتىپ كەلەدى. سوڭعى ەكى كۇندە ىزدەستىرۋ- قۇتقارۋ جۇمىستارىنا ەرىكتى رەتىندە قاتىسۋعا 110 مىڭنان استام ادام ءوتىنىش بەرگەن. ماماندار تۇرعىنداردان قاۋپتى ايماققا كولىكپەن بارماۋدى سۇراپ وتىر. ويتكەنى جەردە قىرتىسى وپىرىلىپ، تەمىر تۇلپارلار سوندا ءتۇسىپ كەتكەن. سول سەبەپتى گۋمانيتارلىق كومەكتى ارنايى بەكەتتەرگە اكەپ تاستاۋعا كەڭەس بەرىلدى.
ىستامبۇل اۋەجايى. ينە شانشار ورىن جوق. مىڭداعان ادام ەلدىڭ وڭتۇستىگىنە اتتانىپ، جاپا شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋگە دايىندىقپەن كەلگەن. اراسىندا ۆولونتەرلەر مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ مۇشەلەرى بار. جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان بولەك وزگە ەلدەر دە قولداۋ ءبىلدىرىپ جاتىر. بۇگىندە تۇركياعا 45 مەملەكەتتەن، سونىمەن قوسا ب ۇ ۇ، ەۋرووداق پەن ناتو سەكىلدى ۇيىمداردان كومەك كورسەتۋ تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەن. سولاردىڭ قاتارىندا رەسەي دە بار.
دانيل مارتىنوۆ، رەسەيدىڭ توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى:
- تۇركياعا ۇشىپ كەلگەن ايەروموبيلدى بولىمشەمىزدە 100-دەن اسا ادام بار. ولاردىڭ بارلىعى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ماماندار. تاجىربيەسى مول. بۇدان بولەك ءبىز ەندوسكوپ، رادار سەكىلدى ارنايى جابدىق تا الىپ كەلدىك. بۇل زاماناۋي قۇرىلعىلاردىڭ كومەگىمەن 4,5 مەتر تەرەڭدىكتە جاتقان ادامداردى ىزدەپ تابۋعا بولادى.
وسى ساعاتقا كەلىپ تۇسىكەن مالىمەت بويىنشا، ۇيىندىلەر استىنان 8 مىڭ ادام قۇتقارىلدى. بۇل جۇمىستاردى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى قيىنداتىپ وتىر. ويتكەنى ءزىلزالادان زارداپ شەككەن وڭىرلەردە قار جاۋىپ تۇر. العاشقى جەر سىلكىنىسى بولعان گازيانتەپتە تۇندە اۋا تەمپەراتۋراسى مينۋس 7 گرادۋسقا دەيىن، ال تاۋلى ايماقتاعى ەلدى مەكەندەردە مينۋس 15-كە دەيىن تومەندەيدى. سوندىقتان قيراندىلار استىندا قالىپ قويعان ادامداردىڭ ءۇسىپ قالۋ قاۋپى بار دەيدى ماماندار. بۇل رەتتە دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى قۇرباندار سانى 8 ەسە ارتۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتەدى. دەسە دە قۇتقارۋشىلار ءىز- ءتۇزسىز جوعالىپ كەتكەندەردىڭ بارلىعى تابىلمايىنشا، ىزدەستىرۋ جۇمىستارىن توقتاتپايمىز دەپ وتىر.
سيريادا قۇرباندار سانى ارتۋى مۇمكىن
رەسمي مالىمەت بويىنشا، سيريادا جەر سىلكىنىسىنەن كوز جۇمعاندار سانى 1600-دەن استى. قۇتقارۋشىلار قۇرباندار سانى الدەقايدا كوپ بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتەدى. ويتكەنى 12 جىلعا سوزىلعان قاقتىعىستان ءالى ەسىن جيناپ ۇلگەرمەگەن اراب ەلىندەگى جاعداي ءزىلزالاعا دەيىن دە وتە اۋىر ەدى. ۇكىمەت ەلدىڭ بۇكىل اۋماعىن باقىلاپ وتىرعان جوق. ساراپشىلار تابيعات اپاتىنان كەيىن وسى سيريادان كورشى تۇركياعا اعىلعان بوسقىندار ءنوپىرى ارتۋى مۇمكىن- دەگەن بولجام جاساۋدا.
تۇركيادا اپاتتى ايماقتا مەكتەپتەر ۋاقىتشا جابىلدى
تۇركيانىڭ تابيعات اپاتىنان زارداپ شەككەن 11 پروۆينتسياسىندا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى ۋاقىتشا جابىلدى. شەنەۋنىكتەر ءزىلزالادان امان قالعان مەكتەپ، جاتاقحانالار مەن سپورت نىساندارىنىڭ ءتىزىمىن جاسادى. باسپاناسىنان ايىرىلعاندار ۋاقىنشا سول جەرلەرگە جايعاستىرىلادى. گازيانتەپ پەن كاحرامانماراشتاعى اۋەجايلار جولاۋشىلار ءۇشىن قىزمەت جاسامايتىن بولدى. مۇندا تەك گۋمانينيتارلىق جۇك تيەلگەن ۇشاقتار عانا قونادى. حاتاي اۋەجايى دا اپاتتان زارداپ شەكتى. سوندىقتان اۋە ايلاعىنان ۇشاقتار ۇشىپ جاتقان جوق.
ال يسكەندەرۋن كەمەجايىندا جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن ءورت شىققان. الدىن الا مالىمەت بويىنشا، جۇك كونتەينەرلەرىنىڭ ءبىرى اۋدارىلىپ، سالدارىنان ءورت شىققان. قازىر قىزىل جالىندى اۋىزدىقتاۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر.
تۇركياداعى سەيسمولوگتىڭ بولجامى
تابيعات اپاتىنان 2 كۇن بۇرىن اۆستراليالىق استرونوم فرەنك حۋگەربيتس تۇركيا مەن سيريا شەكاراسىندا الاپات ءزىلزالا بولاتىنىن بولجاعان. العاشقى جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن 300-دەن اسا جەراستى ءدۇمپۋى تىركەلگەن. ماماندار قاۋىپ ءالى سەيىلگەن جوق دەپ وتىر.
مارگاريتا سەگۋ، سەيسمولوگ:
- 7,8 بالدىق ءزىلزالانىڭ كۇشىن 20 ميلليارد كەلى جارىلعىش زاتتىڭ سالدارىمەن سالىستىرۋعا بولادى. بۇل حيروسيماعا تاستالعان اتوم بومبالارىنىڭ مىڭ ەسە قاۋىپتى. سول سەبەپتى دە تۇركياداعى تابيعات اپاتىنان وسىنداي وراسان زور شىعىن كەلگەن. وكىنىشكە قاراي، الداعى ۋاقىتتا مۇندا 6,5 بالدان جوعارى جەر سىلكىنىسى تاعى قايتالانۋى مۇمكىن. تۇركيا سەيسميكالىق بەلسەندىلىگى جوعارى ايماقتا ورنالاسقان. سوندىقتان قازىر ساراپشىلار ءزىلزالا بولعان ايماقتاعى قۇرىلىستاردىڭ ساپاسىنا قاتىستى ءتۇرلى سىن ايتۋدا. ىستامبۇلدا جاڭا ۇيلەر جەر سىلكىنىسىنە توتەپ بەرەتىندەي تالاپتارعا ساي سالىنعان. الايدا ەلدىڭ وڭتۇستىگىندە ەسكى قۇرىلىس كوپ. كوبى 2000- جىلدارعا دەيىن بوي كوتەرگەن نىساندار.
www.24.kz