ماجارستاندا احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىلدىعى اتالىپ ءوتتى
«بۇگىن ماجار عىلىم اكادەمياسىنىڭ عيماراتىندا تۇركى اكادەمياسى سوڭعى ءۇش جىلدا باسىپ شىعارعان كىتاپتاردى ۇسىنعانىما وتە قۋانىشتىمىن. پاندەمياعا بايلانىستى 2019 -جىلدان باستاپ جۇزبە- ءجۇز جولىعا الماعانىمىزعا قاراماستان، ءبىز وسى ۋاقىت ىشىندە تۇركى اكادەمياسىندا ماجار عالىمدارى ديۋلا نەمەت پەن ارمينيي ۆامبەريگە ارنالعان عىلىمي باسقوسۋلار وتكىزىپ، ماجار ارىپتەستەرىمىزبەن ىنتىماقتاستىق اياسىندا ءبىرقاتار ءىس- شارالار ۇيىمداستىردىق»، - دەپ اتاپ ءوتتى اكادەميا باسشىسى دارحان قىدىرالى.
تۇركى اكادەمياسى قازاقستاننىڭ ماجارستانداعى ەلشىلىگىمەن بىرلەسىپ وتكىزگەن ءىس- شارا كورنەكتى اعارتۋشى- عالىم احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعانىنا 150 جىل جانە كورنەكتى ماجار تۇركولوگى ارمينيي ۆامبەريدىڭ تۋعانىنا 190 جىل تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
قازاق، اعىلشىن جانە چەح تىلىندە جارىق كورگەن «احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە الاش» جيناعىنا احاڭ تۋرالى زامانداستارىنىڭ، كەيىنگى بۋىن وكىلدەرى جانە قازىرگى زەرتتەۋشىلەردىڭ تاڭداۋلى ماقالالارى توپتاستىرىلعان. ال، «تۇركىستان» سەرياسى اياسىندا جارىق كورگەن «پۋتەشەستۆيە پو سرەدنەي ازي» ەڭبەگىندە ايگىلى ساياحاتشى ارميني ۆامبەري تۇركىستان حالىقتارىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى، ەتنوگرافياسى مەن گەوگرافياسى تۋرالى مول مالىمەت قامتىعان. بۇل كىتاپ العاش 1865 -جىلى سانكت- پەتەربۋرگتە ورىس تىلىندە جارىق كورىپ، كەيىن تۇركىستان گەنەرال- گۋبەرناتورى ك. پ. كاۋفماننىڭ باستاماسىمەن ازىرلەنگەن «تۇركىستان جيناعىنىڭ» 12-تومىنا ەنگەن. تۇركى اكادەمياسى تۇركولوگتىڭ اتالمىش ەڭبەگىن ءتۇپنۇسقاسىنا سايكەس قايتا جاريالادى.
القالى جيىنعا تۇركسوي- دىڭ بۇرىنعى باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆ، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ ماجارستانداعى وكىلدىگىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى يانوش حوۆاري، ماجارستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى يشتۆان ۆاشاري، بەلگىلى قىرعىز تۇركولوگى كادىرالي كونكوبايەۆ، تاريح ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انتال مولنار، گۋمانيتارلىق زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ باس ديرەكتورى بالوگ بالاش، سەگەد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى ماريا يۆانيچ، قىپشاقتانۋشى عالىم يشتۆان قوڭىر ماندوكيدىڭ جۇبايى وڭايشا ماندوكي، سونىمەن قاتار بەلگىلى تۇركولوگ- عالىمدار، ديپلوماتيالىق ميسسيا وكىلدەرى قاتىستى.
جيىن اياسىندا تامىرلاس ەلدەردىڭ ىنتىماقتاستىعىن ارتتىرۋعا قوسقان ۇلەسى جانە عىلىمنىڭ دامۋىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن ءبىرقاتار ماجار عالىمدارى - يانوش حوۆاري، يشتۆان ۆاشاري، ماريا يۆانيچ حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ التىن مەدالىمەن ماراپاتتالدى.
سونىمەن قاتار، تۇركى اكادەمياسى سوڭعى جىلدارى ماجارستان باعىتىندا جارىققا شىعارعان ءبىرقاتار ەڭبەكتەر، اتاپ ايتقاندا عۇن ءامىرشىسى اتتيلا تۋرالى اعىلشىن تىلىندە جازىلعان «The Lord of Europe Attila» (ەۋروپا ءامىرشىسى اتيللا) اتتى كىتاپتىڭ، ماندوكي قوڭىر يشتۆاننىڭ «ۇزىلمەس تامىرلار» ، قازاق- ماجار تىلىندە قۇراستىرىلعان «جامبىل جىرلارى - Dzsambul muveى» ، تونىكوك ەسكەرتكىشىنىڭ 1300 جىلدىعىنا وراي جارىق كورگەن «Bilge Tonyquq» جيناقتارى ماجار وقىرماندارىنىڭ نازارىنا ۇسىنىلدى.
اتالعان كىتاپتاردى كەڭىنەن تانىستىرعان اكادەميا باسشىسى د. قىدىرالى ماجار- تۇركى بايلانىستارى بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستارعا توقتالدى.
ايتا كەتۋ كەرەك، 2014 -جىلى تۇركى اكادەمياسى مەن ماجارستان عىلىم اكادەمياسى اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلعان. ال، 2018 -جىلى ماجارستان تۇركى اكادەمياسىنا باقىلاۋشى مەملەكەت مارتەبەسىنە يە بولدى.