بولاشاقتا قازاقستان حالقىنىڭ 25 پايىزى الماتى اگلومەراتسياسىندا تۇرادى

الماتى. قازاقپارات - ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالىندا الماتى اگلومەراتسياسىن اۋماقتىق دامىتۋدىڭ ءوڭىرارالىق سحەماسى جايلى جاڭا قۇجات جاريالاندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

 بۇل قۇجاتتا ەڭبەكشىقازاق، جامبىل، ىلە، قاراساي، تالعار اۋدانى، قاپشاعاي قالالىق اكىمشىلىگى كىرەتىن الماتى اگلومەراتسياسىنا تۇسىنىك بەرىلەدى.

جالپى، الماتى اگلومەراتسياسىنىڭ اۋماعىندا 5 قالا جانە 5 اۋداننىڭ 183 اۋىلدىق ەلدى مەكەنى ورنالاسقان. قاراساي جانە تالعار اۋداندارىنىڭ اۋماقتارى اگلومەراتسيا قۇرامىنا تولىعىمەن كىردى.

2025 -جىلعا قاراي اگلومەراتسيالىق بايلانىستى دامىتۋ ايماقتارىندا حالىق سانىنىڭ 3234 مىڭعا دەيىن نەمەسە % 16,2 (450,7 مىڭ ادامعا) وسەدى دەپ بولجانىپ وتىر. سونىڭ ىشىندە قالا حالقى % 17,3 (نەمەسە 345,5 مىڭ ادام)، اۋىل حالقى % 13,3- عا (105,2 مىڭ ادام) ارتادى. حالىق قۇرىلىمىنداعى قالا تۇرعىندارىنىڭ ۇلەس سالماعى شامالى ارتادى. وسىلايشا، 2025 -جىلعا قاراي قالالىق جەرلەردە - 2339,3 مىڭ ادام، اۋىلدىق جەرلەردە - 894,7 مىڭ ادام تۇرادى.

2035 -جىلعا قاراي الماتى اگلومەراتسياسى حالقىنىڭ سانى باستاپقى جىلمەن سالىستىرعاندا % 35,6 نەمەسە 991,7 مىڭ ادامعا ارتادى.

جوبالاۋدىڭ بولجامدى مەرزىمىنە قاراي (2050 - جىل) الماتى اگلومەراتسياسىندا 4530,8  مىڭ ادام نەمەسە بۇكىل رەسپۋبليكا حالقىنىڭ % 24,5 - ى تۇراتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، قالالىق جەرلەردە 3351,9 مىڭ ادام، ال اۋىلدىق جەرلەردە - 1178, 9 مىڭ ادام تۇراتىن بولادى. الماتى اگلومەراتسياسى حالقىنىڭ بارلىق سانىنىڭ ءوسۋ قارقىنى 2050 -جىلعا قاراي % 62,8- عا جەتەدى. الماتى اگلومەراتسياسىنىڭ قارقىندى اگلومەراتسيالىق پروتسەستەرى ايماعىنا - 148 ەلدى مەكەن، بەلسەندى ايماققا - 31 ەلدى مەكەن، ال ءالسىز اگلومەراتسيالىق پروتسەستەر ايماعىنا 10 ەلدى مەكەن كىرىپ تۇر.

«الماتى اگلومەراتسياسى حالقى سانىنىڭ ارتۋى تابيعي جانە ميگراتسيالىق وسىمگە بايلانىستى. حالىقتىڭ كوشى- قون اعىنى ارتقان جانە تابيعي ءوسىمى جالعاسقان جاعدايدا، الماتى قالاسى حالىق سانىنىڭ ءوسۋ قارقىنى بويىنشا كوشباسشىلار قاتارىندا قالا بەرەدى. الەۋمەتتىك، ينجەنەرلىك، كولىكتىك ينفراقۇرىلىمنىڭ، اۋماقتىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى مەن ەڭبەك نارىعىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرمەستەن ەلدىڭ باسقا وڭىرلەرىنەن حالىقتىڭ اعىلۋى جۇيەسىز سيپاتقا يە بولادى. وسىعان بايلانىستى قازىرگى ۋاقىتتا الماتى قالاسىنىڭ باستى پروبلەماسى حالىق تىعىزدىعى بولماق» دەلىنگەن قۇجاتتا.

الماتى قالاسىنىڭ اۋماقتىق ءوسۋىن رەتتەۋ ءۇشىن مىناداي باعىتتار ۇسىنىلادى:

1) سولتۇستىك باعىتتا:

قاپشاعاي قالاسىنىڭ بازاسىندا كونترماگنيت قالا جانە ونىڭ الماتى قالاسىنا الەۋەتتى باعدارلانعان حالىقتىڭ ماڭىزدى بولىگىن «كەيىن تارتۋعا» قابىلەتتى اۋماقتىق رەسۋرستارىن قۇرۋ كوزدەلگەن. ويتكەنى، سولتۇستىككە قاراي جىلجىعاندا سەيسميكالىق قاۋىپ ازايادى. سەبەبى، قاپشاعاي قالاسى ماڭىنداعى اۋماقتىڭ سەيسميكالىق قاۋپى الماتى قالاسىنا قاراعاندا 2 بالعا تومەن.

سونداي- اق، تاۋدان قاشىقتاۋ شاماسىنا قاراي اۋماق اۋاسىنىڭ جەلدەتىلۋىنىڭ جاقسارۋى، سۋ رەسۋرستارىنىڭ قورى (جەر ءۇستى، جەر استى)، قاپشاعاي سۋ قويماسىنا ىرگەلەس اۋدانداردا قۇندى اۋىل شارۋاشىلىق جانە قورىق اۋماقتارىنىڭ بولماۋى، حالىقتىڭ سۋ جاعاسىنداعى دەمالىسىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن جاعدايدىڭ جاقسارۋى تاعى بار.

G-4 City ءتورت سەرىكتەس قالا قۇرىلىسىنىڭ جوبالارىن ىسكە اسىرۋدى يتەراتسيالىق ءتاسىل نەگىزىندە جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ءبىرىنشى كەزەڭدە ينفراقۇرىلىمعا سالىنعان قاراجاتتى ەسكەرە وتىرىپ، Gate City قالاسىن سالۋ ۇسىنىلادى. جوبانى ىسكە اسىرعان جاعدايدا Gate City قالاسىنىڭ حالىق سانى 2035 - جىلعا قاراي 60 مىڭ ادامدى قۇرايدى.

2050 -جىلعا قاراي وڭىردە قالىپتاسقان الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق جاعدايعا بايلانىستى قۇرىلعان قونىستار نەگىزىندە قالعان سەرىكتەس قالالاردى سالۋدىڭ ورىندىلىعىن قاراستىرۋ قاجەت. بۇل رەتتە جاڭا سەرىكتەس قالالاردىڭ قۇرىلىسى الماتى قالاسىنىڭ ازىق- تۇلىك بەلدەۋىن دامىتۋ قاجەتتىگىن ەسكەرە وتىرىپ، قۇندى اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىنىڭ قىسقارۋىنا، سونداي- اق ەكولوگيالىق جاي- كۇيىنىڭ ناشارلاۋىنا جانە ينفراقۇرىلىمعا جۇكتەمەلەردىڭ ۇلعايۋىنا اكەپ سوقپاۋى كەرەك.

الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق سيپاتتامالاردى ەسكەرە وتىرىپ، جاڭا ىلە قالاسىن سالۋدىڭ ورىندى ەكەنىن 2050 -جىلعا قاراي قاراۋ قاجەت؛

2) وڭتۇستىك باعىتتا:

رەكرەاتسيالىق ماقساتتاعىلارىن قوسپاعاندا، قۇرىلىستىڭ بارلىق تۇرلەرىن شەكتەۋ؛

3) شىعىس جانە باتىس باعىتتاردا:

باتىستا - ۇزىناعاش اۋىلىنىڭ بازاسىندا الماتى قالاسىنىڭ كونترماگنيتىن قالىپتاستىرۋ، كولىكتىك- لوگيستيكالىق فۋنكتسيالاردى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن قايتا وڭدەۋدى دامىتۋ كوزدەلگەن.

شىعىستا - اگلومەراتسيانىڭ ىقپال ەتەتىن ايماعىندا ورنالاسقان شەلەك اۋىلىن الەۋەتتى كونترماگنيت قالاعا اينالدىرۋ كەرەك.

قاسكەلەڭ، تالعار سەرىكتەس قالالارىن، وتەگەن باتىر اۋىلىن كولىك- لوگيستيكالىق فۋنكسيالار جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن قايتا وڭدەۋ ورتالىعى ەتۋگە جانە جەتىگەن اۋىلىن كولىك- لوگيستيكالىق ورتالىققا اينالدىرۋ، تۇرگەن مەن ەسىك قالالارىن رەكرەاتسيا، تۋريزم جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ ورتالىعى رەتىندە دامىتۋ كەرەك.

ۇسىنىلىپ وتىرعان شارالار وزەك- قالاعا كوشى- قون اعىنىن رەتتەۋگە ىقپال ەتەدى. كونترماگنيت قالالار حالىقتىڭ كوشى- قون اعىنىن وزىنە تارتادى.

قۇجات 13 - جەلتوقسانعا دەيىن تالقىلاۋدا بولماق.

اۆتور گۇلميرا عوسمانالي