تازىنى پاتەنتتەۋ ءۇشىن 1000 ءيتتىڭ قۇجاتى كەرەك - مامان
بۇل تۋرالى الماتى قالاسىنداعى «اسىل تازى» قاۋىمداستىعىنىڭ باسشىسى نۇرعالي نۇرىشوۆ مالىمدەدى.
ۇيىم باسشىسى تازىلاردى پاتەنتتەۋ تۇرعىسىندا ماسەلەلەر بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى. قۇجات جاساۋ ءۇشىن تازى يەلەرى ەڭ الدىمەن ساراپشىلاردى شاقىرىپ، كورمە ۇيىمداستىرۋى كەرەك ەكەن. «ءبىزدىڭ حالىق قۇجات راسىمدەۋ جاعىنا اسا ءمان بەرە بەرمەيدى عوي. تازى باپتايتىن ادامداردىڭ كوبى اۋىلدى ايماقتاردا تۇرادى. سوندىقتان قۇجات ماسەلەسى ولاردى الاڭداتپايدى»، - دەيدى ۇيىم باسشىسى.
نۇرعاليدىڭ ايتۋىنشا، تازىنىنىڭ شىعۋ تەگى قازاق جەرى ەكەنىن دالەلدەپ، پاتەنتتەپ الۋ ءۇشىن حالىقارالىق ۇيىمعا 1000 تازىنىڭ قۇجاتىن وتكىزۋ كەرەك. وكىنىشكە قاراي، قازاقستان بويىنشا تەك 400 گە جۋىق تازىنىڭ قۇجاتى بار ەكەن.
«ال بولجام بويىنشا ەلىمىزدە شامامەن 1500 عا جۋىق تازى بار. سولاردىڭ بارلىعى رەسمي قۇجاتتارىن دايىنداپ، تىركەۋدەن وتكەننەن كەيىن عانا تازىنى پاتەنتتەي الامىز. قازىرگى ماقساتىمىز قۇجات سانىن 1000 عا جەتكىزىپ، حالىقارالىق FCI (Federation Cynologique Internationale) ۇيىمىنا وتكىزىپ، تازىنى وزىمىزگە پاتەنتتەپ الۋ»، - دەيدى نۇرعالي.
تازىنىڭ باسقا يتتەردەن ەرەكشەلىگى، ول ءوز ورنىن بىلەتىن وتە اقىلدى جانۋار. ۇيىم باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، شارۋا قوجالىعىندا تازىدان بولەك توبەت تە بار. توبەت ادامدارعا وتە جاقىن بولادى. ولاردىڭ نەگىزگى ماقساتى - ءۇي قورعاۋ، مال قورعاۋ.
«كەزىندە اتا-بابامىز مال باعىپ، كوشپەلى ءومىر سۇرگەن عوي. سول ءۇشىن توبەت قاسقىرلار نە باسقا دا جىرتقىش اڭداردان قورعاعان. ءقازىر بىزدە 5-6 توبەت بار»، - دەيدى نۇرعالي. نۇرعاليدىڭ ايتۋىنشا تازى ەرەكشە كۇتىمدى تالاپ ەتپەيدى. «مەن ءوز باسىم تازىلارعا پىسكەن ەت بەرەمىن. سەبەبى شيكى ەت بەرسەڭىز تازىنىڭ ىشىنە قۇرت ءتۇسىپ، بابى تومەندەپ قالۋى مۇمكىن»، - دەيدى ول.
نۇرعاليدىڭ سوزىنشە، تازىلاردى كۇندەلىكتى تاماقتاندىرۋدان بولەك، ءجيى جۇگىرتىپ تۇرۋ كەرەك. جاز مەزگىلىندە تازىلاردى تاڭەرتەڭگى جانە كەشكى سالقىن ۋاقىتىندا جۇگىرتەدى ەكەن. ال كۇزدە كۇنىگە جۇگىرتۋگە بولادى. كوبىنە ات سۋىتقان كەزدە، تازى بىرگە جۇگىرىپ، ءوزىن سۋىتىپ، اڭشىلىققا دايىندالادى. ياعني كۇزدە باستالاتىن اڭشىلىق ماۋسىمىنا دايىندالادى.
«جازعى ۋاقىتتا تازىلاردىڭ قورەكتەنۋىنە ەرەكشە كوڭىل بولەمىز. پىسكەن ەت جانە ماكارون ونىمدەرىنە دارۋمەندەر سالىپ بەرىپ، كۇزگە دايىندايمىز. سەبەبى كۇزدە تازىلاردىڭ بارلىعى اڭشىلىققا كەتەدى»، - دەيدى نۇرعالي.
«اسىل تازى» ۇيىمىنىڭ ماقساتى - قازاقى ستاندارتقا ساي تازىلاردى قازاقستان بويىنشا جيناپ، ولاردى اسىلداندىرۋ، اتا- بابالارىمىزدىڭ بىزگە مۇرا ەتىپ قالدىرعان تازىلارىن تازا كۇيىندە، بوتەن ءيتتىڭ قانىن ارالاستىرماي كوبەيتۋ. ۇيىمدا جالپى 25 شاقتى تازى مەن 6 توبەت بار. نۇرعالي قازاقستان بويىنشا قانى تازا تازىلاردى جيناپ، قاراماعىنا الىپ، اسىلداندىرىپ جاتىر. ونىڭ سوزىنشە، ۇيىم ادامداردىڭ تازىلارعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن كىشكەنە دە بولسىن وياتۋ ماقساتىندا كورمەلەردى ءجيى وتكىزىپ تۇرادى.
«تازى جەتى قازىناعا بەكەردەن بەكەر كىرمەيدى عوي. اشارشىلىق كەزىندە ەكى تازى ءبىر اۋىلدى قۇتقارىپ قالعان كەزدەر بولعان. سول ءۇشىن دە ءبىزدىڭ حالىق تازىنى قۇرمەتتەيدى»، - دەيدى نۇرعالي.
ۇيىم باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، قاراماعىنداعى تازىلار ۇنەمى جارىستارعا قاتىسىپ تۇرادى. سونىڭ ءبىرى بيىل 26 -مامىردا تالدىقورعان قالاسىندا بولعان تازى جارىسىنان «تۇيعىن» دەگەن اق ارلانى باس جۇلدەنى العان.
ايتا كەتەيىك، «اسىل تازى» قاۋىمداستىعىنىڭ اشىلعانىنا 2 جىل بولعان. نەگىزىنەن تازىلاردىڭ قۇجاتتارىن راسىمدەۋگە كومەكتەسەدى. سونداي-اق قازاقي تازىلاردى ساقتاپ قالۋ ماقساتىندا جارىستار وتكىزىپ، يتتەردى اسىلداندىرىپ، قازاقي ساياتشىلىقتى دامىتۋ اياسىندا قىزمەت ەتىپ وتىر.
Tengrinews.kz