2022-جىلدان دەكرەتكە بايلانىستى بىررەتتىك تولەمنىڭ شەكتى مولشەرى وسەدى
قازاقپارات «مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ تۋرالى» ق ر زاڭىنىڭ تالاپتارىنا سۇيەنە وتىرىپ، اتالمىش تولەمنىڭ ەڭ جوعارعى شەگىن ەسەپتەپ شىعاردى.
ق ر ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى ۇسىنعان مالىمەت بويىنشا، مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان جۇكتىلىككە جانە بوسانۋعا، جاڭا تۋعان بالانى اسىراپ الۋعا بايلانىستى تابىسىنان ايىرىلعان جاعدايلاردا تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەمنىڭ مولشەرى الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جۇرگىزىلگەن تابىسقا تىكەلەي بايلانىستى بولادى.
مۇنى قاراپايىم تىلمەن تۇسىندىرسەك، بىلاي بولادى. الەۋمەتتىك اۋدارىم جۇرگىزىلەتىن تابىس مولشەرى كەمىندە ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ ءبىر ايلىق كولەمىنەن از بولماۋى كەرەك. ال جوعارعى شەگى ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ 7 ەسەلىك مولشەرىنەن ارتپاۋعا ءتيىس.
ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ مولشەرى 2021-جىلى 42500 تەڭگە بولعان كەزدە الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جاسالاتىن تابىس مولشەرى 42500 - 297500 تەڭگە ارالىعىندا بولدى. ال 2022-جىلدان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرى 60000 تەڭگەگە كوتەرىلەدى. دەمەك الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جۇرگىزىلەتىن تابىستىڭ مولشەرى سايكەسىنشە 60000 - 420000 تەڭگە ارالىعىندا بولادى.
دەكرەتتىك دەمالىسقا بايلانىستى تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەمنىڭ مولشەرى ءار ادامنىڭ تابىسىنا قاراي، وسى اتالعان شەكتەردەن شىعارىلماي ەسەپتەلەدى.
ونىڭ فورمۋلاسى مىناداي:
تولەمنىڭ مولشەرىن ءبىلۋ ءۇشىن سوڭعى 12 ايداعى ورتاشا ايلىق تابىس مولشەرىن جۇمىسقا قابىلەتسىزدىك كۇندەر سانىنىڭ ءتيىستى كوەففيتسيەنتىنە كوبەيتىپ، ودان %10 زەينەتاقى جارنالارىن شەگەرۋ كەرەك (بۇل 10 پايىز زەينەتاقى شوتىڭىزعا تۇسەدى). ال جۇمىسقا قابىلەتسىزدىك كۇندەر سانىنىڭ كوەففيتسيەنتى پاراق بەرىلگەن كۇندەر سانىن وتىزعا ءبولۋ ارقىلى ايقىندالادى. ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىق پاراعى 126 كۇنتىزبەلىك كۇنگە بەرىلسە، وندا كوەففيتسيەنت 126/30=4,2 تەڭ بولادى. سوندا دەكرەتكە بايلانىستى بىررەتتىك تولەمىن ەسەپتەۋ فورمۋلاسى - ايلىق تابىس×4,2-%10.
مىسالى، دەكرەتتىك دەمالىس الاتىن ازاماتتىڭ ايلىق تابىسى سوڭعى 12 ايدا 450000 تەڭگە بولدى دەيىك. 450000 تەڭگە ×4,2- %10 = 1701000 تەڭگە. الايدا بۇل شەكتى مولشەردەن اسىپ كەتەدى. ويتكەنى الەۋمەتتىك اۋدارىم جاسالاتىن ايلىق تابىستىڭ ەڭ جوعارى مولشەرى 2022-جىلدان باستاپ 420000 تەڭگە بولاتىنىن ايتتىق. مۇنى فورمۋلاعا سالساق، 420000 تەڭگە ×4,2- %10 =1 587600 تەڭگە. 1701000 تەڭگە - 1587600 تەڭگە = 113400 تەڭگە. بۇل ارتىلعان سومانى مەملەكەت تولەمەگەنىمەن، جۇمىس بەرۋشىڭىز تولەۋى مۇمكىن. تەك ول ءۇشىن جۇمىسقا تۇرعان كەزدە قول قويعان ەڭبەك شارتىڭىزدا وسى ماسەلە ايقىن كورسەتىلۋى كەرەك.
«اتالعان الەۋمەتتىك تولەمنىڭ مولشەرى ءاربىر ادامعا جەكە ەسەپتەلەدى. ونى ايقىنداۋ ءۇشىن ورتاشا ايلىق تابىستى جانە سوڭعى 12 ايدا الەۋمەتتىك اۋدارىمدار جۇرگىزىلگەن ەڭبەككە جارامسىزدىق كۇندەرى سانىنىڭ كوەففيتسيەنتىنە كوبەيتىپ، شىققان سومادان 10 پايىز زەينەتاقى اۋدارىمىن شەگەرۋ قاجەت»، - دەپ ءتۇسىندىردى مينيسترلىكتىڭ ماماندارى.
ياعني، ءبىز كورسەتكەن فورمۋلاداعى ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىق كوەففيتسەنتى مىندەتتى تۇردە «4,2» مانىندە بولماۋى مۇمكىن. ول شاما اركىمدە ءارقالاي بولۋى ىقتيمال دەگەن ءسوز.
قورىتىپ ايتساق، 2022-جىلدان باستاپ دەكرەتتىك دەمالىسقا شىققان ادامعا تولەنەتىن ءبىر رەتتىك الەۋمەتتىك تولەمنىڭ ەڭ جوعارعى مولشەرى 1587600 تەڭگە بولماق. ال 2021-جىلدىڭ اياعىنا دەيىن ونىڭ مولشەرى 1124550 تەڭگە كۇيىندە قالادى.