ەلباسى ەستەلىگىنەن: 20 جىل بۇرىن استانا اتاۋى قالاي پايدا بولدى
ويتكەنى وسىدان 20 جىل بۇرىن، 1998 -جىلدىڭ 6 -مامىرىندا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى - اقمولا قالاسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى - استانا قالاسى دەپ قايتا اتاۋ تۋرالى» جارلىققا قول قويعان بولاتىن.
جالپى «استانا» اتاۋىنىڭ ءوزى قازاققا ىقىلىمنان ەتەنە تانىس. ەندەشە جاڭا ەلوردانىڭ اتاۋىن تاڭداۋدا دا تاعىلىمدى تاريحىمىزدى جاڭعىرتىپ، باياندى بولاشاعىمىزعا بەت بۇرعانداي قادام جاساپتىق. جاس استانا قىسقا مەرزىم ىشىندە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ناق سيمۆولىنا اينالىپ، جالپىۇلتتىق دامۋعا تىڭ سەرپىن بەردى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا استانا - قازاقتىڭ ابىرويىنا اينالدى. وسى اتاۋدىڭ ءوزى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا تيەسىلى ەكەنى بەلگىلى.
پرەزيدەنت استانا جايىنداعى ءوزىنىڭ «ەۋرازيا جۇرەگىندە» اتتى كىتابىندا بىلاي دەپ ەسكە الادى:
«بۇعان دەيىن دە بۇل قالانى قالاي اتاۋ تۋرالى ءسوز كوپ بولدى. ءتۇرلى ۇسىنىستار ايتىلدى. قالانى ەلدىڭ اتىمەن قازاقستان دەپ اتاۋ جونىندە، باسقا دا، سونىڭ ىشىندە نۇرسۇلتان دەپ اتاۋ كەرەك دەگەن دە ۇسىنىستار بولدى. بۇل قالا، قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسى مەنىڭ ماقتانىشىم ەدى، سوندىقتان ونىڭ اتاۋىن سان قۇبىلتۋعا جول بەرە المايتىن ەدىم. وندا اقمولانى قالاي اتاعان، ءدال ايتقاندا قالاي دەپ قايتا اتاعان ءجون؟ ول اتاۋ قازاقستاندىقتاردىڭ، ەلىمىزدىڭ بارشا ۇلتى مەن ۇلىسىنىڭ عانا ەمەس، كىرپياز شەتەلدىكتەردىڭ دە كوڭىلىنەن شىعۋى كەرەك. مۇمكىن قاراوتكەل دەرمىز؟ الماتى وزىمەن ءبىر اتتاس الماتى شاتقالىنىڭ اتىمەن اتالعان عوي. الدە ەسىل مە؟ سارىارقا ما؟ ءبىراق كوكەيگە قونار ەمەس. ءوزىمىزدىڭ ءداستۇرلى، قالاۋلى، ءبىراق تىم ەسكى اتاۋلارىمىز بۇگىنگى استانانى كوشىرۋمەن جانە قازاقستاندا ءجۇرىپ جاتقان باسقا دا زور وزگەرىستەرمەن بايلانىستى جالپى كوڭىل اۋانىنا جاۋاپ بەرە الماي تۇرعاندىعىنان بولار. شىنىن ايتقاندا، استانانىڭ اتىن اۋىستىرۋ ۇدايى ويىمنان شىقپاي، ات ىزدەۋمەن بولدىم. ءسويتىپ جۇرگەندە ءبىر جولى... ءبىر جولى تۇندە، دالىرەك ايتسام، ساعات تۇنگى ەكىدە استانا دەگەن اتاۋ ويىما ساپ ەتىپ، كوكەيىمە قونا كەتكەنى. استانا دەگەنىمىز استانا! قازاقشا ادەمى ەستىلەدى. قوماقتى، اۋىز تولادى، قىسقا دا نۇسقا، اۋەزدى. ورىسشا دا، اعىلشىنشا دا سولاي ەستىلەدى. بۇل اتاۋدا باتىلدىق، مىعىمدىق جانە ايقىندىق رەڭك بار. استانا! ءسويتىپ، ءتۇن ورتاسىندا كەلگەن وي قازاقستان استاناسىنىڭ جاڭا اتاۋى استانا كوكەيگە ءبىرجولاتا ۇيالادى. استانا وسى ءسوزدىڭ تۋرا ماعىناسىندا ناعىز استاناعا اينالدى. جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەت قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسىنا.
ايتپاقشى، سول كۇنى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى استانا قالاسىندا سارىارقا جانە الماتى اۋداندارىن قۇرۋ تۋرالى» جارلىق قابىلداندى. ءسويتىپ، استانا قالاسىنىڭ كارتاسىندا ەكى اۋدان پايدا بولدى. ولار استانانى ەكى ءبولىپ تۇرعان جوق، قايتا ءبىرتۇتاس بىرىكتىرىپ تۇر...»؛
وسىلايشا، باس قالاعا استانا اتى بەرىلدى. قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسىن اباتتاندىرۋ ءىسى اسا قارقىن الدى. ەلباسى ۇسىنعان «استانا» يدەياسىنىڭ جۇزەگە اسۋ بارىسىنا وراي سول كەزدەگى ەلوردا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ بىلاي دەپ ەسكە العان ەدى:
«ءبىر كۇنى ەلباسىنى ۇزاق ساپاردان كۇتىپ الدىق. تۋرا اۋەجايدا پرەمەر-مينيستر ەكەۋىمىزدى ماشيناسىنا وتىرعىزىپ الدى. ەلوردا اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى ويدىڭ پىسكەن كەزى. كەزدەسۋلەردە دە بۇل تۋرالى ايتىپ جۇرگەن. ءبىراز ءۇنسىز وتىرىپ... «مۇمكىن، استانا دەپ اتارمىز؟ قاناتتى ءسوز سياقتى. بولاشاققا دەگەن تالپىنىسىمىزدىڭ سيمۆولى بولار ەدى» دەدى.
ادەتتەگىدەي، پرەزيدەنتتىڭ سوزىنەن كەيىن ءبىز ءبىراز ءۇنسىز قالدىق. نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى «بۇگىن رەزيدەنسياعا كەلىڭدەر. سوندا سويلەسەمىز» دەدى. كەشكە اڭگىمە جالعاستى. استانا ءۇشىن پرەزيدەنت بىرنەشە مىسالدار كەلتىردى. ءبىراق زاڭ بويىنشا، قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ قولداۋى كەرەك بولاتىن. قولداۋ كورسەتىلدى دە. 1998 -جىلعى 6 -مامىردا قالالىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا دەپۋتاتتار قالا اتاۋىن استاناعا اۋىستىرۋ تۋرالى ءبىرجاقتى شەشىم قابىلدادى. بۇدان كەيىنگى كەزدەرى دە استانانىڭ قالا مارتەبەسىنە سايكەس جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جالعاسىن تاپتى. ەلوردانىڭ تورىنەن قازاقتىڭ ءۇش ۇلى تۇلعاسى تولە، قازىبەك جانە ايتەكە بيلەرگە ەسكەرتكىش تۇرعىزىلىپ، بابالار الدىنداعى ۇلكەن ءبىر پارىز ورىندالدى».
بيىلعى جىلى 20 جىلعا تولىپ وتىرعان استانا شىن مانىندە تاۋەلسىزدىكتىڭ تىرەگى، ۇلتتىق جاڭعىرۋدىڭ وزەگى بولدى دەسەك ءدوپ ايتقانىمىز. ويتكەنى ازات ەل عانا ايبارلى استاناسىن سالىپ، ونى الەمگە ايگىلەپ، داڭقىن شىعارادى.
ەلباسىنىڭ «تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ استاناسى ەتىپ اقمولانى تاڭداۋدا ماڭىزى كەم بولماعان ايقىنداۋشى فاكتورلاردىڭ ءبىرى - بۇل قالا كەلە-كەلە وسى وراسان زور قۇرلىقتىڭ قۋاتتى بايلانىستىرۋشى ورتالىعىنا اينالاتىندىعى ەدى» دەپ ايتقانى بار ەدى. بۇگىنگى استانانىڭ كەلبەتى پرەزيدەنتتىڭ وسى ءسوزىنىڭ شىندىققا اينالعانىن دالەلدەيدى.