قازاقپارات كۇنتىزبەسى: 21- قاراشا
اتاۋلى كۇندەر
بۇكىل الەمدىك سالەمدەسۋ كۇنى
1973-جىلدان اتالىپ وتەدى. بۇل كۇندى وتكىزۋ يدەياسىن امەريكانىڭ نەبراسكا شتاتىندا تۇراتىن اعايىندى مايكل مەن برايان ماككورماك ۇسىندى. بۇل «قىرعيقاباق سوعىس» ءورشىپ تۇرعان كەزدە، حالىقارالىق تەكەتىرەستى كۇشەيتۋگە قارسىلىق پەن نارازىلىق بەلگىسى بولاتىن. «قاراپايىم دا ءتيىمدى امال تابۋ قاجەت» دەپ شەشكەن جىگىتتەر اقجارقىن كوڭىلمەن الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە سالەم حاتتار جونەلتەدى. ولاردىڭ يدەياسى قولداۋ تابادى. سودان باستاپ جىل سايىن 21- قاراشادا بۇكىل الەمدىك سالەمدەسۋ، قۋانىش، جىلى لەبىزدەر مەن كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇي كۇنى اتاپ وتىلەدى.
دۇنيەجۇزىلىك تەلەۆيزيا كۇنى
1996-جىلى 21- قاراشادا ب ۇ ۇ شتاب-پاتەرىندە وتكەن تۇڭعىش دۇنيەجۇزىلىك تەلەۆيزيا فورۋمىنىڭ قۇرمەتىنە سول جىلى ب ۇ ۇ- نىڭ باس اسسامبلەياسى جاريالاعان.
ەستە قالار وقيعالار
1988-جىلى ماسكەۋدە ارال تەڭىزىنىڭ كۇندەرى اشىلدى. تەڭىز ايماعىنداعى ەكولوگيالىق جاعداي قوعامنىڭ الاڭداۋشىلىعىن تۋعىزدى.
2005-جىلى قازاقستاندىق «قازاقستان- انتاركتيدا-2005» سپورتتىق ەكسپەديتسياسىنىڭ كومانداسى جەردىڭ ەڭ سۋىق قۇرلىعىنداعى ەكىنشى شىڭدى باعىندىرىپ، وعان قازاقستاننىڭ استاناسى قۇرمەتىنە «استانا» دەگەن ات قويدى. ەكسپەديتسيا قۇرامىندا كاسىبي الپينيستەرمەن قاتار، اۋەسقويلار دا بولدى.
2005-جىلى تارازدا يسلام ويشىلى، ءدىن زەرتتەۋشىسى، اقىن، اعارتۋشى سايد ماحمۇد ات-ءتارازيدى ەسكە الۋ شارالارى بولىپ ءوتتى.
عالىم تۇرعان ۇيگە ەسكەرتكىش تاقتا ورناتۋ جانە وبلىس ورتالىعىندا ءبىر كوشەنىڭ اتىن بەرۋ تۋرالى شەشىم 1995-جىلى قاراشادا سايد ماحمۇد ات-ءتارازيدىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالىپ تاراز قالاسىندا قازاقستان جانە وزبەكستان عالىمدارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيادا قابىلدانعان بولاتىن. اتاقتى عالىم 1923-1930-جىلدارى تۇرىپ، ەڭبەك ەتكەن تارازداعى مەدرەسە مەن ءابدىقادىر كونە مەشىتىندە سالتاناتتى جاعدايدا ەسكەرتكىش تاقتا ورناتىلدى. قالاداعى بۇرىنعى پرولەتار كوشەسى ەندى سايد ماحمۇد ات-ءتارازيدىڭ ەسىمىمەن اتالادى. عالىمدى ەسكە الۋ شارالارىن وتكىزۋگە قالاداعى وزبەك ۇلتتىق ورتالىعى دا اتسالىستى.
2006-جىلى جيدەباي شاتقالىندا سەمەي وبلىسىنداعى ابايدىڭ مەملەكەتتىك ادەبي-مەموريالدىق كەشەنى قۇرىلىمىنىڭ ءبىر بولىگى - اقىن، اتاقتى فيلوسوف، تالانتتى كومپوزيتور شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ رەسپۋبليكاداعى تۇڭعىش مۇراجايى اشىلدى. ەكسپوزيتسيا «اڭشى ءۇيى» دەپ اتالىپ، وتكەن عاسىردىڭ 30-جىلدارىندا قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان اقىننىڭ ءومىربايانى مەن شىعارماشىلىعىن تولىقتاي اشاتىن ماتەريالدار جيناعى توپتاستىرىلعان.
2007-جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سلوۆاكيا رەسپۋبليكاسىنىڭ 1- دارەجەلى «قوس اق كرەست» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. بۇل وردەندى براتيسلاۆادا ن. نازاربايەۆتىڭ اتالعان ەلگە مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا سلوۆاكيا پرەزيدەنتى يۆان گاشپاروۆيچ تابىس ەتتى.
سونداي-اق نۇرسۇلتان نازاربايەۆ سلوۆاكيا رەسپۋبليكاسىنىڭ «التىن بياتەك-2007» قۇرمەتتى مەرەيتويلىق ناگراداسىمەن ماراپاتتالدى. ءوز كەزەگىندە سلوۆاكيا پرەزيدەنتى ي. گاشپاروۆيچ تە قازاقستاننىڭ 1- دارەجەلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.
2008-جىلى ىستانبۇلدا پارلامەنت ءتوراعالارىنىڭ كونفەرەنسياسىندا ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان جانە تۇركيا اراسىندا تۇركىتىلدەس ەلدەردىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىن (تۇركپا) قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى.
2012-جىلى الماتىداعى «عىلىم ورداسى» ر م ك- دا قازاقستان عىلىمىنىڭ تاريحى، سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتار، ارحەولوگيا، تابيعات مۇراجايى دەگەن ءتورت مۋزەي اشىلدى.
ارحەولوگيا مۋزەيىنىڭ اشىلۋى ⅩⅩ عاسىردىڭ 20- جىلدارىنان باستاپ، قازاقستاندىق عالىمداردىڭ جۇمىسىمەن، وتاندىق ارحەولوگيا عىلىمىنىڭ دامۋ بارىسىمەن تىكەلەي بايلانىستى.
2012-جىلى «التىن ادام-2012» سىيلىعىندا جىلدىڭ ۇزدىك دارىگەرى نوميناتسياسىندا حالىقارالىق دارەجەدەگى كارديوحيرۋرگ يۋري پيا جەڭىمپاز اتاندى. وعان التىن باتىردىڭ مۇسىنشەسى جانە سەرتيفيكات بەرىلدى.
2013-جىلى يۋنەسكونىڭ شتاب-پاتەرىندە باس اسسامبلەياداعى دۇنيەجۇزىلىك مادەني جانە تابيعي مۇرانى قورعاۋ بويىنشا كونۆەنتسياسىنىڭ اياسىندا دۇنيەجۇزىلىك مۇرا كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرىن سايلاۋ ءوتتى. داۋىس بەرۋ قورىتىندىسى بويىنشا، يۋنەسكو اياسىندا جۇرگىزىلگەن شارالار، جۇمىستى بەلسەندى ءارى ناتيجەلى جۇرگىزۋدىڭ ناتيجەسىندە جانە ونىڭ ءتۇرلى ورگاندارىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان ءبىرىنشى رەت 2013-2017-جىلدارعا ارنالعان كەزەڭگە دۇنيەجۇزىلىك مۇرا كوميتەتىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلاندى.
2014-جىلى قازاقستان ۇلتتىق بانكى اينالىمعا «انا» ەستەلىك مونەتاسىن شىعاردى. التىن جالاتىلعان جانە نومينالى 500 تەڭگە كۇمىس مونەتالاردا ادام قۇندىلىعىن كورسەتۋگە ارنالعان «جۇرەكتەن جۇرەككە» سەرياسىنا جاتادى.
2015-جىلى گوللانديانىڭ روتتەردام قالاسىندا قازاقستان استاناسىنىڭ قۇرمەتىنە «استانا» الاڭى اشىلدى.
2016-جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بالانىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا «111» تەگىن جەلىسى جۇمىس ىستەي باستادى. اتالعان نومىرگە حابارلاسقان بالا ءوزىنىڭ قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلعانى تۋرالى حابارلاي الادى. بايلانىس ورتالىعى تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيدى.
2018-جىلى باكۋدە ازەربايجان-قازاقستان جاستار فورۋمى اشىلدى. بۇل ەكى ەلدىڭ جاستار ساياساتى، جۇزەگە اسىپ جاتقان ستارتاپ-جوبالار تانىستىرىلعان العاشقى فورۋم.
2018-جىلى ۇلت تاريحى جانە ەلىمىزدىڭ دۇنيەجۇزى تاريحىنداعى ءرولىن وبەكتيۆتى ءتۇسىنۋدىڭ قاجەتتىلىگىنە ارنالعان قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى.