جەر بەتىندەگى ادامدار سانى 10 ميللياردقا قاشان جەتەدى؟
الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىندە حالىق سانىنىڭ ءوسۋ دەڭگەيى بىردەي ەمەس. دامىعان ەلدەردە تۋۋ كورسەتكىشى تومەندەسە، ورتاڭقول مەملەكەتتەردە ارتقان. عالىمدار زەرتتەۋى بويىنشا تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ تومەندەۋىنە سەبەپ بولاتىن الەۋمەتتىك فاكتوردىڭ ءبىرى ءبىلىم ەكەن. سەبەبى دامىعان ەلدەردە نازىكجاندى ارۋلار ءبىلىم الىپ، مانساپ قۋىپ، بالا تۋۋعا اسىقپايتىن كورىنەدى. سونداي- اق كوپ بالا تۋۋعا دا قارسى، - دەپ جازادى The Lancet. ساراپشىلار بولجامى بويىنشا جەر بەتىندەگى ادامدار سانى 2050 -جىلعا قاراي 10 ميللياردقا جەتەدى ەكەن. ال مۇنشا حالىقتى ءبىزدىڭ عالامشار قورەكتەندىرە الا ما ەكەن؟
بۇل سۇراققا عالىمدار اۋەل باستان- اق باس قاتىرىپ كەلەدى. قازىرگى جاعداي ۋاقىت وتە كەلە وزگەرۋى مۇمكىن. ازيا مەن افريكانىڭ دامىعان ەلدەرىندە تۋۋ كورسەتكىشى دە جوعارىلاپ، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ءال- اۋقاتى دا ارتۋى بەك مۇمكىن. الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ نەگىزىندە ەۋروپاداعى وتباسىلار دا از بالا بولسا دا، ونىڭ وقۋى مەن تاربيەسىنە كوبىرەك كوڭىل بولە باستايتىن بولادى.
- كوپ ەلدەردە تۇرعىندار ۇنەمدى تۇردە ءومىر سۇرۋگە بەيىمدەلىپ كەلەدى. بولجام بويىنشا وندا تۋۋ كورسەتكىشى تومەندەۋى دە، وسى قالپىندا قالۋى دا مۇمكىن، - دەيدى زەرتتەۋشىلەر. ادام سانىنىڭ ءوسىمى بويىنشا افريكا ەلدەرى الدا كەلەدى. نيگەر مەملەكەتىندە ورتاشا ەسەپپەن ءبىر وتباسىداعى بالا سانى جەتەۋ ەكەن. چاد، سومالي مەن ماليدە - 6, وڭتۇستىك سۋدان، بۋركينا- فاسو، بۋرۋندي، ۋگاندا، كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى، انگولا جانە نيگەريادا ءبىر وتباسىدا كەم دەگەندە 5 بالادان ءوسىپ كەلەدى. دەموگرافيالىق ءوسىم كوپ ەلدەردە ايقىن بايقالادى. سوڭعى ۋاقىتتا الەمنىڭ 104 ەلىندە حالىق سانى ارتقان. ءبىراق حالىقتىڭ تۇرمىس جاعدايى جوعارى ەمەس. ءبىر وتباسىدا ەكى بالادان كوپ ەمەس 90 عا جۋىق ەل بار. بۇل قاتارعا ۇلى بريتانيا، اۋستراليا، ا ق ش، سينگاپۋر، نورۆەگيا مەن وڭتۇستىك كورەيانى جاتقىزۋعا بولادى. حالىق سانى ازايعان مەملەكەتتەر دە جوق ەمەس. 2010-2017 -جىلدار ارالىعىندا يسپانيا، گرەكيا، رۋمىنيا، پولشا، پورتۋگاليا، جاپونيا مەن كۋبادا دەموگرافيالىق ءوسىم تومەندەگەن. سوڭعى جىلدارى ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى دا ارتقان. 1950 -جىلدارى ەرلەردىڭ ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ جاسى 48 بولسا، ايەلدەردىكى 53 جاس بولعان. ال قازىرگى ستاتيستيكا بويىنشا ەرلەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاسى - 71, ايەلدەردىكى 76 جاس. مۇنى عالىمدار قازىرگى مەديتسينانىڭ دامۋى مەن ادامداردىڭ سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋىمەن بايلانىستىرىپ وتىر.
ۆاشينگتون ۋنيۆەرسيتەتى قۇرعان دەنساۋلىق كورسەتكىشىن ولشەۋ جانە دەنساۋلىق جاعدايىن باعالاۋ ينستيتۋتى (IHME) دەرەگى بويىنشا ادامدار كوبىنە جۇرەك دەرتىنەن كوز جۇمادى ەكەن. ال 1990 -جىلدارى ادامدار كوبىنە وكپە جانە اسقازان دەرتتەرىنەن قازا بولعان. سوڭعى ۋاقىتتا ينفەكتسيالىق اۋرۋلاردان باقيلىق بولعاندار سانى قىسقارعان. ەسەسىنە سەمىزدىك دەرتى قوعامدى جايلاپ كەلەدى.
Massaget.kz