قوعام قالاي باسقارىلادى؟ مانيپۋلياتسيانىڭ 10 ءتاسىلى

None
None
 استانا. قازاقپارات - نوام حومسكي - امەريكالىق لينگۆيست، فيلوسوف، كوپتەگەن كىتاپ اۆتورى، قوعام قايراتكەرى، ساياسي ساراپشى. ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىندا ءتىل ءبىلىمى پروفەسسورى جانە زامانىمىزدىڭ تانىمال عالىمدارىنىڭ ءبىرى.

ونىڭ كىتاپتارى عىلىمي ورتادا دا، پۋبليتسيستيكادا دا قىزۋ تالقىلانىپ جاتادى. حومسكيدىڭ اسىرەسە "تىنىش سوعىسقا ارنالعان تىنىش قارۋلار" ("Silent Weapons For Quiet Wars") اتتى كىتابىنىڭ جەلىسىمەن جازىلعان مانيپۋلياتسيا، قوعامدى باسقارۋ تاسىلدەرىنەن تۇراتىن ءتىزىمى كەڭ تاراعان. نازارىڭىزعا سول ءتىزىمنىڭ ىقشام نۇسقاسىن ۇسىنامىز.

1. حالىق نازارىن اۋدارۋ اقپارات كەڭىستىگىن، مەديا كۇنتارتىبىن ماڭىزى از، كەيدە قاجەتسىز جاڭالىقتارمەن تولتىرۋ ارقىلى ساياسات جانە ەكونوميكا ەليتاسى ءتۇيىنىن شەشىپ جاتقان اسا كۇردەلى ماسەلەلەردەن حالىق نازارىن اۋدارۋ - قوعامدى باسقارۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى. نازار اۋدارۋ ءادىسى حالىققا عىلىم، ەكونوميكا، پسيحولوگيا، نەيروبيولوگيا جانە كيبەرنەتيكا سياقتى سالالاردان ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك بەرمەۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەيدى. "حالىقتىڭ نازارىن تۇككە تۇرمايتىن ۇساق- تۇيەك تاقىرىپتارعا ءبولىپ، شىنايى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردەن نازارىن اۋدارىپ وتىرۋ، ازاماتتارعا ويلانۋعا مۇرشا بەرمەي، ىلعي دا بىردەڭەگە الاڭداتىپ قويۋ - جانۋارلاردى جايىلىمنان قوراعا قاماپ قويۋمەن تەڭ" ("تىنىش سوعىسقا ارنالعان تىنىش قارۋلار"كىتابىنان ءۇزىندى) .

2. ماسەلە ويلاپ تاۋىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن ۇسىنۋ بۇل ءادىس "ماسەلە- ارەكەت- شەشىم" دەپ تە اتالادى، ياعني بيلىككە ءتيىمدى شەشىمدى قابىلداۋدى حالىقتىڭ ءوزى تالاپ ەتەتىندەي ماسەلەنى ويدان قۇراستىرۋ. مىسالى قالالاردا زورلىق- زومبىلىقتىڭ جيىلەۋىنە جول بەرۋ نەمەسە قىرعىن لاڭكەستىك ارەكەتتەر ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ازاماتتىق بوستاندىقتى شەكتەيتىن ساياساتتى جۇرگىزەتىن، قاۋىپسىزدىك شارالارىن كۇشەيتەتىن زاڭداردى قابىلداۋ تۋرالى ويدى حالىق اۋزىنا سالىپ بەرەدى.

 3. بىرتىندەپ ءسىڭىرۋ ءادىسى حالىق اراسىندا قولداۋ تابا قويماعان شارانى مويىنداتۋ ءۇشىن بىرتىندەپ كۇن ساناپ، جىلدار ساناپ سىڭىرە بەرسە جەتكىلىكتى. ءدال وسىلاي وتكەن عاسىردىڭ 80-90 -جىلدارى جاڭا الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق شارتتار (نەوليبەراليزم) ءسىڭىپ كەتكەن بولاتىن. مەملەكەت قىزمەتىن ينە كوزىندەي دەڭگەيگە جەتكىزۋ، سەنىمسىزدىك، تۇراقسىزدىق، جاپپاي جۇمىسسىزدىق، لايىقتى تىرلىكتى قامتاماسىز ەتە المايتىن جالاقى - ءبارى بىرگە كەلسە توڭكەرىس تۋۋ مۇمكىن.

 4. ىسكە اسىرۋدى كەيىنگە قالدىرۋ قوعامدا قولداۋ تابا قويماعان شارانى مويىنداتۋدىڭ تاعى ءبىر ءادىسى - شارانى "قيىن دا قاجەتتى" قىلىپ كورسەتىپ، سول ساتتە وسى شەشىمدى بولاشاقتا قابىلداۋعا ازاماتتاردىڭ كەلىسىمىن الۋ. ادام قاشان دا وسى شاقتا قۇرباندىق جاساۋدان گورى، نە دە بولسا كەلەشەكتىڭ ەنشىسىنە قالدىرۋدى جەڭىل سانايدى. بىرىنشىدەن، ول ءدال سول ساتتە بولمايدى. ەكىنشىدەن، حالىق "ەرتەڭ ءبارى جاقسى بولادى جانە بىزدەن تالاپ ەتىپ وتىرعان قۇرباندىقتان قۇتىلىپ كەتۋىمىز مۇمكىن" دەپ ۇمىتتەنۋگە بەيىم. بۇل ازاماتتارعا وزگەرىس تۋرالى ويلارمەن ۇيرەنىسۋگە جانە مەزگىلى جەتكەندە مويىنسۇنۋعا ۋاقىت بەرەدى.

 5. حالىققا كىشكەنتاي بالا دەپ قاراۋ جالپى حالىققا باعىتتالعان ۇگىت- ناسيحات جۇمىستارىنىڭ باسىم كوپشىلىگىندە دامۋىندا كەمىستىگى بار مەكتەپ جاسىنداعى بالالارعا نەمەسە اقىلى جەتىلمەگەندەرگە ارنالعان دالەلدەر، كەيىپكەرلەر، سوزدەر مەن ينتوناتسيالار قولدانىلادى. تىڭداۋشىنى قانشالىقتى جاڭىلىستىرعىسى كەلسە، سويلەگەندە سونشالىقتى كوپ ينفانتيلدى تىركەستەردى قولدانۋعا تىرىسادى. نەگە؟ ادامعا 12 جاستاعى بالا، ءتىپتى جاسى ودان دا كىشى دەپ قاراساڭ، ونىڭ جاۋابى مەن ارەكەتىندە 12 جاستاعى بالاعا ءتان سىني كوزقاراسسىز، جەڭىل كوممۋنيكاتسيا پايدا بولادى.

6. ويلانۋدان گورى، سەزىمگە باسا نازار اۋدارۋ ادامداردىڭ راتسيونالدى ويلانۋ قابىلەتىن، بولىپ جاتقاندى سانا سارابىنان وتكىزۋ قابىلەتىن جويۋعا باعىتتالعان كلاسسيكالىق ءادىس - سەزىمگە اسەر ەتۋ. سونىمەن قاتار سەزىم فاكتورىن قولدانۋ ادامنىڭ ساناسىنا ەسىك اشىپ بەرەدى. ول دەگەنىمىز - ساناعا "قاجەتتى" ويلاردى، تىلەكتەردى، ۇرەي مەن قاۋىپتى، تۇراقتى ارەكەتتەر مودەلىن ءسىڭىرۋ...

 7. دارىنسىزدىقتى ناسيحاتتاپ، حالىقتى ناداندىقتان شىعارماۋ حالىقتى وزدەرىن باسقارۋ مەن ەركىنە باعىندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن ادىستەر مەن تاسىلدەردى تۇسىنبەيتىن جاعدايعا جەتكىزۋ. «قوعامنىڭ تومەن ساتىلارىنا بەرىلەتىن ءبىلىم ساپاسى سول تومەن ساتىدان شىعارمايتىن دەڭگەيدە بولۋ كەرەك»

 8. ازاماتتارعا دارىنسىزداردى ماقتان ەتۋدى ۇيرەتۋ قوعام ويىنا "اقىماق، ادەپسىز، تاربيەسىز، پاسىق بولۋ - ءسان" دەپ ءسىڭىرۋ.

 9. ءوز قاتەلىگىن مويىنداۋدى قالىپتاستىرۋ "ويلاۋ مۇمكىندىگىڭ، قابىلەتىڭ مەن ارەكەتتەرىڭنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن بولىپ جاتقان باقىتسىزدىعىڭا ءوزىڭ كىنالىسىڭ" دەگەن ويدى ادامعا ءسىڭىرۋ. ناتيجەسىندە ول ادام ەكونوميكالىق جۇيەگە قارسى تۇرۋدىڭ ورنىنا بارلىعىنا ءوزىن كىنالاپ، ءوزىن- ءوزى جەگىدەي جەيدى. ال ارەكەتسىزدىك - توڭكەرىستى بولدىرمايتىن جاعداي.

 10. ادام تۋرالى ونىڭ وزىنەن ارتىق ءبىلۋ عىلىم دامۋىنداعى سوڭعى 50 جىل جەتىستىگى قاراپايىم ادامدار مەن بيلىكتىڭ ءبىلىمى اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى ۇلعايتىپ جىبەردى. بيولوگيا، نەيروبيولوگيا جانە پسيحولوگيا ارقاسىندا "جۇيەنىڭ" قولىندا ادامنىڭ فيزيولوگياسى مەن پسيحيكاسى تۋرالى ايرىقشا ءبىلىم كۇشى بار. جۇيە ادام تۋرالى سول ادامنىڭ وزىنەن ارتىق بىلەدى. بۇل دەگەنىمىز - ادامنىڭ بيلىگى جۇيەنىڭ قولىندا بولۋى.

Massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار