قازاقپارات كۇنتىزبەسى: 16- جەلتوقسان
اتاۋلى كۇندەر
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى - تاۋەلسىزدىك كۇنى
1991-جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭعا قول قويدى. قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى جاريالاندى.
تاۋەلسىزدىك ارقاسىندا قازاقستان ەگەمەن ەل رەتىندە ءوز بەتىنشە ىشكى-سىرتقى ساياساتتى جۇرگىزەتىن، ءوز اۋماعىندا بيلىكتى تولىق يەلەنگەن تاۋەلسىز دەموكراتيالىق جانە قۇقىقتىق مەملەكەت مارتەبەسىنە يە بولدى. دەموكراتيالانۋ جولىنداعى باعىت قازاقستاندى ەگەمەن، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە، قازاق حالقى ۇلتتىق ءتىلىن، مادەنيەتىن، ءداستۇرىن ساقتاپ، ءوز باستامالارى مەن ەرەكشەلىكتەرىن جاڭعىرتا الاتىندىعىن جاريا ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى.
سونداي-اق، بۇل كۇن 1986-جىلى الماتىدا بولعان جەلتوقسان وقيعاسىن ەسكە الۋ كۇنى. قازاق جاستارى س س ر و باسشىلىعىنىڭ ساياساتىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، ۇلتتىق مۇددە مەن قۇقىقتىڭ تاپتالۋىنا قارسى شىقتى. بۇل - باتىرلىق پەن پاتريوتتىقتىڭ نىشانى بولدى. وسى وقيعا قازاقستان حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلىسىن ايقىن كورسەتىپ، رەسپۋبليكا الدىنداعى ەڭ بيىك ماقساتتى - ەگەمەن ەلدىككە ۇمتىلىستى كورسەتتى.
ەستە قالار وقيعالار
1991-جىلى «قازاقپارات» (قازتاگ) الەمگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى جاريالانعانىن حابارلادى.
1994-جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ ءوز رەزيدەنتسياسىندا ەۋرووداق كوميسسياسىنىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى وكىلى روبەرت كرەمەردىڭ سەنىم گراموتاسىن قابىلدادى.
ەلباسى الماتىدا ەۋرووداق وكىلدىگىنىڭ اشىلۋى قازاقستان مەن ەۋروپا اراسىنداعى ەكونوميكالىق، ساياسي بايلانىستاردىڭ دامىپ، ەۋروپالىق سەرىكتەستەرمەن ساۋدا-ساتتىق، ىسكەرلىك قاتىناستاردىڭ جولعا قويىلۋىنا ەداۋىر كومەك كورسەتەدى دەپ اتاپ ءوتتى.
1996-جىلى الماتىداعى رەسپۋبليكا الاڭىندا تاۋەلسىزدىك مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى بولدى.
1996-جىلى الماتىدا بەسجۇلدىزدى «انكارا» قوناق ءۇيىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. اتالعان شاراعا قازاقستان مەن تۇركيانىڭ پرەزيدەنتتەرى قاتىستى.
1997-جىلى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق بانكى ۇلى جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان قۇنى 20 تەڭگەلىك مەتال ەستەلىك شاقالارىن اينالىمعا شىعاردى.
2000-جىلى الماتىدا ابىلاي حانعا ەسكەرتكىش اشىلدى. ەسكەرتكىش اۆتورى، ءمۇسىنشى - نۇرلان دالبايەۆ.
ابىلاي حان، ءابىلمانسۇر (1711-1781) - قازاق حانى. ارعى تەگى جوشى حان، بەرگى بابالارى قازاق ەلىنىڭ نەگىزىن سالعان ءاز-جانىبەك، ودان سوڭ ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم حان، سالقام جاڭگىر حان. ابىلاي - جاڭگىر حاننىڭ بەسىنشى ۇرپاعى.
2006-جىلى باتىس قازاقستان وبلىسى قازتالوۆ اۋدانى جالپاقتال اۋىلىندا وتكەن عاسىردىڭ قىرقىنشى جىلدارى جۇمىس اتقارعان «قازاق حالقىن قۇتقارۋ ۇيىمى» («سويۋز سپاسەنيا كازاحسكوگو نارودا») اتتى جاستار ۇيىمىن قۇرۋشىلاردىڭ اتى جازىلعان ەسكەرتكىش تاقتا اشىلدى. قوزعالىستىڭ 14 بەلسەندى جاستارىنىڭ اتى جازىلعان ەسكەرتكىش تاقتانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا تۋىستارى مەن جاقىندارى قاتىستى. وداقتىڭ باسقارۋشىسى عۇبايدوللا انەسوۆ 1941-جىلى جەلتوقساندا تۇتقىندالىپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن، قالعان قاتىسۋشىلارى ۇزاق مەرزىمگە تۇرمەگە قامالدى. جالپاقتال كوشەلەرىنىڭ بىرىنە ع. انەسوۆتىڭ اتى بەرىلدى.
2011-جىلى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ استانا قالاسىندا «ماڭگىلىك ەل» سالتاناتتى قاقپاسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىستى.
2014-جىلى بەلگىلى قازاقستاندىق دراماتۋرگ جانە جازۋشى دۋلات يسابەكوۆ شىڭعىس ايتماتوۆ اتىنداعى حالىقارالىق سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اتاندى. ماراپاتتاۋ سالتاناتى لوندون قالاسىنداعى بريتان پارلامەنتىنىڭ عيماراتىندا ءوتتى.
2016-جىلى قازاقستاننىڭ تاريحىندا العاش رەت تاۋەلسىزدىك كۇنىندە مەملەكەتتىك تۋى انتاركتيدانىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسى - ۆينسون شىڭىنا (4892 م) ورناتىلدى. پوليارلىق ەكسپەديتسيا قاتىسۋشىلارى - بەلگىلى الپينيستەر ماعجان ساعىمبايەۆ پەن ءىلياس عالىمبەكوۆ اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىقتارىنا قاراماستان، ۆينسون شىڭىنا شىقتى. ۆينسون شىڭى ءوزىنىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا بايلانىستى «7 summits» الپينيستىك باعدارلاماسىنىڭ كۇردەلى بيىكتىكتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.
2016-جىلى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي استانادا جاڭا 25 قىرلى مونۋمەنتتى اشتى.
«تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى» مونۋمەنتى - بولاتتان ورىلگەن قاڭقانى تابيعي تاستان قاشالعان قاپتامامەن وراۋ ارقىلى تۇرعىزىلعان كوپبۇرىشتى فيگۋرا. ونى سالۋعا 1319 تاس جۇمسالدى. سونىڭ 1069 ى بىرەگەي ولشەمدە جەكە-جەكە قاشالىپ جاسالدى، ال 250 ءى تيپتىك تاستار بولدى. تاستاردىڭ جالپى سالماعى - 94,5 توننا.
2017-جىلى شىمكەنت قالاسىنىڭ «اراي» ساياباعىندا مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر اللەياسى اشىلدى. اللەيا ءۇش بولىمنەن تۇرادى. ونداعى ءبىرىنشى تاستا دارىگەرلەردىڭ بەرگەن انتتارى ويىپ جازىلعان. ەكىنشى تاسقا 525 جىل بۇرىن 95 جاسىندا قايتىس بولعان قازاق ەمشىسى، حالقىنا وشپەس مۇرا قالدىرعان وتەيبويداق تىلەۋقابىل ۇلىنىڭ ءمۇسىنى قويىلدى. ءۇشىنشى تاس ادامداردىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىرى ءۇشىن كۇرەسىپ قازا بولعان مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ قۇرمەتىنە قويىلدى.
2018-جىلى ديماش قۇدايبەرگەن شاڭحايدا The Silk Road Cohesion Awards 2018 حالىقارالىق كينوفەستيۆالىندە جىل ءانشىسى اتاندى جانە ۇلى جىبەك جولى ەلدەرىنىڭ شەشىمى بويىنشا جىبەك جولى مادەنيەتىنىڭ ەلشىسى بولدى.