قاتەلىكتى قايتالاماڭىزدار!. وزبەك ساياساتكەرى قازاقستاندىقتارعا لاتىن الىپبيىنە قاتىستى ۇندەۋ جاسادى

استانا. قازاقپارات - وزبەكتىڭ بەلگىلى اقىنى ءارى ساياسي قايراتكەرى مۇحامماد ساليح قازاقستاندىقتارعا لاتىن الىپبيىنە ءوتۋ جايىندا ۇندەۋ جاساپ، ونىڭ بارىسىندا «وزبەك قاتەلىگىن» جىبەرمەۋگە تىرىسۋعا شاقىردى.

ءوز كەڭەستەرىن ول ZonaKZ ينتەرنەت- گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى. ساياساتكەر وزبەك ماماندارىنىڭ قاتەلىگى بار ءالىپبي قابىلداپ، قاتەلىككە بوي الدىرعانىن ايتتى. بۇل اسىرەسە بىرنەشە ءارىپتى ەنگىزۋدە بولىپتى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءالىپبيدى تولىقتاي قابىلداۋ الدىندا بارلىق لينگۆيستيكالىق پروبلەمانى جويىپ الۋ كەرەك.

«ەۆريكا» گازەتىنىڭ مالىمەتىنشە، وزبەكستان لاتىن الىپبيىنە 1920 -جىلدان بەرى ءالى كوشىپ جاتىر. الايدا 2015 -جىلدىڭ وزىندە لاتىن ءالىپبيى وزبەك قوعامىنىڭ بارلىق قولدانىس سالاسىنا ەنگىزىلمەگەن. لاتىنعا ءبىلىم بەرۋ مەن ءىس جۇرگىزۋ سالالارى ءىشىنارا وتكىزىلىپتى. باسپا ءسوز ب ا ق- تارى بولسا ءالى دە كيريلل قارپىن قولدانادى، ال تەلەۆيزيادا كيريلل مەن لاتىن قاتار قولدانىلادى ەكەن. 97 جىل ىشىندە وزبەكستان لاتىنعا تولىقتاي كوشىپ بىتە الماعان. تاشكەنتتىك جۋرناليست ۆلاديمير بەرەزوۆسكيدىڭ ايتۋىنشا، ءالىپبي اۋىستىرعاننان كەيىن وزبەك حالقى ساۋاتسىزدىققا بوي ۇرعان. ال جەرگىلىكتى زيالى قاۋىم بيلىكتى وزبەك ءتىلىن قورلادى دەپ ايىپتاعان. مۇنىڭ كەسىرىنەن حالىق رۋحاني تامىرىنان جانە قولجازبا ەستەلىكتەرىنەن ايىرىلعان. كەيدە كيريلل قارىپتەرىمەن جازىلاتىن ورىس تىلىندەگى سوزدەردى لاتىنعا اۋدارعاندا باجايلاپ تۇراتىن قاتەلىكتەر بولادى.

مىسالى، «سەح» ءسوزى وزبەكتىڭ لاتىنىمەن جازسا «sex» بولادى. سالدارىنان وزبەكستاندا «Kolbasa Sexi» سياقتى جارنامالاردى وقۋعا بولادى. لاتىنعا 1993 -جىلى كوشكەن تۇرىكمەنستان ءالى كۇنگە بۇل پروتسەستى اياقتاي الماعان. «2000 -جىلدار بەرى رەسمي قۇجاتتار تولىقتاي لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرىلە باستادى. حالىقتىڭ باسىم كوپشىلىگى، اسىرەسە اعا بۋىن وكىلدەرى قاتتى قينالدى. بىزدە ليكبەز پروتسەسى بولمادى. قازىردىڭ وزىندە حالىقتىڭ 30-40 پايىزى لاتىن ءالىپبيىن بىلمەيدى»، - دەيدى تۇرىكمەن جازۋشىسى امانمۇراد بۋگايەۆ.
ال پولشادا لاتىنعا كوشۋ پروتسەسى ەكى عاسىرعا جۋىق ۋاقىتتى العان، سوندىقتان فيلولوگتار جاڭا گرافيكانى ءتىل فونەتيكاسىنا بەيىمدەۋ ءۇشىن جاڭا ارىپتەردى جاساۋعا ءماجبۇر بولعان.

ال قاراعاندىلىق «ناشا يارماركا» باسىلىمى كەيبىر قازاق ەسىمدەرى ۇسىنىلىپ وتىرعان لاتىن الىپبيىندە قالاي جازىلاتىنىن ەسكە سالىپ وتىر: ايگەرىم - Aejgerim، اسەل - Aesel، ءلايلا - Laejlae، مالىك -Maeliк، كاميلا - Кaemilae، «ع» ءارپى بار ەسىمدەردى ەندى «gh» ارىپتەرى ارقىلى جازىلادى: عاني - Ghani، ناعيما - Naghima، ساعىندىق - Saghyndyq «ي» ءارپى «j» دەپ تاڭبالانادى: ابىلاي - Abylaj، ەرتاي - Ertaj، ايبەك - Ajbek، اباي - Abaj «ڭ» ءارپى ەندى «ng» ارىپتەرى ارقىلى جازىلادى: ىڭكار - Ingkaer، وركەن - Oerken داۋىستى «ۋ» ورنىنا داۋىسسىز «w» ءارپى قولدانىلادى: قۋانىش - Qwanysh، زاۋرە - Zaewre، ايسۇلۋ - Ajsulw، كۇنسۇلۋ - Кuensulw. «ال الەۋمەتتىك جەلىلەردە قازاقستاندىقتار بالاعا ات قويعاندا ەكى مارتە ويلانۋى كەرەكتىگىن جازىپ جاتىر، سەبەبى دىبىستالۋى مەن جازىلۋىندا ءبىرتۇرلى بولماۋى كەرەك»، - دەپ جازادى باسىلىم.