مۇناي كولەمىن سىزعىشپەن ولشەۋ ءادىسىن جويۋ كەرەك - اندرەي لۋكين
دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
اقتوبەدە وتكەن فورۋم كەزىندە ءوڭىر باسشىسى بەردىبەك ساپاربايەۆ مۇناي مەن گاز ۇرلىعىن جويۋ ءۇشىن زاڭنامالارعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىپ، جازانى كۇشەيتۋدى ۇسىندى. سەبەبى، اقتوبەدە، ءتىپتى ەلىمىزدە مۇناي ۇرلىعى ازايماي تۇر. باس پروكۋراتۋرانىڭ ەسەبى بويىنشا، سوڭعى ءۇش جىلدا 1 ميلليون توننا مۇناي ۇرلانىپ، كەلتىرىلگەن زالال 104 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى.
«سوڭعى ءۇش جىلدا ەلىمىزدە 189 ميلليون توننا مۇناي، 118 ميلليارد تەكشە مەتر گاز ءوندىرىلدى. كولەڭكەلى اينالىم قانشالىقتى كوپ بولسا، مەملەكەت كىرىسى سونشالىقتى ازايادى. بۇل - وزەكتى پروبلەما. الەم بويىنشا جىل سايىن كولەڭكەلى مۇناي اينالىمى 100 ميلليارد دوللاردان اسىپ تۇسكەن. ال رەسەيدە جىل سايىن 5 ميلليون توننا مۇناي ۇرلانادى. قازاقستاندا سوڭعى ءۇش جىلدا 1 ميلليون توننا مۇناي كولەڭكەلى اينالىمعا كەتكەن. تەرگەۋ كەزىندە 104 ميلليارد تەڭگە شىعىن تىركەلدى. بۇل تەك انىقتالعان، دالەلدەنگەن دەرەك. پروكۋراتۋرا شىن مانىندە جاعداي مۇنان دا ناشار بولۋى مۇمكىن دەپ توپشالايدى. سوڭعى ءۇش جىلدا ەلىمىزدە 723 قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. بارلىعى 11 ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ جولى كەسىلدى. مۇناي ۇرلىعى كەزىندە كومەكتەسكەن شەنەۋنىكتەر دە جازالاندى. ءبىراق بۇل شارالار ماردىمسىز. ءبىر مەزەتتە قوماقتى اقشا تابۋ ادامداردى قىلمىسقا يتەرمەلەيدى. ءبىر ءىستى سوتقا جىبەرىپ، ۋاقىت پەن كۇشىمىزدى جوعالتامىز، ونىڭ ورنىندا تاعى ءبىر قىلمىستىق توپ قۇرىلىپ جاتادى. ماسەلەنى كەشەندى شەشۋ كەرەك»، - دەدى باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى اندرەي لۋكين.
مۇناي ۇرلىعىنىڭ جولىن كەسۋ ءۇشىن تەحنولوگيانى جاڭارتىپ، قۇبىر تەسىلگەن كەزدە قىسىمنىڭ تومەندەۋىن تىركەيتىن كابەل تارتىلۋى ءتيىس. بىرنەشە جىل بۇرىن «قازترانس ويل» كومپانياسى جاڭا تەحنولوگيانى ەنگىزىپ، 2009 -جىلى 100 دەرەك تىركەلسە، بيىل 4 وقيعا ەسەپكە الىندى.
«مۇناي ءوندىرىسى اۆتوماتتاندىرىلماعان. كەيبىر كومپانيالار وندىرگەن مۇناي كولەمىن سىزعىشپەن ولشەيدى. بۇل جەردە مۇنايشىنىڭ بار ايتقانىنا، ونىڭ ادال جۇمىسشى ەكەنىنە سەنۋ عانا قالىپ تۇر. ال پايداقۇمار جۇمىسشى مۇناي كولەمىن ازايتىپ كورسەتىپ، قالعانىن ۇرلاۋى مۇمكىن. اقتوبەدەگى «ساعىز پەتروليۋم» كومپانياسىنىڭ وپەراتورلارى مەن كۇزەتشىلەرى وسى جولمەن تۇندە مۇناي ساتقان. ولار 500 توننا مۇناي ۇرلادى. قازىر تەرگەۋ ءجۇرىپ جاتىر»، - دەدى اندرەي لۋكين.
ەلىمىزدە ۋاقىتشا توقتاتىلعان مۇناي ۇڭعىمالارىندا كۇزەت تە ءالسىز. كەيبىر كەن ورىندارى باقىلاۋسىز قالعان. ادامي فاكتوردى ازايتۋ ءۇشىن كەن ورنىنا بەينە باقىلاۋ كامەراسىن قوندىرىپ، الىستان باسقارۋعا، قاداعالاۋعا مۇمكىندىك جاسالۋى ءتيىس. بۇل دا ۇرلىق كولەمىن ازايتاتىن ءادىس. سونىمەن قاتار، كومپانيالار جىل سايىن ىشكى قاجەتتىلىك پەن تەحنيكالىق شىعىن رەتىندە 350 مىڭ توننا مۇنايدى ەسەپتەن شىعارادى. ال ەسەپتەن شىعارۋ نورماتيۆتەرى كەڭەس ۇكىمەتى كەزىنەن قالعان. باس پروكۋراتۋرا تەحنولوگيا وزگەرتىپ، جاڭارتۋدى ۇسىندى.
«مۇناي باسقا اتاۋمەن سىرتقا شىعارىلىپ جاتىر. ول ءۇشىن قۇرامى ءسال وزگەرتىلەدى، اتاۋ بەرىپ، ساپا پاسپورتىن جاساپ، شەكارا اسىرادى. قازىر مۇناي ونىمدەرىنىڭ 100-دەن استام ءتۇرى بار. شىن مانىندە ءبارى سول مۇناي. ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى بۇل جۇمىستى سيفرلاندىرۋى كەرەك. قازىر كەن وندىرۋشىلەردىڭ بەرگەن ەسەبىنە سۇيەنەمىز. بۇل دۇرىس ەمەس. ءبىز باسقا قۇرىلىمداردىڭ اقپاراتىن الىپ، سالىستىرۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىك كىرىستەر، كەدەن، قازاقستان تەمىر جولى، «قازترانسويل» كومپانياسىنىڭ دەرەكتەرىن سالىستىرعان دۇرىس. ءبىز زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. قۇقىقتىق ستاتيستيكا كوميتەتى ءوز باعدارلاماسى ارقىلى مۇناي كومپانيالارى بەرگەن دەرەكتەردى تەكسەردى. ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن كەدەنشىلەردىڭ دەرەگى سالىستىرىلىپ، 40 كومپانيانىڭ ەسەبىنەن ايىرماشىلىق تابىلدى. ناتيجەسىندە كومپانيالار وندىرگەن مۇنايدان ەكسپورتتاعان مۇناي كولەمى كوپ بولىپ شىقتى»، - دەدى اندرەي لۋكين.
اۆتور: التىناي ساعىندىقوۆا