قازاقپارات كۇنتىزبەسى: 15- قاڭتار
ەستە قالار وقيعالار
1934-جىلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى رەسمي تۇردە اشىلدى. پروفەسسورلىق- وقىتۋشىلىق قۇرام تۋرالى جانە العاشقى 54 ستۋدەنتتى فيزيكا-ماتەماتيكا جانە بيولوگيا فاكۋلتەتتەرىنە قابىلداۋ تۋرالى بۇيرىقتارعا قول قويىلدى.
قازىرگى ۋاقىتتا قاز ۇ ۋ - ەلدەگى جەتەكشى ج و و- لاردىڭ ءبىرى. ۋنيۆەرسيتەت 180 سالا بويىنشا ماماندار دايىندايدى.
1938-جىلى اتىراۋ (گۋريەۆ)، قىزىلوردا جانە پاۆلودار وبلىستارى قۇرىلدى. ك س ر و جوعارعى كەڭەسىنىڭ 1- سەسسياسى قازاقستاننىڭ ءۇش وبلىسىن ءبولۋ تۋرالى ك س ر و زاڭىن جانە بۇكىلوداقتىق كوممۋنيستىك (بولشيەۆيكتەر) ورتالىق كوميتەتىنىڭ قاۋلى جوباسىن بەكىتتى. شىعىس قازاقستان وبلىسىنان پاۆلودار وبلىسى ءبولىنىپ شىقتى، ونىڭ قۇرامىنا ون اۋدان كىردى. باتىس قازاقستاننان باتىس قازاقستان جانە اتىراۋ، وڭتۇستىك قازاقستاننان وڭتۇستىك قازاقستان جانە قىزىلوردا وبلىستارى ءبولىنىپ شىقتى.
1992-جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىمى جانە عىلىمي-تەحنيكالىق ساياساتى تۋرالى» زاڭى قابىلداندى. قۇجات رەسپۋبليكادا عىلىمنىڭ جالپى ادامدىق دامۋدىڭ ەرەكشە ماڭىزدى سالاسى رەتىندە ءومىر ءسۇرۋىن، تىرەك، قولدانبالى عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ەمىن-ەركىن دامۋىن، عىلىمي قىزمەتكەرلەردى جانە عىلىمي ۇيىمداردى قورعاۋدى قامتاماسىز ەتەتىن نەگىزگى قۇقىقتىق، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك شارتتاردى بەلگىلەپ بەردى.
1992-جىلى گۋريەۆ وبلىسى مەن گۋريەۆ قالاسى اتىراۋ وبلىسى جانە اتىراۋ قالاسى بولىپ قايتا اتالدى. وبلىستىڭ اۋدانى 113,5 مىڭ شارشى ك م وبلىس قۇرامىنا ءبىر قالا جانە جەتى اۋدان كىرەدى.
2008-جىلى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ وتىرىسىندا جارعىلىق كاپيتالىنا مەملەكەتتىڭ ءجۇز پايىزدىق قاتىسۋىمەن اكادەميك ءومىرزاق سۇلتانعازين اتىنداعى «عارىشتىق زەرتتەۋلەر جانە تەحنولوگيالاردىڭ ۇلتتىق ورتالىعى» اكسيونەرلىك قوعامىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
2008-جىلى مەملەكەت باسشىسىنىڭ «بۋراباي» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىن قۇرۋ تۋرالى جارلىعى شىقتى. ونىڭ ماقساتى - شۋچە-بۋراباي كۋرورتتىق ايماعىن دامىتۋ.
2013-جىلى «قازاق فيلم» ا ق شىعارعان ءامىر بايعازيننىڭ «ۇيلەسىمدىلىك ساباقتارى» تۋىندىسى حالىقارالىق كينو قورىنىڭ (Berlinale World Cinema Fund) سىيلىعىنا يە بولدى.
2015-جىلى ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى قازاقستان ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ەرلان قارين حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ تۇركى مۋزەيىنە 70 جەبەدەن تۇراتىن جەكە كوللەكتسياسىن تابىس ەتتى.
2015-جىلى الماتىدا، الاتاۋ اۋدانىنداعى «كوك قاينار» شاعىناۋدانىندا قازبا جۇمىستارى كەزىندە الماتى تاريحى مۇراجايىنىڭ ەكسپەديتسياسى التىن جادىگەرلەردى انىقتادى. تابىلعان زاتتاردىڭ ءبىرى ويناپ جاتقان مىسىق بالاسىنىڭ بەينەسى سومدالعان التىن ءمۇسىن ەكى پلاستيننەن قۇرالىپ، ءبىر كومپوزيتسياعا بىرىكتىرىلگەن. ءمۇسىن ءبىزدىڭ جىل ساناۋىمىزعا دەيىنگى IV عاسىرداعى باس كيىمنىڭ كومپوزيتسياسى بولۋى مۇمكىن.
قازبا كەزىندە سونداي-اق التىن پلاستينكا تابىلدى. وندا باسىن سولعا بۇرىپ تۇرعان قىران قۇستىڭ بەينەسى زەرلەنگەن. ول ءبىزدىڭ جىل ساناۋىمىزعا دەيىنگى IV عاسىردا گەرالديكالىق سيمۆول رەتىندە پايدالانىلۋى مۇمكىن. 2№ قورعاننان سابى بار قورعاسىننان قۇيىلعان اينا تابىلدى. ەرنەۋى 2 س م بولاتىن قورعاسىن بەلدەۋمەن قاپتالعان.
ديسك پەن بەلدەۋ بالقىتىلىپ بەكىتىلگەن. 1№ قورعاننان تابىلعان كونە جادىگەر ءبىزدىڭ جىل ساناۋىمىزعا دەيىنگى Ⅱ عاسىر - ءبىزدىڭ جىل ساناۋىمىزدىڭ Ⅱ عاسىرىندا پايدالانىمدا بولۋى مۇمكىن.
2018-جىلى ق ر ۇلتتىق مۋزەيىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» زالى اشىلدى. وندا ارحەولوگيالىق جادىگەرلەر، سونىڭ ىشىندە قازاق بيلەرى مەن باتىرلارىنىڭ جەكە زاتتارى قويىلعان.
اتاپ ايتقاندا، كەنەسارى حاننىڭ قىلىشى، شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ تاپانشاسى، تولە ءبي تۇرعان ءۇيدىڭ ماڭدايشاسى، بوگەنباي باتىردىڭ قۇتىسى، ماحامبەتتىڭ دومبىراسى، قۇنانبايدىڭ باس كيىمى جانە ت. ب. 2018 -جىلى قازاق انيماتسياسىنا 50 جىل تولۋىنا وراي قازپوشتا ارنايى پوشتالىق ماركا، ال ۇلتتىق بانك نومينالى 500 تەڭگەلىك «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر» ەسكەرتكىش كۇمىس مونەتاسىن اينالىسقا شىعاردى.
2020-جىلى قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنە ەرەكشە مارتەبە بەرىلىپ، وعان ۇلكەن اكادەميالىق جانە باسقارۋ دەربەستىگى، ونىڭ ىشىندە PhD فيلوسوفيا دوكتورى جانە بەيىنى بويىنشا دوكتور دارەجەسىن بەرۋ، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ مازمۇنىن انىقتاۋ جانە وزىندىك ۇلگىدەگى ديپلوم بەرۋ مۇمكىندىگى بەرىلدى.
2020-جىلى QazaqGeography كەڭسەسىندە «قازاق اسحاناسى: ءدامى مەن داستۇرلەرى» كىتابىنىڭ رەسمي تانىستىرىلىمى ءوتتى، وندا اۆتورلاردىڭ ىزدەستىرۋ جانە زەرتتەۋ جۇمىستارى ناتيجەسىندە ءبىر كەزدەرى كەڭىنەن قولدانىستا بولعان جانە قايتا جاڭعىرتىلعان سيرەك كەزدەسەتىن تاعامدار، سونداي-اق ءداستۇرلى ەت، ءسۇت تاعامدارىنىڭ، ۇن ونىمدەرى مەن سۋسىنداردىڭ بيولوگيالىق قۇندىلىعىنىڭ قىسقاشا سيپاتتاماسى ۇسىنىلعان.
قازاقستان بويىنشا زەرتتەۋ ەكسپەديتسيالارىن وتكىزۋ ناتيجەسىندە ۇمىتىلعان تاعامداردى دايىنداۋ تەحنولوگياسى تابىلىپ، جازىلدى. 200 تاعام تۋرالى اقپارات الىندى، ولاردىڭ 50 ءى وسى كىتاپتا بەرىلگەن.
تاعامداردىڭ ءارقايسىسىنا قىسقاشا اقپارات، رەتسەپت جانە تاعامدىق قۇندىلىعى تۋرالى اقپارات بەرىلگەن.