Сәуле Әзімханова: Латын әліпбиіне өту - қазіргі заман талабы
Сәуле Мыңшалқызы өскелең ұрпақты оқытып, еліміздің негізгі капиталын жасақтауда жұмыс атқарып отырғандықтан, еліміздің ертеңі ерекше алаңдататынын айтып өтті.
«Латын әліпбиіне көшу мәселесіде бізді шет қалдырмауы тиіс. Еліміз тәуелсіздік алғаннан бері қазақ тілшілері осы мәселені қозғап келеді. Менің ойымша, бұл - қазіргі заман талабы. Бүгін ғылым мен білім, жаңа технологияларға жаңа үрдістермен жаңалықтардың барлығы да латын әрпіне негізделген жүйеде өтуде. Біздің келешек жас ұрпағымыз сол көштен қалмау үшін аталған үрдіске ілесуге тиіспіз. Одан қазақ тілі өркендемесе, өшпесі анық. Әрине бұл жұмыс жүйелі түрде кезеңдеп енгізілуі абзал. Оған мысал көрші елдердің осы жолда, жіберген қателіктері. Кезiнде Түркияда түркi әлемiндегi латын графикасын жасауда ағаттық кеткенi бар. Түрiк әлiпбиiне кейбiр дыбыстардың әрiптерiн түсiру үшiн қосымша басқа әрiптер енгiзiлдi сол тұста. Алайда ол әрiптердi Әзербайжан, Түрiкмен елдерi қабылдамады», - дейді Сәуле Әзімханова.
Ол осы шараның қазақ тілі дамуына, қолданысының кеңеюіне қосар үлесі де қомақты деп санайды.
«Бүгінге дейін өзіміз әбден үйренісіп, қолданып келе жатқан кириллица жазуы да аса жетілген, кемел емес екенін білеміз. Мұны түсіндірме сөздікпен жұмыс істеуде, әсіресе сөздердің орфографиясы, орфоэпиясына келгенде анық байқалады. Тілімізді бұзып келе жатқан бірнеше артық әріптер бар, олар жазуымызда қазақ тілінің дыбыс жүйесіне бағынбайтын кемістіктер, көпшілік үйреніп кеткенімен, кірме сөздердің орыс тіліндегі заңдылықтар бойынша сақталып жазылуында, басы артық ь, ъ белгілері, в, ф, ц, ч, щ, ю, я әріптері, т.б. қиындықтарды мамандар жақсы біледі, айтып та жүр. Латынға көшуде өзге себептермен қатар, тілдік тұрғыдан осы бір қиындықтарды шешуге, қазақ тілінің дыбыс жүйесін сақтайтын, табиғатына сай жүйелі, жетілген әліпбиді түзу мүмкіндігі туып тұр емес», - дейді Сәуле Әзімханова.
Білім ордасы жетекшісінің айтуынша әліпби ауысқанда оны меңгеріп кетудің аса қиындығы жоқ.
«Осыдан бірер жыл бұрын қиындық тудыратын ағылшын алфавитімен қазір көпшілік таныс, оларға латын әліпбиін үйрену қиынға соқпасы анық. Өйткені, әріптері өте ұқсас. Сондай-ақ, латын алфавиті арқылы қазақтың ұмытылып кеткен төл дыбыстарын қайта туғызуға мүмкіндік бар. Жаңа әліпби арқылы тарихымызды, әдебиетімізді, ақпараттық кеңістігімізді сүзгіден өткізіп, қажетсіз дүниелерден құтыламыз. Оның үстіне, тарихта латын алфавитін аз уақыт болса да, пайдаланып көргенбіз, демек аз да болса, бұл мәселе бойынша тәжірибеміз бар», -дейді ол.
Білім оржасының жетекшісі ұлтымыздың рухани жандануына ат салысуды ұсынады. Себебі рухани кодымыздың басты діңгегі, ұлттың күллі қастерлі ұғымдарын, қасиеттерін бойына жиған өзегі тіл болып табылады.
«Рухани жаңғыру дегеніміз - сананы жаңарту, жас ұрпақта рухани сана қалыптастыру. Басында жіберген қателіктен жастарымызды арашалап алу керек, келеңсіз құбылысқа душар болған қандастарымызды туған ұясына қайтаруды көздейтін, елімізде қоян-қолтық өмір сүріп жатқан барша ұлт өкілдерінің халқымызбен бірлігін нығайта түсетін кешенді шаралар жүргізілуі дұрыс. Менің ойымша, латын әліпбиіне өту - осындай шараның бірі, барша жұртты қазақ төңірегіне тығыз топтастырып, қазақ мүддесін жалпыұлттық мүдде ретінде қорғауға жұмылдыратын, тиісінше ел бірлігін арттыра түсетін шарт - халықты тарихпен, салт-дәстүрмен тәрбиелеуде жатыр», - дейді Сәуле Мыңшалқызы.