ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە-13-14. مۇحتار شاحانوۆ جايلى ەسسەدەن ءۇزىندى

استانا. قازاقپارات - مۇحاڭ ءشاي ۇستىنە ءوزى قۇرالپىلاس ءبىر ادامدى ەرتە كەلدى دە: «مىنا كىسى ابەنوۆ دەگەن كومپوزيتور اعالارىڭ» دەپ تانىستىردى.

ونداي كوموزيتوردى تانىمايدى ەكەنمىن. رەڭ-باسىن دا شىرامىتا المادىم. ءبىراق مۇحاڭ وعان قۇرمەت ءبىلدىرىپ وتىردى. كومپوزيتور دا مۇحاڭنىڭ قاسىندا ءوزىن ەركىن ۇستايدى ەكەن. اڭگىمەلەرىنەن كەزىندە جاقىن سىرلاس ادامدار بولعانىن اڭعارعان سوڭ الگى كىسىگە: «قانداي ءانىڭىز بار؟» دەپ ساۋال قويدىم.

ءجاي، ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمەگە قوزعاۋ بولسىن دەپ سۇراي سالدىم. ول: «قىزعالداقتارداي» دەدى. مەن: «قىردىڭ گۇلى قىزعالداققا بالاپ ارمانىم با...» دەپ ەلەڭ ەتە قالدىم. ول: «ءيا» دەپ باسىن يزەپ ماعان ءىلتيپات ءبىلدىردى. ءبىزدىڭ قىزدار دا كومپوزيتورعا تاڭدانا قاراپ قالدى. سوسىن ءبارىمىز بىردەن: «بۇل الەمدە گۇلدەر كوپ الاۋ شاشقانداي، ءبىراق اسەم گۇلدەر جوق قىزعالداقتارداي» دەپ شىرقاي جونەلدىك. كومپوزيتور دا ءماز.

سول انمەن بىرگە جاستىق شاعىمىز قايتا ورالعانداي بولعان ءبىز دە ءبىر جاساپ قالدىق. ك. ابەنوۆ اعامىز: «كەزىندە وسى ءاننىڭ ءسوزىن جازىپ بەر دەپ مۇحاڭا ءوتىنىش جاساپ ەدىم، ءبىراق سونىڭ ءساتى تۇسپەدى» دەدى. «تاعى قانداي ءانىڭىز بار؟» دەدىم مەن. ءبىراق ول كىسىنىڭ وزگە اندەرى «قىزعالداقتاردايىنىڭ» دەڭگەيىنە كوتەرىلمەگەن ەكەن. الايدا مىنا ءانى كەرەمەت. ماعان «كومپوزيتور اتانۋ ءۇشىن ءبىر ءاننىڭ ءوزى جەتەدى ەكەن-اۋ» دەگەن وي كەلدى. ال مۇحاڭ بولسا سونداي «قوشتاسپاي بولمايدى» اتتى ءانىن م. جالاڭباسوۆقا سىيلاي سالعان. كادىمگى ءسوزىن دە مۇحاڭنىڭ ءوزى جازعان:

«جولىقتىڭ بۇگىن سەن كۇلىمدەپ جايدارى،

كوڭىلىمنىڭ تورىنەن نايزاعاي وينادى.

وتكەن كۇن قايتادان ورنەگىن سالمايدى،

قوشتاستىق ەكەۋمىز، قوشتاسپاي بولمايدى» دەگەن ءان بار عوي، وسى ءاندى مۇحاڭ: «باسكيىمسىزوۆكە سىيلاي سالدىم» دەيتىن. مۇحاڭنىڭ تاعى دا سونداي تاعدىرلى ءبىر-ەكى ءانى بار. سونداي-اق ءشامشىنىڭ اتاقتى «ءومىر - وزەن» ءانىنىڭ قايىرماسىن مۇحاڭنىڭ قايتا جازعانىن دا كوپ ادام بىلە بەرمەيدى. ءبىز سوعان وكىنىش بىلدىرسەك، مۇحاڭ: «جالپى كومپوزيتور بولۋ ءۇشىن سونشالىقتى ءبىر تالانتتى بولۋىڭ شارت ەمەس. انگە دەگەن شامالى تۇيسىگى بولسا ءاندى كىم بولسا سول جازادى» دەپ «قولدى بولعان» الگىندەي اندەرىنە وكىنىش بىلدىرە قويمايتىن.

«ارينە، ءان شىعارۋ وزىڭىزگە وڭاي بولعان سوڭ ايتا بەرەسىز عوي. بولماسا...» دەپ ءبىز ءبارىبىر مۇحاڭدى قولداي قويمايمىز. مۇحاڭ: «ءان جازۋ وڭاي» دەي بەرگەن سوڭ مەن دە كۇشەنىپ كورگەنمىن. ءبىراق «مەنى جازىپ الا عوي» دەپ جاقىن ماڭدا جۇرگەن وڭاي ءاندى بايقاي المادىم. مۇحاڭ بولسا: «تالانت - بارلىق ىستە دە تالانت» دەگەن قاعيدانى ۇستانادى. سوندىقتان دا ءوزى قاي ىستە دە الدا جۇرەدى.

ءشاي ۇستىندەگى اڭگىمە-14

مۇحاڭ قىسقى اياق كيىمىن كوكتەمنىڭ جارتىسى اۋسا دا تاستاي قويمايدى. ءشاي ۇستىندە كەي قوناق نازارىنىڭ ءوز ەتىگىنە اۋعانىن اڭعارسا: «ۇيدە توپىلايىم بار» دەپ قويادى. وعان كەراعار، قىستىڭ كۇنى دە جەڭى شولاق كويلەك كيەدى. ءشاي ۇستىندە كوبىنە سول كويلەكشەڭ قالپى وتىرادى. دەنساۋلىعىندا كاكىر بار. جەڭى ۇزىن كويلەكتىڭ وزىنە بۋسانىپ شىعا كەلەدى. قىستىڭ كۇنى جەڭى شولاق كويلەكپەن وتىرعان مۇحاڭا قوناقتار وقشىرايا قارايدى. ولارعا دا: «ۇيدە جەڭى ۇزىن كويلەگىم بار» دەيدى. ەرىنبەسە، «وسىلاي دا وسىلاي» دەپ ءمان-جايدى تۇسىندىرەدى. ءبىز ونداي اڭگىمەنى تالاي ەستىگەنبىز.

مۇحاڭنىڭ اياعىن قورعاشتاي بەرەتىنى، قىستىڭ كۇنى تراكتورى بۇزىلىپ، وزەن ۇستىندە قالىپ قويادى. سودان ەتىگىمەن سۋ كەشىپ ءجۇرىپ تراكتورىن جوندەۋگە كىرىسەدى. نە كەرەك، سول ارپالىسپەن ۇزاقتى كۇن مۇزدى سۋدان شىقپايدى عوي. سونىڭ زاردابىن ەندى تارتىپ ءجۇر. جالاڭ اياق جەر باسسا بولدى، شەكەسى زىرق ەتە قالادى. سودان قوناققا بارسا بولدى: «اياققا ىلەتىن بىرنارسەڭىز بار ما؟» دەپ جۇرەدى. ونىسىن كەيبىرەۋلەر كىسىلىك دەپ ويلايدى. قايداعى كىسىلىك؟! اياق كيىمنەن اجىراسا بولدى، جانى كوزىنە كورىنەدى.

مۇحاڭ بۇل جولعى اڭگىمەسىن: بىردە يرانعا جول ءتۇستى دەپ باستادى. «سودان ءبىر جيىندارىنا قاتىستىم. بۇكىل يران بيلىگى سول جەرگە جينالدى. ءبارى اياق كيىمدەرىن شەشىپ، كىلەمنىڭ ۇستىنە جايعاستى. امال جوق مەن دە باتىڭكەمدى شەشتىم. «اياعىما ىلەتىن بىردەڭكە تاۋىپ بەر» دەۋدىڭ رەتى كەلمەدى. سودان ءبىر قينالايىن. اياعىمدى قايدا تىعارىمدى بىلمەدىم. استىما باسىپ وتىرسام، ۇيىپ قالادى. قاسىمداعىلاردىڭ ءبارى كوسەمدەرىنىڭ الدىندا جىپتىكتەي بولىپ ىزديىپ وتىر. سوسىن نە بولسا ول بولسىن دەپ، ەكى اياعىمدى دا العا سوزىپ جىبەرىپ، كوسىلىپ وتىردىم. پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىلەرى «اياعىڭىزدى جيناپ وتىرىڭىز» دەگەندەي ىم قاعادى. تىڭداعانىم جوق. ءبىر كەزدە كوسەمدەرىنە ءسوز بەردى.

سونىڭ سويلەگەنى دۇرىس بولدى. ول ءبىر ۇران تاستاپ ەدى، ءبارى ورىندارىنان اتىپ تۇرىپ، قولدارىن ەربەڭدەتىپ شۋلادى دا قالدى. مەن دە ورنىمنان تۇرىپ، اياعىمدى جازىپ الدىم. سوسىن اۋدارماشىنى قاسىما شاقىرىپ، كوسەمنىڭ نە دەپ ۇرانداتقانىن سۇرادىم. ول: «امەريكاعا ءولىم كەلسىن!» دەدى دەپ جاۋاپ بەردى. سول-اق ەكەن، كوسەم الگى ۇرانىن تاعى دا قايتالادى. ءبارى ورىندارىنان تۇرىپ: «امەريكاعا ءولىم كەلسىن!» «امەريكاعا ءولىم كەلسىن'» دەپ، جۇمىلعان جۇدىرىقتارىن قايتا-قايتا العا سىلتەپ، ۋ-شۋ بولىپ جاتىر. ماعان راحات بولدى. جۇدىرىعىمدى ءتۇيىپ الىپ ورنىمنان اتىپ تۇرامىن. اياعىما جان كىرەيىن دەدى. قۇداي ابىروي بەرگەندە كوسەمدەرى امەريكانى ءجۇدا ۇناتپايدى ەكەن. دەمبىل-دەمبىل اياعىمدى جازىپ، راحاتتاندىم دا قالدىم» دەگەن مۇحاڭا قوسىلا ءبىز دە كۇلدىك.

ءشاي داستارقانى ءبىرازعا دەيىن جينالمادى.

جالعاسى بار

اۆتورى: قۇديار ءبىلال