بالا تاربيەسىندە جول بەرىلەتىن 10 قاتەلىك
بالا تاربيەسىندەگى ەسكەرەتىن جاعدايلار:
1. «سەن ۇل (قىز) بالا بولىپ ومىرگە كەلسەڭ، قانداي جاقسى بولار ەدى؟!» بۇل سوزدەردى ايتىپ، بالالاردىڭ جىنىستىق ايىرماشىلىعىنا قاتىستى سىن ايتۋ بالانى جاستايىنان جاسىتىپ جىبەرەدى.
2. «ويىندى قويىپ، كىتاپ وقى، ساباعىڭدى قارا». ويىن ويناۋ بالانىڭ تابيعي قاسيەتى. بالا ويناۋ بارىسىندا كوپتەگەن زاتتاردى تانىپ، تاجىريبەگە يە بولادى. مۇنداي سوزدەر بالانىڭ بەلسەندىلىگىنە ىقپال جاسايدى. سوندىقتان، اتا-انالار وزدەرىنىڭ كوزقاراستارىن بالاعا كۇشپەن تاڭۋعا بولمايدى نەمەسە ول سوزدەردى باسقاشا جولمەن جەتكىزۋ كەرەك.
3. «ءالى كىشكەنتايسىڭ، بۇل قولىڭنان كەلمەيدى». بالالاردىڭ اقاۋسىز ءوسىپ-جەتىلۋىن قاداعالاۋ كەرەك، ءبىراق، ونى شامادان اسىرىپ جىبەرۋ كەرى اسەر بەرەدى. كەيدە بالانىڭ جاس شاماسىنا قاراي جۇمىستاردى وزدەرىنىڭ ىستەۋىنە دەم بەرىپ، ىنتالاندىرىپ وتىرۋ قاجەت.
4. «ساتسىزدىككە ۇشىراۋعا بولمايدى». كىشكەنتاي بالا تۇگىلى، ۇلكەن ادامداردىڭ ءوزى ءار ۋاقىتتا ساتسىزدىك پەن جەڭىلىسكە ۇشىراپ وتىرادى. سوندىقتان، بالاعا ارتىقشا تالاپ قويىپ، ونىڭ ىستەگەن ءاربىر جۇمىسىنان تابىستى ناتيجە كۇتۋ قاتە بولادى. ول بالانىڭ وسۋىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى.
5. ول ءىستى قايتالاۋىڭا بولمايدى. بالا ءارقاشان بالالىعىن ىستەيدى. قاتە جاساعانىن نەمەسە ءساتسىز ىستەگەن جۇمىسىن بالالارىنىڭ ەكىنشى قايتارا جاساۋىنا جول بەرمەۋ قاتە كوزقاراس. بۇل بالالاردىڭ تاجىريبە جيناپ، سىناق جاساپ، وزدەرىنىڭ تاۋەلسىز ويلاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋىنە كەدەرگى جاسايدى.
6. «ۇلكەندەردىڭ شارۋاسىنا ارالاسپاي، ويىنىڭدى وينا» دەپ دۇرسە قويا بەرۋ. بالالار مەن ۇلكەن ادامدار اراسىندا شەكارا قالىپتاستىرىپ، كوڭىلىنە قاياۋ ءتۇسىرۋ بالانىڭ ەسەيە كەلە ءارقانداي كەزدە قول قۋسىرىپ قاراپ تۇراتىن يكەمسىزدىگىن تۋدىرۋى مۇمكىن.
7. ول بالامەن ويناۋىڭا بولمايدى. ءوز بالاسىن باسقالارمەن ۇنەمى سالىستىرا سويلەۋ ونىڭ ىشكى الەمىندە قوراشسىنۋ يدەياسىن پايدا قىلۋى مۇمكىن. بۇل بالانىڭ ەرجەتكەندە قوعامدىق قارىم-قاتىناس ورناتۋىنا زور ىقپال جاسايدى.
8. ايتقانىمدى ەكى ەتپەي ورىندايسىڭ. ءوز كوزقاراستارى مەن بۇيرىقتارىن بالاعا زورلاپ تاڭۋ بالا بويىنا وزگەنىڭ سوزىنەن اسا المايتىن جاسىق مىنەز قالىپتاستىرۋى مۇمكىن. ول كەيىن دەربەس ويلانا المايتىن بولىپ قالادى.
9. جىلاپ، قيعىلىق سالما. بالا اتا-انانىڭ قورعاۋى مەن ايالاۋىن قاجەت ەتەدى. بالا جىلاعان كەزدە اناسى مەن اكەسىنىڭ ۇرسۋى ۋاقىت وتە كەلە پسيحولوگيالىق اقاۋ ءتۇسىرۋى مۇمكىن.
10. «سەنى دۇنيەگە اكەلگەنىمە وكىنەمىن». كەيبىر اكەلەر مەن شەشەلەر بالالارىنا وسى ءسوزدى ايتۋ ارقىلى وعان تاربيە بەرمەكشى بولادى. ءبىراق، بۇل سوزدەر بالانىڭ تىرشىلىك ەتۋ قۇنىن جويىپ، جانىن جاسىتىپ، اۋىر سوققىعا ۇشىراتادى. سوندىقتان، بالانىڭ جانىنا كىربىڭ تۇسىرەر مۇنداي سوزدەردى ايتپاعان دۇرىس.