18-مامىر. قازاقپارات كۇنتىزبەسى
اتاۋلى كۇندەر
قازاقستانداعى «تۇركى جازۋى» كۇنى
2014 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ شەشىمىمەن 18-مامىر «تۇركى جازۋى كۇنى» دەپ جاريالانىپ، ۇكىمەت شەشىمىمەن بەكىتىلدى. بۇل داتانىڭ تاڭدالۋ سەبەبى، ءدال وسى كۇنى ەجەلگى تۇركى سوزدەرى جازىلعان كۇلتەگىننىڭ كوك تاسىنىڭ كوشىرمەسى موڭعوليا دالاسىنان استاناعا اكەلىنگەن بولاتىن.
كونە تۇركى جازۋى - رۋنا نەمەسە سىنا جازۋى دەپ اتالادى. كونە تۇركى جازۋىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى ورتالىق ازيا اۋماعىندا كوپ تابىلعان. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ بەلگىلىسى سولتۇستىك موڭعوليا جەرىندەگى ورحون، سەلەنگا، تولى وزەندەرىنىڭ بويىنان تابىلعان تاستاعى جازۋلار. رۋنا جازۋلارى تۇرىكتەردىڭ اتاقتى بيلەۋشىلەرى بىلگە قاعان، كۇلتەگىن، تونىكوكتىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان. ەرتەدەگى تۇرىك جازۋىن تۇڭعىش رەت XVIII عاسىردىڭ 20-جىلدارىندا I پەترگە قىزمەت ەتكەن نەمىس عالىمى د. مەسسەرشميدت پەن وعان ەرىپ جۇرگەن شۆەدتىڭ تۇتقىن وفيتسەرى ي. سترالەنبەرگ ەنيسەي اڭعارىندا اشتى. ولار سكانديناۆيانىڭ رۋنالىق جازۋىمەن ۇقساستىعىنا قاراپ، ونى «رۋنالىق» جازۋ دەپ اتادى. اتاۋ ونشا ءدال بولماعانىمەن، قولايلى بولىپ شىقتى جانە عىلىمدا وسى اتاۋ ورنىعىپ قالدى.
1889 -جىلى ن. م. يادرينتسيەۆ سولتۇستىك موڭعوليادا، ورحون وزەنىنىڭ اڭعارىنان رۋنا جازۋلارى بار وراسان زور قۇلىپتاستاردى تاپتى. تابىلعان تەكستى وقۋدىڭ كىلتىن العاش تاپقان دات عالىمى ۆ. تومسەن، ال جازبالاردى العاش رەت وقىعان ورىس تۇركولوگى ۆ. رادلوۆ بولدى. حالىقارالىق مۋزەيلەر كۇنى 1977 -جىلدان باستاپ جىل سايىن الەمنىڭ 150 دەن استام ەلىندە اتالىپ وتەدى. وسى كۇنى بارلىق مۋزەيلەردە اشىق ەسىك كۇنى وتەدى. قازاقستاندا 224 مۋزەي بار.
دۇنيەجۇزىلىك سپيد- كە قارسى ۆاكسينالاۋ كۇنى
1997 -جىلى 18- مامىردا ا ق ش پرەزيدەنتى بيلل كلينتون بالتيمورداعى مورگان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەكتەرى الدىندا ءسوز سويلەدى. ول ءوز سوزىندە عىلىم مەن تەحنولوگيا داۋىرىندە جاڭا ماقساتتار قويۋعا شاقىردى. وسى ماقساتتاردىڭ ىشىندە ول ج ي ت س (سپيد) - كە قارسى ەكپە جاساۋدى اتاپ، ا ي ت ۆ- عا قارسى ءتيىمدى ەكپەنىڭ ج ي ت س- ءتى جويا الاتىنىن ءمالىم ەتتى. العاش رەت دۇنيەجۇزىلىك ج ي ت س- كە قارسى ەكپە كۇنى ءبىر جىلدان كەيىن، 1998 -جىلى اتاپ ءوتىلدى.
قىرىم حالىقتارىن دەپورتاتسيالاۋ قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى
1944 -جىلدىڭ 18-مامىرىندا ك س ر و بيلىگى ورگاندارىنىڭ زاڭسىز ايىپتارىمەن قىرىمنان تاتارلار، سونداي- اق نەمىستەر، ارمياندار، بولگارلار، گرەكتەردى دەپورتاتسيالاۋ باستالدى. 200 مىڭنان استام قىرىم تاتارى وزبەكستان، قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان جانە سىبىرگە جەر اۋدارىلدى.
ەستە قالار وقيعالار
1992 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ امەريكا قۇراما شتاتتارىنا العاش رەت رەسمي ساپارمەن باردى. ساپار بارىسىندا ەلباسى ا ق ش پرەزيدەنتى دجوردج بۋشپەن، مەملەكەت حاتشىسى دج. بەيكەرمەن، قورعانىس ءمينيسترى ر. چەينيمەن، قارجى ءمينيسترى ن. برەيديمەن، اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ە. مەنديگانمەن، ورتالىق بارلاۋ باسقارماسىنىڭ ديرەكتورى ر. گەيتسپەن، سەناتورلارمەن، «شيەۆرون» كورپوراتسياسىنىڭ ءتوراعاسى ك. دەررمەن كەزدەسۋلەر وتكىزدى.
1996 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اقىن، جازۋشى ولجاس سۇلەيمەنوۆكە «قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى» كۋالىگىن جانە توسبەلگىسىن تابىس ەتتى.
2001 -جىلى استانا قالاسىنداعى ل. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە كۇلتەگىن ەسكەرتكىشىنىڭ عىلىمي كوشىرمەسى ورناتىلىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 10 جىلدىعىنا ارنالعان «بايىرعى تۇركى مادەنيەتى: جازبا ەسكەرتكىشتەر» تاقىرىبى بويىنشا حالىقارالىق عىلىمي- تەوريالىق كونفەرەنتسيا ءوز جۇمىسىن باستادى.
2007 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى كونستيتۋتسياعا ەل پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىگىنە قاتىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزدى. تۇزەتۋلەرگە سايكەس، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سايلانۋ قۇقىعىنا شەكتەۋ قولدانىلمايدى.
2011 -جىلى شىمكەنتتە سالتاناتتى تۇردە مەملەكەتتىك رامىزدەر الاڭى اشىلدى. وندا گرانيتتەن جاسالعان ق ر ەلتاڭباسى، تاۋەلسىزدىك تۋرالى دەكلاراتسيا جانە ەل كارتاسى ورناتىلعان.
2011 -جىلى بولگاريانىڭ ەكونوميكالىق، مادەني، تۋريستىك ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى پلوۆديۆ قالاسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى كونسۋلدىعى سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. ول قازىرگى قازاقستانعا قىزىعۋشىلىق تانىتاتىن بولگاريالىقتار ءۇشىن اقپاراتتىق ورتالىققا اينالىپ، ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ دامىپ كەلە جاتقانىنا ايعاق بولدى.
2012 -جىلى وزبەكستاننىڭ ناۋاي وبلىسى نۇراتا جەرىندە ايتەكە بي كەسەنەسى رەسمي اشىلدى. بۇل ەكى باۋىرلاس حالىق - قازاق پەن وزبەكتىڭ تۋىستىق جانە دوستىق قارىم- قاتىناسىنىڭ اشىق جانە جارقىن بەلگىسى بولىپ وتىر. كەشەندە كەلۋشىلەرگە ارنالعان قوناق ءۇي، عيباداتحانا جانە مۇراجاي بار.
2012 -جىلى ق ر ۇلتتىق بانكى ديزاينى وزگەرتىلگەن 10000 تەڭگەلىك بانكنوتانىڭ اينالىمعا شىعارىلعانىن حابارلادى.
2015 -جىلى م. ح. دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى ت م د- نىڭ 130 ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسىن قوسقان ەۋرازيا قاۋىمداستىعىنا كىردى. ونى قابىلداۋ تۋرالى شەشىم سانكت- پەتەربۋرگتە ازەربايجان، ارمەنيا، بەلارۋس، قازاقستان، قىرعىزستان، مولدوۆا، رەسەي، تاجىكستان، وزبەكستان جانە ۋكراينا ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ رەكتورلارى مەن وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن ەۋرازيا قاۋىمداستىعىنىڭ ⅩⅢسەزىندە قابىلداندى.
2015 -جىلى ەلەنا بەزرۋكوۆا (مۋسيەنكو) لوندون كىتاپ جارمەڭكەسىنە (London Book Fair-2015) قاتىسقان العاشقى قازاقستاندىق جازۋشى بولدى. وسى جارمەڭكەگە قاتىسۋدىڭ نەگىزگى اسپەكتىسى «London Book Fair-2015» اياسىندا وتكەن ە. بەزرۋكوۆا مەن ۆ. تيحوميروۆانىڭ «پروەكتيۆتىك گرافيكا، ءبىرىنشى البوم» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى. كىتاپ 2014 -جىلى لوندون قالاسىندا «Hertfordshire Press» بريتاندىق باسپا ۇيىنەن شىققان.
2016 -جىلى قازاق ادەبيەتىنە قوسقان سۇبەلى ۇلەسى جانە بەيبىتشىلىك پەن ازاماتتىق كەلىسىمدى نىعايتۋعا باعىتتالعان بەلسەندى قوعامدىق قىزمەتى ءۇشىن اقىن، جازۋشى، قوعام قايراتكەرى ولجاس سۇلەيمەنوۆكە «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» التىن جۇلدىزى تابىس ەتىلدى.
2017 -جىلى بەلگىلى اكتەر، رەجيسسەر ءاسانالى اشىموۆكە «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» اتاعىن تابىس ەتىلدى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز اتىنان جانە مەملەكەت اتىنان ا. ءاشىموۆتى قۇتتىقتاپ، ونىڭ تەاتر مەن كينوداعى تابىستى ەڭبەگىن اتاپ كورسەتتى.
2020 -جىلى الەمگە تانىمال قازاقستاندىق ءانشى ديماش قۇدايبەرگەننىڭ كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە ارنالعان ءانى QQ Music قىتايلىق مۋزىكا پلاتفورماسىندا التىن سەرتيفيكاتتاۋ يەلەندى. «We Are OnE « («ءبىز بىرگەمىز» ) كومپوزيتسياسىنىڭ اۆتورلارى - Gao Shang/Shang Yang (ءسوزى) ي Dong Nan/Tang Yi (مۋزىكاسى).
2020 -جىلى قازاقستاندىق جانسايا ابدۋمالىك 7,5 ۇپايمەن شاحماتتان الەمنىڭ ءبىرىنشى چەمپيونى ۆيلگەلم ستەينيتستى ەسكە الۋعا ارنالعان بليتس- شاحماتتان FIDE Online Steinitz Memorial 2020 ونلاين- جارىسىنىڭ ۇزدىك ۇشتىگىنە كىردى.